Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౨. సీలవగ్గో

    2. Sīlavaggo

    [౧౧] ౧. లక్ఖణమిగజాతకవణ్ణనా

    [11] 1. Lakkhaṇamigajātakavaṇṇanā

    హోతి సీలవతం అత్థోతి ఇదం సత్థా రాజగహం ఉపనిస్సాయ వేళువనే విహరన్తో దేవదత్తం ఆరబ్భ కథేసి. దేవదత్తస్స వత్థు యావ అభిమారప్పయోజనా ఖణ్డహాలజాతకే ఆవిభవిస్సతి, యావ ధనపాలకవిస్సజ్జనా పన చూళహంసజాతకే ఆవిభవిస్సతి, యావ పథవిప్పవేసనా ద్వాదసనిపాతే సముద్దవాణిజజాతకే ఆవిభవిస్సతి.

    Hotisīlavataṃ atthoti idaṃ satthā rājagahaṃ upanissāya veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Devadattassa vatthu yāva abhimārappayojanā khaṇḍahālajātake āvibhavissati, yāva dhanapālakavissajjanā pana cūḷahaṃsajātake āvibhavissati, yāva pathavippavesanā dvādasanipāte samuddavāṇijajātake āvibhavissati.

    ఏకస్మిఞ్హి సమయే దేవదత్తో పఞ్చ వత్థూని యాచిత్వా అలభన్తో సఙ్ఘం భిన్దిత్వా పఞ్చ భిక్ఖుసతాని ఆదాయ గయాసీసే విహరతి. అథ తేసం భిక్ఖూనం ఞాణం పరిపాకం అగమాసి. తం ఞత్వా సత్థా ద్వే అగ్గసావకే ఆమన్తేసి ‘‘సారిపుత్తా, తుమ్హాకం నిస్సితకా పఞ్చసతా భిక్ఖూ దేవదత్తస్స లద్ధిం రోచేత్వా తేన సద్ధిం గతా, ఇదాని పన తేసం ఞాణం పరిపాకం గతం, తుమ్హే బహూహి భిక్ఖూహి సద్ధిం తత్థ గన్త్వా తేసం ధమ్మం దేసేత్వా తే భిక్ఖూ మగ్గఫలేహి పబోధేత్వా గహేత్వా ఆగచ్ఛథా’’తి. తే తథేవ గన్త్వా తేసం ధమ్మం దేసేత్వా మగ్గఫలేహి పబోధేత్వా పునదివసే అరుణుగ్గమనవేలాయ తే భిక్ఖూ ఆదాయ వేళువనమేవ ఆగమంసు. ఆగన్త్వా చ పన సారిపుత్తత్థేరస్స భగవన్తం వన్దిత్వా ఠితకాలే భిక్ఖూ థేరం పసంసిత్వా భగవన్తం ఆహంసు – ‘‘భన్తే, అమ్హాకం జేట్ఠభాతికో ధమ్మసేనాపతి పఞ్చహి భిక్ఖుసతేహి పరివుతో ఆగచ్ఛన్తో అతివియ సోభతి, దేవదత్తో పన పరిహీనపరివారో జాతో’’తి. న, భిక్ఖవే, సారిపుత్తో ఇదానేవ ఞాతిసఙ్ఘపరివుతో ఆగచ్ఛన్తో సోభతి, పుబ్బేపి సోభియేవ. దేవదత్తోపి న ఇదానేవ గణతో పరిహీనో, పుబ్బేపి పరిహీనోయేవాతి. భిక్ఖూ తస్సత్థస్సావిభావత్థాయ భగవన్తం యాచింసు, భగవా భవన్తరేన పటిచ్ఛన్నం కారణం పాకటం అకాసి.

