Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
දීඝ නිකාය 30
Long Discourses 30
ලක්ඛණසුත්ත
The Marks of a Great Man
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ. තත්ර ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි: “භික්ඛවෝ”ති.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“භද්දන්තේ”ති තේ භික්ඛූ භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝච:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“ද්වත්තිංසිමානි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණානි, යේහි සමන්නාගතස්ස මහාපුරිසස්ස ද්වේව ගතියෝ භවන්ති අනඤ්ඤා. සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී ධම්මිකෝ ධම්මරාජා චාතුරන්තෝ විජිතාවී ජනපදත්ථාවරියප්පත්තෝ සත්තරතනසමන්නාගතෝ. තස්සිමානි සත්ත රතනානි භවන්ති; සේය්යථිදං—චක්කරතනං හත්ථිරතනං අස්සරතනං මණිරතනං ඉත්ථිරතනං ගහපතිරතනං පරිණායකරතනමේව සත්තමං. පරෝසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. සෝ ඉමං පථවිං සාගරපරියන්තං අදණ්ඩේන අසත්ථේන ධම්මේන අභිවිජිය අජ්ඣාවසති. සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ.
“There are thirty-two marks of a great man. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other. If he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea, he reigns by principle, without rod or sword. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world.
කතමානි ච තානි, භික්ඛවේ, ද්වත්තිංස මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණානි, යේහි සමන්නාගතස්ස මහාපුරිසස්ස ද්වේව ගතියෝ භවන්ති අනඤ්ඤා? සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ.
And what are the thirty-two marks?
ඉධ, භික්ඛවේ, මහාපුරිසෝ සුප්පතිට්ඨිතපාදෝ හෝති. යම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසෝ සුප්පතිට්ඨිතපාදෝ හෝති, ඉදම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණං භවති.
He has well-planted feet.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස හේට්ඨාපාදතලේසු චක්කානි ජාතානි හෝන්ති සහස්සාරානි සනේමිකානි සනාභිකානි සබ්බාකාරපරිපූරානි. යම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස හේට්ඨාපාදතලේසු චක්කානි ජාතානි හෝන්ති සහස්සාරානි සනේමිකානි සනාභිකානි සබ්බාකාරපරිපූරානි, ඉදම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණං භවති.
On the soles of his feet there are thousand-spoked wheels, with rims and hubs, complete in every detail.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, මහාපුරිසෝ ආයතපණ්හි හෝති …පේ…
He has stretched heels.
දීඝඞ්ගුලි හෝති …
He has long fingers.
මුදුතලුනහත්ථපාදෝ හෝති …
His hands and feet are tender.
ජාලහත්ථපාදෝ හෝති …
He has serried hands and feet.
උස්සඞ්ඛපාදෝ හෝති …
The tops of his feet are arched.
ඒණිජඞ්ඝෝ හෝති …
His calves are like those of an antelope.
ඨිතකෝව අනෝනමන්තෝ උභෝහි පාණිතලේහි ජණ්ණුකානි පරිමසති පරිමජ්ජති …
When standing upright and not bending over, the palms of both hands touch the knees.
කෝසෝහිතවත්ථගුය්හෝ හෝති …
His private parts are covered in a foreskin.
සුවණ්ණවණ්ණෝ හෝති කඤ්චනසන්නිභත්තචෝ …
He is gold colored; his skin has a golden sheen.
සුඛුමච්ඡවි හෝති, සුඛුමත්තා ඡවියා රජෝජල්ලං කායේ න උපලිම්පති …
He has delicate skin, so delicate that dust and dirt don’t stick to his body.
ඒකේකලෝමෝ හෝති, ඒකේකානි ලෝමානි ලෝමකූපේසු ජාතානි …
His hairs grow one per pore.
උද්ධග්ගලෝමෝ හෝති, උද්ධග්ගානි ලෝමානි ජාතානි නීලානි අඤ්ජනවණ්ණානි කුණ්ඩලාවට්ටානි දක්ඛිණාවට්ටකජාතානි …
His hairs stand up; they’re blue-black and curl clockwise.
බ්රහ්මුජුගත්තෝ හෝති …
His body is tall and straight-limbed.
සත්තුස්සදෝ හෝති …
He has bulging muscles in seven places.
සීහපුබ්බද්ධකායෝ හෝති …
His chest is like that of a lion.
චිතන්තරංසෝ හෝති …
He is filled out between the shoulders.
නිග්රෝධපරිමණ්ඩලෝ හෝති, යාවතක්වස්ස කායෝ තාවතක්වස්ස බ්යාමෝ යාවතක්වස්ස බ්යාමෝ තාවතක්වස්ස කායෝ …
He has the proportional circumference of a banyan tree: the span of his arms equals the height of his body.
සමවට්ටක්ඛන්ධෝ හෝති …
His torso is cylindrical.
රසග්ගසග්ගී හෝති …
He has ridged taste buds.
සීහහනු හෝති …
His jaw is like that of a lion.
චත්තාලීසදන්තෝ හෝති …
He has forty teeth.
සමදන්තෝ හෝති …
His teeth are even.
අවිරළදන්තෝ හෝති …
His teeth have no gaps.
සුසුක්කදාඨෝ හෝති …
His teeth are perfectly white.
පහූතජිව්හෝ හෝති …
He has a large tongue.
බ්රහ්මස්සරෝ හෝති කරවීකභාණී …
He has the voice of Brahmā, like a cuckoo’s call.
අභිනීලනේත්තෝ හෝති …
His eyes are indigo.
ගෝපඛුමෝ හෝති …
He has eyelashes like a cow’s.
උණ්ණා භමුකන්තරේ ජාතා හෝති, ඕදාතා මුදුතූලසන්නිභා. යම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස උණ්ණා භමුකන්තරේ ජාතා හෝති, ඕදාතා මුදුතූලසන්නිභා, ඉදම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණං භවති.
Between his eyebrows there grows a tuft, soft and white like cotton-wool.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, මහාපුරිසෝ උණ්හීසසීසෝ හෝති. යම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසෝ උණ්හීසසීසෝ හෝති, ඉදම්පි, භික්ඛවේ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණං භවති.
The crown of his head is like a turban.
ඉමානි ඛෝ තානි, භික්ඛවේ, ද්වත්තිංස මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණානි, යේහි සමන්නාගතස්ස මහාපුරිසස්ස ද්වේව ගතියෝ භවන්ති අනඤ්ඤා. සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ.
These are the thirty-two marks of a great man. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other.
ඉමානි ඛෝ, භික්ඛවේ, ද්වත්තිංස මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණානි බාහිරකාපි ඉසයෝ ධාරේන්ති, නෝ ච ඛෝ තේ ජානන්ති: ‘ඉමස්ස කම්මස්ස කටත්තා ඉදං ලක්ඛණං පටිලභතී(අ)ති.
Seers who are outsiders remember these marks, but they do not know the specific deeds performed in the past to obtain each mark.
1. සුප්පතිට්ඨිතපාදතාලක්ඛණං
1. Well-Planted Feet
යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ දළ්හසමාදානෝ අහෝසි කුසලේසු ධම්මේසු, අවත්ථිතසමාදානෝ කායසුචරිතේ වචීසුචරිතේ මනෝසුචරිතේ දානසංවිභාගේ සීලසමාදානේ උපෝසථුපවාසේ මත්තේය්යතාය පේත්තේය්යතාය සාමඤ්ඤතාය බ්රහ්මඤ්ඤතාය කුලේ ජේට්ඨාපචායිතාය අඤ්ඤතරඤ්ඤතරේසු ච අධිකුසලේසු ධම්මේසු. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා උස්සන්නත්තා විපුලත්තා කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජති. සෝ තත්ථ අඤ්ඤේ දේවේ දසහි ඨානේහි අධිග්ගණ්හාති දිබ්බේන ආයුනා දිබ්බේන වණ්ණේන දිබ්බේන සුඛේන දිබ්බේන යසේන දිබ්බේන ආධිපතේය්යේන දිබ්බේහි රූපේහි දිබ්බේහි සද්දේහි දිබ්බේහි ගන්ධේහි දිබ්බේහි රසේහි දිබ්බේහි ඵෝට්ඨබ්බේහි. සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති. සුප්පතිට්ඨිතපාදෝ හෝති. සමං පාදං භූමියං නික්ඛිපති, සමං උද්ධරති, සමං සබ්බාවන්තේහි පාදතලේහි භූමිං ඵුසති.
