Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
ဒီဃ နိကာယ ၃၀
Long Discourses 30
လက္ခဏသုတ္တ
The Marks of a Great Man
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ၊ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ: “ဘိက္ခဝေါ”တိ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“ဘဒ္ဒန္တေ”တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“ဒွတ္တိံသိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ၊ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော၊ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ; သေယျထိဒံ—စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အဿရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ၊ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ၊ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊
“There are thirty-two marks of a great man. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other. If he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea, he reigns by principle, without rod or sword. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world.
ကတမာနိ စ တာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ? သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊
And what are the thirty-two marks?
ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ ဟောတိ၊ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ ဟောတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ၊
He has well-planted feet.
ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ ဟေဋ္ဌာပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ ဟောန္တိ သဟဿာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ၊ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ ဟေဋ္ဌာပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ ဟောန္တိ သဟဿာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ၊
On the soles of his feet there are thousand-spoked wheels, with rims and hubs, complete in every detail.
ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသော အာယတပဏှိ ဟောတိ …ပေ…
He has stretched heels.
ဒီဃင်္ဂုလိ ဟောတိ …
He has long fingers.
မုဒုတလုနဟတ္ထပါဒေါ ဟောတိ …
His hands and feet are tender.
ဇာလဟတ္ထပါဒေါ ဟောတိ …
He has serried hands and feet.
ဥဿင်္ခပါဒေါ ဟောတိ …
The tops of his feet are arched.
ဧဏိဇင်္ဃော ဟောတိ …
His calves are like those of an antelope.
ဌိတကောဝ အနောနမန္တော ဥဘောဟိ ပါဏိတလေဟိ ဇဏ္ဏုကာနိ ပရိမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ …
When standing upright and not bending over, the palms of both hands touch the knees.
ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှော ဟောတိ …
His private parts are covered in a foreskin.
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟောတိ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော …
He is gold colored; his skin has a golden sheen.
သုခုမစ္ဆဝိ ဟောတိ, သုခုမတ္တာ ဆဝိယာ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ န ဥပလိမ္ပတိ …
He has delicate skin, so delicate that dust and dirt don’t stick to his body.
ဧကေကလောမော ဟောတိ, ဧကေကာနိ လောမာနိ လောမကူပေသု ဇာတာနိ …
His hairs grow one per pore.
ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမော ဟောတိ, ဥဒ္ဓဂ္ဂါနိ လောမာနိ ဇာတာနိ နီလာနိ အဉ္ဇနဝဏ္ဏာနိ ကုဏ္ဍလာဝဋ္ဋာနိ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋကဇာတာနိ …
His hairs stand up; they’re blue-black and curl clockwise.
ဗြဟ္မုဇုဂတ္တော ဟောတိ …
His body is tall and straight-limbed.
သတ္တုဿဒေါ ဟောတိ …
He has bulging muscles in seven places.
သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော ဟောတိ …
His chest is like that of a lion.
စိတန္တရံသော ဟောတိ …
He is filled out between the shoulders.
နိဂြေါဓပရိမဏ္ဍလော ဟောတိ, ယာဝတကွဿ ကာယော တာဝတကွဿ ဗျာမော ယာဝတကွဿ ဗျာမော တာဝတကွဿ ကာယော …
He has the proportional circumference of a banyan tree: the span of his arms equals the height of his body.
သမဝဋ္ဋက္ခန္ဓော ဟောတိ …
His torso is cylindrical.
ရသဂ္ဂသဂ္ဂီ ဟောတိ …
He has ridged taste buds.
သီဟဟနု ဟောတိ …
His jaw is like that of a lion.
စတ္တာလီသဒန္တော ဟောတိ …
He has forty teeth.
သမဒန္တော ဟောတိ …
His teeth are even.
အဝိရဠဒန္တော ဟောတိ …
His teeth have no gaps.
သုသုက္ကဒါဌော ဟောတိ …
His teeth are perfectly white.
ပဟူတဇိဝှေါ ဟောတိ …
He has a large tongue.
ဗြဟ္မဿရော ဟောတိ ကရဝီကဘာဏီ …
He has the voice of Brahmā, like a cuckoo’s call.
အဘိနီလနေတ္တော ဟောတိ …
His eyes are indigo.
ဂေါပခုမော ဟောတိ …
He has eyelashes like a cow’s.
ဥဏ္ဏာ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဟောတိ, ဩဒါတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ၊ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ ဥဏ္ဏာ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဟောတိ, ဩဒါတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ၊
Between his eyebrows there grows a tuft, soft and white like cotton-wool.
ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသော ဥဏှီသသီသော ဟောတိ၊ ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသော ဥဏှီသသီသော ဟောတိ, ဣဒမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ဘဝတိ၊
The crown of his head is like a turban.
ဣမာနိ ခေါ တာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ၊ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊
These are the thirty-two marks of a great man. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other.
ဣမာနိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသဿ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ဗာဟိရကာပိ ဣသယော ဓာရေန္တိ, နော စ ခေါ တေ ဇာနန္တိ: ‘ဣမဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဣဒံ လက္ခဏံ ပဋိလဘတီ'တိ၊
Seers who are outsiders remember these marks, but they do not know the specific deeds performed in the past to obtain each mark.
၁၊ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာလက္ခဏံ
1. Well-Planted Feet
ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဒဠှသမာဒါနော အဟောသိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, အဝတ္ထိတသမာဒါနော ကာယသုစရိတေ ဝစီသုစရိတေ မနောသုစရိတေ ဒါနသံဝိဘာဂေ သီလသမာဒါနေ ဥပေါသထုပဝါသေ မတ္တေယျတာယ ပေတ္တေယျတာယ သာမညတာယ ဗြဟ္မညတာယ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိတာယ အညတရညတရေသု စ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ သော တတ္ထ အညေ ဒေဝေ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂ္ဂဏှာတိ ဒိဗ္ဗေန အာယုနာ ဒိဗ္ဗေန ဝဏ္ဏေန ဒိဗ္ဗေန သုခေန ဒိဗ္ဗေန ယသေန ဒိဗ္ဗေန အာဓိပတေယျေန ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ သဒ္ဒေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ဂန္ဓေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ရသေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ၊ သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ၊ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ ဟောတိ၊ သမံ ပါဒံ ဘူမိယံ နိက္ခိပတိ, သမံ ဥဒ္ဓရတိ, သမံ သဗ္ဗာဝန္တေဟိ ပါဒတလေဟိ ဘူမိံ ဖုသတိ၊
In some past lives, past existences, past abodes the Realized One was reborn as a human being. He firmly and persistently undertook skillful behaviors such as good conduct by way of body, speech, and mind, giving and sharing, taking precepts, observing the Uposatha day, paying due respect to mother and father, ascetics and brahmins, honoring the elders in the family, and various other things pertaining to skillful behaviors. Due to performing, accumulating, heaping up, and amassing those deeds, when his body broke up, after death, he was reborn in a good place, a heavenly realm. There he surpassed the other gods in ten respects: divine life span, beauty, happiness, glory, sovereignty, sights, sounds, smells, tastes, and touches. When he passed away from there and came back to this state of existence he obtained this mark of a great man: he has well-planted feet. He places his foot on the ground evenly, raises it evenly, and touches the ground evenly with the whole sole of his foot.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော၊ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ; သေယျထိဒံ—စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အဿရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ၊ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အခိလမနိမိတ္တမကဏ္ဋကံ ဣဒ္ဓံ ဖီတံ ခေမံ သိဝံ နိရဗ္ဗုဒံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ၊ ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အက္ခမ္ဘိယော ဟောတိ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပစ္စာမိတ္တေန၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ၊ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အက္ခမ္ဘိယော ဟောတိ အဗ္ဘန္တရေဟိ ဝါ ဗာဟိရေဟိ ဝါ ပစ္စတ္ထိကေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ ရာဂေန ဝါ ဒေါသေန ဝါ မောဟေန ဝါ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea—free of harassment by bandits, successful and prosperous, safe, blessed, and untroubled—he reigns by principle, without rod or sword. And what does he obtain as king? He can’t be stopped by any human foe or enemy. That’s what he obtains as king. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world. And what does he obtain as Buddha? He can’t be stopped by any foe or enemy whether internal or external; nor by greed, hate, or delusion; nor by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“သစ္စေ စ ဓမ္မေ စ ဒမေ စ သံယမေ, သောစေယျသီလာလယုပေါသထေသု စ; ဒါနေ အဟိံသာယ အသာဟသေ ရတော, ဒဠှံ သမာဒါယ သမတ္တမာစရိ၊
“Truth, principle, self-control, and restraint; purity, precepts, and observing the Uposatha day; giving, harmlessness, delighting in non-violence—firmly undertaking these things, he lived accordingly.
သော တေန ကမ္မေန ဒိဝံ သမက္ကမိ, သုခဉ္စ ခိဍ္ဍာရတိယော စ အနွဘိ; တတော စဝိတွာ ပုနရာဂတော ဣဓ, သမေဟိ ပါဒေဟိ ဖုသီ ဝသုန္ဓရံ၊
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, he steps evenly on this rich earth.
ဗျာကံသု ဝေယျဉ္ဇနိကာ သမာဂတာ, သမပ္ပတိဋ္ဌဿ န ဟောတိ ခမ္ဘနာ; ဂိဟိဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ပုန, တံ လက္ခဏံ ဘဝတိ တဒတ္ထဇောတကံ၊
The gathered soothsayers predicted that there is no stopping one of such even tread, as householder or renunciate. That’s the meaning shown by this mark.
