| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਟੀਕਾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā |
ਲਕ੍ਖਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Lakkhaṇakathāvaṇṇanā
੮੩੭. ਇਤੋਤਿ ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਕਥਾਯ ਪਰਂ। ਸਬ੍ਬਗਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਾਧਾਰਣਂ। વਦਤੋ ਮੇਤਿ વਦਤੋ ਮਮ વਚਨਂ। ਨਿਬੋਧਥਾਤਿ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
837.Itoti sādhāraṇāsādhāraṇakathāya paraṃ. Sabbaganti sabbasikkhāpadasādhāraṇaṃ. Vadato meti vadato mama vacanaṃ. Nibodhathāti nisāmetha, ekaggacittā hutvā sakkaccaṃ suṇāthāti attho.
੮੩੮-੯. ‘‘વਿਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। ‘‘ਆਣਤ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। વਜ੍ਜਕਮ੍ਮਪਭੇਦਕਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜਪਭੇਦਕਂ ਕਮ੍ਮਪਭੇਦਕਂ। ਤਿਕਦ੍વਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕવੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਦ੍વਯਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਸવਿਧਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ।
838-9. ‘‘Vipatti āpatti anāpattī’’ti padacchedo. ‘‘Āṇatti aṅga’’nti padacchedo. Vajjakammapabhedakanti vajjapabhedakaṃ kammapabhedakaṃ. Tikadvayanti kusalattikavedanāttikadvayaṃ. Sabbatthāti idaṃ pana sattarasavidhasabbasādhāraṇalakkhaṇaṃ. Sabbattha sabbesu sikkhāpadesu.
੮੪੦. ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਰਸવਿਧੇ ਯਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਂ, ਯਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਜੋਤਨਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
840.Idha imasmiṃ sattarasavidhe yaṃ lakkhaṇaṃ pubbe vuttanayaṃ, yañca uttānaṃ, taṃ sabbaṃ vajjetvā atthajotanaṃ atthappakāsanaṃ karissāmīti yojanā.
੮੪੧. ਨਿਦਾਨਂ ਨਾਮ ਰਾਜਗਹਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਨਗਰਾਨਿ, ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਕਤਮੋ? ਯਂ ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
841. Nidānaṃ nāma rājagahādisikkhāpadapaññattiṭṭhānabhūtāni satta nagarāni, taṃ pubbe dassitanti avasiṭṭhāni dassetumāha ‘‘puggalo’’tiādi. Puggalo nāma katamo? Yaṃ yaṃ bhikkhuniṃ, bhikkhuñca ārabbha sikkhāpadaṃ paññattaṃ, ayaṃ bhikkhunī ca bhikkhu ca sikkhāpadapaññattiyā ādikammiko puggaloti vuccatīti yojanā.
੮੪੨. ਧਨਿਯਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, વਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸੇਯ੍ਯਸਕੋ, ਉਦਾਯੀ, ਆਲ਼વਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਛਨ੍ਨੋ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ, ਦੇવਦਤ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸਜਿਪੁਨਬ੍ਬਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਹਤ੍ਥਕੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ, ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ, ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸੋ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰੋ, ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋਤਿ ਇਮੇ ਏਕવੀਸਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ।
842.Dhaniyādayoti ādi-saddena sambahulā bhikkhū, vaggumudātīriyā bhikkhū, seyyasako, udāyī, āḷavakā bhikkhū, channo, mettiyabhūmajakā, devadatto, assajipunabbasukā bhikkhū, chabbaggiyā bhikkhū, upanando sakyaputto, aññataro bhikkhu, hatthako sakyaputto, anuruddho, sattarasavaggiyā bhikkhū, cūḷapanthako, belaṭṭhasīso, āyasmā ānando, sāgatatthero, ariṭṭho bhikkhu, āyasmā ānandoti ime ekavīsati saṅgahitā.
