| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ปาจิตฺติยกณฺฑํ
Pācittiyakaṇḍaṃ
๑. ลสุณวโคฺค
1. Lasuṇavaggo
๑. ลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา
1. Lasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ลสุณ’’นฺติ กิญฺจาปิ อวิเสเสน วุตฺตํ, ตถาปิ มคเธสุ ชาตํ ลสุณเมว อิธาธิเปฺปตํ, ตมฺปิ ภณฺฑิกลสุณเมวาติ อาห มคธรเฎฺฐ ชาต’’นฺติอาทิฯ
‘‘Lasuṇa’’nti kiñcāpi avisesena vuttaṃ, tathāpi magadhesu jātaṃ lasuṇameva idhādhippetaṃ, tampi bhaṇḍikalasuṇamevāti āha magadharaṭṭhe jāta’’ntiādi.
ภณฺฑิกลสุณนฺติ โปฎฺฎลิกลสุณเมว, สมฺปุณฺณมิญฺชานเมตํ อธิวจนํฯ เตนาห ‘‘น เอกทฺวิติมิญฺชก’’นฺติฯ อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเรติ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๗๙๕) เอตฺถ สเจ เทฺว ตโย ภณฺฑิเก เอกโตเยว สงฺขาทิตฺวา อโชฺฌหรติ, เอกํ ปาจิตฺติยํฯ ภญฺชิตฺวา เอเกกมิญฺชกํ ขาทนฺติยา ปน ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยานิฯ
Bhaṇḍikalasuṇanti poṭṭalikalasuṇameva, sampuṇṇamiñjānametaṃ adhivacanaṃ. Tenāha ‘‘na ekadvitimiñjaka’’nti. Ajjhohāre ajjhohāreti (pāci. aṭṭha. 795) ettha sace dve tayo bhaṇḍike ekatoyeva saṅkhāditvā ajjhoharati, ekaṃ pācittiyaṃ. Bhañjitvā ekekamiñjakaṃ khādantiyā pana payogagaṇanāya pācittiyāni.
ปลณฺฑุกาทีนํ วเณฺณน วา มิญฺชาย วา นานาตฺตํ เวทิตพฺพํ – วเณฺณน ตาว ปลณฺฑุโก นาม ปณฺฑุวโณฺณ โหติ, ภญฺชนโก โลหิตวโณฺณ, หริตโก หริตปณฺณวโณฺณฯ มิญฺชาย ปน ปลณฺฑุกสฺส เอกา มิญฺชา โหติ, ภญฺชนกสฺส เทฺว, หริตกสฺส ติโสฺสฯ จาปลสุโณ อมิญฺชโกฯ องฺกุรมตฺตเมว หิ ตสฺส โหติฯ มหาปจฺจริยาทีสุ ปน ‘‘ปลณฺฑุกสฺส ตีณิ มิญฺชานิ, ภญฺชนกสฺส เทฺว, หริตกสฺส เอก’’นฺติ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๗๙๗) วุตฺตํฯ เอเต ปลณฺฑุกาทโย สภาเวเนว วฎฺฎนฺติฯ สูปสมฺปากาทีสุ ปน มาคธกมฺปิ วฎฺฎติฯ ตญฺหิ ปจฺจมาเนสุ มุคฺคสูปาทีสุ วา มจฺฉมํสวิกติยา วา เตเล วา พทรสาฬวาทีสุ วา อมฺพิลสากาทีสุ วา อุตฺตริภเงฺคสุ วา ยตฺถ กตฺถจิ อนฺตมโส ยาคุภเตฺตปิ ปกฺขิตฺตํ วฎฺฎติฯ พทรสาฬวํ (สารตฺถ. ฎี. ปาจิตฺติย ๓.๗๙๓-๗๙๗) นาม พทรผลานิ สุกฺขาเปตฺวา จุเณฺณตฺวา กตฺตพฺพา ขาทนียวิกติฯ
Palaṇḍukādīnaṃ vaṇṇena vā miñjāya vā nānāttaṃ veditabbaṃ – vaṇṇena tāva palaṇḍuko nāma paṇḍuvaṇṇo hoti, bhañjanako lohitavaṇṇo, haritako haritapaṇṇavaṇṇo. Miñjāya pana palaṇḍukassa ekā miñjā hoti, bhañjanakassa dve, haritakassa tisso. Cāpalasuṇo amiñjako. Aṅkuramattameva hi tassa hoti. Mahāpaccariyādīsu pana ‘‘palaṇḍukassa tīṇi miñjāni, bhañjanakassa dve, haritakassa eka’’nti (pāci. aṭṭha. 797) vuttaṃ. Ete palaṇḍukādayo sabhāveneva vaṭṭanti. Sūpasampākādīsu pana māgadhakampi vaṭṭati. Tañhi paccamānesu muggasūpādīsu vā macchamaṃsavikatiyā vā tele vā badarasāḷavādīsu vā ambilasākādīsu vā uttaribhaṅgesu vā yattha katthaci antamaso yāgubhattepi pakkhittaṃ vaṭṭati. Badarasāḷavaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.793-797) nāma badaraphalāni sukkhāpetvā cuṇṇetvā kattabbā khādanīyavikati.
ลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Lasuṇasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