အက္ခမ္ဘိယော ဟောတိ အဂါရမာဝသံ, ပရာဘိဘူ သတ္တုဘိ နပ္ပမဒ္ဒနော; မနုဿဘူတေနိဓ ဟောတိ ကေနစိ, အက္ခမ္ဘိယော တဿ ဖလေန ကမ္မုနော၊
While living at home he cannot be stopped, he defeats his foes, and cannot be beaten. Due to the fruit of that deed, he cannot be stopped by any human.
သစေ စ ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော, နေက္ခမ္မဆန္ဒာဘိရတော ဝိစက္ခဏော; အဂ္ဂေါ န သော ဂစ္ဆတိ ဇာတု ခမ္ဘနံ, နရုတ္တမော ဧသ ဟိ တဿ ဓမ္မတာ”တိ၊
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, not even the best can hope to stop him; this is the nature of the supreme person.”
၂၊ ပါဒတလစက္ကလက္ခဏံ
2. Wheels on the Feet
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဗဟုဇနဿ သုခါဝဟော အဟောသိ, ဥဗ္ဗေဂေါ်တ္တာသဘယံ အပနုဒိတာ, ဓမ္မိကဉ္စ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဓာတာ, သပရိဝါရဉ္စ ဒါနံ အဒါသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ၊ ဟေဋ္ဌာပါဒတလေသု စက္ကာနိ ဇာတာနိ ဟောန္တိ သဟဿာရာနိ သနေမိကာနိ သနာဘိကာနိ သဗ္ဗာကာရပရိပူရာနိ သုဝိဘတ္တန္တရာနိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He conveyed happiness to many people, eliminating threats, terror, and danger, providing just protection and security, and giving gifts with all the trimmings. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: on the soles of his feet there are thousand-spoked wheels, with rims and hubs, complete in every detail and well divided inside.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာပရိဝါရော ဟောတိ; မဟာဿ ဟောန္တိ ပရိဝါရာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ၊ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာပရိဝါရော ဟောတိ; မဟာဿ ဟောန္တိ ပရိဝါရာ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a large following of brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a fully awakened Buddha. And what does he obtain as Buddha? He has a large following of monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ပုရေ ပုရတ္ထာ ပုရိမာသု ဇာတိသု, မနုဿဘူတော ဗဟုနံ သုခါဝဟော; ဥဗ္ဘေဂေါ်တ္တာသဘယာပနူဒနော, ဂုတ္တီသု ရက္ခာဝရဏေသု ဥဿုကော၊
“In olden days, in past lives, he brought happiness to many people, ridding them of fear, terror, and danger, eagerly guarding and protecting them.
သော တေန ကမ္မေန ဒိဝံ သမက္ကမိ, သုခဉ္စ ခိဍ္ဍာရတိယော စ အနွဘိ; တတော စဝိတွာ ပုနရာဂတော ဣဓ, စက္ကာနိ ပါဒေသု ဒုဝေသု ဝိန္ဒတိ၊
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, wheels on his two feet are found,
သမန္တနေမီနိ သဟဿရာနိ စ, ဗျာကံသု ဝေယျဉ္ဇနိကာ သမာဂတာ; ဒိသွာ ကုမာရံ သတပုညလက္ခဏံ, ပရိဝါရဝါ ဟေဿတိ သတ္တုမဒ္ဒနော၊
all rimmed around and thousand-spoked. The gathered soothsayers predicted, seeing the prince
တထာ ဟိ စက္ကာနိ သမန္တနေမိနိ, သစေ န ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော; ဝတ္တေတိ စက္ကံ ပထဝိံ ပသာသတိ, တဿာနုယန္တာဓ ဘဝန္တိ ခတ္တိယာ၊
which is why he has wheels all rimmed around. If he doesn’t choose the life gone forth, he’ll roll the wheel and rule the land. The aristocrats will be his vassals,
မဟာယသံ သမ္ပရိဝါရယန္တိ နံ, သစေ စ ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော; နေက္ခမ္မဆန္ဒာဘိရတော ဝိစက္ခဏော, ဒေဝါ မနုဿာသုရသက္ကရက္ခသာ၊
flocking to his glory. But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, the gods, humans, demons, Sakka, and monsters;
ဂန္ဓဗ္ဗနာဂါ ဝိဟဂါ စတုပ္ပဒါ, အနုတ္တရံ ဒေဝမနုဿပူဇိတံ; မဟာယသံ သမ္ပရိဝါရယန္တိ နန်”တိ၊
centaurs and dragons, birds and beasts, will flock to his glory, the supreme, honored by gods and humans.”
၃–၅၊ အာယတပဏှိတာဒိတိလက္ခဏံ
3–5. Stretched Heels, Etc.
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော အဟောသိ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော, သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟာသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ တီဏိ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ အာယတပဏှိ စ ဟောတိ, ဒီဃင်္ဂုလိ စ ဗြဟ္မုဇုဂတ္တော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He gave up killing living creatures, renouncing the rod and the sword. He was scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these three marks: he has stretched heels, long fingers, and his body is tall and straight-limbed.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? ဒီဃာယုကော ဟောတိ စိရဋ္ဌိတိကော, ဒီဃမာယုံ ပါလေတိ, န သက္ကာ ဟောတိ အန္တရာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပစ္စာမိတ္တေန၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? ဒီဃာယုကော ဟောတိ စိရဋ္ဌိတိကော, ဒီဃမာယုံ ပါလေတိ, န သက္ကာ ဟောတိ အန္တရာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ ပစ္စတ္ထိကေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He’s long-lived, preserving his life for a long time. No human foe or enemy is able to take his life before his time. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He’s long-lived, preserving his life for a long time. No foes or enemies—nor any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or anyone in the world—is able to take his life before his time. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“မာရဏဝဓဘယတ္တနော ဝိဒိတွာ, ပဋိဝိရတော ပရံ မာရဏာယဟောသိ; တေန သုစရိတေန သဂ္ဂမဂမာ, သုကတဖလဝိပါကမနုဘောသိ၊
“Realizing for himself the horrors of death, he refrained from killing other creatures. By that good conduct he went to heaven, where he enjoyed the fruit of deeds well done.
စဝိယ ပုနရိဓာဂတော သမာနော, ပဋိလဘတိ ဣဓ တီဏိ လက္ခဏာနိ; ဘဝတိ ဝိပုလဒီဃပါသဏှိကော, ဗြဟ္မာဝ သုဇု သုဘော သုဇာတဂတ္တော၊
Passing away, on his return to here, he obtained these three marks: his stretched heels are abundant and long, and like Brahmā, he’s straight and beautiful,
သုဘုဇော သုသု သုသဏ္ဌိတော သုဇာတော, မုဒုတလုနင်္ဂုလိယဿ ဟောန္တိ; ဒီဃာ တီဘိ ပုရိသဝရဂ္ဂလက္ခဏေဟိ, စိရယပနာယ ကုမာရမာဒိသန္တိ၊
Fair of arm, youthful, of good posture and breeding, his fingers are soft and tender and long. By these three marks of an excellent man, they indicated that the prince’s life would be long:
ဘဝတိ ယဒိ ဂိဟီ စိရံ ယပေတိ, စိရတရံ ပဗ္ဗဇတိ ယဒိ တတော ဟိ; ယာပယတိ စ ဝသိဒ္ဓိဘာဝနာယ, ဣတိ ဒီဃာယုကတာယ တံ နိမိတ္တန်”တိ၊
‘As a householder he will live long; longer still if he goes forth, due to mastery in the development of psychic power. Thus this is the sign of long life.’”
၆၊ သတ္တုဿဒတာလက္ခဏံ
6. Seven Rounded Places
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဒါတာ အဟောသိ ပဏီတာနံ ရသိတာနံ ခါဒနီယာနံ ဘောဇနီယာနံ သာယနီယာနံ လေဟနီယာနံ ပါနာနံ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ, သတ္တုဿဒေါ ဟောတိ, သတ္တဿ ဥဿဒါ ဟောန္တိ; ဥဘောသု ဟတ္ထေသု ဥဿဒါ ဟောန္တိ, ဥဘောသု ပါဒေသု ဥဿဒါ ဟောန္တိ, ဥဘောသု အံသကူဋေသု ဥဿဒါ ဟောန္တိ, ခန္ဓေ ဥဿဒေါ ဟောတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was a donor of delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that were sweet and succulent. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he is rounded in seven places. Both hands, both feet, both shoulders, and his chest are all rounded.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? လာဘီ ဟောတိ ပဏီတာနံ ရသိတာနံ ခါဒနီယာနံ ဘောဇနီယာနံ သာယနီယာနံ လေဟနီယာနံ ပါနာနံ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? လာဘီ ဟောတိ ပဏီတာနံ ရသိတာနံ ခါဒနီယာနံ ဘောဇနီယာနံ သာယနီယာနံ လေဟနီယာနံ ပါနာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He gets delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that are sweet and succulent. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He gets delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that are sweet and succulent. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ခဇ္ဇဘောဇ္ဇမထ လေယျ သာယိယံ, ဥတ္တမဂ္ဂရသဒါယကော အဟု; တေန သော သုစရိတေန ကမ္မုနာ, နန္ဒနေ စိရမဘိပ္ပမောဒတိ၊
“He used to give the very best of flavors—scrumptious foods of every kind. Because of that good deed, he rejoiced long in Nandana heaven.