In some past lives, past existences, past abodes the Realized One was reborn as a human being. He firmly and persistently undertook skillful behaviors such as good conduct by way of body, speech, and mind, giving and sharing, taking precepts, observing the Uposatha day, paying due respect to mother and father, ascetics and brahmins, honoring the elders in the family, and various other things pertaining to skillful behaviors. Due to performing, accumulating, heaping up, and amassing those deeds, when his body broke up, after death, he was reborn in a good place, a heavenly realm. There he surpassed the other gods in ten respects: divine life span, beauty, happiness, glory, sovereignty, sights, sounds, smells, tastes, and touches. When he passed away from there and came back to this state of existence he obtained this mark of a great man: he has well-planted feet. He places his foot on the ground evenly, raises it evenly, and touches the ground evenly with the whole sole of his foot.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී ධම්මිකෝ ධම්මරාජා චාතුරන්තෝ විජිතාවී ජනපදත්ථාවරියප්පත්තෝ සත්තරතනසමන්නාගතෝ. තස්සිමානි සත්ත රතනානි භවන්ති; සේය්යථිදං—චක්කරතනං හත්ථිරතනං අස්සරතනං මණිරතනං ඉත්ථිරතනං ගහපතිරතනං පරිණායකරතනමේව සත්තමං. පරෝසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. සෝ ඉමං පථවිං සාගරපරියන්තං අඛිලමනිමිත්තමකණ්ටකං ඉද්ධං ඵීතං ඛේමං සිවං නිරබ්බුදං අදණ්ඩේන අසත්ථේන ධම්මේන අභිවිජිය අජ්ඣාවසති. රාජා සමානෝ කිං ලභති? අක්ඛම්භියෝ හෝති කේනචි මනුස්සභූතේන පච්චත්ථිකේන පච්චාමිත්තේන. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති. සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ. බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අක්ඛම්භියෝ හෝති අබ්භන්තරේහි වා බාහිරේහි වා පච්චත්ථිකේහි පච්චාමිත්තේහි රාගේන වා දෝසේන වා මෝහේන වා සමණේන වා බ්රාහ්මණේන වා දේවේන වා මාරේන වා බ්රහ්මුනා වා කේනචි වා ලෝකස්මිං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea—free of harassment by bandits, successful and prosperous, safe, blessed, and untroubled—he reigns by principle, without rod or sword. And what does he obtain as king? He can’t be stopped by any human foe or enemy. That’s what he obtains as king. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world. And what does he obtain as Buddha? He can’t be stopped by any foe or enemy whether internal or external; nor by greed, hate, or delusion; nor by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“සච්චේ ච ධම්මේ ච දමේ ච සංයමේ, සෝචේය්යසීලාලයුපෝසථේසු ච; දානේ අහිංසාය අසාහසේ රතෝ, දළ්හං සමාදාය සමත්තමාචරි.
“Truth, principle, self-control, and restraint; purity, precepts, and observing the Uposatha day; giving, harmlessness, delighting in non-violence—firmly undertaking these things, he lived accordingly.
සෝ තේන කම්මේන දිවං සමක්කමි, සුඛඤ්ච ඛිඩ්ඩාරතියෝ ච අන්වභි; තතෝ චවිත්වා පුනරාගතෝ ඉධ, සමේහි පාදේහි ඵුසී වසුන්ධරං.
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, he steps evenly on this rich earth.
බ්යාකංසු වේය්යඤ්ජනිකා සමාගතා, සමප්පතිට්ඨස්ස න හෝති ඛම්භනා; ගිහිස්ස වා පබ්බජිතස්ස වා පුන, තං ලක්ඛණං භවති තදත්ථජෝතකං.
The gathered soothsayers predicted that there is no stopping one of such even tread, as householder or renunciate. That’s the meaning shown by this mark.
අක්ඛම්භියෝ හෝති අගාරමාවසං, පරාභිභූ සත්තුභි නප්පමද්දනෝ; මනුස්සභූතේනිධ හෝති කේනචි, අක්ඛම්භියෝ තස්ස ඵලේන කම්මුනෝ.
While living at home he cannot be stopped, he defeats his foes, and cannot be beaten. Due to the fruit of that deed, he cannot be stopped by any human.
සචේ ච පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ, නේක්ඛම්මඡන්දාභිරතෝ විචක්ඛණෝ; අග්ගෝ න සෝ ගච්ඡති ජාතු ඛම්භනං, නරුත්තමෝ ඒස හි තස්ස ධම්මතා”ති.
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, not even the best can hope to stop him; this is the nature of the supreme person.”
2. පාදතලචක්කලක්ඛණං
2. Wheels on the Feet
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ බහුජනස්ස සුඛාවහෝ අහෝසි, උබ්බේගෞත්තාසභයං අපනුදිතා, ධම්මිකඤ්ච රක්ඛාවරණගුත්තිං සංවිධාතා, සපරිවාරඤ්ච දානං අදාසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා උස්සන්නත්තා විපුලත්තා කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජති …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති. හේට්ඨාපාදතලේසු චක්කානි ජාතානි හෝන්ති සහස්සාරානි සනේමිකානි සනාභිකානි සබ්බාකාරපරිපූරානි සුවිභත්තන්තරානි.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He conveyed happiness to many people, eliminating threats, terror, and danger, providing just protection and security, and giving gifts with all the trimmings. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: on the soles of his feet there are thousand-spoked wheels, with rims and hubs, complete in every detail and well divided inside.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? මහාපරිවාරෝ හෝති; මහාස්ස හෝන්ති පරිවාරා බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති. සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ. බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? මහාපරිවාරෝ හෝති; මහාස්ස හෝන්ති පරිවාරා භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a large following of brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a fully awakened Buddha. And what does he obtain as Buddha? He has a large following of monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“පුරේ පුරත්ථා පුරිමාසු ජාතිසු, මනුස්සභූතෝ බහුනං සුඛාවහෝ; උබ්භේගෞත්තාසභයාපනූදනෝ, ගුත්තීසු රක්ඛාවරණේසු උස්සුකෝ.
“In olden days, in past lives, he brought happiness to many people, ridding them of fear, terror, and danger, eagerly guarding and protecting them.
සෝ තේන කම්මේන දිවං සමක්කමි, සුඛඤ්ච ඛිඩ්ඩාරතියෝ ච අන්වභි; තතෝ චවිත්වා පුනරාගතෝ ඉධ, චක්කානි පාදේසු දුවේසු වින්දති.
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, wheels on his two feet are found,
සමන්තනේමීනි සහස්සරානි ච, බ්යාකංසු වේය්යඤ්ජනිකා සමාගතා; දිස්වා කුමාරං සතපුඤ්ඤලක්ඛණං, පරිවාරවා හේස්සති සත්තුමද්දනෝ.
all rimmed around and thousand-spoked. The gathered soothsayers predicted, seeing the prince
තථා හි චක්කානි සමන්තනේමිනි, සචේ න පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ; වත්තේති චක්කං පථවිං පසාසති, තස්සානුයන්තාධ භවන්ති ඛත්තියා.
which is why he has wheels all rimmed around. If he doesn’t choose the life gone forth, he’ll roll the wheel and rule the land. The aristocrats will be his vassals,
මහායසං සම්පරිවාරයන්ති නං, සචේ ච පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ; නේක්ඛම්මඡන්දාභිරතෝ විචක්ඛණෝ, දේවා මනුස්සාසුරසක්කරක්ඛසා.
flocking to his glory. But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, the gods, humans, demons, Sakka, and monsters;
ගන්ධබ්බනාගා විහගා චතුප්පදා, අනුත්තරං දේවමනුස්සපූජිතං; මහායසං සම්පරිවාරයන්ති නන්”ති.
centaurs and dragons, birds and beasts, will flock to his glory, the supreme, honored by gods and humans.”
3–5. ආයතපණ්හිතාදිතිලක්ඛණං
3–5. Stretched Heels, Etc.
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ අහෝසි නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ ලජ්ජී දයාපන්නෝ, සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහාසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා උස්සන්නත්තා විපුලත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි තීණි මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. ආයතපණ්හි ච හෝති, දීඝඞ්ගුලි ච බ්රහ්මුජුගත්තෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He gave up killing living creatures, renouncing the rod and the sword. He was scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these three marks: he has stretched heels, long fingers, and his body is tall and straight-limbed.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? දීඝායුකෝ හෝති චිරට්ඨිතිකෝ, දීඝමායුං පාලේති, න සක්කා හෝති අන්තරා ජීවිතා වෝරෝපේතුං කේනචි මනුස්සභූතේන පච්චත්ථිකේන පච්චාමිත්තේන. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? දීඝායුකෝ හෝති චිරට්ඨිතිකෝ, දීඝමායුං පාලේති, න සක්කා හෝති අන්තරා ජීවිතා වෝරෝපේතුං පච්චත්ථිකේහි පච්චාමිත්තේහි සමණේන වා බ්රාහ්මණේන වා දේවේන වා මාරේන වා බ්රහ්මුනා වා කේනචි වා ලෝකස්මිං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He’s long-lived, preserving his life for a long time. No human foe or enemy is able to take his life before his time. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He’s long-lived, preserving his life for a long time. No foes or enemies—nor any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or anyone in the world—is able to take his life before his time. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“මාරණවධභයත්තනෝ විදිත්වා, පටිවිරතෝ පරං මාරණායහෝසි; තේන සුචරිතේන සග්ගමගමා, සුකතඵලවිපාකමනුභෝසි.
“Realizing for himself the horrors of death, he refrained from killing other creatures. By that good conduct he went to heaven, where he enjoyed the fruit of deeds well done.
චවිය පුනරිධාගතෝ සමානෝ, පටිලභති ඉධ තීණි ලක්ඛණානි; භවති විපුලදීඝපාසණ්හිකෝ, බ්රහ්මාව සුජු සුභෝ සුජාතගත්තෝ.
