| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៦. លកុណ្ឌកភទ្ទិយសុត្តវណ្ណនា
6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
២៤០. ឆដ្ឋេ ទុព្ពណ្ណន្តិ វិរូបសរីរវណ្ណំ។ ឱកោដិមកន្តិ រស្សំ។ បរិភូតរូបន្តិ បមាណវសេន បរិភូតជាតិកំ។ តំ កិរ ឆព្ពគ្គិយា ភិក្ខូ, ‘‘អាវុសោ ភទ្ទិយ, អាវុសោ, ភទ្ទិយា’’តិ តត្ថ តត្ថ បរាមសិត្វា នានប្បការំ កីឡន្តិ អាកឌ្ឍន្តិ បរិកឌ្ឍន្តិ។ តេន វុត្តំ ‘‘បរិភូតរូប’’ន្តិ។ កស្មា បនេស ឯវរូបោ ជាតោ? អយំ កិរ អតីតេ ឯកោ មហារាជា អហោសិ, តស្ស មហល្លកា ច មហល្លកិត្ថិយោ ច បដិកូលា ហោន្តិ។ សោ សចេ មហល្លកេ បស្សតិ, តេសំ ចូឡំ ឋបាបេត្វា កច្ឆំ ពន្ធាបេត្វា យថារុចិ កីឡាបេតិ។ មហល្លកិត្ថិយោបិ ទិស្វា តាសម្បិ ឥច្ឆិតិច្ឆិតំ វិប្បការំ កត្វា យថារុចិ កីឡាបេតិ។ តេសំ បុត្តធីតាទីនំ សន្តិកេ មហាសារជ្ជំ ឧប្បជ្ជតិ។ តស្ស បាបកិរិយា បថវិតោ បដ្ឋាយ ឆទេវលោកេ ឯកកោលាហលំ អកាសិ។
240. Chaṭṭhe dubbaṇṇanti virūpasarīravaṇṇaṃ. Okoṭimakanti rassaṃ. Paribhūtarūpanti pamāṇavasena paribhūtajātikaṃ. Taṃ kira chabbaggiyā bhikkhū, ‘‘āvuso bhaddiya, āvuso, bhaddiyā’’ti tattha tattha parāmasitvā nānappakāraṃ kīḷanti ākaḍḍhanti parikaḍḍhanti. Tena vuttaṃ ‘‘paribhūtarūpa’’nti. Kasmā panesa evarūpo jāto? Ayaṃ kira atīte eko mahārājā ahosi, tassa mahallakā ca mahallakitthiyo ca paṭikūlā honti. So sace mahallake passati, tesaṃ cūḷaṃ ṭhapāpetvā kacchaṃ bandhāpetvā yathāruci kīḷāpeti. Mahallakitthiyopi disvā tāsampi icchiticchitaṃ vippakāraṃ katvā yathāruci kīḷāpeti. Tesaṃ puttadhītādīnaṃ santike mahāsārajjaṃ uppajjati. Tassa pāpakiriyā pathavito paṭṭhāya chadevaloke ekakolāhalaṃ akāsi.
អថ សក្កោ ចិន្តេសិ – ‘‘អយំ អន្ធពាលោ មហាជនំ វិហេឋេតិ, ករិស្សាមិស្ស និគ្គហ’’ន្តិ។ សោ មហល្លកគាមិយវណ្ណំ កត្វា យានកេ ឯកំ តក្កចាដិំ អារោបេត្វា យានំ បេសេន្តោ នគរំ បវិសតិ។ រាជាបិ ហត្ថិំ អារុយ្ហ នគរតោ និក្ខន្តោ តំ ទិស្វា – ‘‘អយំ មហល្លកោ តក្កយានកេន អម្ហាកំ អភិមុខោ អាគច្ឆតិ, វារេថ វារេថា’’តិ អាហ។ មនុស្សា ឥតោ ចិតោ ច បក្ខន្ទន្តាបិ ន បស្សន្តិ។ សក្កោ ហិ ‘‘រាជាវ មំ បស្សតុ, មា អញ្ញេ’’តិ ឯវំ អធិដ្ឋហិ។ អថ តេសុ មនុស្សេសុ ‘‘កហំ, ទេវ, កហំ ទេវា’’តិ វទន្តេសុ ឯវ រាជា សហ ហត្ថិនា វច្ឆោ វិយ ធេនុយា យានស្ស ហេដ្ឋា បាវិសិ។ សក្កោ តក្កចាដិំ ភិន្ទិ។
Atha sakko cintesi – ‘‘ayaṃ andhabālo mahājanaṃ viheṭheti, karissāmissa niggaha’’nti. So mahallakagāmiyavaṇṇaṃ katvā yānake ekaṃ takkacāṭiṃ āropetvā yānaṃ pesento nagaraṃ pavisati. Rājāpi hatthiṃ āruyha nagarato nikkhanto taṃ disvā – ‘‘ayaṃ mahallako takkayānakena amhākaṃ abhimukho āgacchati, vāretha vārethā’’ti āha. Manussā ito cito ca pakkhandantāpi na passanti. Sakko hi ‘‘rājāva maṃ passatu, mā aññe’’ti evaṃ adhiṭṭhahi. Atha tesu manussesu ‘‘kahaṃ, deva, kahaṃ devā’’ti vadantesu eva rājā saha hatthinā vaccho viya dhenuyā yānassa heṭṭhā pāvisi. Sakko takkacāṭiṃ bhindi.