੮੪੩. ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਨ੍ਦਰੀਨਨ੍ਦਾ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਚਣ੍ਡਕਾਲ਼ੀ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋਤਿ ਛਯਿਮੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਉਭਯਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ।
843.Thullanandādayoti ādi-saddena sundarīnandā, chabbaggiyā bhikkhuniyo, aññatarā bhikkhunī, caṇḍakāḷī, sambahulā bhikkhuniyo, dve bhikkhuniyoti chayime saṅgahitā. Sabbeti ubhayapātimokkhe ādikammikā sabbe puggalā.
੮੪੪. વਤ੍ਥੂਤਿ વਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਸੁਦਿਨ੍ਨਾਦਿਨੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ વਤ੍ਥੁਨੋ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਪવੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
844.Vatthūti vatthu nāma sudinnādino tassa tasseva puggalassa methunādikassa ca vatthuno sabbappakārena ajjhācāro vītikkamo pavuccatīti yojanā.
੮੪੫-੬. ਕੇવਲਾ ਮੂਲਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਅਨੁ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਪਦੇਸੋ ਚ ਅਨ੍વਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਦੇਸਾ, ਤੇਯੇવ ਪਦਾਨਿ ਅਨ੍વਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਦੇਸਪਦਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਿ ਯਾਸਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਤਾ ਅਨ੍વਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਦੇਸਪਦਪੁਬ੍ਬਿਕਾ। ਤਥੇવ ਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਏਕਤੋ ਉਭਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾ ਕਥੇવ ਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਕਤੋਪਦਂ ਉਭਤੋਪਦਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਮਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਤੋਉਭਤੋਪੁਬ੍ਬਾ, ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
845-6. Kevalā mūlabhūtā paññatti. Anu ca anuppanno ca sabbattha ca padeso ca anvanuppannasabbatthapadesā, teyeva padāni anvanuppannasabbatthapadesapadāni, tāni pubbakāni yāsaṃ paññattīnaṃ tā anvanuppannasabbatthapadesapadapubbikā. Tatheva sā paññattīti yojanā. Anupaññatti anuppannapaññatti sabbatthapaññatti padesapaññatti hoti. Ekato ubhato pubbā katheva sā paññattīti yojanā. Ekatopadaṃ ubhatopadañca pubbamassāti ekatoubhatopubbā, ekatopaññatti ubhatopaññattīti vuttaṃ hoti.
੮੪੭. ਤਤ੍ਥ ਨવਧਾਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕਤਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਮੇਥੁਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ਏવਮਾਦਿਕਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
847.Tattha navadhāsu paññattīsu. Paññatti nāma katamāti āha ‘‘yo methuna’’ntiādi. ‘‘Yo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyā’’ti ca ‘‘yo bhikkhu adinnaṃ ādiyeyyā’’ti ca evamādikā sikkhāpadassa mūlabhūtā paññatti hotīti yojanā.
੮੪੮. ਇਚ੍ਚੇવਮਾਦਿਕਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਗਾਮਾ વਾ ਅਰਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ ਚ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ।
848.Iccevamādikāti ādi-saddena ‘‘sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti ca ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti ca evamādīnaṃ saṅgaho.
੮੪੯. વਜ੍ਜਕੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇવ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ।
849. Vajjake anuppanneyeva paññattā anuppannapaññatti, sā anuppannapaññatti.
੮੫੦-੧. ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੁਪਾਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਸਹ ਚਮ੍ਮਤ੍ਥਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਧੁવਨ੍ਹਾਨਂ ਧੁવਨਹਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚਾਤਿ ਏਸਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਹੋਤਿ। ਨ ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਠਾਨੇ।
850-1. Guṇaṅguṇupāhanasikkhāpadena saha cammattharaṇasikkhāpadañca dhuvanhānaṃ dhuvanahānasikkhāpadaṃ, pañcavaggena upasampādanasikkhāpadañcāti esā catubbidhā paññatti padesapaññatti nāmāti vuttāti yojanā. Majjhimadesasmiṃyeva hotīti majjhimadesasmiṃyeva āpattikarā hoti. Na aññatoti na aññatra paccantimesu janapadesu desantare ṭhāne.