    Ekasmiñhi samaye devadatto pañca vatthūni yācitvā alabhanto saṅghaṃ bhinditvā pañca bhikkhusatāni ādāya gayāsīse viharati. Atha tesaṃ bhikkhūnaṃ ñāṇaṃ paripākaṃ agamāsi. Taṃ ñatvā satthā dve aggasāvake āmantesi ‘‘sāriputtā, tumhākaṃ nissitakā pañcasatā bhikkhū devadattassa laddhiṃ rocetvā tena saddhiṃ gatā, idāni pana tesaṃ ñāṇaṃ paripākaṃ gataṃ, tumhe bahūhi bhikkhūhi saddhiṃ tattha gantvā tesaṃ dhammaṃ desetvā te bhikkhū maggaphalehi pabodhetvā gahetvā āgacchathā’’ti. Te tatheva gantvā tesaṃ dhammaṃ desetvā maggaphalehi pabodhetvā punadivase aruṇuggamanavelāya te bhikkhū ādāya veḷuvanameva āgamaṃsu. Āgantvā ca pana sāriputtattherassa bhagavantaṃ vanditvā ṭhitakāle bhikkhū theraṃ pasaṃsitvā bhagavantaṃ āhaṃsu – ‘‘bhante, amhākaṃ jeṭṭhabhātiko dhammasenāpati pañcahi bhikkhusatehi parivuto āgacchanto ativiya sobhati, devadatto pana parihīnaparivāro jāto’’ti. Na, bhikkhave, sāriputto idāneva ñātisaṅghaparivuto āgacchanto sobhati, pubbepi sobhiyeva. Devadattopi na idāneva gaṇato parihīno, pubbepi parihīnoyevāti. Bhikkhū tassatthassāvibhāvatthāya bhagavantaṃ yāciṃsu, bhagavā bhavantarena paṭicchannaṃ kāraṇaṃ pākaṭaṃ akāsi.

    అతీతే మగధరట్ఠే రాజగహనగరే ఏకో మగధరాజా రజ్జం కారేసి. తదా బోధిసత్తో మిగయోనియం పటిసన్ధిం గహేత్వా వుద్ధిప్పత్తో మిగసహస్సపరివారో అరఞ్ఞే వసతి. తస్స లక్ఖణో చ కాళో చాతి ద్వే పుత్తా అహేసుం. సో అత్తనో మహల్లకకాలే ‘‘తాతా, అహం ఇదాని మహల్లకో, తుమ్హే ఇమం గణం పరిహరథా’’తి పఞ్చ పఞ్చ మిగసతాని ఏకేకం పుత్తం పటిచ్ఛాపేసి . తతో పట్ఠాయ తే ద్వే జనా మిగగణం పరిహరన్తి. మగధరట్ఠస్మిఞ్చ సస్సపాకసమయే కిట్ఠసమ్బాధే అరఞ్ఞే మిగానం పరిపన్థో హోతి. మనుస్సా సస్సఖాదకానం మిగానం మారణత్థాయ తత్థ తత్థ ఓపాతం ఖణన్తి, సూలాని రోపేన్తి, పాసాణయన్తాని సజ్జేన్తి, కూటపాసాదయో పాసే ఓడ్డేన్తి, బహూ మిగా వినాసం ఆపజ్జన్తి. బోధిసత్తో కిట్ఠసమ్బాధసమయం ఞత్వా ద్వే పుత్తే పక్కోసాపేత్వా ఆహ – ‘‘తాతా, అయం కిట్ఠసమ్బాధసమయో, బహూ మిగా వినాసం పాపుణన్తి, మయం మహల్లకా యేన కేనచి ఉపాయేన ఏకస్మిం ఠానే వీతినామేస్సామ, తుమ్హే తుమ్హాకం మిగగణే గహేత్వా అరఞ్ఞే పబ్బతపాదం పవిసిత్వా సస్సానం ఉద్ధటకాలే ఆగచ్ఛేయ్యాథా’’తి. తే ‘‘సాధూ’’తి పితు వచనం సుత్వా సపరివారా నిక్ఖమింసు. తేసం పన గమనమగ్గం మనుస్సా జానన్తి ‘‘ఇమస్మిం కాలే మిగా పబ్బతమారోహన్తి, ఇమస్మిం కాలే ఓరోహన్తీ’’తి. తే తత్థ తత్థ పటిచ్ఛన్నట్ఠానే నిలీనా బహూ మిగే విజ్ఝిత్వా మారేన్తి.