Passing away, on his return to here, he obtained these three marks: his stretched heels are abundant and long, and like Brahmā, he’s straight and beautiful,
සුභුජෝ සුසු සුසණ්ඨිතෝ සුජාතෝ, මුදුතලුනඞ්ගුලියස්ස හෝන්ති; දීඝා තීභි පුරිසවරග්ගලක්ඛණේහි, චිරයපනාය කුමාරමාදිසන්ති.
Fair of arm, youthful, of good posture and breeding, his fingers are soft and tender and long. By these three marks of an excellent man, they indicated that the prince’s life would be long:
භවති යදි ගිහී චිරං යපේති, චිරතරං පබ්බජති යදි තතෝ හි; යාපයති ච වසිද්ධිභාවනාය, ඉති දීඝායුකතාය තං නිමිත්තන්”ති.
‘As a householder he will live long; longer still if he goes forth, due to mastery in the development of psychic power. Thus this is the sign of long life.’”
6. සත්තුස්සදතාලක්ඛණං
6. Seven Rounded Places
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ දාතා අහෝසි පණීතානං රසිතානං ඛාදනීයානං භෝජනීයානං සායනීයානං ලේහනීයානං පානානං. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති, සත්තුස්සදෝ හෝති, සත්තස්ස උස්සදා හෝන්ති; උභෝසු හත්ථේසු උස්සදා හෝන්ති, උභෝසු පාදේසු උස්සදා හෝන්ති, උභෝසු අංසකූටේසු උස්සදා හෝන්ති, ඛන්ධේ උස්සදෝ හෝති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was a donor of delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that were sweet and succulent. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he is rounded in seven places. Both hands, both feet, both shoulders, and his chest are all rounded.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? ලාභී හෝති පණීතානං රසිතානං ඛාදනීයානං භෝජනීයානං සායනීයානං ලේහනීයානං පානානං. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? ලාභී හෝති පණීතානං රසිතානං ඛාදනීයානං භෝජනීයානං සායනීයානං ලේහනීයානං පානානං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He gets delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that are sweet and succulent. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He gets delicious and tasty cooked and fresh foods, and drinks that are sweet and succulent. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“ඛජ්ජභෝජ්ජමථ ලේය්ය සායියං, උත්තමග්ගරසදායකෝ අහු; තේන සෝ සුචරිතේන කම්මුනා, නන්දනේ චිරමභිප්පමෝදති.
“He used to give the very best of flavors—scrumptious foods of every kind. Because of that good deed, he rejoiced long in Nandana heaven.
සත්ත චුස්සදේ ඉධාධිගච්ඡති, හත්ථපාදමුදුතඤ්ච වින්දති; ආහු බ්යඤ්ජනනිමිත්තකෝවිදා, ඛජ්ජභෝජ්ජරසලාභිතාය නං.
On returning to here, he is rounded in seven places, and tender hands and feet are found. The soothsayers expert in signs declared: ‘He’ll get tasty foods of all sorts
යං ගිහිස්සපි තදත්ථජෝතකං, පබ්බජ්ජම්පි ච තදාධිගච්ඡති; ඛජ්ජභෝජ්ජරසලාභිරුත්තමං, ආහු සබ්බගිහිබන්ධනච්ඡිදන්”ති.
as a householder, that’s what that means. But even if he goes forth he’ll get the same, supreme in gaining tasty foods of all sorts, cutting all bonds of the lay life.’”
7–8. කරචරණමුදුජාලතාලක්ඛණානි
7–8. Tender and Serried Hands
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ චතූහි සඞ්ගහවත්ථූහි ජනං සඞ්ගාහකෝ අහෝසි—දානේන පේය්යවජ්ජේන අත්ථචරියාය සමානත්තතාය. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. මුදුතලුනහත්ථපාදෝ ච හෝති ජාලහත්ථපාදෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He brought people together using the four ways of being inclusive: giving, kindly words, taking care, and equality. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his hands and feet are tender, and they are serried.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? සුසඞ්ගහිතපරිජනෝ හෝති, සුසඞ්ගහිතාස්ස හෝන්ති බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති … බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? සුසඞ්ගහිතපරිජනෝ හෝති, සුසඞ්ගහිතාස්ස හෝන්ති භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? His retinue is inclusive, cohesive, and well-managed. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? His retinue is inclusive and well-managed. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“දානම්පි චත්ථචරියතඤ්ච, පියවාදිතඤ්ච සමානත්තතඤ්ච; කරියචරියසුසඞ්ගහං බහූනං, අනවමතේන ගුණේන යාති සග්ගං.
“By giving and helping others, kindly speech, and equal treatment, such action and conduct as brought people together, he went to heaven due to his esteemed virtue.
චවිය පුනරිධාගතෝ සමානෝ, කරචරණමුදුතඤ්ච ජාලිනෝ ච; අතිරුචිරසුවග්ගුදස්සනේය්යං, පටිලභති දහරෝ සුසු කුමාරෝ.
Passing away, on his return to here, the young baby prince obtained hands and feet so tender and serried, lovely, graceful, and good-looking.
භවති පරිජනස්සවෝ විධේය්යෝ, මහිමං ආවසිතෝ සුසඞ්ගහිතෝ; පියවදූ හිතසුඛතං ජිගීසමානෝ, අභිරුචිතානි ගුණානි ආචරති.
His retinue is loyal and manageable, staying agreeably all over this broad land. Speaking kindly, seeking happiness, he implements agreeable qualities.
යදි ච ජහති සබ්බකාමභෝගං, කථයති ධම්මකථං ජිනෝ ජනස්ස; වචනපටිකරස්සාභිප්පසන්නා, සුත්වාන ධම්මානුධම්මමාචරන්තී”ති.
But if he gives up all sensual enjoyments, as victor he speaks Dhamma to the people. Devoted, they respond to his words; after listening, they practice in line with the teaching.”
9–10. උස්සඞ්ඛපාද-උද්ධග්ගලෝමතාලක්ඛණානි
9–10. Arched Feet and Upright Hair
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ අත්ථූපසංහිතං ධම්මූපසංහිතං වාචං භාසිතා අහෝසි, බහුජනං නිදංසේසි, පාණීනං හිතසුඛාවහෝ ධම්මයාගී. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. උස්සඞ්ඛපාදෝ ච හෝති, උද්ධග්ගලෝමෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. His speech was meaningful and principled. He educated many people, bringing welfare and happiness, offering the teaching. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: the tops of his feet are arched and his hairs stand up.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ, සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අග්ගෝ ච හෝති සේට්ඨෝ ච පාමෝක්ඛෝ ච උත්තමෝ ච පවරෝ ච කාමභෝගීනං. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අග්ගෝ ච හෝති සේට්ඨෝ ච පාමෝක්ඛෝ ච උත්තමෝ ච පවරෝ ච සබ්බසත්තානං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is the foremost, best, chief, highest, and finest of those who enjoy sensual pleasures. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is the foremost, best, chief, highest, and finest of all sentient beings. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“අත්ථධම්මසහිතං පුරේ ගිරං, ඒරයං බහුජනං නිදංසයි; පාණිනං හිතසුඛාවහෝ අහු, ධම්මයාගමයජී අමච්ඡරී.
“His word was meaningful and principled, moving the people with his explanations. He brought welfare and happiness to creatures, unstintingly offering up teaching.
තේන සෝ සුචරිතේන කම්මුනා, සුග්ගතිං වජති තත්ථ මෝදති; ලක්ඛණානි ච දුවේ ඉධාගතෝ, උත්තමප්පමුඛතාය වින්දති.
Because of that good deed, he advanced to heaven and there rejoiced. On return to here two marks are found, of excellence and supremacy.
උබ්භමුප්පතිතලෝමවා සසෝ, පාදගණ්ඨිරහු සාධුසණ්ඨිතා; මංසලෝහිතාචිතා තචෝත්ථතා, උපරිචරණසෝභනා අහු.
His hairs stand upright, and his ankles stand out well. Swollen with flesh and blood, encased in skin, beautified above the feet.
ගේහමාවසති චේ තථාවිධෝ, අග්ගතං වජති කාමභෝගිනං; තේන උත්තරිතරෝ න විජ්ජති, ජම්බුදීපමභිභුය්ය ඉරියති.
If such a one lives in the home, he becomes the best of those who enjoy sensual pleasures. There’ll be none better than him; he’ll proceed having mastered all India.
පබ්බජම්පි ච අනෝමනික්කමෝ, අග්ගතං වජති සබ්බපාණිනං; තේන උත්තරිතරෝ න විජ්ජති, සබ්බලෝකමභිභුය්ය විහරතී”ති.
But going forth the peerless renunciate turns into the best of all creatures. There’ll be none better than him, he’ll live having mastered the whole world.”