រាជា សីសតោ បដ្ឋាយ តក្កេន កិលិន្នសរីរោ អហោសិ។ សោ សរីរំ ឧព្ពដ្ដាបេត្វា ឧយ្យានបោក្ខរណិយំ ន្ហត្វា អលង្កតសរីរោ នគរំ បវិសន្តោ បុន តំ អទ្ទស។ ទិស្វា ‘‘អយំ សោ អម្ហេហិ ទិដ្ឋមហល្លកោ បុន ទិស្សតិ។ វារេថ វារេថ ន’’ន្តិ អាហ។ មនុស្សា ‘‘កហំ, ទេវ, កហំ, ទេវា’’តិ ឥតោ ចិតោ ច វិធាវិំសុ។ សោ បឋមវិប្បការមេវ បុន បាបុណិ។ តស្មិំ ខណេ សក្កោ គោណេ ច យានញ្ច អន្តរធាបេត្វា អាកាសេ ឋត្វា អាហ, ‘‘អន្ធពាល, ត្វំ មយិ តក្កវាណិជកោ ឯសោ’’តិ សញ្ញំ ករោសិ, សក្កោហំ ទេវរាជា, ‘‘តវេតំ បាបកិរិយំ និវារេស្សាមី’’តិ អាគតោ, ‘‘មា បុន ឯវរូបំ អកាសី’’តិ សន្តជ្ជេត្វា អគមាសិ។ ឥមិនា កម្មេន សោ ទុព្ពណ្ណោ អហោសិ។
Rājā sīsato paṭṭhāya takkena kilinnasarīro ahosi. So sarīraṃ ubbaṭṭāpetvā uyyānapokkharaṇiyaṃ nhatvā alaṅkatasarīro nagaraṃ pavisanto puna taṃ addasa. Disvā ‘‘ayaṃ so amhehi diṭṭhamahallako puna dissati. Vāretha vāretha na’’nti āha. Manussā ‘‘kahaṃ, deva, kahaṃ, devā’’ti ito cito ca vidhāviṃsu. So paṭhamavippakārameva puna pāpuṇi. Tasmiṃ khaṇe sakko goṇe ca yānañca antaradhāpetvā ākāse ṭhatvā āha, ‘‘andhabāla, tvaṃ mayi takkavāṇijako eso’’ti saññaṃ karosi, sakkohaṃ devarājā, ‘‘tavetaṃ pāpakiriyaṃ nivāressāmī’’ti āgato, ‘‘mā puna evarūpaṃ akāsī’’ti santajjetvā agamāsi. Iminā kammena so dubbaṇṇo ahosi.
វិបស្សីសម្មាសម្ពុទ្ធកាលេ បនេស ចិត្តបត្តកោកិលោ នាម ហុត្វា ខេមេ មិគទាយេ វសន្តោ ឯកទិវសំ ហិមវន្តំ គន្ត្វា មធុរំ អម្ពផលំ តុណ្ឌេន គហេត្វា អាគច្ឆន្តោ ភិក្ខុសង្ឃបរិវារំ សត្ថារំ ទិស្វា ចិន្តេសិ – ‘‘អហំ អញ្ញេសុ ទិវសេសុ រិត្តកោ តថាគតំ បស្សាមិ។ អជ្ជ បន មេ ឥមំ អម្ពបក្កំ អត្ថិ, ទសពលស្ស តំ ទស្សាមី’’តិ ឱតរិត្វា អាកាសេ ចរតិ។ សត្ថា តស្ស ចិត្តំ ញត្វា ឧបដ្ឋាកំ ឱលោកេសិ។ សោ បត្តំ នីហរិត្វា ទសពលំ វន្ទិត្វា សត្ថុ ហត្ថេ ឋបេសិ។ កោកិលោ ទសពលស្ស បត្តេ អម្ពបក្កំ បតិដ្ឋាបេសិ។ សត្ថា តត្ថេវ និសីទិត្វា តំ បរិភុញ្ជិ។ កោកិលោ បសន្នចិត្តោ បុនប្បុនំ ទសពលស្ស គុណេ អាវជ្ជេត្វា ទសពលំ វន្ទិត្វា អត្តនោ កុលាវកំ គន្ត្វា សត្តាហំ បីតិសុខេនេវ វីតិនាមេសិ។ ឥមិនា កម្មេន សរោ មធុរោ អហោសិ។
Vipassīsammāsambuddhakāle panesa cittapattakokilo nāma hutvā kheme migadāye vasanto ekadivasaṃ himavantaṃ gantvā madhuraṃ ambaphalaṃ tuṇḍena gahetvā āgacchanto bhikkhusaṅghaparivāraṃ satthāraṃ disvā cintesi – ‘‘ahaṃ aññesu divasesu rittako tathāgataṃ passāmi. Ajja pana me imaṃ ambapakkaṃ atthi, dasabalassa taṃ dassāmī’’ti otaritvā ākāse carati. Satthā tassa cittaṃ ñatvā upaṭṭhākaṃ olokesi. So pattaṃ nīharitvā dasabalaṃ vanditvā satthu hatthe ṭhapesi. Kokilo dasabalassa patte ambapakkaṃ patiṭṭhāpesi. Satthā tattheva nisīditvā taṃ paribhuñji. Kokilo pasannacitto punappunaṃ dasabalassa guṇe āvajjetvā dasabalaṃ vanditvā attano kulāvakaṃ gantvā sattāhaṃ pītisukheneva vītināmesi. Iminā kammena saro madhuro ahosi.