    Atīte magadharaṭṭhe rājagahanagare eko magadharājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto migayoniyaṃ paṭisandhiṃ gahetvā vuddhippatto migasahassaparivāro araññe vasati. Tassa lakkhaṇo ca kāḷo cāti dve puttā ahesuṃ. So attano mahallakakāle ‘‘tātā, ahaṃ idāni mahallako, tumhe imaṃ gaṇaṃ pariharathā’’ti pañca pañca migasatāni ekekaṃ puttaṃ paṭicchāpesi . Tato paṭṭhāya te dve janā migagaṇaṃ pariharanti. Magadharaṭṭhasmiñca sassapākasamaye kiṭṭhasambādhe araññe migānaṃ paripantho hoti. Manussā sassakhādakānaṃ migānaṃ māraṇatthāya tattha tattha opātaṃ khaṇanti, sūlāni ropenti, pāsāṇayantāni sajjenti, kūṭapāsādayo pāse oḍḍenti, bahū migā vināsaṃ āpajjanti. Bodhisatto kiṭṭhasambādhasamayaṃ ñatvā dve putte pakkosāpetvā āha – ‘‘tātā, ayaṃ kiṭṭhasambādhasamayo, bahū migā vināsaṃ pāpuṇanti, mayaṃ mahallakā yena kenaci upāyena ekasmiṃ ṭhāne vītināmessāma, tumhe tumhākaṃ migagaṇe gahetvā araññe pabbatapādaṃ pavisitvā sassānaṃ uddhaṭakāle āgaccheyyāthā’’ti. Te ‘‘sādhū’’ti pitu vacanaṃ sutvā saparivārā nikkhamiṃsu. Tesaṃ pana gamanamaggaṃ manussā jānanti ‘‘imasmiṃ kāle migā pabbatamārohanti, imasmiṃ kāle orohantī’’ti. Te tattha tattha paṭicchannaṭṭhāne nilīnā bahū mige vijjhitvā mārenti.

    కాళమిగో అత్తనో దన్ధతాయ ‘‘ఇమాయ నామ వేలాయ గన్తబ్బం, ఇమాయ వేలాయ న గన్తబ్బ’’న్తి అజానన్తో మిగగణం ఆదాయ పుబ్బణ్హేపి సాయన్హేపి పదోసేపి పచ్చూసేపి గామద్వారేన గచ్ఛతి. మనుస్సా తత్థ తత్థ పకతియా ఠితా చ నిలీనా చ బహూ మిగే వినాసం పాపేన్తి. ఏవం సో అత్తనో దన్ధతాయ బహూ మిగే వినాసం పాపేత్వా అప్పకేహేవ మిగేహి అరఞ్ఞం పావిసి. లక్ఖణమిగో పన పణ్డితో బ్యత్తో ఉపాయకుసలో ‘‘ఇమాయ వేలాయ గన్తబ్బం, ఇమాయ వేలాయ న గన్తబ్బ’’న్తి జానాతి. సో గామద్వారేనపి న గచ్ఛతి , దివాపి న గచ్ఛతి, పదోసేపి న గచ్ఛతి, పచ్చూసేపి న గచ్ఛతి, మిగగణం ఆదాయ అడ్ఢరత్తసమయేయేవ గచ్ఛతి. తస్మా ఏకమ్పి మిగం అవినాసేత్వా అరఞ్ఞం పావిసి. తే తత్థ చత్తారో మాసే వసిత్వా సస్సేసు ఉద్ధటేసు పబ్బతా ఓతరింసు.