သတ္တ စုဿဒေ ဣဓာဓိဂစ္ဆတိ, ဟတ္ထပါဒမုဒုတဉ္စ ဝိန္ဒတိ; အာဟု ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တကောဝိဒါ, ခဇ္ဇဘောဇ္ဇရသလာဘိတာယ နံ၊
On returning to here, he is rounded in seven places, and tender hands and feet are found. The soothsayers expert in signs declared: ‘He’ll get tasty foods of all sorts
ယံ ဂိဟိဿပိ တဒတ္ထဇောတကံ, ပဗ္ဗဇ္ဇမ္ပိ စ တဒါဓိဂစ္ဆတိ; ခဇ္ဇဘောဇ္ဇရသလာဘိရုတ္တမံ, အာဟု သဗ္ဗဂိဟိဗန္ဓနစ္ဆိဒန်”တိ၊
as a householder, that’s what that means. But even if he goes forth he’ll get the same, supreme in gaining tasty foods of all sorts, cutting all bonds of the lay life.’”
၇–၈၊ ကရစရဏမုဒုဇာလတာလက္ခဏာနိ
7–8. Tender and Serried Hands
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ဇနံ သင်္ဂါဟကော အဟောသိ—ဒါနေန ပေယျဝဇ္ဇေန အတ္ထစရိယာယ သမာနတ္တတာယ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ မုဒုတလုနဟတ္ထပါဒေါ စ ဟောတိ ဇာလဟတ္ထပါဒေါ စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He brought people together using the four ways of being inclusive: giving, kindly words, taking care, and equality. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his hands and feet are tender, and they are serried.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? သုသင်္ဂဟိတပရိဇနော ဟောတိ, သုသင်္ဂဟိတာဿ ဟောန္တိ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ … ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? သုသင်္ဂဟိတပရိဇနော ဟောတိ, သုသင်္ဂဟိတာဿ ဟောန္တိ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? His retinue is inclusive, cohesive, and well-managed. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? His retinue is inclusive and well-managed. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ဒါနမ္ပိ စတ္ထစရိယတဉ္စ, ပိယဝါဒိတဉ္စ သမာနတ္တတဉ္စ; ကရိယစရိယသုသင်္ဂဟံ ဗဟူနံ, အနဝမတေန ဂုဏေန ယာတိ သဂ္ဂံ၊
“By giving and helping others, kindly speech, and equal treatment, such action and conduct as brought people together, he went to heaven due to his esteemed virtue.
စဝိယ ပုနရိဓာဂတော သမာနော, ကရစရဏမုဒုတဉ္စ ဇာလိနော စ; အတိရုစိရသုဝဂ္ဂုဒဿနေယျံ, ပဋိလဘတိ ဒဟရော သုသု ကုမာရော၊
Passing away, on his return to here, the young baby prince obtained hands and feet so tender and serried, lovely, graceful, and good-looking.
ဘဝတိ ပရိဇနဿဝေါ ဝိဓေယျော, မဟိမံ အာဝသိတော သုသင်္ဂဟိတော; ပိယဝဒူ ဟိတသုခတံ ဇိဂီသမာနော, အဘိရုစိတာနိ ဂုဏာနိ အာစရတိ၊
His retinue is loyal and manageable, staying agreeably all over this broad land. Speaking kindly, seeking happiness, he implements agreeable qualities.
ယဒိ စ ဇဟတိ သဗ္ဗကာမဘောဂံ, ကထယတိ ဓမ္မကထံ ဇိနော ဇနဿ; ဝစနပဋိကရဿာဘိပ္ပသန္နာ, သုတွာန ဓမ္မာနုဓမ္မမာစရန္တီ”တိ၊
But if he gives up all sensual enjoyments, as victor he speaks Dhamma to the people. Devoted, they respond to his words; after listening, they practice in line with the teaching.”
၉–၁၀၊ ဥဿင်္ခပါဒ-ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမတာလက္ခဏာနိ
9–10. Arched Feet and Upright Hair
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော အတ္ထူပသံဟိတံ ဓမ္မူပသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိ, ဗဟုဇနံ နိဒံသေသိ, ပါဏီနံ ဟိတသုခါဝဟော ဓမ္မယာဂီ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ ဥဿင်္ခပါဒေါ စ ဟောတိ, ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. His speech was meaningful and principled. He educated many people, bringing welfare and happiness, offering the teaching. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: the tops of his feet are arched and his hairs stand up.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဂ္ဂေါ စ ဟောတိ သေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စ ကာမဘောဂီနံ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဂ္ဂေါ စ ဟောတိ သေဋ္ဌော စ ပါမောက္ခော စ ဥတ္တမော စ ပဝရော စ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is the foremost, best, chief, highest, and finest of those who enjoy sensual pleasures. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is the foremost, best, chief, highest, and finest of all sentient beings. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“အတ္ထဓမ္မသဟိတံ ပုရေ ဂိရံ, ဧရယံ ဗဟုဇနံ နိဒံသယိ; ပါဏိနံ ဟိတသုခါဝဟော အဟု, ဓမ္မယာဂမယဇီ အမစ္ဆရီ၊
“His word was meaningful and principled, moving the people with his explanations. He brought welfare and happiness to creatures, unstintingly offering up teaching.
တေန သော သုစရိတေန ကမ္မုနာ, သုဂ္ဂတိံ ဝဇတိ တတ္ထ မောဒတိ; လက္ခဏာနိ စ ဒုဝေ ဣဓာဂတော, ဥတ္တမပ္ပမုခတာယ ဝိန္ဒတိ၊
Because of that good deed, he advanced to heaven and there rejoiced. On return to here two marks are found, of excellence and supremacy.
ဥဗ္ဘမုပ္ပတိတလောမဝါ သသော, ပါဒဂဏ္ဌိရဟု သာဓုသဏ္ဌိတာ; မံသလောဟိတာစိတာ တစောတ္ထတာ, ဥပရိစရဏသောဘနာ အဟု၊
His hairs stand upright, and his ankles stand out well. Swollen with flesh and blood, encased in skin, beautified above the feet.
ဂေဟမာဝသတိ စေ တထာဝိဓော, အဂ္ဂတံ ဝဇတိ ကာမဘောဂိနံ; တေန ဥတ္တရိတရော န ဝိဇ္ဇတိ, ဇမ္ဗုဒီပမဘိဘုယျ ဣရိယတိ၊
If such a one lives in the home, he becomes the best of those who enjoy sensual pleasures. There’ll be none better than him; he’ll proceed having mastered all India.
ပဗ္ဗဇမ္ပိ စ အနောမနိက္ကမော, အဂ္ဂတံ ဝဇတိ သဗ္ဗပါဏိနံ; တေန ဥတ္တရိတရော န ဝိဇ္ဇတိ, သဗ္ဗလောကမဘိဘုယျ ဝိဟရတီ”တိ၊
But going forth the peerless renunciate turns into the best of all creatures. There’ll be none better than him, he’ll live having mastered the whole world.”
၁၁၊ ဧဏိဇင်္ဃလက္ခဏံ
11. Antelope Calves
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သက္ကစ္စံ ဝါစေတာ အဟောသိ သိပ္ပံ ဝါ ဝိဇ္ဇံ ဝါ စရဏံ ဝါ ကမ္မံ ဝါ: ‘ကိန္တိမေ ခိပ္ပံ ဝိဇာနေယျုံ, ခိပ္ပံ ပဋိပဇ္ဇေယျုံ, န စိရံ ကိလိဿေယျုန်'”တိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ၊ ဧဏိဇင်္ဃော ဟောတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was a thorough teacher of a profession, a branch of knowledge, conduct, or action, thinking: ‘How might they quickly learn and practice, without getting exhausted?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his calves are like those of an antelope.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? ယာနိ တာနိ ရာဇာရဟာနိ ရာဇင်္ဂါနိ ရာဇူပဘောဂါနိ ရာဇာနုစ္ဆဝိကာနိ တာနိ ခိပ္ပံ ပဋိလဘတိ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? ယာနိ တာနိ သမဏာရဟာနိ သမဏင်္ဂါနိ သမဏူပဘောဂါနိ သမဏာနုစ္ဆဝိကာနိ, တာနိ ခိပ္ပံ ပဋိလဘတိ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He quickly obtains the things worthy of a king, the factors, supports, and things befitting a king. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He quickly obtains the things worthy of an ascetic, the factors, supports, and things befitting an ascetic. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“သိပ္ပေသု ဝိဇ္ဇာစရဏေသု ကမ္မေသု, ကထံ ဝိဇာနေယျုံ လဟုန္တိ ဣစ္ဆတိ; ယဒူပဃာတာယ န ဟောတိ ကဿစိ, ဝါစေတိ ခိပ္ပံ န စိရံ ကိလိဿတိ၊
“In professions, knowledge, conduct, and deeds, he thought of how they might swiftly learn. Things that harm no-one at all, he quickly taught so they would not get tired.
