| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
೨೪೦. ಛಟ್ಠೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣನ್ತಿ ವಿರೂಪಸರೀರವಣ್ಣಂ। ಓಕೋಟಿಮಕನ್ತಿ ರಸ್ಸಂ। ಪರಿಭೂತರೂಪನ್ತಿ ಪಮಾಣವಸೇನ ಪರಿಭೂತಜಾತಿಕಂ। ತಂ ಕಿರ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ, ‘‘ಆವುಸೋ ಭದ್ದಿಯ, ಆವುಸೋ, ಭದ್ದಿಯಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಕೀಳನ್ತಿ ಆಕಡ್ಢನ್ತಿ ಪರಿಕಡ್ಢನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪರಿಭೂತರೂಪ’’ನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಏವರೂಪೋ ಜಾತೋ? ಅಯಂ ಕಿರ ಅತೀತೇ ಏಕೋ ಮಹಾರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸ ಮಹಲ್ಲಕಾ ಚ ಮಹಲ್ಲಕಿತ್ಥಿಯೋ ಚ ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ। ಸೋ ಸಚೇ ಮಹಲ್ಲಕೇ ಪಸ್ಸತಿ, ತೇಸಂ ಚೂಳಂ ಠಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಚ್ಛಂ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿ ಕೀಳಾಪೇತಿ। ಮಹಲ್ಲಕಿತ್ಥಿಯೋಪಿ ದಿಸ್ವಾ ತಾಸಮ್ಪಿ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿ ಕೀಳಾಪೇತಿ। ತೇಸಂ ಪುತ್ತಧೀತಾದೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಮಹಾಸಾರಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಸ ಪಾಪಕಿರಿಯಾ ಪಥವಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಛದೇವಲೋಕೇ ಏಕಕೋಲಾಹಲಂ ಅಕಾಸಿ।
240. Chaṭṭhe dubbaṇṇanti virūpasarīravaṇṇaṃ. Okoṭimakanti rassaṃ. Paribhūtarūpanti pamāṇavasena paribhūtajātikaṃ. Taṃ kira chabbaggiyā bhikkhū, ‘‘āvuso bhaddiya, āvuso, bhaddiyā’’ti tattha tattha parāmasitvā nānappakāraṃ kīḷanti ākaḍḍhanti parikaḍḍhanti. Tena vuttaṃ ‘‘paribhūtarūpa’’nti. Kasmā panesa evarūpo jāto? Ayaṃ kira atīte eko mahārājā ahosi, tassa mahallakā ca mahallakitthiyo ca paṭikūlā honti. So sace mahallake passati, tesaṃ cūḷaṃ ṭhapāpetvā kacchaṃ bandhāpetvā yathāruci kīḷāpeti. Mahallakitthiyopi disvā tāsampi icchiticchitaṃ vippakāraṃ katvā yathāruci kīḷāpeti. Tesaṃ puttadhītādīnaṃ santike mahāsārajjaṃ uppajjati. Tassa pāpakiriyā pathavito paṭṭhāya chadevaloke ekakolāhalaṃ akāsi.
ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಅನ್ಧಬಾಲೋ ಮಹಾಜನಂ ವಿಹೇಠೇತಿ, ಕರಿಸ್ಸಾಮಿಸ್ಸ ನಿಗ್ಗಹ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಮಹಲ್ಲಕಗಾಮಿಯವಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಯಾನಕೇ ಏಕಂ ತಕ್ಕಚಾಟಿಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಯಾನಂ ಪೇಸೇನ್ತೋ ನಗರಂ ಪವಿಸತಿ। ರಾಜಾಪಿ ಹತ್ಥಿಂ ಆರುಯ್ಹ ನಗರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಮಹಲ್ಲಕೋ ತಕ್ಕಯಾನಕೇನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಭಿಮುಖೋ ಆಗಚ್ಛತಿ, ವಾರೇಥ ವಾರೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಮನುಸ್ಸಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದನ್ತಾಪಿ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ಹಿ ‘‘ರಾಜಾವ ಮಂ ಪಸ್ಸತು, ಮಾ ಅಞ್ಞೇ’’ತಿ ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿ। ಅಥ ತೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ‘‘ಕಹಂ, ದೇವ, ಕಹಂ ದೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತೇಸು ಏವ ರಾಜಾ ಸಹ ಹತ್ಥಿನಾ ವಚ್ಛೋ ವಿಯ ಧೇನುಯಾ ಯಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾವಿಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ತಕ್ಕಚಾಟಿಂ ಭಿನ್ದಿ।
Atha sakko cintesi – ‘‘ayaṃ andhabālo mahājanaṃ viheṭheti, karissāmissa niggaha’’nti. So mahallakagāmiyavaṇṇaṃ katvā yānake ekaṃ takkacāṭiṃ āropetvā yānaṃ pesento nagaraṃ pavisati. Rājāpi hatthiṃ āruyha nagarato nikkhanto taṃ disvā – ‘‘ayaṃ mahallako takkayānakena amhākaṃ abhimukho āgacchati, vāretha vārethā’’ti āha. Manussā ito cito ca pakkhandantāpi na passanti. Sakko hi ‘‘rājāva maṃ passatu, mā aññe’’ti evaṃ adhiṭṭhahi. Atha tesu manussesu ‘‘kahaṃ, deva, kahaṃ devā’’ti vadantesu eva rājā saha hatthinā vaccho viya dhenuyā yānassa heṭṭhā pāvisi. Sakko takkacāṭiṃ bhindi.