    Kāḷamigo attano dandhatāya ‘‘imāya nāma velāya gantabbaṃ, imāya velāya na gantabba’’nti ajānanto migagaṇaṃ ādāya pubbaṇhepi sāyanhepi padosepi paccūsepi gāmadvārena gacchati. Manussā tattha tattha pakatiyā ṭhitā ca nilīnā ca bahū mige vināsaṃ pāpenti. Evaṃ so attano dandhatāya bahū mige vināsaṃ pāpetvā appakeheva migehi araññaṃ pāvisi. Lakkhaṇamigo pana paṇḍito byatto upāyakusalo ‘‘imāya velāya gantabbaṃ, imāya velāya na gantabba’’nti jānāti. So gāmadvārenapi na gacchati , divāpi na gacchati, padosepi na gacchati, paccūsepi na gacchati, migagaṇaṃ ādāya aḍḍharattasamayeyeva gacchati. Tasmā ekampi migaṃ avināsetvā araññaṃ pāvisi. Te tattha cattāro māse vasitvā sassesu uddhaṭesu pabbatā otariṃsu.

    కాళో పచ్చాగచ్ఛన్తోపి పురిమనయేనేవ అవసేసమిగే వినాసం పాపేన్తో ఏకకోవ ఆగమి. లక్ఖణో పన ఏకమిగమ్పి అవినాసేత్వా పఞ్చహి మిగసతేహి పరివుతో మాతాపితూనం సన్తికం ఆగమి. బోధిసత్తో ద్వేపి పుత్తే ఆగచ్ఛన్తే దిస్వా మిగగణేన సద్ధిం మన్తేన్తో ఇమం గాథం సముట్ఠాపేసి –

    Kāḷo paccāgacchantopi purimanayeneva avasesamige vināsaṃ pāpento ekakova āgami. Lakkhaṇo pana ekamigampi avināsetvā pañcahi migasatehi parivuto mātāpitūnaṃ santikaṃ āgami. Bodhisatto dvepi putte āgacchante disvā migagaṇena saddhiṃ mantento imaṃ gāthaṃ samuṭṭhāpesi –

    ౧౧.

    11.

    ‘‘హోతి సీలవతం అత్థో, పటిసన్థారవుత్తినం;

    ‘‘Hoti sīlavataṃ attho, paṭisanthāravuttinaṃ;

    లక్ఖణం పస్స ఆయన్తం, ఞాతిసఙ్ఘపురక్ఖతం;

    Lakkhaṇaṃ passa āyantaṃ, ñātisaṅghapurakkhataṃ;

    అథ పస్ససిమం కాళం, సువిహీనంవ ఞాతిభీ’’తి.

    Atha passasimaṃ kāḷaṃ, suvihīnaṃva ñātibhī’’ti.

    తత్థ సీలవతన్తి సుఖసీలతాయ సీలవన్తానం ఆచారసమ్పన్నానం. అత్థోతి వుడ్ఢి. పటిసన్థారవుత్తినన్తి ధమ్మపటిసన్థారో చ ఆమిసపటిసన్థారో చ ఏతేసం వుత్తీతి పటిసన్థారవుత్తినో, తేసం పటిసన్థారవుత్తినం. ఏత్థ చ పాపనివారణఓవాదానుసాసనివసేన ధమ్మపటిసన్థారో చ, గోచరలాభాపనగిలానుపట్ఠానధమ్మికరక్ఖావసేన ఆమిసపటిసన్థారో చ వేదితబ్బో. ఇదం వుత్తం హోతి – ఇమేసు ద్వీసు పటిసన్థారేసు ఠితానం ఆచారసమ్పన్నానం పణ్డితానం వుడ్ఢి నామ హోతీతి. ఇదాని తం వుడ్ఢిం దస్సేతుం పుత్తమాతరం ఆలపన్తో వియ ‘‘లక్ఖణం పస్సా’’తిఆదిమాహ. తత్రాయం సఙ్ఖేపత్థో – ఆచారపటిసన్థారసమ్పన్నం అత్తనో పుత్తం ఏకమిగమ్పి అవినాసేత్వా ఞాతిసఙ్ఘేన పురక్ఖతం పరివారితం ఆగచ్ఛన్తం పస్స. తాయ పన ఆచారపటిసన్థారసమ్పదాయ విహీనం దన్ధపఞ్ఞం అథ పస్ససిమం కాళం ఏకమ్పి ఞాతిం అనవసేసేత్వా సువిహీనమేవ ఞాతీహి ఏకకం ఆగచ్ఛన్తన్తి. ఏవం పుత్తం అభినన్దిత్వా పన బోధిసత్తో యావతాయుకం ఠత్వా యథాకమ్మం గతో.