တံ ကမ္မံ ကတွာ ကုသလံ သုခုဒြယံ, ဇင်္ဃာ မနုညာ လဘတေ သုသဏ္ဌိတာ; ဝဋ္ဋာ သုဇာတာ အနုပုဗ္ဗမုဂ္ဂတာ, ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမာ သုခုမတ္တစောတ္ထတာ၊
Having done that skillful deed
ဧဏေယျဇင်္ဃောတိ တမာဟု ပုဂ္ဂလံ, သမ္ပတ္တိယာ ခိပ္ပမိဓာဟု လက္ခဏံ; ဂေဟာနုလောမာနိ ယဒါဘိကင်္ခတိ, အပဗ္ဗဇံ ခိပ္ပမိဓာဓိဂစ္ဆတိ၊
They say that person has antelope calves, and that this is the mark of swift success. If he desires the things of the household life, not going forth, they’ll quickly be his.
သစေ စ ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော, နေက္ခမ္မဆန္ဒာဘိရတော ဝိစက္ခဏော; အနုစ္ဆဝိကဿ ယဒါနုလောမိကံ, တံ ဝိန္ဒတိ ခိပ္ပမနောမဝိက္ကမော”တိ၊
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, the peerless renunciate will quickly find what is fitting and suitable.”
၁၂၊ သုခုမစ္ဆဝိလက္ခဏံ
12. Delicate Skin
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ဥပသင်္ကမိတွာ ပရိပုစ္ဆိတာ အဟောသိ: ‘ကိံ, ဘန္တေ, ကုသလံ, ကိံ အကုသလံ, ကိံ သာဝဇ္ဇံ, ကိံ အနဝဇ္ဇံ, ကိံ သေဝိတဗ္ဗံ, ကိံ န သေဝိတဗ္ဗံ, ကိံ မေ ကရီယမာနံ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဿ, ကိံ ဝါ ပန မေ ကရီယမာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယ အဿာ'တိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ၊ သုခုမစ္ဆဝိ ဟောတိ, သုခုမတ္တာ ဆဝိယာ ရဇောဇလ္လံ ကာယေ န ဥပလိမ္ပတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He approached an ascetic or brahmin and asked: ‘Sirs, what is skillful? What is unskillful? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? Doing what leads to my lasting harm and suffering? Doing what leads to my lasting welfare and happiness?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he has delicate skin, so delicate that dust and dirt don’t stick to his body.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာပညော ဟောတိ, နာဿ ဟောတိ ကောစိ ပညာယ သဒိသော ဝါ သေဋ္ဌော ဝါ ကာမဘောဂီနံ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာပညော ဟောတိ ပုထုပညော ဟာသပညော ဇဝနပညော တိက္ခပညော နိဗ္ဗေဓိကပညော, နာဿ ဟောတိ ကောစိ ပညာယ သဒိသော ဝါ သေဋ္ဌော ဝါ သဗ္ဗသတ္တာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has great wisdom. Of those who enjoy sensual pleasures, none is his equal or better in wisdom. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has great wisdom, widespread wisdom, laughing wisdom, swift wisdom, sharp wisdom, and penetrating wisdom. No sentient being is his equal or better in wisdom. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ပုရေ ပုရတ္ထာ ပုရိမာသု ဇာတိသု, အညာတုကာမော ပရိပုစ္ဆိတာ အဟု; သုဿူသိတာ ပဗ္ဗဇိတံ ဥပါသိတာ, အတ္ထန္တရော အတ္ထကထံ နိသာမယိ၊
“In olden days, in past lives, eager to understand, he asked questions. Keen to learn, he waited on renunciates, heeding their explanation with pure intent.
ပညာပဋိလာဘဂတေန ကမ္မုနာ, မနုဿဘူတော သုခုမစ္ဆဝီ အဟု; ဗျာကံသု ဥပ္ပါဒနိမိတ္တကောဝိဒါ, သုခုမာနိ အတ္ထာနိ အဝေစ္စ ဒက္ခိတိ၊
Due to that deed of acquiring wisdom, as a human being his skin is delicate. At his birth
သစေ န ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော, ဝတ္တေတိ စက္ကံ ပထဝိံ ပသာသတိ; အတ္ထာနုသိဋ္ဌီသု ပရိဂ္ဂဟေသု စ, န တေန သေယျော သဒိသော စ ဝိဇ္ဇတိ၊
If he doesn’t choose the life gone forth, he’ll roll the wheel and rule the land. Among those with material possessions
သစေ စ ပဗ္ဗဇ္ဇမုပေတိ တာဒိသော, နေက္ခမ္မဆန္ဒာဘိရတော ဝိစက္ခဏော; ပညာဝိသိဋ္ဌံ လဘတေ အနုတ္တရံ, ပပ္ပေါတိ ဗောဓိံ ဝရဘူရိမေဓသော”တိ၊
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, gaining wisdom that’s supreme and eminent, the one of superb, vast intelligence
၁၃၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏလက္ခဏံ
13. Golden Skin
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော အက္ကောဓနော အဟောသိ အနုပါယာသဗဟုလော, ဗဟုမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော နာဘိသဇ္ဇိ န ကုပ္ပိ န ဗျာပဇ္ဇိ န ပတိတ္ထီယိ, န ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတွာကာသိ၊ ဒါတာ စ အဟောသိ သုခုမာနံ မုဒုကာနံ အတ္ထရဏာနံ ပါဝုရဏာနံ ခေါမသုခုမာနံ ကပ္ပါသိကသုခုမာနံ ကောသေယျသုခုမာနံ ကမ္ဗလသုခုမာနံ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ၊ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟောတိ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He wasn’t irritable or bad-tempered. Even when heavily criticized he didn’t lose his temper, become annoyed, hostile, and hard-hearted, or display annoyance, hate, and bitterness. He donated soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he is gold colored; his skin has a golden sheen.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? လာဘီ ဟောတိ သုခုမာနံ မုဒုကာနံ အတ္ထရဏာနံ ပါဝုရဏာနံ ခေါမသုခုမာနံ ကပ္ပါသိကသုခုမာနံ ကောသေယျသုခုမာနံ ကမ္ဗလသုခုမာနံ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? လာဘီ ဟောတိ သုခုမာနံ မုဒုကာနံ အတ္ထရဏာနံ ပါဝုရဏာနံ ခေါမသုခုမာနံ ကပ္ပါသိကသုခုမာနံ ကောသေယျသုခုမာနံ ကမ္ဗလသုခုမာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He obtains soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He obtains soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“အက္ကောဓဉ္စ အဓိဋ္ဌဟိ အဒါသိ, ဒါနဉ္စ ဝတ္ထာနိ သုခုမာနိ သုစ္ဆဝီနိ; ပုရိမတရဘဝေ ဌိတော အဘိဝိဿဇိ, မဟိမိဝ သုရော အဘိဝဿံ၊
“Dedicated to good will, he gave gifts. In an earlier life he poured forth cloth fine and soft to touch, like a god pouring rain on this broad earth.
တံ ကတွာန ဣတော စုတော ဒိဗ္ဗံ, ဥပပဇ္ဇိ သုကတဖလဝိပါကမနုဘုတွာ; ကနကတနုသန္နိဘော ဣဓာဘိဘဝတိ, သုရဝရတရောရိဝ ဣန္ဒော၊
So doing he passed from here to heaven, where he enjoyed the fruits of deeds well done. Here he wins a figure of gold, like Indra, the finest of gods.
ဂေဟဉ္စာဝသတိ နရော အပဗ္ဗဇ္ဇ, မိစ္ဆံ မဟတိမဟိံ အနုသာသတိ; ပသယှ သဟိဓ သတ္တရတနံ, ပဋိလဘတိ ဝိမလသုခုမစ္ဆဝိံ သုစိဉ္စ၊
If that man stays in the house, not wishing to go forth, he conquers and rules this vast, broad earth. He obtains abundant excellent cloth, so fine and soft to touch.
လာဘီ အစ္ဆာဒနဝတ္ထမောက္ခပါဝုရဏာနံ, ဘဝတိ ယဒိ အနာဂါရိယတံ ဥပေတိ; သဟိတော ပုရိမကတဖလံ အနုဘဝတိ, န ဘဝတိ ကတဿ ပနာသော”တိ၊
He receives robes, cloth, and the finest garments if he chooses the life gone forth. For he still partakes of past deed’s fruit; what’s been done is never lost.”
၁၄၊ ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှလက္ခဏံ
14. Privates in Foreskin
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော စိရပ္ပနဋ္ဌေ သုစိရပ္ပဝါသိနော ဉာတိမိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ သခိနော သမာနေတာ အဟောသိ၊ မာတရမ္ပိ ပုတ္တေန သမာနေတာ အဟောသိ, ပုတ္တမ္ပိ မာတရာ သမာနေတာ အဟောသိ, ပိတရမ္ပိ ပုတ္တေန သမာနေတာ အဟောသိ, ပုတ္တမ္ပိ ပိတရာ သမာနေတာ အဟောသိ, ဘာတရမ္ပိ ဘာတရာ သမာနေတာ အဟောသိ, ဘာတရမ္ပိ ဘဂိနိယာ သမာနေတာ အဟောသိ, ဘဂိနိမ္ပိ ဘာတရာ သမာနေတာ အဟောသိ, ဘဂိနိမ္ပိ ဘဂိနိယာ သမာနေတာ အဟောသိ, သမင်္ဂီကတွာ စ အဗ္ဘနုမောဒိတာ အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ—ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှော ဟောတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He reunited long-lost and long-separated relatives, friends, loved ones, and companions. He reunited mother with child and child with mother; father with child and child with father; brother with brother, brother with sister, sister with brother, and sister with sister, bringing them together with rejoicing. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his private parts are covered in a foreskin.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? ပဟူတပုတ္တော ဟောတိ, ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? ပဟူတပုတ္တော ဟောတိ, အနေကသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has many sons, over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has many sons, many thousands of sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ပုရေ ပုရတ္ထာ ပုရိမာသု ဇာတိသု, စိရပ္ပနဋ္ဌေ သုစိရပ္ပဝါသိနော; ဉာတီ သုဟဇ္ဇေ သခိနော သမာနယိ, သမင်္ဂိကတွာ အနုမောဒိတာ အဟု၊
“In olden days, in past lives, he reunited long-lost and long-separated friends and family, bringing them together with joy.