11. ඒණිජඞ්ඝලක්ඛණං
11. Antelope Calves
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ සක්කච්චං වාචේතා අහෝසි සිප්පං වා විජ්ජං වා චරණං වා කම්මං වා: ‘කින්තිමේ ඛිප්පං විජානේය්යුං, ඛිප්පං පටිපජ්ජේය්යුං, න චිරං කිලිස්සේය්යුන්(අ)”ති. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති. ඒණිජඞ්ඝෝ හෝති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was a thorough teacher of a profession, a branch of knowledge, conduct, or action, thinking: ‘How might they quickly learn and practice, without getting exhausted?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his calves are like those of an antelope.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? යානි තානි රාජාරහානි රාජඞ්ගානි රාජූපභෝගානි රාජානුච්ඡවිකානි තානි ඛිප්පං පටිලභති. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? යානි තානි සමණාරහානි සමණඞ්ගානි සමණූපභෝගානි සමණානුච්ඡවිකානි, තානි ඛිප්පං පටිලභති. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He quickly obtains the things worthy of a king, the factors, supports, and things befitting a king. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He quickly obtains the things worthy of an ascetic, the factors, supports, and things befitting an ascetic. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“සිප්පේසු විජ්ජාචරණේසු කම්මේසු, කථං විජානේය්යුං ලහුන්ති ඉච්ඡති; යදූපඝාතාය න හෝති කස්සචි, වාචේති ඛිප්පං න චිරං කිලිස්සති.
“In professions, knowledge, conduct, and deeds, he thought of how they might swiftly learn. Things that harm no-one at all, he quickly taught so they would not get tired.
තං කම්මං කත්වා කුසලං සුඛුද්රයං, ජඞ්ඝා මනුඤ්ඤා ලභතේ සුසණ්ඨිතා; වට්ටා සුජාතා අනුපුබ්බමුග්ගතා, උද්ධග්ගලෝමා සුඛුමත්තචෝත්ථතා.
Having done that skillful deed
ඒණේය්යජඞ්ඝෝති තමාහු පුග්ගලං, සම්පත්තියා ඛිප්පමිධාහු ලක්ඛණං; ගේහානුලෝමානි යදාභිකඞ්ඛති, අපබ්බජං ඛිප්පමිධාධිගච්ඡති.
They say that person has antelope calves, and that this is the mark of swift success. If he desires the things of the household life, not going forth, they’ll quickly be his.
සචේ ච පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ, නේක්ඛම්මඡන්දාභිරතෝ විචක්ඛණෝ; අනුච්ඡවිකස්ස යදානුලෝමිකං, තං වින්දති ඛිප්පමනෝමවික්කමෝ”ති.
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, the peerless renunciate will quickly find what is fitting and suitable.”
12. සුඛුමච්ඡවිලක්ඛණං
12. Delicate Skin
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ සමණං වා බ්රාහ්මණං වා උපසඞ්කමිත්වා පරිපුච්ඡිතා අහෝසි: ‘කිං, භන්තේ, කුසලං, කිං අකුසලං, කිං සාවජ්ජං, කිං අනවජ්ජං, කිං සේවිතබ්බං, කිං න සේවිතබ්බං, කිං මේ කරීයමානං දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය අස්ස, කිං වා පන මේ කරීයමානං දීඝරත්තං හිතාය සුඛාය අස්සා(අ)ති. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති. සුඛුමච්ඡවි හෝති, සුඛුමත්තා ඡවියා රජෝජල්ලං කායේ න උපලිම්පති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He approached an ascetic or brahmin and asked: ‘Sirs, what is skillful? What is unskillful? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? Doing what leads to my lasting harm and suffering? Doing what leads to my lasting welfare and happiness?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he has delicate skin, so delicate that dust and dirt don’t stick to his body.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? මහාපඤ්ඤෝ හෝති, නාස්ස හෝති කෝචි පඤ්ඤාය සදිසෝ වා සේට්ඨෝ වා කාමභෝගීනං. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? මහාපඤ්ඤෝ හෝති පුථුපඤ්ඤෝ හාසපඤ්ඤෝ ජවනපඤ්ඤෝ තික්ඛපඤ්ඤෝ නිබ්බේධිකපඤ්ඤෝ, නාස්ස හෝති කෝචි පඤ්ඤාය සදිසෝ වා සේට්ඨෝ වා සබ්බසත්තානං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has great wisdom. Of those who enjoy sensual pleasures, none is his equal or better in wisdom. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has great wisdom, widespread wisdom, laughing wisdom, swift wisdom, sharp wisdom, and penetrating wisdom. No sentient being is his equal or better in wisdom. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“පුරේ පුරත්ථා පුරිමාසු ජාතිසු, අඤ්ඤාතුකාමෝ පරිපුච්ඡිතා අහු; සුස්සූසිතා පබ්බජිතං උපාසිතා, අත්ථන්තරෝ අත්ථකථං නිසාමයි.
“In olden days, in past lives, eager to understand, he asked questions. Keen to learn, he waited on renunciates, heeding their explanation with pure intent.
පඤ්ඤාපටිලාභගතේන කම්මුනා, මනුස්සභූතෝ සුඛුමච්ඡවී අහු; බ්යාකංසු උප්පාදනිමිත්තකෝවිදා, සුඛුමානි අත්ථානි අවේච්ච දක්ඛිති.
Due to that deed of acquiring wisdom, as a human being his skin is delicate. At his birth
සචේ න පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ, වත්තේති චක්කං පථවිං පසාසති; අත්ථානුසිට්ඨීසු පරිග්ගහේසු ච, න තේන සේය්යෝ සදිසෝ ච විජ්ජති.
If he doesn’t choose the life gone forth, he’ll roll the wheel and rule the land. Among those with material possessions
සචේ ච පබ්බජ්ජමුපේති තාදිසෝ, නේක්ඛම්මඡන්දාභිරතෝ විචක්ඛණෝ; පඤ්ඤාවිසිට්ඨං ලභතේ අනුත්තරං, පප්පෝති බෝධිං වරභූරිමේධසෝ”ති.
But if he chooses the life gone forth, seeing clearly, loving renunciation, gaining wisdom that’s supreme and eminent, the one of superb, vast intelligence
13. සුවණ්ණවණ්ණලක්ඛණං
13. Golden Skin
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ අක්කෝධනෝ අහෝසි අනුපායාසබහුලෝ, බහුම්පි වුත්තෝ සමානෝ නාභිසජ්ජි න කුප්පි න බ්යාපජ්ජි න පතිත්ථීයි, න කෝපඤ්ච දෝසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාත්වාකාසි. දාතා ච අහෝසි සුඛුමානං මුදුකානං අත්ථරණානං පාවුරණානං ඛෝමසුඛුමානං කප්පාසිකසුඛුමානං කෝසේය්යසුඛුමානං කම්බලසුඛුමානං. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති. සුවණ්ණවණ්ණෝ හෝති කඤ්චනසන්නිභත්තචෝ.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He wasn’t irritable or bad-tempered. Even when heavily criticized he didn’t lose his temper, become annoyed, hostile, and hard-hearted, or display annoyance, hate, and bitterness. He donated soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he is gold colored; his skin has a golden sheen.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? ලාභී හෝති සුඛුමානං මුදුකානං අත්ථරණානං පාවුරණානං ඛෝමසුඛුමානං කප්පාසිකසුඛුමානං කෝසේය්යසුඛුමානං කම්බලසුඛුමානං. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? ලාභී හෝති සුඛුමානං මුදුකානං අත්ථරණානං පාවුරණානං ඛෝමසුඛුමානං කප්පාසිකසුඛුමානං කෝසේය්යසුඛුමානං කම්බලසුඛුමානං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He obtains soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He obtains soft and fine mats and blankets, and fine cloths of linen, cotton, silk, and wool. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“අක්කෝධඤ්ච අධිට්ඨහි අදාසි, දානඤ්ච වත්ථානි සුඛුමානි සුච්ඡවීනි; පුරිමතරභවේ ඨිතෝ අභිවිස්සජි, මහිමිව සුරෝ අභිවස්සං.
“Dedicated to good will, he gave gifts. In an earlier life he poured forth cloth fine and soft to touch, like a god pouring rain on this broad earth.
තං කත්වාන ඉතෝ චුතෝ දිබ්බං, උපපජ්ජි සුකතඵලවිපාකමනුභුත්වා; කනකතනුසන්නිභෝ ඉධාභිභවති, සුරවරතරෝරිව ඉන්දෝ.
So doing he passed from here to heaven, where he enjoyed the fruits of deeds well done. Here he wins a figure of gold, like Indra, the finest of gods.
ගේහඤ්චාවසති නරෝ අපබ්බජ්ජ, මිච්ඡං මහතිමහිං අනුසාසති; පසය්හ සහිධ සත්තරතනං, පටිලභති විමලසුඛුමච්ඡවිං සුචිඤ්ච.
If that man stays in the house, not wishing to go forth, he conquers and rules this vast, broad earth. He obtains abundant excellent cloth, so fine and soft to touch.
ලාභී අච්ඡාදනවත්ථමෝක්ඛපාවුරණානං, භවති යදි අනාගාරියතං උපේති; සහිතෝ පුරිමකතඵලං අනුභවති, න භවති කතස්ස පනාසෝ”ති.
He receives robes, cloth, and the finest garments if he chooses the life gone forth. For he still partakes of past deed’s fruit; what’s been done is never lost.”