ರಾಜಾ ಸೀಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಕ್ಕೇನ ಕಿಲಿನ್ನಸರೀರೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಸರೀರಂ ಉಬ್ಬಟ್ಟಾಪೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ನ್ಹತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಸರೀರೋ ನಗರಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಪುನ ತಂ ಅದ್ದಸ। ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಸೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ದಿಟ್ಠಮಹಲ್ಲಕೋ ಪುನ ದಿಸ್ಸತಿ। ವಾರೇಥ ವಾರೇಥ ನ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಹಂ, ದೇವ, ಕಹಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಧಾವಿಂಸು। ಸೋ ಪಠಮವಿಪ್ಪಕಾರಮೇವ ಪುನ ಪಾಪುಣಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸಕ್ಕೋ ಗೋಣೇ ಚ ಯಾನಞ್ಚ ಅನ್ತರಧಾಪೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಆಹ, ‘‘ಅನ್ಧಬಾಲ, ತ್ವಂ ಮಯಿ ತಕ್ಕವಾಣಿಜಕೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಕರೋಸಿ, ಸಕ್ಕೋಹಂ ದೇವರಾಜಾ, ‘‘ತವೇತಂ ಪಾಪಕಿರಿಯಂ ನಿವಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗತೋ, ‘‘ಮಾ ಪುನ ಏವರೂಪಂ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ ಸನ್ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಇಮಿನಾ ಕಮ್ಮೇನ ಸೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ।
Rājā sīsato paṭṭhāya takkena kilinnasarīro ahosi. So sarīraṃ ubbaṭṭāpetvā uyyānapokkharaṇiyaṃ nhatvā alaṅkatasarīro nagaraṃ pavisanto puna taṃ addasa. Disvā ‘‘ayaṃ so amhehi diṭṭhamahallako puna dissati. Vāretha vāretha na’’nti āha. Manussā ‘‘kahaṃ, deva, kahaṃ, devā’’ti ito cito ca vidhāviṃsu. So paṭhamavippakārameva puna pāpuṇi. Tasmiṃ khaṇe sakko goṇe ca yānañca antaradhāpetvā ākāse ṭhatvā āha, ‘‘andhabāla, tvaṃ mayi takkavāṇijako eso’’ti saññaṃ karosi, sakkohaṃ devarājā, ‘‘tavetaṃ pāpakiriyaṃ nivāressāmī’’ti āgato, ‘‘mā puna evarūpaṃ akāsī’’ti santajjetvā agamāsi. Iminā kammena so dubbaṇṇo ahosi.
ವಿಪಸ್ಸೀಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪನೇಸ ಚಿತ್ತಪತ್ತಕೋಕಿಲೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ಖೇಮೇ ಮಿಗದಾಯೇ ವಸನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಹಿಮವನ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಧುರಂ ಅಮ್ಬಫಲಂ ತುಣ್ಡೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರಂ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಅಞ್ಞೇಸು ದಿವಸೇಸು ರಿತ್ತಕೋ ತಥಾಗತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ಅಜ್ಜ ಪನ ಮೇ ಇಮಂ ಅಮ್ಬಪಕ್ಕಂ ಅತ್ಥಿ, ದಸಬಲಸ್ಸ ತಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಚರತಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಂ ಓಲೋಕೇಸಿ। ಸೋ ಪತ್ತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಹತ್ಥೇ ಠಪೇಸಿ। ಕೋಕಿಲೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪತ್ತೇ ಅಮ್ಬಪಕ್ಕಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತತ್ಥೇವ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ಕೋಕಿಲೋ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಗುಣೇ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕುಲಾವಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಪೀತಿಸುಖೇನೇವ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ। ಇಮಿನಾ ಕಮ್ಮೇನ ಸರೋ ಮಧುರೋ ಅಹೋಸಿ।
Vipassīsammāsambuddhakāle panesa cittapattakokilo nāma hutvā kheme migadāye vasanto ekadivasaṃ himavantaṃ gantvā madhuraṃ ambaphalaṃ tuṇḍena gahetvā āgacchanto bhikkhusaṅghaparivāraṃ satthāraṃ disvā cintesi – ‘‘ahaṃ aññesu divasesu rittako tathāgataṃ passāmi. Ajja pana me imaṃ ambapakkaṃ atthi, dasabalassa taṃ dassāmī’’ti otaritvā ākāse carati. Satthā tassa cittaṃ ñatvā upaṭṭhākaṃ olokesi. So pattaṃ nīharitvā dasabalaṃ vanditvā satthu hatthe ṭhapesi. Kokilo dasabalassa patte ambapakkaṃ patiṭṭhāpesi. Satthā tattheva nisīditvā taṃ paribhuñji. Kokilo pasannacitto punappunaṃ dasabalassa guṇe āvajjetvā dasabalaṃ vanditvā attano kulāvakaṃ gantvā sattāhaṃ pītisukheneva vītināmesi. Iminā kammena saro madhuro ahosi.
ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಪನ ಚೇತಿಯೇ ಆರದ್ಧೇ ‘‘ಕಿಂಪಮಾಣಂ ಕರೋಮ? ಸತ್ತಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ। ಅತಿಮಹನ್ತಂ ಏತಂ, ಛಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಂ ಕರೋಮ। ಇದಮ್ಪಿ ಅತಿಮಹನ್ತಂ, ಪಞ್ಚಯೋಜನಂ ಕರೋಮ, ಚತುಯೋಜನಂ, ತಿಯೋಜನಂ, ದ್ವಿಯೋಜನ’’ನ್ತಿ। ಅಯಂ ತದಾ ಜೇಟ್ಠಕವಡ್ಢಕೀ ಹುತ್ವಾ, ‘‘ಏವಂ, ಭೋ, ಅನಾಗತೇ ಸುಖಪಟಿಜಗ್ಗಿತಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ರಜ್ಜುಂ ಆದಾಯ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಗಾವುತಮತ್ತಕೇ ಠತ್ವಾ, ‘‘ಏಕೇಕಂ ಮುಖಂ ಗಾವುತಂ ಹೋತು, ಚೇತಿಯಂ ಯೋಜನಾವಟ್ಟಂ ಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ತಸ್ಸ ವಚನೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ಚೇತಿಯಂ ಸತ್ತದಿವಸಸತ್ತಮಾಸಾಧಿಕೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಸಂವಚ್ಛರೇಹಿ ನಿಟ್ಠಿತಂ। ಇತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಮಾಣಂ ಅಕಾಸೀತಿ। ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಓಕೋಟಿಮಕೋ ಜಾತೋ।
Kassapasammāsambuddhakāle pana cetiye āraddhe ‘‘kiṃpamāṇaṃ karoma? Sattayojanappamāṇaṃ. Atimahantaṃ etaṃ, chayojanappamāṇaṃ karoma. Idampi atimahantaṃ, pañcayojanaṃ karoma, catuyojanaṃ, tiyojanaṃ, dviyojana’’nti. Ayaṃ tadā jeṭṭhakavaḍḍhakī hutvā, ‘‘evaṃ, bho, anāgate sukhapaṭijaggitaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vatvā rajjuṃ ādāya parikkhipanto gāvutamattake ṭhatvā, ‘‘ekekaṃ mukhaṃ gāvutaṃ hotu, cetiyaṃ yojanāvaṭṭaṃ yojanubbedhaṃ bhavissatī’’ti āha. Te tassa vacane aṭṭhaṃsu. Cetiyaṃ sattadivasasattamāsādhikehi sattahi saṃvaccharehi niṭṭhitaṃ. Iti appamāṇassa buddhassa pamāṇaṃ akāsīti. Tena kammena okoṭimako jāto.
ಹತ್ಥಯೋ ಪಸದಾ ಮಿಗಾತಿ ಹತ್ಥಿನೋ ಚ ಪಸದಮಿಗಾ ಚ। ನತ್ಥಿ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ತುಲ್ಯತಾತಿ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಪಮಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಕಾರಣಂ ಕಾಯಪಮಾಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛಟ್ಠಂ।
Hatthayo pasadā migāti hatthino ca pasadamigā ca. Natthi kāyasmiṃ tulyatāti kāyasmiṃ pamāṇaṃ nāma natthi, akāraṇaṃ kāyapamāṇanti attho. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೬. ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯಸುತ್ತಂ • 6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೬. ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Lakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