သော တေန ကမ္မေန ဒိဝံ သမက္ကမိ, သုခဉ္စ ခိဍ္ဍာရတိယော စ အနွဘိ; တတော စဝိတွာ ပုနရာဂတော ဣဓ, ကောသောဟိတံ ဝိန္ဒတိ ဝတ္ထဆာဒိယံ၊
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, his private parts are covered in a foreskin.
ပဟူတပုတ္တော ဘဝတီ တထာဝိဓော, ပရောသဟဿဉ္စ ဘဝန္တိ အတြဇာ; သူရာ စ ဝီရာ စ အမိတ္တတာပနာ, ဂိဟိဿ ပီတိံ ဇနနာ ပိယံဝဒါ၊
Such a one has many sons, over a thousand descendants, valiant and heroic, devastating foes, a layman’s joy, speaking kindly.
ဗဟူတရာ ပဗ္ဗဇိတဿ ဣရိယတော, ဘဝန္တိ ပုတ္တာ ဝစနာနုသာရိနော; ဂိဟိဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ပုန, တံ လက္ခဏံ ဇာယတိ တဒတ္ထဇောတကန်”တိ၊
But if he lives the renunciate life he has even more sons following his word. As householder or renunciate, that’s the meaning shown by this mark.”
ပဌမဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော၊
The first recitation section is finished.
၁၅–၁၆၊ ပရိမဏ္ဍလအနောနမဇဏ္ဏုပရိမသနလက္ခဏာနိ
15–16. Equal Proportions and Touching the Knees
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မဟာဇနသင်္ဂဟံ သမေက္ခမာနော သမံ ဇာနာတိ သာမံ ဇာနာတိ, ပုရိသံ ဇာနာတိ ပုရိသဝိသေသံ ဇာနာတိ: ‘အယမိဒမရဟတိ အယမိဒမရဟတီ'တိ တတ္ထ တတ္ထ ပုရိသဝိသေသကရော အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ နိဂြေါဓပရိမဏ္ဍလော စ ဟောတိ, ဌိတကောယေဝ စ အနောနမန္တော ဥဘောဟိ ပါဏိတလေဟိ ဇဏ္ဏုကာနိ ပရိမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. Examining the gathered population, he knew what they had in common and what was their own; he knew each person, and he knew the distinctions between people. In each case, he made appropriate distinctions between people: ‘This one deserves that; that one deserves this.’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has the proportional circumference of a banyan tree; and when standing upright and not bending over, the palms of both hands touch the knees.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဍ္ဎော ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ ပဟူတဇာတရူပရဇတော ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော ပဟူတဓနဓညော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဍ္ဎော ဟောတိ မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ၊ တဿိမာနိ ဓနာနိ ဟောန္တိ, သေယျထိဒံ—သဒ္ဓါဓနံ သီလဓနံ ဟိရိဓနံ ဩတ္တပ္ပဓနံ သုတဓနံ စာဂဓနံ ပညာဓနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is rich, affluent, and wealthy, with lots of gold and silver, lots of property and assets, lots of money and grain, and a full treasury and storehouses. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is rich, affluent, and wealthy. He has these kinds of wealth: the wealth of faith, ethics, conscience, prudence, learning, generosity, and wisdom. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“တုလိယ ပဋိဝိစယ စိန္တယိတွာ, မဟာဇနသင်္ဂဟနံ သမေက္ခမာနော; အယမိဒမရဟတိ တတ္ထ တတ္ထ, ပုရိသဝိသေသကရော ပုရေ အဟောသိ၊
“Examining the many people in a community, he weighed, evaluated, and judged each case: ‘This one deserves that.’ That’s how he used to draw
distinctions between people.
မဟိဉ္စ ပန ဌိတော အနောနမန္တော, ဖုသတိ ကရေဟိ ဥဘောဟိ ဇဏ္ဏုကာနိ; မဟိရုဟပရိမဏ္ဍလော အဟောသိ, သုစရိတကမ္မဝိပါကသေသကေန၊
Now standing without bending he can touch his knees with both hands. With the remaining ripening
ဗဟုဝိဝိဓနိမိတ္တလက္ခဏညူ, အတိနိပုဏာ မနုဇာ ဗျာကရိံသု; ဗဟုဝိဝိဓာ ဂိဟီနံ အရဟာနိ, ပဋိလဘတိ ဒဟရော သုသု ကုမာရော၊
Learned experts in the many different signs and marks prophesied: ‘The young prince will obtain many different things that householders deserve.
ဣဓ စ မဟီပတိဿ ကာမဘောဂီ, ဂိဟိပတိရူပကာ ဗဟူ ဘဝန္တိ; ယဒိ စ ဇဟတိ သဗ္ဗကာမဘောဂံ, လဘတိ အနုတ္တရံ ဥတ္တမဓနဂ္ဂန်”တိ၊
Here there are many suitable pleasures for the ruler of the land to enjoy as householder. But if he gives up all sensual enjoyments, he will gain the supreme, highest peak of wealth.’”
၁၇–၁၉၊ သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယာဒိတိလက္ခဏံ
17–19. A Lion’s Chest, Etc.
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဗဟုဇနဿ အတ္ထကာမော အဟောသိ ဟိတကာမော ဖာသုကာမော ယောဂက္ခေမကာမော: ‘ကိန္တိမေ သဒ္ဓါယ ဝဍ္ဎေယျုံ, သီလေန ဝဍ္ဎေယျုံ, သုတေန ဝဍ္ဎေယျုံ, စာဂေန ဝဍ္ဎေယျုံ, ဓမ္မေန ဝဍ္ဎေယျုံ, ပညာယ ဝဍ္ဎေယျုံ, ဓနဓညေန ဝဍ္ဎေယျုံ, ခေတ္တဝတ္ထုနာ ဝဍ္ဎေယျုံ, ဒွိပဒစတုပ္ပဒေဟိ ဝဍ္ဎေယျုံ, ပုတ္တဒါရေဟိ ဝဍ္ဎေယျုံ, ဒါသကမ္မကရပေါရိသေဟိ ဝဍ္ဎေယျုံ, ဉာတီဟိ ဝဍ္ဎေယျုံ, မိတ္တေဟိ ဝဍ္ဎေယျုံ, ဗန္ဓဝေဟိ ဝဍ္ဎေယျုန်'တိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ တီဏိ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော စ ဟောတိ စိတန္တရံသော စ သမဝဋ္ဋက္ခန္ဓော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He desired the good, the welfare, the comfort, and sanctuary of the people, thinking: ‘How might they flourish in faith, ethics, learning, generosity, teachings, and wisdom; in wealth and grain, fields and land, birds and beasts, children and partners; in bondservants, workers, and staff; in family, friends, and kin?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these three marks: his chest is like that of a lion; he is filled out between the shoulders.; and his torso is cylindrical.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပရိဟာနဓမ္မော ဟောတိ, န ပရိဟာယတိ ဓနဓညေန ခေတ္တဝတ္ထုနာ ဒွိပဒစတုပ္ပဒေဟိ ပုတ္တဒါရေဟိ ဒါသကမ္မကရပေါရိသေဟိ ဉာတီဟိ မိတ္တေဟိ ဗန္ဓဝေဟိ, န ပရိဟာယတိ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပရိဟာနဓမ္မော ဟောတိ, န ပရိဟာယတိ သဒ္ဓါယ သီလေန သုတေန စာဂေန ပညာယ, န ပရိဟာယတိ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He’s not liable to decline. He doesn’t decline in wealth and grain, fields and land, birds and beasts, children and partners; in bondservants, workers, and staff; in family, friends, and kin. He doesn’t decline in any of his accomplishments. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He’s not liable to decline. He doesn’t decline in faith, ethics, learning, generosity, and wisdom. He doesn’t decline in any of his accomplishments. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“သဒ္ဓါယ သီလေန သုတေန ဗုဒ္ဓိယာ, စာဂေန ဓမ္မေန ဗဟူဟိ သာဓုဟိ; ဓနေန ဓညေန စ ခေတ္တဝတ္ထုနာ, ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ စတုပ္ပဒေဟိ စ၊
“His wish was this: ‘How may others not decline in faith, ethics, learning, and intelligence, in generosity, teachings, and much good else, in coin and grain, fields and lands,
ဉာတီဟိ မိတ္တေဟိ စ ဗန္ဓဝေဟိ စ, ဗလေန ဝဏ္ဏေန သုခေန စူဘယံ; ကထံ န ဟာယေယျုံ ပရေတိ ဣစ္ဆတိ, အတ္ထဿ မိဒ္ဓီ စ ပနာဘိကင်္ခတိ၊
in children, partners, and livestock, in family, friends, and kin, in health, and both beauty and happiness?’ And so he ever desired their success.