14. කෝසෝහිතවත්ථගුය්හලක්ඛණං
14. Privates in Foreskin
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ චිරප්පනට්ඨේ සුචිරප්පවාසිනෝ ඤාතිමිත්තේ සුහජ්ජේ සඛිනෝ සමානේතා අහෝසි. මාතරම්පි පුත්තේන සමානේතා අහෝසි, පුත්තම්පි මාතරා සමානේතා අහෝසි, පිතරම්පි පුත්තේන සමානේතා අහෝසි, පුත්තම්පි පිතරා සමානේතා අහෝසි, භාතරම්පි භාතරා සමානේතා අහෝසි, භාතරම්පි භගිනියා සමානේතා අහෝසි, භගිනිම්පි භාතරා සමානේතා අහෝසි, භගිනිම්පි භගිනියා සමානේතා අහෝසි, සමඞ්ගීකත්වා ච අබ්භනුමෝදිතා අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති—කෝසෝහිතවත්ථගුය්හෝ හෝති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He reunited long-lost and long-separated relatives, friends, loved ones, and companions. He reunited mother with child and child with mother; father with child and child with father; brother with brother, brother with sister, sister with brother, and sister with sister, bringing them together with rejoicing. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his private parts are covered in a foreskin.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? පහූතපුත්තෝ හෝති, පරෝසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? පහූතපුත්තෝ හෝති, අනේකසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has many sons, over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has many sons, many thousands of sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“පුරේ පුරත්ථා පුරිමාසු ජාතිසු, චිරප්පනට්ඨේ සුචිරප්පවාසිනෝ; ඤාතී සුහජ්ජේ සඛිනෝ සමානයි, සමඞ්ගිකත්වා අනුමෝදිතා අහු.
“In olden days, in past lives, he reunited long-lost and long-separated friends and family, bringing them together with joy.
සෝ තේන කම්මේන දිවං සමක්කමි, සුඛඤ්ච ඛිඩ්ඩාරතියෝ ච අන්වභි; තතෝ චවිත්වා පුනරාගතෝ ඉධ, කෝසෝහිතං වින්දති වත්ථඡාදියං.
By means of these deeds he went to heaven, where he enjoyed happiness and merriment. After passing away from there to here, his private parts are covered in a foreskin.
පහූතපුත්තෝ භවතී තථාවිධෝ, පරෝසහස්සඤ්ච භවන්ති අත්රජා; සූරා ච වීරා ච අමිත්තතාපනා, ගිහිස්ස පීතිං ජනනා පියංවදා.
Such a one has many sons, over a thousand descendants, valiant and heroic, devastating foes, a layman’s joy, speaking kindly.
බහූතරා පබ්බජිතස්ස ඉරියතෝ, භවන්ති පුත්තා වචනානුසාරිනෝ; ගිහිස්ස වා පබ්බජිතස්ස වා පුන, තං ලක්ඛණං ජායති තදත්ථජෝතකන්”ති.
But if he lives the renunciate life he has even more sons following his word. As householder or renunciate, that’s the meaning shown by this mark.”
පඨමභාණවාරෝ නිට්ඨිතෝ.
The first recitation section is finished.
15–16. පරිමණ්ඩලඅනෝනමජණ්ණුපරිමසනලක්ඛණානි
15–16. Equal Proportions and Touching the Knees
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ මහාජනසඞ්ගහං සමේක්ඛමානෝ සමං ජානාති සාමං ජානාති, පුරිසං ජානාති පුරිසවිසේසං ජානාති: ‘අයමිදමරහති අයමිදමරහතී(අ)ති තත්ථ තත්ථ පුරිසවිසේසකරෝ අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. නිග්රෝධපරිමණ්ඩලෝ ච හෝති, ඨිතකෝයේව ච අනෝනමන්තෝ උභෝහි පාණිතලේහි ජණ්ණුකානි පරිමසති පරිමජ්ජති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. Examining the gathered population, he knew what they had in common and what was their own; he knew each person, and he knew the distinctions between people. In each case, he made appropriate distinctions between people: ‘This one deserves that; that one deserves this.’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has the proportional circumference of a banyan tree; and when standing upright and not bending over, the palms of both hands touch the knees.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අඩ්ඪෝ හෝති මහද්ධනෝ මහාභෝගෝ පහූතජාතරූපරජතෝ පහූතවිත්තූපකරණෝ පහූතධනධඤ්ඤෝ පරිපුණ්ණකෝසකෝට්ඨාගාරෝ. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අඩ්ඪෝ හෝති මහද්ධනෝ මහාභෝගෝ. තස්සිමානි ධනානි හෝන්ති, සේය්යථිදං—සද්ධාධනං සීලධනං හිරිධනං ඕත්තප්පධනං සුතධනං චාගධනං පඤ්ඤාධනං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is rich, affluent, and wealthy, with lots of gold and silver, lots of property and assets, lots of money and grain, and a full treasury and storehouses. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is rich, affluent, and wealthy. He has these kinds of wealth: the wealth of faith, ethics, conscience, prudence, learning, generosity, and wisdom. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“තුලිය පටිවිචය චින්තයිත්වා, මහාජනසඞ්ගහනං සමේක්ඛමානෝ; අයමිදමරහති තත්ථ තත්ථ, පුරිසවිසේසකරෝ පුරේ අහෝසි.
“Examining the many people in a community, he weighed, evaluated, and judged each case: ‘This one deserves that.’ That’s how he used to draw
distinctions between people.
මහිඤ්ච පන ඨිතෝ අනෝනමන්තෝ, ඵුසති කරේහි උභෝහි ජණ්ණුකානි; මහිරුහපරිමණ්ඩලෝ අහෝසි, සුචරිතකම්මවිපාකසේසකේන.
Now standing without bending he can touch his knees with both hands. With the remaining ripening
බහුවිවිධනිමිත්තලක්ඛණඤ්ඤූ, අතිනිපුණා මනුජා බ්යාකරිංසු; බහුවිවිධා ගිහීනං අරහානි, පටිලභති දහරෝ සුසු කුමාරෝ.
Learned experts in the many different signs and marks prophesied: ‘The young prince will obtain many different things that householders deserve.
ඉධ ච මහීපතිස්ස කාමභෝගී, ගිහිපතිරූපකා බහූ භවන්ති; යදි ච ජහති සබ්බකාමභෝගං, ලභති අනුත්තරං උත්තමධනග්ගන්”ති.
Here there are many suitable pleasures for the ruler of the land to enjoy as householder. But if he gives up all sensual enjoyments, he will gain the supreme, highest peak of wealth.’”
17–19. සීහපුබ්බද්ධකායාදිතිලක්ඛණං
17–19. A Lion’s Chest, Etc.
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ බහුජනස්ස අත්ථකාමෝ අහෝසි හිතකාමෝ ඵාසුකාමෝ යෝගක්ඛේමකාමෝ: ‘කින්තිමේ සද්ධාය වඩ්ඪේය්යුං, සීලේන වඩ්ඪේය්යුං, සුතේන වඩ්ඪේය්යුං, චාගේන වඩ්ඪේය්යුං, ධම්මේන වඩ්ඪේය්යුං, පඤ්ඤාය වඩ්ඪේය්යුං, ධනධඤ්ඤේන වඩ්ඪේය්යුං, ඛේත්තවත්ථුනා වඩ්ඪේය්යුං, ද්විපදචතුප්පදේහි වඩ්ඪේය්යුං, පුත්තදාරේහි වඩ්ඪේය්යුං, දාසකම්මකරපෝරිසේහි වඩ්ඪේය්යුං, ඤාතීහි වඩ්ඪේය්යුං, මිත්තේහි වඩ්ඪේය්යුං, බන්ධවේහි වඩ්ඪේය්යුන්(අ)ති. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි තීණි මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. සීහපුබ්බද්ධකායෝ ච හෝති චිතන්තරංසෝ ච සමවට්ටක්ඛන්ධෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He desired the good, the welfare, the comfort, and sanctuary of the people, thinking: ‘How might they flourish in faith, ethics, learning, generosity, teachings, and wisdom; in wealth and grain, fields and land, birds and beasts, children and partners; in bondservants, workers, and staff; in family, friends, and kin?’ Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these three marks: his chest is like that of a lion; he is filled out between the shoulders.; and his torso is cylindrical.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අපරිහානධම්මෝ හෝති, න පරිහායති ධනධඤ්ඤේන ඛේත්තවත්ථුනා ද්විපදචතුප්පදේහි පුත්තදාරේහි දාසකම්මකරපෝරිසේහි ඤාතීහි මිත්තේහි බන්ධවේහි, න පරිහායති සබ්බසම්පත්තියා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අපරිහානධම්මෝ හෝති, න පරිහායති සද්ධාය සීලේන සුතේන චාගේන පඤ්ඤාය, න පරිහායති සබ්බසම්පත්තියා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He’s not liable to decline. He doesn’t decline in wealth and grain, fields and land, birds and beasts, children and partners; in bondservants, workers, and staff; in family, friends, and kin. He doesn’t decline in any of his accomplishments. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He’s not liable to decline. He doesn’t decline in faith, ethics, learning, generosity, and wisdom. He doesn’t decline in any of his accomplishments. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“සද්ධාය සීලේන සුතේන බුද්ධියා, චාගේන ධම්මේන බහූහි සාධුහි; ධනේන ධඤ්ඤේන ච ඛේත්තවත්ථුනා, පුත්තේහි දාරේහි චතුප්පදේහි ච.
