Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
ಲಕ್ಖಣತ್ತಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā
೩೧. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಏಕೇಕೋಪಿ ಲೋಕಿಯಧಮ್ಮೋ ತಿಲಕ್ಖಣಬ್ಭಾಹತೋ, ತಸ್ಮಾ ಲಕ್ಖಣತ್ತಿಕಂ ಏಕತೋ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ। ತತ್ಥ ಅನಿಚ್ಚಂ ಖಯಟ್ಠೇನಾತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಖೀಯನಭಾವೇನ ಅನಿಚ್ಚಂ। ‘‘ಖಯಧಮ್ಮತ್ತಾ, ವಯಧಮ್ಮತ್ತಾ, ವಿರಾಗಧಮ್ಮತ್ತಾ, ನಿರೋಧಧಮ್ಮತ್ತಾ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಏಕೇ। ದುಕ್ಖಂ ಭಯಟ್ಠೇನಾತಿ ಸಪ್ಪಟಿಭಯತಾಯ ದುಕ್ಖಂ। ಯಞ್ಹಿ ಅನಿಚ್ಚಂ, ತಂ ಭಯಾವಹಂ ಹೋತಿ ಸೀಹೋಪಮಸುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೭೮) ದೇವಾನಂ ವಿಯ। ‘‘ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಭಯಟ್ಠೇನ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಏಕೇ। ಅನತ್ತಾ ಅಸಾರಕಟ್ಠೇನಾತಿ ‘‘ಅತ್ತಾ ನಿವಾಸೀ ಕಾರಕೋ ವೇದಕೋ ಸಯಂವಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಸಾರಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅನತ್ತಾ। ಯಞ್ಹಿ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ, ತಂ ಅತ್ತನೋಪಿ ಅನಿಚ್ಚತಂ ವಾ ಉದಯಬ್ಬಯಪೀಳನಂ ವಾ ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಕುತೋ ತಸ್ಸ ಕಾರಕಾದಿಭಾವೋ। ವುತ್ತಞ್ಚ ‘‘ರೂಪಞ್ಚ ಹಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತಾ ಅಭವಿಸ್ಸ, ನಯಿದಂ ರೂಪಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೦)। ‘‘ಅತ್ತಸಾರನಿಚ್ಚಸಾರವಿರಹಿತತ್ತಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಏಕೇ।
31. Idāni yasmā ekekopi lokiyadhammo tilakkhaṇabbhāhato, tasmā lakkhaṇattikaṃ ekato niddiṭṭhaṃ. Tattha aniccaṃ khayaṭṭhenāti tattha tattheva khīyanabhāvena aniccaṃ. ‘‘Khayadhammattā, vayadhammattā, virāgadhammattā, nirodhadhammattā anicca’’nti eke. Dukkhaṃ bhayaṭṭhenāti sappaṭibhayatāya dukkhaṃ. Yañhi aniccaṃ, taṃ bhayāvahaṃ hoti sīhopamasutte (saṃ. ni. 3.78) devānaṃ viya. ‘‘Jātijarābyādhimaraṇabhayaṭṭhena dukkha’’nti eke. Anattā asārakaṭṭhenāti ‘‘attā nivāsī kārako vedako sayaṃvasī’’ti evaṃ parikappitassa attasārassa abhāvena anattā. Yañhi aniccaṃ dukkhaṃ, taṃ attanopi aniccataṃ vā udayabbayapīḷanaṃ vā dhāretuṃ na sakkoti, kuto tassa kārakādibhāvo. Vuttañca ‘‘rūpañca hidaṃ, bhikkhave, attā abhavissa, nayidaṃ rūpaṃ ābādhāya saṃvatteyyā’’tiādi (mahāva. 20). ‘‘Attasāraniccasāravirahitattā anattā’’ti eke.
ಲಕ್ಖಣತ್ತಿಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Lakkhaṇattikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೧. ಸುತಮಯಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 1. Sutamayañāṇaniddeso