သ သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓသုသဏ္ဌိတော အဟု, သမဝဋ္ဋခန္ဓော စ စိတန္တရံသော; ပုဗ္ဗေ သုစိဏ္ဏေန ကတေန ကမ္မုနာ, အဟာနိယံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တမဿ တံ၊
His chest was prominent like that of a lion, filled out between the shoulders,
ဂိဟီပိ ဓညေန ဓနေန ဝဍ္ဎတိ, ပုတ္တေဟိ ဒါရေဟိ စတုပ္ပဒေဟိ စ; အကိဉ္စနော ပဗ္ဗဇိတော အနုတ္တရံ, ပပ္ပေါတိ ဗောဓိံ အသဟာနဓမ္မတန်”တိ၊
Even as layman he grows in coin and grain, in wives, children, and livestock. But once gone forth, owning nothing, he attains the supreme awakening which may never decline.”
၂၀၊ ရသဂ္ဂသဂ္ဂိတာလက္ခဏံ
20. Ridged Taste Buds
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သတ္တာနံ အဝိဟေဌကဇာတိကော အဟောသိ ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ, ရသဂ္ဂသဂ္ဂီ ဟောတိ, ဥဒ္ဓဂ္ဂါဿ ရသဟရဏီယော ဂီဝါယ ဇာတာ ဟောန္တိ သမာဘိဝါဟိနိယော၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He would never hurt any sentient being with fists, stones, rods, or swords. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he has ridged taste buds. His raised taste receptors, originating in the throat, disperse evenly.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပ္ပါဗာဓော ဟောတိ အပ္ပါတင်္ကော, သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပ္ပါဗာဓော ဟောတိ အပ္ပါတင်္ကော သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏှာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓာနက္ခမာယ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is rarely ill or unwell. His stomach digests well, being neither too hot nor too cold. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is rarely ill or unwell. His stomach digests well, being neither too hot nor too cold, but just right, and fit for meditation. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“န ပါဏိဒဏ္ဍေဟိ ပနာထ လေဍ္ဍုနာ, သတ္ထေန ဝါ မရဏဝဓေန ဝါ ပန; ဥဗ္ဗာဓနာယ ပရိတဇ္ဇနာယ ဝါ, န ဟေဌယီ ဇနတမဟေဌကော အဟု၊
“Not with fist or rod or stone, or sword or beating to death, or by bondage or threats did he ever harm anyone.
တေနေဝ သော သုဂတိမုပေစ္စ မောဒတိ, သုခပ္ဖလံ ကရိယ သုခါနိ ဝိန္ဒတိ; သမောဇသာ ရသဟရဏီ သုသဏ္ဌိတာ, ဣဓာဂတော လဘတိ ရသဂ္ဂသဂ္ဂိတံ၊
For that very reason he rejoiced in heaven
တေနာဟု နံ အတိနိပုဏာ ဝိစက္ခဏာ, အယံ နရော သုခဗဟုလော ဘဝိဿတိ; ဂိဟိဿ ဝါ ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ ပုန, တံ လက္ခဏံ ဘဝတိ တဒတ္ထဇောတကန်”တိ၊
That’s why the clever prophets said: ‘This man will have much happiness as householder or renunciate. That’s the meaning shown by this mark.’”
၂၁–၂၂၊ အဘိနီလနေတ္တဂေါပခုမလက္ခဏာနိ
21–22. Indigo Eyes
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော န စ ဝိသဋံ, န စ ဝိသာစိ, န စ ပန ဝိစေယျ ပေက္ခိတာ, ဥဇုံ တထာ ပသဋမုဇုမနော, ပိယစက္ခုနာ ဗဟုဇနံ ဥဒိက္ခိတာ အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ အဘိနီလနေတ္တော စ ဟောတိ ဂေါပခုမော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. When looking at others he didn’t glare, look askance, or avert his eyes. Being straightforward, he reached out to others with straightforward intentions, looking at people with kindly eyes. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his eyes are indigo, and he has eyelashes like a cow’s.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? ပိယဒဿနော ဟောတိ ဗဟုနော ဇနဿ, ပိယော ဟောတိ မနာပေါ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာနံ နေဂမဇာနပဒါနံ ဂဏကမဟာမတ္တာနံ အနီကဋ္ဌာနံ ဒေါဝါရိကာနံ အမစ္စာနံ ပါရိသဇ္ဇာနံ ရာဇူနံ ဘောဂိယာနံ ကုမာရာနံ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? ပိယဒဿနော ဟောတိ ဗဟုနော ဇနဿ, ပိယော ဟောတိ မနာပေါ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပါသကာနံ ဥပါသိကာနံ ဒေဝါနံ မနုဿာနံ အသုရာနံ နာဂါနံ ဂန္ဓဗ္ဗာနံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? The people look on him with kindly eyes. He is dear and beloved to the brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? The people look on him with kindly eyes. He is dear and beloved to the monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“န စ ဝိသဋံ န စ ဝိသာစိ, န စ ပန ဝိစေယျပေက္ခိတာ; ဥဇုံ တထာ ပသဋမုဇုမနော, ပိယစက္ခုနာ ဗဟုဇနံ ဥဒိက္ခိတာ၊
“With not a glare or glance askance, nor averting of the eyes; straightforward, he reached out straightforwardly, looking at people with kindly eyes.
သုဂတီသု သော ဖလဝိပါကံ, အနုဘဝတိ တတ္ထ မောဒတိ; ဣဓ စ ပန ဘဝတိ ဂေါပခုမော, အဘိနီလနေတ္တနယနော သုဒဿနော၊
In good rebirths he enjoyed the fruit and result, rejoicing there. But here he has a cow’s eyelashes, and indigo eyes so fair to see.
အဘိယောဂိနော စ နိပုဏာ, ဗဟူ ပန နိမိတ္တကောဝိဒါ; သုခုမနယနကုသလာ မနုဇာ, ပိယဒဿနောတိ အဘိနိဒ္ဒိသန္တိ နံ၊
Many soothsayers, men clever and learned in prognostic texts, expert in cow-like lashes, indicated he’d be looked upon with kindly eyes.
ပိယဒဿနော ဂိဟီပိ သန္တော စ, ဘဝတိ ဗဟုဇနပိယာယိတော; ယဒိ စ န ဘဝတိ ဂိဟီ သမဏော ဟောတိ, ပိယော ဗဟူနံ သောကနာသနော”တိ၊
Even as a householder he’d be regarded kindly, beloved of the people. But if he becomes an ascetic, not lay, as destroyer of sorrow he’ll be loved by many.”
၂၃၊ ဥဏှီသသီသလက္ခဏံ
23. Crown Like a Turban
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဗဟုဇနပုဗ္ဗင်္ဂမော အဟောသိ ကုသလေသု ဓမ္မေသု ဗဟုဇနပါမောက္ခော ကာယသုစရိတေ ဝစီသုစရိတေ မနောသုစရိတေ ဒါနသံဝိဘာဂေ သီလသမာဒါနေ ဥပေါသထုပဝါသေ မတ္တေယျတာယ ပေတ္တေယျတာယ သာမညတာယ ဗြဟ္မညတာယ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိတာယ အညတရညတရေသု စ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ—ဥဏှီသသီသော ဟောတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was the leader and forerunner of people in skillful behaviors such as good conduct by way of body, speech, and mind, giving and sharing, taking precepts, observing the Uposatha day, paying due respect to mother and father, ascetics and brahmins, honoring the elders in the family, and various other things pertaining to skillful behaviors. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: the crown of his head is like a turban.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာဿ ဇနော အနွာယိကော ဟောတိ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာဿ ဇနော အနွာယိကော ဟောတိ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a large following of brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has a large following of monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ပုဗ္ဗင်္ဂမော သုစရိတေသု အဟု, ဓမ္မေသု ဓမ္မစရိယာဘိရတော; အနွာယိကော ဗဟုဇနဿ အဟု, သဂ္ဂေသု ဝေဒယိတ္ထ ပုညဖလံ၊
“Among people of good conduct, he was the leader, devoted to a life of principle among the principled. The people followed him, and he experienced the fruit of good deeds in heaven.
ဝေဒိတွာ သော သုစရိတဿ ဖလံ, ဥဏှီသသီသတ္တမိဓဇ္ဈဂမာ; ဗျာကံသု ဗျဉ္ဇနနိမိတ္တဓရာ, ပုဗ္ဗင်္ဂမော ဗဟုဇနံ ဟေဿတိ၊
Having experienced that fruit, he gains a head crowned like a turban. The experts in omens and signs prophesied: ‘He will be leader of the people.
ပဋိဘောဂိယာ မနုဇေသု ဣဓ, ပုဗ္ဗေဝ တဿ အဘိဟရန္တိ တဒါ; ယဒိ ခတ္တိယော ဘဝတိ ဘူမိပတိ, ပဋိဟာရကံ ဗဟုဇနေ လဘတိ၊
Among people then, as before, they will bring presents for him. If he becomes an aristocrat, ruler of the land, he’ll gain the service of the people.