“His wish was this: ‘How may others not decline in faith, ethics, learning, and intelligence, in generosity, teachings, and much good else, in coin and grain, fields and lands,
ඤාතීහි මිත්තේහි ච බන්ධවේහි ච, බලේන වණ්ණේන සුඛේන චූභයං; කථං න හායේය්යුං පරේති ඉච්ඡති, අත්ථස්ස මිද්ධී ච පනාභිකඞ්ඛති.
in children, partners, and livestock, in family, friends, and kin, in health, and both beauty and happiness?’ And so he ever desired their success.
ස සීහපුබ්බද්ධසුසණ්ඨිතෝ අහු, සමවට්ටඛන්ධෝ ච චිතන්තරංසෝ; පුබ්බේ සුචිණ්ණේන කතේන කම්මුනා, අහානියං පුබ්බනිමිත්තමස්ස තං.
His chest was prominent like that of a lion, filled out between the shoulders,
ගිහීපි ධඤ්ඤේන ධනේන වඩ්ඪති, පුත්තේහි දාරේහි චතුප්පදේහි ච; අකිඤ්චනෝ පබ්බජිතෝ අනුත්තරං, පප්පෝති බෝධිං අසහානධම්මතන්”ති.
Even as layman he grows in coin and grain, in wives, children, and livestock. But once gone forth, owning nothing, he attains the supreme awakening which may never decline.”
20. රසග්ගසග්ගිතාලක්ඛණං
20. Ridged Taste Buds
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ සත්තානං අවිහේඨකජාතිකෝ අහෝසි පාණිනා වා ලේඩ්ඩුනා වා දණ්ඩේන වා සත්ථේන වා. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති, රසග්ගසග්ගී හෝති, උද්ධග්ගාස්ස රසහරණීයෝ ගීවාය ජාතා හෝන්ති සමාභිවාහිනියෝ.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He would never hurt any sentient being with fists, stones, rods, or swords. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: he has ridged taste buds. His raised taste receptors, originating in the throat, disperse evenly.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අප්පාබාධෝ හෝති අප්පාතඞ්කෝ, සමවේපාකිනියා ගහණියා සමන්නාගතෝ නාතිසීතාය නාච්චුණ්හාය. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අප්පාබාධෝ හෝති අප්පාතඞ්කෝ සමවේපාකිනියා ගහණියා සමන්නාගතෝ නාතිසීතාය නාච්චුණ්හාය මජ්ඣිමාය පධානක්ඛමාය. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He is rarely ill or unwell. His stomach digests well, being neither too hot nor too cold. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He is rarely ill or unwell. His stomach digests well, being neither too hot nor too cold, but just right, and fit for meditation. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“න පාණිදණ්ඩේහි පනාථ ලේඩ්ඩුනා, සත්ථේන වා මරණවධේන වා පන; උබ්බාධනාය පරිතජ්ජනාය වා, න හේඨයී ජනතමහේඨකෝ අහු.
“Not with fist or rod or stone, or sword or beating to death, or by bondage or threats did he ever harm anyone.
තේනේව සෝ සුගතිමුපේච්ච මෝදති, සුඛප්ඵලං කරිය සුඛානි වින්දති; සමෝජසා රසහරණී සුසණ්ඨිතා, ඉධාගතෝ ලභති රසග්ගසග්ගිතං.
For that very reason he rejoiced in heaven
තේනාහු නං අතිනිපුණා විචක්ඛණා, අයං නරෝ සුඛබහුලෝ භවිස්සති; ගිහිස්ස වා පබ්බජිතස්ස වා පුන, තං ලක්ඛණං භවති තදත්ථජෝතකන්”ති.
That’s why the clever prophets said: ‘This man will have much happiness as householder or renunciate. That’s the meaning shown by this mark.’”
21–22. අභිනීලනේත්තගෝපඛුමලක්ඛණානි
21–22. Indigo Eyes
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ න ච විසටං, න ච විසාචි, න ච පන විචේය්ය පේක්ඛිතා, උජුං තථා පසටමුජුමනෝ, පියචක්ඛුනා බහුජනං උදික්ඛිතා අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. අභිනීලනේත්තෝ ච හෝති ගෝපඛුමෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. When looking at others he didn’t glare, look askance, or avert his eyes. Being straightforward, he reached out to others with straightforward intentions, looking at people with kindly eyes. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his eyes are indigo, and he has eyelashes like a cow’s.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ, සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? පියදස්සනෝ හෝති බහුනෝ ජනස්ස, පියෝ හෝති මනාපෝ බ්රාහ්මණගහපතිකානං නේගමජානපදානං ගණකමහාමත්තානං අනීකට්ඨානං දෝවාරිකානං අමච්චානං පාරිසජ්ජානං රාජූනං භෝගියානං කුමාරානං. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? පියදස්සනෝ හෝති බහුනෝ ජනස්ස, පියෝ හෝති මනාපෝ භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං දේවානං මනුස්සානං අසුරානං නාගානං ගන්ධබ්බානං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? The people look on him with kindly eyes. He is dear and beloved to the brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? The people look on him with kindly eyes. He is dear and beloved to the monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“න ච විසටං න ච විසාචි, න ච පන විචේය්යපේක්ඛිතා; උජුං තථා පසටමුජුමනෝ, පියචක්ඛුනා බහුජනං උදික්ඛිතා.
“With not a glare or glance askance, nor averting of the eyes; straightforward, he reached out straightforwardly, looking at people with kindly eyes.
සුගතීසු සෝ ඵලවිපාකං, අනුභවති තත්ථ මෝදති; ඉධ ච පන භවති ගෝපඛුමෝ, අභිනීලනේත්තනයනෝ සුදස්සනෝ.
In good rebirths he enjoyed the fruit and result, rejoicing there. But here he has a cow’s eyelashes, and indigo eyes so fair to see.
අභියෝගිනෝ ච නිපුණා, බහූ පන නිමිත්තකෝවිදා; සුඛුමනයනකුසලා මනුජා, පියදස්සනෝති අභිනිද්දිසන්ති නං.
Many soothsayers, men clever and learned in prognostic texts, expert in cow-like lashes, indicated he’d be looked upon with kindly eyes.
පියදස්සනෝ ගිහීපි සන්තෝ ච, භවති බහුජනපියායිතෝ; යදි ච න භවති ගිහී සමණෝ හෝති, පියෝ බහූනං සෝකනාසනෝ”ති.
Even as a householder he’d be regarded kindly, beloved of the people. But if he becomes an ascetic, not lay, as destroyer of sorrow he’ll be loved by many.”
23. උණ්හීසසීසලක්ඛණං
23. Crown Like a Turban
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ බහුජනපුබ්බඞ්ගමෝ අහෝසි කුසලේසු ධම්මේසු බහුජනපාමෝක්ඛෝ කායසුචරිතේ වචීසුචරිතේ මනෝසුචරිතේ දානසංවිභාගේ සීලසමාදානේ උපෝසථුපවාසේ මත්තේය්යතාය පේත්තේය්යතාය සාමඤ්ඤතාය බ්රහ්මඤ්ඤතාය කුලේ ජේට්ඨාපචායිතාය අඤ්ඤතරඤ්ඤතරේසු ච අධිකුසලේසු ධම්මේසු. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති—උණ්හීසසීසෝ හෝති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He was the leader and forerunner of people in skillful behaviors such as good conduct by way of body, speech, and mind, giving and sharing, taking precepts, observing the Uposatha day, paying due respect to mother and father, ascetics and brahmins, honoring the elders in the family, and various other things pertaining to skillful behaviors. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: the crown of his head is like a turban.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? මහාස්ස ජනෝ අන්වායිකෝ හෝති, බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? මහාස්ස ජනෝ අන්වායිකෝ හෝති, භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a large following of brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has a large following of monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“පුබ්බඞ්ගමෝ සුචරිතේසු අහු, ධම්මේසු ධම්මචරියාභිරතෝ; අන්වායිකෝ බහුජනස්ස අහු, සග්ගේසු වේදයිත්ථ පුඤ්ඤඵලං.
“Among people of good conduct, he was the leader, devoted to a life of principle among the principled. The people followed him, and he experienced the fruit of good deeds in heaven.
වේදිත්වා සෝ සුචරිතස්ස ඵලං, උණ්හීසසීසත්තමිධජ්ඣගමා; බ්යාකංසු බ්යඤ්ජනනිමිත්තධරා, පුබ්බඞ්ගමෝ බහුජනං හේස්සති.
Having experienced that fruit, he gains a head crowned like a turban. The experts in omens and signs prophesied: ‘He will be leader of the people.
පටිභෝගියා මනුජේසු ඉධ, පුබ්බේව තස්ස අභිහරන්ති තදා; යදි ඛත්තියෝ භවති භූමිපති, පටිහාරකං බහුජනේ ලභති.
Among people then, as before, they will bring presents for him. If he becomes an aristocrat, ruler of the land, he’ll gain the service of the people.
අථ චේපි පබ්බජති සෝ මනුජෝ, ධම්මේසු හෝති පගුණෝ විසවී; තස්සානුසාසනිගුණාභිරතෝ, අන්වායිකෝ බහුජනෝ භවතී”ති.
