Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
లక్ఖణత్తికనిద్దేసవణ్ణనా
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā
౩౧. ఇదాని యస్మా ఏకేకోపి లోకియధమ్మో తిలక్ఖణబ్భాహతో, తస్మా లక్ఖణత్తికం ఏకతో నిద్దిట్ఠం. తత్థ అనిచ్చం ఖయట్ఠేనాతి తత్థ తత్థేవ ఖీయనభావేన అనిచ్చం. ‘‘ఖయధమ్మత్తా, వయధమ్మత్తా, విరాగధమ్మత్తా, నిరోధధమ్మత్తా అనిచ్చ’’న్తి ఏకే. దుక్ఖం భయట్ఠేనాతి సప్పటిభయతాయ దుక్ఖం. యఞ్హి అనిచ్చం, తం భయావహం హోతి సీహోపమసుత్తే (సం॰ ని॰ ౩.౭౮) దేవానం వియ. ‘‘జాతిజరాబ్యాధిమరణభయట్ఠేన దుక్ఖ’’న్తి ఏకే. అనత్తా అసారకట్ఠేనాతి ‘‘అత్తా నివాసీ కారకో వేదకో సయంవసీ’’తి ఏవం పరికప్పితస్స అత్తసారస్స అభావేన అనత్తా. యఞ్హి అనిచ్చం దుక్ఖం, తం అత్తనోపి అనిచ్చతం వా ఉదయబ్బయపీళనం వా ధారేతుం న సక్కోతి, కుతో తస్స కారకాదిభావో. వుత్తఞ్చ ‘‘రూపఞ్చ హిదం, భిక్ఖవే, అత్తా అభవిస్స, నయిదం రూపం ఆబాధాయ సంవత్తేయ్యా’’తిఆది (మహావ॰ ౨౦). ‘‘అత్తసారనిచ్చసారవిరహితత్తా అనత్తా’’తి ఏకే.
31. Idāni yasmā ekekopi lokiyadhammo tilakkhaṇabbhāhato, tasmā lakkhaṇattikaṃ ekato niddiṭṭhaṃ. Tattha aniccaṃ khayaṭṭhenāti tattha tattheva khīyanabhāvena aniccaṃ. ‘‘Khayadhammattā, vayadhammattā, virāgadhammattā, nirodhadhammattā anicca’’nti eke. Dukkhaṃ bhayaṭṭhenāti sappaṭibhayatāya dukkhaṃ. Yañhi aniccaṃ, taṃ bhayāvahaṃ hoti sīhopamasutte (saṃ. ni. 3.78) devānaṃ viya. ‘‘Jātijarābyādhimaraṇabhayaṭṭhena dukkha’’nti eke. Anattā asārakaṭṭhenāti ‘‘attā nivāsī kārako vedako sayaṃvasī’’ti evaṃ parikappitassa attasārassa abhāvena anattā. Yañhi aniccaṃ dukkhaṃ, taṃ attanopi aniccataṃ vā udayabbayapīḷanaṃ vā dhāretuṃ na sakkoti, kuto tassa kārakādibhāvo. Vuttañca ‘‘rūpañca hidaṃ, bhikkhave, attā abhavissa, nayidaṃ rūpaṃ ābādhāya saṃvatteyyā’’tiādi (mahāva. 20). ‘‘Attasāraniccasāravirahitattā anattā’’ti eke.
లక్ఖణత్తికనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧. సుతమయఞాణనిద్దేసో • 1. Sutamayañāṇaniddeso