੮੫੨. ਇਤੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇ। ਸਾਧਾਰਣਦੁਕਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਦੁਕਦ੍વਯਂ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਾਨਮੇવ। વਿਪਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤੋਤਿ ਇਧ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – વਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲਆਚਾਰਦਿਟ੍ਠਿਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ। ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾਦਿવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ। ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਜਾਨਨਾਦਿવਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
852.Itoti catubbidhapadesapaññattito. Etthāti imasmiṃ paññattibhede. Sādhāraṇadukādikanti sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti, ekatopaññatti ubhatopaññattīti dukadvayaṃ. Atthato ekamevāti atthato aññamaññasamānameva. Vipattāpattānāpattivinicchayo vitthāritoti idha na dassito. Ayaṃ panettha saṅkhepo – vipattīti sīlaācāradiṭṭhiājīvavipattīnaṃ aññatarā. Āpattīti pubbapayogādivasena āpattibhedo. Anāpattīti ajānanādivasena anāpatti.
੮੫੩. ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਸਾਣਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਆਣਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਆਣਾਪਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਣਤ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਭਾવਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਇਧਾਹ।
853. Āpatti pana sāṇattikāpi hoti, anāṇattikāpi hotīti yojanā. ‘‘Āṇattīti ca nāmesā āṇāpanā’’ti iminā āṇatti-saddassa sabhāvasādhāraṇattāti idhāha.
੮੫੪. ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁਪਿ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਬ੍ਬੋ ਪਨ ਅਙ੍ਗਭੇਦੋਪਿ વਿਭਾવਿਨਾ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ।
854. Sabbasikkhāpadesupi sabbāsaṃ āpattīnaṃ sabbo pana aṅgabhedopi vibhāvinā ñātabboti yojanā.
੮੫੬. ‘‘ਸਾ ਚ ਅਕ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। ਕਾਯੇਨ, વਾਚਾਯ વਾ ਦਸਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਸ੍ਸ ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਠਮੇ ਕਥਿਨੇ વਿਯਾ’’ਤਿ ਉਦਾਹਰਣਂ ਕਤਂ।
856. ‘‘Sā ca akriyasamuṭṭhānā’’ti padacchedo. Kāyena, vācāya vā dasāhabbhantare atirekacīvarassa anadhiṭṭhānena nissaggiyapācittiyaṃ hotīti ‘‘paṭhame kathine viyā’’ti udāharaṇaṃ kataṃ.
੮੫੭. ਕ੍ਰਿਯਾਕ੍ਰਿਯਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਦਾਹਰਣਮਾਹ ‘‘ਚੀવਰਗ੍ਗਹਣੇ વਿਯਾ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚੀવਰਗ੍ਗਹਣਂ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਪਾਰਿવਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਦਾਨਂ ਅਕ੍ਰਿਯਾਤਿ ਏવਂ ਕਿਰਿਯਾਯ ਚੇવ ਅਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਇਮਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
857.Kriyākriyato hotīti kiriyato ca akiriyato ca hoti. Tattha udāharaṇamāha ‘‘cīvaraggahaṇeviyā’’ti. Aññātikāya bhikkhuniyā hatthato cīvaraggahaṇaṃ kriyā, pārivattakassa adānaṃ akriyāti evaṃ kiriyāya ceva akiriyāya ca imaṃ āpajjati.
੮੫੮. ਸਿਯਾ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਿਯਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋ, ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਸਿਯਾਤਿ ਚ ਕਦਾਚਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਅਤ੍ਰੋਦਾਹਰਣਮਾਹ ‘‘ਰੂਪਿਯੋਗ੍ਗਹਣੇ વਿਯਾ’’ਤਿ। ਰੂਪਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਹਣੇ, ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪਨੇ ਸਿਯਾ ਕਦਾਚਿ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਦਿਯਨੇ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇਨ ਕਦਾਚਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ।
858.Siyā pana karontassa akarontassāti yā pana āpatti siyā karontassa, siyā akarontassa hoti, ayaṃ siyā kiriyato, siyā akiriyato samuṭṭhāti. Siyāti ca kadāci-saddatthe nipāto. Atrodāharaṇamāha ‘‘rūpiyoggahaṇe viyā’’ti. Rūpiyassa uggahaṇe, uggaṇhāpane siyā kadāci kiriyato samuṭṭhāti, upanikkhittassa sādiyane kāyavācāhi kātabbassa akaraṇena kadāci akarontassa hotīti.
