| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
लक्खणत्तिकनिद्देसवण्णना
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā
३१. इदानि यस्मा एकेकोपि लोकियधम्मो तिलक्खणब्भाहतो, तस्मा लक्खणत्तिकं एकतो निद्दिट्ठं। तत्थ अनिच्चं खयट्ठेनाति तत्थ तत्थेव खीयनभावेन अनिच्चं। ‘‘खयधम्मत्ता, वयधम्मत्ता, विरागधम्मत्ता, निरोधधम्मत्ता अनिच्च’’न्ति एके। दुक्खं भयट्ठेनाति सप्पटिभयताय दुक्खं। यञ्हि अनिच्चं, तं भयावहं होति सीहोपमसुत्ते (सं॰ नि॰ ३.७८) देवानं विय। ‘‘जातिजराब्याधिमरणभयट्ठेन दुक्ख’’न्ति एके। अनत्ता असारकट्ठेनाति ‘‘अत्ता निवासी कारको वेदको सयंवसी’’ति एवं परिकप्पितस्स अत्तसारस्स अभावेन अनत्ता। यञ्हि अनिच्चं दुक्खं, तं अत्तनोपि अनिच्चतं वा उदयब्बयपीळनं वा धारेतुं न सक्कोति, कुतो तस्स कारकादिभावो। वुत्तञ्च ‘‘रूपञ्च हिदं, भिक्खवे, अत्ता अभविस्स, नयिदं रूपं आबाधाय संवत्तेय्या’’तिआदि (महाव॰ २०)। ‘‘अत्तसारनिच्चसारविरहितत्ता अनत्ता’’ति एके।
31. Idāni yasmā ekekopi lokiyadhammo tilakkhaṇabbhāhato, tasmā lakkhaṇattikaṃ ekato niddiṭṭhaṃ. Tattha aniccaṃ khayaṭṭhenāti tattha tattheva khīyanabhāvena aniccaṃ. ‘‘Khayadhammattā, vayadhammattā, virāgadhammattā, nirodhadhammattā anicca’’nti eke. Dukkhaṃ bhayaṭṭhenāti sappaṭibhayatāya dukkhaṃ. Yañhi aniccaṃ, taṃ bhayāvahaṃ hoti sīhopamasutte (saṃ. ni. 3.78) devānaṃ viya. ‘‘Jātijarābyādhimaraṇabhayaṭṭhena dukkha’’nti eke. Anattā asārakaṭṭhenāti ‘‘attā nivāsī kārako vedako sayaṃvasī’’ti evaṃ parikappitassa attasārassa abhāvena anattā. Yañhi aniccaṃ dukkhaṃ, taṃ attanopi aniccataṃ vā udayabbayapīḷanaṃ vā dhāretuṃ na sakkoti, kuto tassa kārakādibhāvo. Vuttañca ‘‘rūpañca hidaṃ, bhikkhave, attā abhavissa, nayidaṃ rūpaṃ ābādhāya saṃvatteyyā’’tiādi (mahāva. 20). ‘‘Attasāraniccasāravirahitattā anattā’’ti eke.
लक्खणत्तिकनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi / १. सुतमयञाणनिद्देसो • 1. Sutamayañāṇaniddeso