But if that man goes forth, he’ll be sophisticated, proficient in the teachings. Devoted to the virtues of his instruction, the people will become his followers.’”
24–25. ඒකේකලෝමතාඋණ්ණාලක්ඛණානි
24–25. One Hair Per Pore, and a Tuft
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතෝ අහෝසි, සච්චවාදී සච්චසන්ධෝ ථේතෝ පච්චයිකෝ අවිසංවාදකෝ ලෝකස්ස. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. ඒකේකලෝමෝ ච හෝති, උණ්ණා ච භමුකන්තරේ ජාතා හෝති ඕදාතා මුදුතූලසන්නිභා.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from lying. He spoke the truth and stuck to the truth. He was honest and trustworthy, and didn’t trick the world with his words. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his hairs grow one per pore, and between his eyebrows there grows a tuft, soft and white like cotton-wool.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ, සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? මහාස්ස ජනෝ උපවත්තති, බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? මහාස්ස ජනෝ උපවත්තති, භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has many close adherents among the brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has many close adherents among the monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“සච්චප්පටිඤ්ඤෝ පුරිමාසු ජාතිසු, අද්වේජ්ඣවාචෝ අලිකං විවජ්ජයි; න සෝ විසංවාදයිතාපි කස්සචි, භූතේන තච්ඡේන තථේන භාසයි.
“In past lives he was true to his promise, with no forked tongue, he shunned lies. He never broke his word to anyone, but spoke what was true, real, and factual.
සේතා සුසුක්කා මුදුතූලසන්නිභා, උණ්ණා සුජාතා භමුකන්තරේ අහු; න ලෝමකූපේසු දුවේ අජායිසුං, ඒකේකලෝමූපචිතඞ්ගවා අහු.
A tuft so very white like cotton-wool grew prettily between his eyebrows. And never two, but only one, hair grew in each of his pores.
තං ලක්ඛණඤ්ඤූ බහවෝ සමාගතා, බ්යාකංසු උප්පාදනිමිත්තකෝවිදා; උණ්ණා ච ලෝමා ච යථා සුසණ්ඨිතා, උපවත්තතී ඊදිසකං බහුජ්ජනෝ.
Many soothsayers learned in marks and expert in signs gathered and prophesied: ‘One like this, with tuft and hair so prominent, will have many as his close adherents.
ගිහිම්පි සන්තං උපවත්තතී ජනෝ, බහු පුරත්ථාපකතේන කම්මුනා; අකිඤ්චනං පබ්බජිතං අනුත්තරං, බුද්ධම්පි සන්තං උපවත්තති ජනෝ”ති.
Even as householder many people will follow him, due to the power of deeds in the past. But once gone forth, owning nothing, as Buddha the people will follow him.’”
26–27. චත්තාලීසඅවිරළදන්තලක්ඛණානි
26–27. Forty Gapless Teeth
“යම්පි, භික්ඛවේ තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතෝ අහෝසි. ඉතෝ සුත්වා න අමුත්ර අක්ඛාතා ඉමේසං භේදාය, අමුත්ර වා සුත්වා න ඉමේසං අක්ඛාතා අමූසං භේදාය, ඉති භින්නානං වා සන්ධාතා, සහිතානං වා අනුප්පදාතා, සමග්ගාරාමෝ සමග්ගරතෝ සමග්ගනන්දී සමග්ගකරණිං වාචං භාසිතා අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. චත්තාලීසදන්තෝ ච හෝති අවිරළදන්තෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from divisive speech. He didn’t repeat in one place what he heard in another so as to divide people against each other. Instead, he reconciled those who were divided, supporting unity, delighting in harmony, loving harmony, speaking words that promote harmony. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has forty teeth, and his teeth have no gaps.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අභේජ්ජපරිසෝ හෝති, අභේජ්ජාස්ස හෝන්ති පරිසා, බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති … බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අභේජ්ජපරිසෝ හෝති, අභේජ්ජාස්ස හෝන්ති පරිසා, භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? His retinue cannot be divided. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? His retinue cannot be divided. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“වේභූතියං සහිතභේදකාරිං, භේදප්පවඩ්ඪනවිවාදකාරිං; කලහප්පවඩ්ඪනආකිච්චකාරිං, සහිතානං භේදජනනිං න භණි.
“He spoke no words divisive causing friends to split, creating disputes that foster division, acting improperly by fostering quarrels, creating division among friends.
අවිවාදවඩ්ඪනකරිං සුගිරං, භින්නානුසන්ධිජනනිං අභණි; කලහං ජනස්ස පනුදී සමඞ්ගී, සහිතේහි නන්දති පමෝදති ච.
He spoke kind words to foster harmony, uniting those who are divided. He eliminated quarrels among the people, rejoicing together with the united.
සුගතීසු සෝ ඵලවිපාකං, අනුභවති තත්ථ මෝදති; දන්තා ඉධ හෝන්ති අවිරළා සහිතා, චතුරෝ දසස්ස මුඛජා සුසණ්ඨිතා.
In good rebirths he enjoyed the fruit and result, rejoicing there. Here his teeth are gapless, close together, forty standing prominent in his mouth.
යදි ඛත්තියෝ භවති භූමිපති, අවිභේදියාස්ස පරිසා භවති; සමණෝ ච හෝති විරජෝ විමලෝ, පරිසාස්ස හෝති අනුගතා අචලා”ති.
If he becomes an aristocrat, ruler of the land, his assembly will be indivisible. And as an ascetic, stainless, immaculate, his assembly will follow him, unshakable.”
28–29. පහූතජිව්හාබ්රහ්මස්සරලක්ඛණානි
28–29. A Large Tongue and the Voice of Brahmā
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතෝ අහෝසි. යා සා වාචා නේලා කණ්ණසුඛා පේමනීයා හදයඞ්ගමා පෝරී බහුජනකන්තා බහුජනමනාපා, තථාරූපිං වාචං භාසිතා අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති. පහූතජිව්හෝ ච හෝති බ්රහ්මස්සරෝ ච කරවීකභාණී.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from harsh speech. He spoke in a way that’s mellow, pleasing to the ear, lovely, going to the heart, polite, likable and agreeable to the people. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: he has a large tongue, and the voice of Brahmā, like a cuckoo’s call.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? ආදේය්යවාචෝ හෝති, ආදියන්තිස්ස වචනං බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? ආදේය්යවාචෝ හෝති, ආදියන්තිස්ස වචනං භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He has a persuasive voice. His words are persuasive to brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He has a persuasive voice. His words are persuasive to monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“අක්කෝසභණ්ඩනවිහේසකාරිං, උබ්බාධිකං බහුජනප්පමද්දනං; අබාළ්හං ගිරං සෝ න භණි ඵරුසං, මධුරං භණි සුසංහිතං සඛිලං.
“He never spoke a loud harsh word, insulting, quarrelsome, causing harm, rude, crushing the people. His speech was sweet, helpful, and courteous.
මනසෝ පියා හදයගාමිනියෝ, වාචා සෝ ඒරයති කණ්ණසුඛා; වාචාසුචිණ්ණඵලමනුභවි, සග්ගේසු වේදයථ පුඤ්ඤඵලං.
He uttered words dear to the mind, going to the heart, pleasing to the ear. He enjoyed the fruit of his good verbal conduct, experiencing the fruit of good deeds in heaven.
වේදිත්වා සෝ සුචරිතස්ස ඵලං, බ්රහ්මස්සරත්තමිධමජ්ඣගමා; ජිව්හාස්ස හෝති විපුලා පුථුලා, ආදේය්යවාක්යවචනෝ භවති.
Having experienced that fruit, on his return to here he acquired the voice of Brahmā. His tongue was long and wide, and his speech was persuasive.
ගිහිනෝපි ඉජ්ඣති යථා භණතෝ, අථ චේ පබ්බජති සෝ මනුජෝ; ආදියන්තිස්ස වචනං ජනතා, බහුනෝ බහුං සුභණිතං භණතෝ”ති.
Even as householder his speech brings prosperity. But if that man goes forth, speaking often to the people, they’ll be persuaded by his fair words.”
30. සීහහනුලක්ඛණං
30. A Lion-Like Jaw
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ සම්ඵප්පලාපං පහාය සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතෝ අහෝසි කාලවාදී භූතවාදී අත්ථවාදී ධම්මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා අහෝසි කාලේන සාපදේසං පරියන්තවතිං අත්ථසංහිතං. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා …පේ… සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමං මහාපුරිසලක්ඛණං පටිලභති, සීහහනු හෝති.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He refrained from talking nonsense. His words were timely, true, and meaningful, in line with the teaching and training. He said things at the right time which were valuable, reasonable, succinct, and beneficial. Due to performing those deeds he was reborn in a heavenly realm. When he came back to this state of existence he obtained this mark: his jaw is like that of a lion.