੮੫੯. ਯਾ ਕਰੋਤੋ ਅਕੁਬ੍ਬਤੋ, ਕਦਾਚਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ, ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋਪਿ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਕੁਟਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ વਿਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਾ ਹਿ વਤ੍ਥੁਂ ਦੇਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਕਰੋਤੋ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਦੇਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਂ વਾ ਕਰੋਤੋ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ।
859. Yā karoto akubbato, kadāci karontassa ca hoti, sā āpatti siyā kiriyākiriyato, siyā kiriyatopi ca hotīti yojanā. ‘‘Kuṭikārāpatti viyā’’ti vattabbaṃ. Sā hi vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkantaṃ karoto kiriyato samuṭṭhāti, adesāpetvā pamāṇātikkantaṃ, pamāṇayuttaṃ vā karoto kiriyākiriyato samuṭṭhāti.
੮੬੧. ਯਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਯ ਕਰਣਭੂਤਾਯ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ વੀਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਚ੍ਚਨਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਮਟ੍ਠੇਨ ਗਹਿਤਾ। ਯਥਾ વੁਟ੍ਠਿਯਾ ਅਭਾવੇਨ ਜਾਤਂ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ ‘‘વੁਟ੍ਠਿਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਪਤ੍ਤਿ।
861.Yato āpattito. Ayaṃ āpatti. Saññāya karaṇabhūtāya vimokkho etāyāti saññāvimokkhā. Ettha ca vītikkamasaññā avijjamānāpi āpattiyā vimuccanassa sādhakatamaṭṭhena gahitā. Yathā vuṭṭhiyā abhāvena jātaṃ dubbhikkhaṃ ‘‘vuṭṭhikata’’nti vuccati, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Ayaṃ sacittakāpatti.
੮੬੨-੪. ਇਤਰਾ ਪਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਪਤ੍ਤਿ। વੀਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਨਤ੍ਥਿ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਾ। ਸੁਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸવਾਸਨਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਸਕਲਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਚ ਸੁਨ੍ਦਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਦੁવਿਧਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਪਨਾਤਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨੇવ। ਸਚਿਤ੍ਤਕਮਿਸ੍ਸਕવਿવਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਏવਕਾਰਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ।
862-4.Itarā pana acittakāpatti. Vītikkamasaññāya abhāvena natthi vimokkho etāyāti nosaññāvimokkhā. Sucittena savāsanakilesappahānena, sakalalokiyalokuttarakusalasampayogena ca sundaracittena bhagavatā pakāsitā sabbāva āpatti cittassa vasena duvidhā siyunti yojanā. Sacittakasamuṭṭhānavasena panāti sacittakasamuṭṭhānavaseneva. Sacittakamissakavivajjanatthāya pana-saddo evakārattho vutto.
ਯਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕੇਹਿ વਾ ਅਚਿਤ੍ਤਕਮਿਸ੍ਸਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ વਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਯਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾ।
Yā sacittakehi vā acittakamissakasamuṭṭhānavasena vā samuṭṭhāti, ayaṃ acittakā.
੮੬੫. ਸੁવਿਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਸੋਭਮਾਨਾਹਿ ਤੀਹਿ વਿਜ੍ਜਾਹਿ વਾ ਅਟ੍ਠਹਿ વਾ વਿਜ੍ਜਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁવਿਜ੍ਜੇਨ। ਅਨવਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਸવਾਸਨਕਿਲੇਸਾવਜ੍ਜਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨવਜ੍ਜੇਨ ਭਗવਤਾ । ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਤੋ ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜવਸੇਨ ਸਬ੍ਬਾવ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ વਜ੍ਜવਸੇਨ ਦੁવਿਧਾ ਦੁਕਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
865.Suvijjenāti sobhamānāhi tīhi vijjāhi vā aṭṭhahi vā vijjāhi samannāgatattā suvijjena. Anavajjenāti savāsanakilesāvajjarahitattā anavajjena bhagavatā . Lokapaṇṇattivajjato lokapaṇṇattivajjavasena sabbāva āpattiyo vajjavasena duvidhā dukā vuttāti yojanā.
੮੬੬. ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕੇ ਪਕ੍ਖੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਯ ਸੁਰਾਪਾਨਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਸਾ ਪਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਲੋਕવਜ੍ਜਤਾਯ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਪਿ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਲੋਕવਜ੍ਜਤਾਯ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਅਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇਪਿ ਲੋਕવਜ੍ਜੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਕવਜ੍ਜਤਾਤਿ ਸਾ વਿਸੁਂ ਨ વੁਤ੍ਤਾ।
866.Yassā sacittake pakkhe, cittaṃ akusalaṃ siyāti yassā sacittakācittakasamuṭṭhānāya acittakāya surāpānādiāpattiyā sacittakasamuṭṭhānapakkhe cittaṃ akusalameva hoti, ayaṃ lokavajjā nāmāti attho. Yassā pana sacittakasamuṭṭhānāya paṭhamapārājikādiāpattiyā cittaṃ akusalameva hoti, tassā lokavajjatāya vattabbameva natthi. Acittakāpi vā āpatti sacittakapakkhe kusalacitte sati lokavajjatāya siddhāya acittakapakkhepi lokavajjo hoti, kimaṅgaṃ pana akusalacitteneva āpajjitabbāya āpattiyā lokavajjatāti sā visuṃ na vuttā.
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਾਯ વਤ੍ਥੁવੀਤਿਕ੍ਕਮવਜ੍ਜਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਮੇવਾਤਿ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਕਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਲਕ੍ਖਣੇਨ વਤ੍ਥੁવਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇવਾਤਿ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ।
Yasmā pana paṇṇattivajjāya vatthuvītikkamavajjā siyā kusalaṃ, siyā abyākataṃ, tasmā tassā sacittakapakkhe cittaṃ kusalamevāti ayaṃ niyamo natthīti āha ‘‘sesā paṇṇattivajjakā’’ti. ‘‘Paṇṇattivajjakā’’ti iminā ca lakkhaṇena vatthuvijānanacittena sacittakapakkhe cittaṃ siyā kusalaṃ, siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ, tasmā tassā sacittakapakkhe cittaṃ akusalamevāti ayaṃ niyamo natthīti āha.
੮੬੭. ਕਾਯਦ੍વਾਰੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ। ਉਭਯਤ੍ਥ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਤਦੁਭਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ। ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਇਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨਾਦੀਸੁ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ।
867. Kāyadvārena āpajjitabbā kāyakammaṃ. Ubhayattha āpajjitabbā tadubhayaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ. Manodvāre āpatti nāma natthīti manokammaṃ na vuttaṃ. ‘‘Manodvāre āpatti nāma natthīti ca idaṃ yebhuyyavasena vuttaṃ upanikkhittasādiyanādīsu manodvārepi āpattisambhavato’’ti ācariyā.
੮੬੮-੯. ਕੁਸਲਾਦਿਤਿਕਦ੍વਯਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਞ੍ਚੇવ વੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਞ੍ਚ। ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
868-9.Kusalāditikadvayanti kusalattikañceva vedanāttikañca. Āpattiṃ āpajjanto kusalākusalacitto, tathā abyākatacitto vā hutvā āpajjatīti yojanā.
ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਂਯੁਤੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾવੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸਙ੍ਗਹੋ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਏਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਸੇਨ ਤੀਣਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾવਸੇਨ ਏਕਾ વੇਦਨਾ, ਸੁਖਉਪੇਕ੍ਖਾવਸੇਨ ਦ੍વੇ, ਸਬ੍ਬਾਸਂ વਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾਤਿ ਅਯਮੇવ ਭੇਦੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਭੇਦੋ।
Dukkhādisaṃyutoti ādi-saddena upekkhāvedanāsamaṅgino saṅgaho. Evaṃ santepi sabbasikkhāpadesu akusalacittavasena ekaṃ cittaṃ, kusalābyākatavasena dve cittāni, sabbesaṃ vasena tīṇi cittāni. Dukkhavedanāvasena ekā vedanā, sukhaupekkhāvasena dve, sabbāsaṃ vasena tisso vedanāti ayameva bhedo labbhati, na añño bhedo.
ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਸਚੇਪਿ ਗਹਿਤਂ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮੇવ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾਨਂ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਚਿਤ੍ਤਾਨਮੇવ વਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਬਾਤ੍ਤਿਂਸੇવ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾਨਿ। ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਾਨਿ, ਦਸ ਕਾਮਾવਚਰਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਕੁਸਲਤੋ, ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏવਂ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਾ વਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ વਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕੁਸਲਂ। ਯਥਾਹ ਸਮਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੨੨; ਪਰਿ॰ ੩੦੩)। ਅਯਂ ਪਨ ਪਾਠੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਥવਿਖਣਨਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾਦਿਕੇ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣੇ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨਯਿਦਂ ਅਙ੍ਗਪਹੋਨਕਚਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਂ ਤਾવ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਤਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਕੁਸਲਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ વਿਕਪ੍ਪੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਂ ਪਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ‘‘ਇਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਾਮੀ’’ਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਕੁਸਲਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਦਿવਸੇਨ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਇਮਂ વਿਕਪ੍ਪਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਾਨਂ ਏਲ਼ਕਲੋਮਪਦਸੋਧਮ੍ਮਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਂ, ਕਾਯવਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪਨ ਚਲਿਤਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਯવਾਚਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮੇવ ਅਙ੍ਗਂ, ਤਞ੍ਚ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ।
Kusalattikaṃ sacepi gahitaṃ, na pana sabbesameva cittānaṃ vasena labbhati, atha kho āpattisamuṭṭhāpakānaṃ bāttiṃsacittānameva vasena labbhati. Bāttiṃseva hi cittāni āpattisamuṭṭhāpakāni. Dvādasa akusalāni, aṭṭha kāmāvacarakusalāni, dasa kāmāvacarakiriyacittāni, kusalato, kiriyato ca dve abhiññācittāni cāti evaṃ bāttiṃsacittehi samuṭṭhitāpi āpatti akusalā vā hoti abyākatā vā, natthi āpatti kusalaṃ. Yathāha samathakkhandhake ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti (cūḷava. 222; pari. 303). Ayaṃ pana pāṭho paṇṇattivajjaṃyeva sandhāya vutto, na lokavajjaṃ. Yasmiñhi pathavikhaṇanabhūtagāmapātabyatādike āpattādhikaraṇe kusalacittaṃ aṅgaṃ hoti, tasmiñca sati na sakkā vattuṃ ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti. Tasmā nayidaṃ aṅgapahonakacittaṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ tāva āpattādhikaraṇaṃ lokavajjaṃ, taṃ ekantato akusalameva. Tattha ‘‘siyā akusala’’nti vikappo natthi. Yaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, taṃ yasmā sañcicca ‘‘imaṃ āpattiṃ vītikkamāmī’’ti vītikkamantasseva akusalaṃ hoti, asañcicca pana kiñci ajānantassa sahaseyyādivasena āpajjanato abyākataṃ hoti, tasmā tattha sañciccāsañciccavasena imaṃ vikappabhāvaṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti. Sace pana ‘‘yaṃ kusalacitto āpajjati, idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vadeyya, acittakānaṃ eḷakalomapadasodhammādisamuṭṭhānānampi kusalacittaṃ āpajjeyya, na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ, kāyavacīviññattivasena pana calitapavattānaṃ kāyavācānaṃ aññatarameva aṅgaṃ, tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti.