အထ စေပိ ပဗ္ဗဇတိ သော မနုဇော, ဓမ္မေသု ဟောတိ ပဂုဏော ဝိသဝီ; တဿာနုသာသနိဂုဏာဘိရတော, အနွာယိကော ဗဟုဇနော ဘဝတီ”တိ၊
But if that man goes forth, he’ll be sophisticated, proficient in the teachings. Devoted to the virtues of his instruction, the people will become his followers.’”
၂၄–၂၅၊ ဧကေကလောမတာဥဏ္ဏာလက္ခဏာနိ
24–25. One Hair Per Pore, and a Tuft
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မုသာဝါဒံ ပဟာယ မုသာဝါဒါ ပဋိဝိရတော အဟောသိ, သစ္စဝါဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝါဒကော လောကဿ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ ဧကေကလောမော စ ဟောတိ, ဥဏ္ဏာ စ ဘမုကန္တရေ ဇာတာ ဟောတိ ဩဒါတာ မုဒုတူလသန္နိဘာ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from lying. He spoke the truth and stuck to the truth. He was honest and trustworthy, and didn’t trick the world with his words. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his hairs grow one per pore, and between his eyebrows there grows a tuft, soft and white like cotton-wool.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော, သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာဿ ဇနော ဥပဝတ္တတိ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? မဟာဿ ဇနော ဥပဝတ္တတိ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has many close adherents among the brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has many close adherents among the monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“သစ္စပ္ပဋိညော ပုရိမာသု ဇာတိသု, အဒွေဇ္ဈဝါစော အလိကံ ဝိဝဇ္ဇယိ; န သော ဝိသံဝါဒယိတာပိ ကဿစိ, ဘူတေန တစ္ဆေန တထေန ဘာသယိ၊
“In past lives he was true to his promise, with no forked tongue, he shunned lies. He never broke his word to anyone, but spoke what was true, real, and factual.
သေတာ သုသုက္ကာ မုဒုတူလသန္နိဘာ, ဥဏ္ဏာ သုဇာတာ ဘမုကန္တရေ အဟု; န လောမကူပေသု ဒုဝေ အဇာယိသုံ, ဧကေကလောမူပစိတင်္ဂဝါ အဟု၊
A tuft so very white like cotton-wool grew prettily between his eyebrows. And never two, but only one, hair grew in each of his pores.
တံ လက္ခဏညူ ဗဟဝေါ သမာဂတာ, ဗျာကံသု ဥပ္ပါဒနိမိတ္တကောဝိဒါ; ဥဏ္ဏာ စ လောမာ စ ယထာ သုသဏ္ဌိတာ, ဥပဝတ္တတီ ဤဒိသကံ ဗဟုဇ္ဇနော၊
Many soothsayers learned in marks and expert in signs gathered and prophesied: ‘One like this, with tuft and hair so prominent, will have many as his close adherents.
ဂိဟိမ္ပိ သန္တံ ဥပဝတ္တတီ ဇနော, ဗဟု ပုရတ္ထာပကတေန ကမ္မုနာ; အကိဉ္စနံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုတ္တရံ, ဗုဒ္ဓမ္ပိ သန္တံ ဥပဝတ္တတိ ဇနော”တိ၊
Even as householder many people will follow him, due to the power of deeds in the past. But once gone forth, owning nothing, as Buddha the people will follow him.’”
၂၆–၂၇၊ စတ္တာလီသအဝိရဠဒန္တလက္ခဏာနိ
26–27. Forty Gapless Teeth
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ပိသုဏံ ဝါစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော အဟောသိ၊ ဣတော သုတွာ န အမုတြ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒါယ, အမုတြ ဝါ သုတွာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒါယ, ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝါ သန္ဓာတာ, သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ, သမဂ္ဂါရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ စတ္တာလီသဒန္တော စ ဟောတိ အဝိရဠဒန္တော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from divisive speech. He didn’t repeat in one place what he heard in another so as to divide people against each other. Instead, he reconciled those who were divided, supporting unity, delighting in harmony, loving harmony, speaking words that promote harmony. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has forty teeth, and his teeth have no gaps.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဘေဇ္ဇပရိသော ဟောတိ, အဘေဇ္ဇာဿ ဟောန္တိ ပရိသာ, ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ … ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အဘေဇ္ဇပရိသော ဟောတိ, အဘေဇ္ဇာဿ ဟောန္တိ ပရိသာ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? His retinue cannot be divided. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? His retinue cannot be divided. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“ဝေဘူတိယံ သဟိတဘေဒကာရိံ, ဘေဒပ္ပဝဍ္ဎနဝိဝါဒကာရိံ; ကလဟပ္ပဝဍ္ဎနအာကိစ္စကာရိံ, သဟိတာနံ ဘေဒဇနနိံ န ဘဏိ၊
“He spoke no words divisive causing friends to split, creating disputes that foster division, acting improperly by fostering quarrels, creating division among friends.
အဝိဝါဒဝဍ္ဎနကရိံ သုဂိရံ, ဘိန္နာနုသန္ဓိဇနနိံ အဘဏိ; ကလဟံ ဇနဿ ပနုဒီ သမင်္ဂီ, သဟိတေဟိ နန္ဒတိ ပမောဒတိ စ၊
He spoke kind words to foster harmony, uniting those who are divided. He eliminated quarrels among the people, rejoicing together with the united.
သုဂတီသု သော ဖလဝိပါကံ, အနုဘဝတိ တတ္ထ မောဒတိ; ဒန္တာ ဣဓ ဟောန္တိ အဝိရဠာ သဟိတာ, စတုရော ဒသဿ မုခဇာ သုသဏ္ဌိတာ၊
In good rebirths he enjoyed the fruit and result, rejoicing there. Here his teeth are gapless, close together, forty standing prominent in his mouth.
ယဒိ ခတ္တိယော ဘဝတိ ဘူမိပတိ, အဝိဘေဒိယာဿ ပရိသာ ဘဝတိ; သမဏော စ ဟောတိ ဝိရဇော ဝိမလော, ပရိသာဿ ဟောတိ အနုဂတာ အစလာ”တိ၊
If he becomes an aristocrat, ruler of the land, his assembly will be indivisible. And as an ascetic, stainless, immaculate, his assembly will follow him, unshakable.”
၂၈–၂၉၊ ပဟူတဇိဝှါဗြဟ္မဿရလက္ခဏာနိ
28–29. A Large Tongue and the Voice of Brahmā
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော ဖရုသံ ဝါစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝါစာယ ပဋိဝိရတော အဟောသိ၊ ယာ သာ ဝါစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခါ ပေမနီယာ ဟဒယင်္ဂမာ ပေါရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပါ, တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ၊ ပဟူတဇိဝှေါ စ ဟောတိ ဗြဟ္မဿရော စ ကရဝီကဘာဏီ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from harsh speech. He spoke in a way that’s mellow, pleasing to the ear, lovely, going to the heart, polite, likable and agreeable to the people. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has a large tongue, and the voice of Brahmā, like a cuckoo’s call.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အာဒေယျဝါစော ဟောတိ, အာဒိယန္တိဿ ဝစနံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အာဒေယျဝါစော ဟောတိ, အာဒိယန္တိဿ ဝစနံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a persuasive voice. His words are persuasive to brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has a persuasive voice. His words are persuasive to monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“အက္ကောသဘဏ္ဍနဝိဟေသကာရိံ, ဥဗ္ဗာဓိကံ ဗဟုဇနပ္ပမဒ္ဒနံ; အဗာဠှံ ဂိရံ သော န ဘဏိ ဖရုသံ, မဓုရံ ဘဏိ သုသံဟိတံ သခိလံ၊
“He never spoke a loud harsh word, insulting, quarrelsome, causing harm, rude, crushing the people. His speech was sweet, helpful, and courteous.
မနသော ပိယာ ဟဒယဂါမိနိယော, ဝါစာ သော ဧရယတိ ကဏ္ဏသုခါ; ဝါစာသုစိဏ္ဏဖလမနုဘဝိ, သဂ္ဂေသု ဝေဒယထ ပုညဖလံ၊
He uttered words dear to the mind, going to the heart, pleasing to the ear. He enjoyed the fruit of his good verbal conduct, experiencing the fruit of good deeds in heaven.
ဝေဒိတွာ သော သုစရိတဿ ဖလံ, ဗြဟ္မဿရတ္တမိဓမဇ္ဈဂမာ; ဇိဝှါဿ ဟောတိ ဝိပုလာ ပုထုလာ, အာဒေယျဝါကျဝစနော ဘဝတိ၊
Having experienced that fruit, on his return to here he acquired the voice of Brahmā. His tongue was long and wide, and his speech was persuasive.
ဂိဟိနောပိ ဣဇ္ဈတိ ယထာ ဘဏတော, အထ စေ ပဗ္ဗဇတိ သော မနုဇော; အာဒိယန္တိဿ ဝစနံ ဇနတာ, ဗဟုနော ဗဟုံ သုဘဏိတံ ဘဏတော”တိ၊
Even as householder his speech brings prosperity. But if that man goes forth, speaking often to the people, they’ll be persuaded by his fair words.”