កស្សបសម្មាសម្ពុទ្ធកាលេ បន ចេតិយេ អារទ្ធេ ‘‘កិំបមាណំ ករោម? សត្តយោជនប្បមាណំ។ អតិមហន្តំ ឯតំ, ឆយោជនប្បមាណំ ករោម។ ឥទម្បិ អតិមហន្តំ, បញ្ចយោជនំ ករោម, ចតុយោជនំ, តិយោជនំ, ទ្វិយោជន’’ន្តិ។ អយំ តទា ជេដ្ឋកវឌ្ឍកី ហុត្វា, ‘‘ឯវំ, ភោ, អនាគតេ សុខបដិជគ្គិតំ កាតុំ វដ្ដតី’’តិ វត្វា រជ្ជុំ អាទាយ បរិក្ខិបន្តោ គាវុតមត្តកេ ឋត្វា, ‘‘ឯកេកំ មុខំ គាវុតំ ហោតុ, ចេតិយំ យោជនាវដ្ដំ យោជនុព្ពេធំ ភវិស្សតី’’តិ អាហ។ តេ តស្ស វចនេ អដ្ឋំសុ។ ចេតិយំ សត្តទិវសសត្តមាសាធិកេហិ សត្តហិ សំវច្ឆរេហិ និដ្ឋិតំ។ ឥតិ អប្បមាណស្ស ពុទ្ធស្ស បមាណំ អកាសីតិ។ តេន កម្មេន ឱកោដិមកោ ជាតោ។
Kassapasammāsambuddhakāle pana cetiye āraddhe ‘‘kiṃpamāṇaṃ karoma? Sattayojanappamāṇaṃ. Atimahantaṃ etaṃ, chayojanappamāṇaṃ karoma. Idampi atimahantaṃ, pañcayojanaṃ karoma, catuyojanaṃ, tiyojanaṃ, dviyojana’’nti. Ayaṃ tadā jeṭṭhakavaḍḍhakī hutvā, ‘‘evaṃ, bho, anāgate sukhapaṭijaggitaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vatvā rajjuṃ ādāya parikkhipanto gāvutamattake ṭhatvā, ‘‘ekekaṃ mukhaṃ gāvutaṃ hotu, cetiyaṃ yojanāvaṭṭaṃ yojanubbedhaṃ bhavissatī’’ti āha. Te tassa vacane aṭṭhaṃsu. Cetiyaṃ sattadivasasattamāsādhikehi sattahi saṃvaccharehi niṭṭhitaṃ. Iti appamāṇassa buddhassa pamāṇaṃ akāsīti. Tena kammena okoṭimako jāto.
ហត្ថយោ បសទា មិគាតិ ហត្ថិនោ ច បសទមិគា ច។ នត្ថិ កាយស្មិំ តុល្យតាតិ កាយស្មិំ បមាណំ នាម នត្ថិ, អការណំ កាយបមាណន្តិ អត្ថោ។ ឆដ្ឋំ។
Hatthayo pasadā migāti hatthino ca pasadamigā ca. Natthi kāyasmiṃ tulyatāti kāyasmiṃ pamāṇaṃ nāma natthi, akāraṇaṃ kāyapamāṇanti attho. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៦. លកុណ្ឌកភទ្ទិយសុត្តំ • 6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៦. លកុណ្ឌកភទ្ទិយសុត្តវណ្ណនា • 6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