੮੭੦. ਇਦਂ ਤੁ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਾਨਾਦਿਸਾਧਾਰਣવਿਨਿਚ੍ਛਯਲਕ੍ਖਣਂ।
870.Idaṃ tu lakkhaṇanti idaṃ nidānādisādhāraṇavinicchayalakkhaṇaṃ.
੮੭੧. ‘‘ਤਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗਾਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾવ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍વਯਙ੍ਕੁਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ‘‘ਚਤੁਸ੍ਸਿਖ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍વਯਙ੍ਕੁਰ’’ਨ੍ਤਿ ਲੋਕવਜ੍ਜਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਾਨਂ ਗਹਣਂ , ਇਧ ਚਤੁਸ੍ਸਿਖਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਿਪਤ੍ਤੀਨਂ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੀਖਾ ਅਙ੍ਕੁਰਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਤਤ੍ਥ વਿਪਤ੍ਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਫਲੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ, ਇਧ વਿਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ વਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਫਲਾਨਿ।
871.‘‘Taru’’ntiādigāthā pubbe vuttatthāva. Ayaṃ pana viseso – tattha ‘‘dvayaṅkura’’nti vuttaṃ, idha ‘‘catussikha’’nti. Tattha ‘‘dvayaṅkura’’nti lokavajjapaṇṇattivajjānaṃ gahaṇaṃ , idha catussikhanti catunnaṃ vipattīnaṃ. Cattāro sīkhā aṅkurā etassāti viggaho. Tattha vipatti ‘‘sattaphala’’nti sattaphalesu antogadhā, idha vipattiṭṭhāne vajjaṃ gahetvā sattaphalāni.
੮੭੨. ਅਨੁਤ੍ਤਰਤਂ ਗਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਇਮਂ ਉਤ੍ਤਰਂ ਉਤ੍ਤਰਂ ਨਾਮ ਪਕਰਣਂ ਯੋ ਥੇਰਨવਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ ਪਾਠਸ੍ਸ ਪਗੁਣવਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣੇਨ ਅਧੀਯਤਿ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਨਸਾ ਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਧਾਰੇਤਿ, ਸੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏવਮੇવ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ਕਾਯવਾਚવਿਨਯੇ ਕਾਯવਾਚਾવੀਤਿਕ੍ਕਮਾਨਂ વਿਨਯਨੇ ਸਂવਰਣੇ વਿਨਯੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਤਂ ਉਪਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਤੋ’’ਤਿ, ਪਗੁਣવਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣੇਨ ਅਧੀਤੇਨ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਧਾਰਣੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਧਾਰਿਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਉਤ੍ਤਰਪਕਰਣੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
872.Anuttarataṃ gataṃ attanā uttarassa uttamassa kassaci avijjamānattā imaṃ uttaraṃ uttaraṃ nāma pakaraṇaṃ yo theranavamajjhimesu aññataro pariyāpuṇāti pāṭhassa paguṇavācuggatakaraṇena adhīyati, paripucchati atthañca atthavaṇṇanaṃ sutvā sakkaccaṃ uggahetvā manasā pekkhitvā paññāya suppaṭivijjhitvā dhāreti, so ca bhikkhu ca-saddena evameva vinayavinicchaye yo bhikkhu yutto, so ca kāyavācavinaye kāyavācāvītikkamānaṃ vinayane saṃvaraṇe vinaye vinayapiṭake anuttarataṃ upayāti attano uttaritarassa avijjamānataṃ upagacchati. Ettha kāraṇamāha ‘‘uttarato’’ti, paguṇavācuggatakaraṇena adhītena atthavaṇṇanaṃ sutvā dhāraṇena suṭṭhu dhāritena iminā uttarapakaraṇena hetubhūtenāti attho.
ਇਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇ ਲੀਨਤ੍ਥਪਕਾਸਨਿਯਾ
Iti uttare līnatthapakāsaniyā
ਲਕ੍ਖਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Lakkhaṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