සෝ තේන ලක්ඛණේන සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී …පේ… රාජා සමානෝ කිං ලභති? අප්පධංසියෝ හෝති කේනචි මනුස්සභූතේන පච්චත්ථිකේන පච්චාමිත්තේන. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති …පේ… බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? අප්පධංසියෝ හෝති අබ්භන්තරේහි වා බාහිරේහි වා පච්චත්ථිකේහි පච්චාමිත්තේහි, රාගේන වා දෝසේන වා මෝහේන වා සමණේන වා බ්රාහ්මණේන වා දේවේන වා මාරේන වා බ්රහ්මුනා වා කේනචි වා ලෝකස්මිං. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
Possessing this mark, if he stays at home he becomes a wheel-turning monarch. And what does he obtain as king? He can’t be destroyed by any human foe or enemy. That’s what he obtains as king. And what does he obtain as Buddha? He can’t be destroyed by any foe or enemy whether internal or external; nor by greed, hate, or delusion; nor by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“න සම්ඵප්පලාපං න මුද්ධතං, අවිකිණ්ණවචනබ්යප්පථෝ අහෝසි; අහිතමපි ච අපනුදි, හිතමපි ච බහුජනසුඛඤ්ච අභණි.
“Neither nonsensical nor silly, his way of speaking was never loose. He eliminated what was useless, and spoke for the welfare
and happiness of the people.
තං කත්වා ඉතෝ චුතෝ දිවමුපපජ්ජි, සුකතඵලවිපාකමනුභෝසි; චවිය පුනරිධාගතෝ සමානෝ, ද්විදුගමවරතරහනුත්තමලත්ථ.
So doing he passed from here to be reborn in heaven, where he enjoyed the fruit of deeds well done. Passing away, on his return to here, he gained a jaw like the finest of beasts.
රාජා හෝති සුදුප්පධංසියෝ, මනුජින්දෝ මනුජාධිපති මහානුභාවෝ; තිදිවපුරවරසමෝ භවති, සුරවරතරෝරිව ඉන්දෝ.
He became a king so very hard to defeat, a mighty lord and ruler of men. He was equal to the best
ගන්ධබ්බාසුරයක්ඛරක්ඛසේභි, සුරේහි න හි භවති සුප්පධංසියෝ; තථත්තෝ යදි භවති තථාවිධෝ, ඉධ දිසා ච පටිදිසා ච විදිසා චා”ති.
One such as that is not easily beaten by centaurs, demons, spirits, monsters, or gods. If he becomes of such a kind, he illuminates the quarters and in-between.”
31–32. සමදන්තසුසුක්කදාඨාලක්ඛණානි
31–32. Even and White Teeth
“යම්පි, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුරිමං ජාතිං පුරිමං භවං පුරිමං නිකේතං පුබ්බේ මනුස්සභූතෝ සමානෝ මිච්ඡාජීවං පහාය සම්මාආජීවේන ජීවිකං කප්පේසි, තුලාකූටකංසකූටමානකූටෞක්කෝටනවඤ්චනනිකතිසාචියෝගඡේදනවධබන්ධනවිපරාමෝසආලෝපසහසාකාරා පටිවිරතෝ අහෝසි. සෝ තස්ස කම්මස්ස කටත්තා උපචිතත්තා උස්සන්නත්තා විපුලත්තා කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජති. සෝ තත්ථ අඤ්ඤේ දේවේ දසහි ඨානේහි අධිගණ්හාති දිබ්බේන ආයුනා දිබ්බේන වණ්ණේන දිබ්බේන සුඛේන දිබ්බේන යසේන දිබ්බේන ආධිපතේය්යේන දිබ්බේහි රූපේහි දිබ්බේහි සද්දේහි දිබ්බේහි ගන්ධේහි දිබ්බේහි රසේහි දිබ්බේහි ඵෝට්ඨබ්බේහි. සෝ තතෝ චුතෝ ඉත්ථත්තං ආගතෝ සමානෝ ඉමානි ද්වේ මහාපුරිසලක්ඛණානි පටිලභති, සමදන්තෝ ච හෝති සුසුක්කදාඨෝ ච.
“Bhikkhus, in some past lives the Realized One was reborn as a human being. He gave up wrong livelihood and earned a living by right livelihood. He refrained from falsifying weights, metals, or measures; bribery, fraud, cheating, and duplicity; mutilation, murder, abduction, banditry, plunder, and violence. Due to performing, accumulating, heaping up, and amassing those deeds, when his body broke up, after death, he was reborn in a good place, a heavenly realm. There he surpassed the other gods in ten respects: divine life span, beauty, happiness, glory, sovereignty, sights, sounds, smells, tastes, and touches. When he came back to this state of existence he obtained these two marks: his teeth are even and perfectly white.
සෝ තේහි ලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී ධම්මිකෝ ධම්මරාජා චාතුරන්තෝ විජිතාවී ජනපදත්ථාවරියප්පත්තෝ සත්තරතනසමන්නාගතෝ. තස්සිමානි සත්ත රතනානි භවන්ති, සේය්යථිදං—චක්කරතනං හත්ථිරතනං අස්සරතනං මණිරතනං ඉත්ථිරතනං ගහපතිරතනං පරිණායකරතනමේව සත්තමං. පරෝසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. සෝ ඉමං පථවිං සාගරපරියන්තං අඛිලමනිමිත්තමකණ්ටකං ඉද්ධං ඵීතං ඛේමං සිවං නිරබ්බුදං අදණ්ඩේන අසත්ථේන ධම්මේන අභිවිජිය අජ්ඣාවසති. රාජා සමානෝ කිං ලභති? සුචිපරිවාරෝ හෝති සුචිස්ස හෝන්ති පරිවාරා බ්රාහ්මණගහපතිකා නේගමජානපදා ගණකමහාමත්තා අනීකට්ඨා දෝවාරිකා අමච්චා පාරිසජ්ජා රාජානෝ භෝගියා කුමාරා. රාජා සමානෝ ඉදං ලභති.
Possessing these marks, if he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea—free of harassment by bandits, successful and prosperous, safe, blessed, and untroubled—he reigns by principle, without rod or sword. And what does he obtain as king? His retinue is pure. This includes brahmins and householders, people of town and country, treasury officials, military officers, guardsmen, ministers, counselors, rulers, tax beneficiaries, and princes. That’s what he obtains as king.
සචේ ඛෝ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ. බුද්ධෝ සමානෝ කිං ලභති? සුචිපරිවාරෝ හෝති, සුචිස්ස හෝන්ති පරිවාරා, භික්ඛූ භික්ඛුනියෝ උපාසකා උපාසිකායෝ දේවා මනුස්සා අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. බුද්ධෝ සමානෝ ඉදං ලභති”. ඒතමත්ථං භගවා අවෝච.
But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world. And what does he obtain as Buddha? His retinue is pure. This includes monks, nuns, laymen, laywomen, gods, humans, demons, dragons, and centaurs. That’s what he obtains as Buddha.” The Buddha spoke this matter.
තත්ථේතං වුච්චති:
On this it is said:
“මිච්ඡාජීවඤ්ච අවස්සජි සමේන වුත්තිං, සුචිනා සෝ ජනයිත්ථ ධම්මිකේන; අහිතමපි ච අපනුදි, හිතමපි ච බහුජනසුඛඤ්ච අචරි.
“He abandoned wrong livelihood, and created a way of life that’s fair, pure, and just. He eliminated what was useless, and lived for the welfare and happiness of the people.
සග්ගේ වේදයති නරෝ සුඛප්ඵලානි, කරිත්වා නිපුණේභි විදූහි සබ්භි; වණ්ණිතානි තිදිවපුරවරසමෝ, අභිරමති රතිඛිඩ්ඩාසමඞ්ගී.
Having done what’s praised
ලද්ධාන මානුසකං භවං තතෝ, චවිත්වාන සුකතඵලවිපාකං; සේසකේන පටිලභති ලපනජං, සමමපි සුචිසුසුක්කං.
From there he passed back to a human life. With the remaining ripening
තං වේය්යඤ්ජනිකා සමාගතා බහවෝ, බ්යාකංසු නිපුණසම්මතා මනුජා; සුචිජනපරිවාරගණෝ භවති, දිජසමසුක්කසුචිසෝභනදන්තෝ.
Many soothsayers regarded as wise men gathered and predicted of him: ‘With twice-born teeth
රඤ්ඤෝ හෝති බහුජනෝ, සුචිපරිවාරෝ මහතිං මහිං අනුසාසතෝ; පසය්හ න ච ජනපදතුදනං, හිතමපි ච බහුජනසුඛඤ්ච චරන්ති.
As king, his people will also be pure, when he rules having conquered this earth so broad. They won’t harm the country, but will live for the welfare
අථ චේ පබ්බජති භවති විපාපෝ, සමණෝ සමිතරජෝ විවට්ටච්ඡදෝ; විගතදරථකිලමථෝ, ඉමමපි ච පරමපි ච පස්සති ලෝකං.
But if he goes forth he’ll be an ascetic free of ill, his passions quelled, the veil drawn back. Rid of stress and weariness, he sees this world and the next.
තස්සෝවාදකරා බහුගිහී ච පබ්බජිතා ච, අසුචිං ගරහිතං ධුනන්ති පාපං; ස හි සුචිභි පරිවුතෝ භවති, මලඛිලකලිකිලේසේ පනුදේහී”ති.
Those who do his bidding, both lay and renunciate, shake off wickedness, impure and blameworthy. He’s surrounded by pure people, who dispel stains, callousness, sin, and corruptions.’”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
ලක්ඛණසුත්තං නිට්ඨිතං සත්තමං.
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]