၃၀၊ သီဟဟနုလက္ခဏံ
30. A Lion-Like Jaw
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပါ ပဋိဝိရတော အဟောသိ ကာလဝါဒီ ဘူတဝါဒီ အတ္ထဝါဒီ ဓမ္မဝါဒီ ဝိနယဝါဒီ, နိဓာနဝတိံ ဝါစံ ဘာသိတာ အဟောသိ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ …ပေ… သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမံ မဟာပုရိသလက္ခဏံ ပဋိလဘတိ, သီဟဟနု ဟောတိ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from talking nonsense. His words were timely, true, and meaningful, in line with the teaching and training. He said things at the right time which were valuable, reasonable, succinct, and beneficial. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his jaw is like that of a lion.
သော တေန လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ …ပေ… ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပ္ပဓံသိယော ဟောတိ ကေနစိ မနုဿဘူတေန ပစ္စတ္ထိကေန ပစ္စာမိတ္တေန၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ …ပေ… ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? အပ္ပဓံသိယော ဟောတိ အဗ္ဘန္တရေဟိ ဝါ ဗာဟိရေဟိ ဝါ ပစ္စတ္ထိကေဟိ ပစ္စာမိတ္တေဟိ, ရာဂေန ဝါ ဒေါသေန ဝါ မောဟေန ဝါ သမဏေန ဝါ ဗြာဟ္မဏေန ဝါ ဒေဝေန ဝါ မာရေန ဝါ ဗြဟ္မုနာ ဝါ ကေနစိ ဝါ လောကသ္မိံ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He can’t be destroyed by any human foe or enemy. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He can’t be destroyed by any foe or enemy whether internal or external; nor by greed, hate, or delusion; nor by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“န သမ္ဖပ္ပလာပံ န မုဒ္ဓတံ, အဝိကိဏ္ဏဝစနဗျပ္ပထော အဟောသိ; အဟိတမပိ စ အပနုဒိ, ဟိတမပိ စ ဗဟုဇနသုခဉ္စ အဘဏိ၊
“Neither nonsensical nor silly, his way of speaking was never loose. He eliminated what was useless, and spoke for the welfare
and happiness of the people.
တံ ကတွာ ဣတော စုတော ဒိဝမုပပဇ္ဇိ, သုကတဖလဝိပါကမနုဘောသိ; စဝိယ ပုနရိဓာဂတော သမာနော, ဒွိဒုဂမဝရတရဟနုတ္တမလတ္ထ၊
So doing he passed from here to be reborn in heaven, where he enjoyed the fruit of deeds well done. Passing away, on his return to here, he gained a jaw like the finest of beasts.
ရာဇာ ဟောတိ သုဒုပ္ပဓံသိယော, မနုဇိန္ဒော မနုဇာဓိပတိ မဟာနုဘာဝေါ; တိဒိဝပုရဝရသမော ဘဝတိ, သုရဝရတရောရိဝ ဣန္ဒော၊
He became a king so very hard to defeat, a mighty lord and ruler of men. He was equal to the best
ဂန္ဓဗ္ဗာသုရယက္ခရက္ခသေဘိ, သုရေဟိ န ဟိ ဘဝတိ သုပ္ပဓံသိယော; တထတ္တော ယဒိ ဘဝတိ တထာဝိဓော, ဣဓ ဒိသာ စ ပဋိဒိသာ စ ဝိဒိသာ စာ”တိ၊
One such as that is not easily beaten by centaurs, demons, spirits, monsters, or gods. If he becomes of such a kind, he illuminates the quarters and in-between.”
၃၁–၃၂၊ သမဒန္တသုသုက္ကဒါဌာလက္ခဏာနိ
31–32. Even and White Teeth
“ယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ပုရိမံ ဇာတိံ ပုရိမံ ဘဝံ ပုရိမံ နိကေတံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတော သမာနော မိစ္ဆာဇီဝံ ပဟာယ သမ္မာအာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေသိ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋော်က္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော အဟောသိ၊ သော တဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ သော တတ္ထ အညေ ဒေဝေ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂဏှာတိ ဒိဗ္ဗေန အာယုနာ ဒိဗ္ဗေန ဝဏ္ဏေန ဒိဗ္ဗေန သုခေန ဒိဗ္ဗေန ယသေန ဒိဗ္ဗေန အာဓိပတေယျေန ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ သဒ္ဒေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ဂန္ဓေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ရသေဟိ ဒိဗ္ဗေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ၊ သော တတော စုတော ဣတ္ထတ္တံ အာဂတော သမာနော ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတိ, သမဒန္တော စ ဟောတိ သုသုက္ကဒါဌော စ၊
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He gave up wrong livelihood and earned a living by right livelihood. He refrained from falsifying weights, metals, or measures; bribery, fraud, cheating, and duplicity; mutilation, murder, abduction, banditry, plunder, and violence. Due to performing, accumulating, heaping up, and amassing those deeds, when his body broke up, after death, he was reborn in a good place, a heavenly realm. There he surpassed the other gods in ten respects: divine life span, beauty, happiness, glory, sovereignty, sights, sounds, smells, tastes, and touches. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his teeth are even and perfectly white.
သော တေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော၊ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ, သေယျထိဒံ—စက္ကရတနံ ဟတ္ထိရတနံ အဿရတနံ မဏိရတနံ ဣတ္ထိရတနံ ဂဟပတိရတနံ ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ၊ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အခိလမနိမိတ္တမကဏ္ဋကံ ဣဒ္ဓံ ဖီတံ ခေမံ သိဝံ နိရဗ္ဗုဒံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ၊ ရာဇာ သမာနော ကိံ လဘတိ? သုစိပရိဝါရော ဟောတိ သုစိဿ ဟောန္တိ ပရိဝါရာ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ နေဂမဇာနပဒါ ဂဏကမဟာမတ္တာ အနီကဋ္ဌာ ဒေါဝါရိကာ အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ရာဇာနော ဘောဂိယာ ကုမာရာ၊ ရာဇာ သမာနော ဣဒံ လဘတိ၊
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea—free of harassment by bandits, successful and prosperous, safe, blessed, and untroubled—he reigns by principle, without rod or sword. And what does he obtain as king? His retinue is pure. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king.
သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ကိံ လဘတိ? သုစိပရိဝါရော ဟောတိ, သုစိဿ ဟောန္တိ ပရိဝါရာ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုနိယော ဥပါသကာ ဥပါသိကာယော ဒေဝါ မနုဿာ အသုရာ နာဂါ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဗုဒ္ဓေါ သမာနော ဣဒံ လဘတိ”၊ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝါ အဝေါစ၊
But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world. And what does he obtain as Buddha? His retinue is pure. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
တတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ:
On this it is said:
“မိစ္ဆာဇီဝဉ္စ အဝဿဇိ သမေန ဝုတ္တိံ, သုစိနာ သော ဇနယိတ္ထ ဓမ္မိကေန; အဟိတမပိ စ အပနုဒိ, ဟိတမပိ စ ဗဟုဇနသုခဉ္စ အစရိ၊
“He abandoned wrong livelihood, and created a way of life that’s fair, pure, and just. He eliminated what was useless, and lived for the welfare and happiness of the people.
သဂ္ဂေ ဝေဒယတိ နရော သုခပ္ဖလာနိ, ကရိတွာ နိပုဏေဘိ ဝိဒူဟိ သဗ္ဘိ; ဝဏ္ဏိတာနိ တိဒိဝပုရဝရသမော, အဘိရမတိ ရတိခိဍ္ဍာသမင်္ဂီ၊
Having done what’s praised
လဒ္ဓါန မာနုသကံ ဘဝံ တတော, စဝိတွာန သုကတဖလဝိပါကံ; သေသကေန ပဋိလဘတိ လပနဇံ, သမမပိ သုစိသုသုက္ကံ၊
From there he passed back to a human life. With the remaining ripening
တံ ဝေယျဉ္ဇနိကာ သမာဂတာ ဗဟဝေါ, ဗျာကံသု နိပုဏသမ္မတာ မနုဇာ; သုစိဇနပရိဝါရဂဏော ဘဝတိ, ဒိဇသမသုက္ကသုစိသောဘနဒန္တော၊
Many soothsayers regarded as wise men gathered and predicted of him: ‘With twice-born teeth
ရညော ဟောတိ ဗဟုဇနော, သုစိပရိဝါရော မဟတိံ မဟိံ အနုသာသတော; ပသယှ န စ ဇနပဒတုဒနံ, ဟိတမပိ စ ဗဟုဇနသုခဉ္စ စရန္တိ၊
As king, his people will also be pure, when he rules having conquered this earth so broad. They won’t harm the country, but will live for the welfare
အထ စေ ပဗ္ဗဇတိ ဘဝတိ ဝိပါပေါ, သမဏော သမိတရဇော ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ; ဝိဂတဒရထကိလမထော, ဣမမပိ စ ပရမပိ စ ပဿတိ လောကံ၊
But if he goes forth he’ll be an ascetic free of ill, his passions quelled, the veil drawn back. Rid of stress and weariness, he sees this world and the next.
တဿောဝါဒကရာ ဗဟုဂိဟီ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ, အသုစိံ ဂရဟိတံ ဓုနန္တိ ပါပံ; သ ဟိ သုစိဘိ ပရိဝုတော ဘဝတိ, မလခိလကလိကိလေသေ ပနုဒေဟီ”တိ၊
Those who do his bidding, both lay and renunciate, shake off wickedness, impure and blameworthy. He’s surrounded by pure people, who dispel stains, callousness, sin, and corruptions.’”
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ၊
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
လက္ခဏသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ၊
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]