    Tattha sīlavatanti sukhasīlatāya sīlavantānaṃ ācārasampannānaṃ. Atthoti vuḍḍhi. Paṭisanthāravuttinanti dhammapaṭisanthāro ca āmisapaṭisanthāro ca etesaṃ vuttīti paṭisanthāravuttino, tesaṃ paṭisanthāravuttinaṃ. Ettha ca pāpanivāraṇaovādānusāsanivasena dhammapaṭisanthāro ca, gocaralābhāpanagilānupaṭṭhānadhammikarakkhāvasena āmisapaṭisanthāro ca veditabbo. Idaṃ vuttaṃ hoti – imesu dvīsu paṭisanthāresu ṭhitānaṃ ācārasampannānaṃ paṇḍitānaṃ vuḍḍhi nāma hotīti. Idāni taṃ vuḍḍhiṃ dassetuṃ puttamātaraṃ ālapanto viya ‘‘lakkhaṇaṃ passā’’tiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – ācārapaṭisanthārasampannaṃ attano puttaṃ ekamigampi avināsetvā ñātisaṅghena purakkhataṃ parivāritaṃ āgacchantaṃ passa. Tāya pana ācārapaṭisanthārasampadāya vihīnaṃ dandhapaññaṃ atha passasimaṃ kāḷaṃ ekampi ñātiṃ anavasesetvā suvihīnameva ñātīhi ekakaṃ āgacchantanti. Evaṃ puttaṃ abhinanditvā pana bodhisatto yāvatāyukaṃ ṭhatvā yathākammaṃ gato.

    సత్థాపి ‘‘న, భిక్ఖవే, సారిపుత్తో ఇదానేవ ఞాతిసఙ్ఘపరివారితో సోభతి, పుబ్బేపి సోభతియేవ. న చ దేవదత్తో ఏతరహియేవ గణమ్హా పరిహీనో, పుబ్బేపి పరిహీనోయేవా’’తి ఇమం ధమ్మదేసనం దస్సేత్వా ద్వే వత్థూని కథేత్వా అనుసన్ధిం ఘటేత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా కాళో దేవదత్తో అహోసి, పరిసాపిస్స దేవదత్తపరిసావ, లక్ఖణో సారిపుత్తో, పరిసా పనస్స బుద్ధపరిసా, మాతా రాహులమాతా, పితా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthāpi ‘‘na, bhikkhave, sāriputto idāneva ñātisaṅghaparivārito sobhati, pubbepi sobhatiyeva. Na ca devadatto etarahiyeva gaṇamhā parihīno, pubbepi parihīnoyevā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ dassetvā dve vatthūni kathetvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kāḷo devadatto ahosi, parisāpissa devadattaparisāva, lakkhaṇo sāriputto, parisā panassa buddhaparisā, mātā rāhulamātā, pitā pana ahameva ahosi’’nti.

    లక్ఖణమిగజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Lakkhaṇamigajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౧. లక్ఖణమిగజాతకం • 11. Lakkhaṇamigajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact