| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៨. លិច្ឆវិកុមារកសុត្តំ
8. Licchavikumārakasuttaṃ
៥៨. ឯកំ សមយំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ។ អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ វេសាលិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ វេសាលិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ មហាវនំ អជ្ឈោគាហេត្វា អញ្ញតរស្មិំ រុក្ខមូលេ ទិវាវិហារំ និសីទិ។
58. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
តេន ខោ បន សមយេន សម្ពហុលា លិច្ឆវិកុមារកា សជ្ជានិ ធនូនិ អាទាយ កុក្កុរសង្ឃបរិវុតា មហាវនេ អនុចង្កមមានា អនុវិចរមានា អទ្ទសុ ភគវន្តំ អញ្ញតរស្មិំ រុក្ខមូលេ និសិន្នំ; ទិស្វាន សជ្ជានិ ធនូនិ និក្ខិបិត្វា កុក្កុរសង្ឃំ ឯកមន្តំ ឧយ្យោជេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា តុណ្ហីភូតា តុណ្ហីភូតា បញ្ជលិកា ភគវន្តំ បយិរុបាសន្តិ។
Tena kho pana samayena sambahulā licchavikumārakā sajjāni dhanūni ādāya kukkurasaṅghaparivutā mahāvane anucaṅkamamānā anuvicaramānā addasu bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ; disvāna sajjāni dhanūni nikkhipitvā kukkurasaṅghaṃ ekamantaṃ uyyojetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsanti.
តេន ខោ បន សមយេន មហានាមោ លិច្ឆវិ មហាវនេ ជង្ឃាវិហារំ អនុចង្កមមានោ អទ្ទស តេ លិច្ឆវិកុមារកេ តុណ្ហីភូតេ តុណ្ហីភូតេ បញ្ជលិកេ ភគវន្តំ បយិរុបាសន្តេ; ទិស្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ មហានាមោ លិច្ឆវិ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘ភវិស្សន្តិ វជ្ជី, ភវិស្សន្តិ វជ្ជី’’’តិ!
Tena kho pana samayena mahānāmo licchavi mahāvane jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno addasa te licchavikumārake tuṇhībhūte tuṇhībhūte pañjalike bhagavantaṃ payirupāsante; disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo licchavi udānaṃ udānesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti!
‘‘កិំ បន ត្វំ, មហានាម, ឯវំ វទេសិ – ‘ភវិស្សន្តិ វជ្ជី, ភវិស្សន្តិ វជ្ជី’’’តិ? ‘‘ឥមេ, ភន្តេ, លិច្ឆវិកុមារកា ចណ្ឌា ផរុសា អបានុភា 1។ យានិបិ តានិ កុលេសុ បហេណកានិ 2 បហីយន្តិ, ឧច្ឆូតិ វា ពទរាតិ វា បូវាតិ វា មោទកាតិ វា សំកុលិកាតិ វា 3, តានិ វិលុម្បិត្វា វិលុម្បិត្វា ខាទន្តិ; កុលិត្ថីនម្បិ កុលកុមារីនម្បិ បច្ឆាលិយំ ខិបន្តិ។ តេ ទានិមេ តុណ្ហីភូតា តុណ្ហីភូតា បញ្ជលិកា ភគវន្តំ បយិរុបាសន្តី’’តិ។
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahānāma, evaṃ vadesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti? ‘‘Ime, bhante, licchavikumārakā caṇḍā pharusā apānubhā 4. Yānipi tāni kulesu paheṇakāni 5 pahīyanti, ucchūti vā badarāti vā pūvāti vā modakāti vā saṃkulikāti vā 6, tāni vilumpitvā vilumpitvā khādanti; kulitthīnampi kulakumārīnampi pacchāliyaṃ khipanti. Te dānime tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsantī’’ti.
‘‘យស្ស កស្សចិ, មហានាម, កុលបុត្តស្ស បញ្ច ធម្មា សំវិជ្ជន្តិ – យទិ វា រញ្ញោ ខត្តិយស្ស មុទ្ធាវសិត្តស្ស, យទិ វា រដ្ឋិកស្ស បេត្តនិកស្ស 7, យទិ វា សេនាយ សេនាបតិកស្ស, យទិ វា គាមគាមណិកស្ស, យទិ វា បូគគាមណិកស្ស, យេ វា បន កុលេសុ បច្ចេកាធិបច្ចំ ការេន្តិ, វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa 8, yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘កតមេ បញ្ច? ឥធ, មហានាម, កុលបុត្តោ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតេហិ ភោគេហិ ពាហាពលបរិចិតេហិ សេទាវក្ខិត្តេហិ ធម្មិកេហិ ធម្មលទ្ធេហិ មាតាបិតរោ សក្ករោតិ គរុំ ករោតិ មានេតិ បូជេតិ ។ តមេនំ មាតាបិតរោ សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា កល្យាណេន មនសា អនុកម្បន្តិ – ‘ចិរំ ជីវ, ទីឃមាយុំ បាលេហី’តិ។ មាតាបិតានុកម្បិតស្ស, មហានាម, កុលបុត្តស្ស វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Katame pañca? Idha, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mātāpitaro sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti . Tamenaṃ mātāpitaro sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Mātāpitānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘បុន ចបរំ, មហានាម, កុលបុត្តោ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតេហិ ភោគេហិ ពាហាពលបរិចិតេហិ សេទាវក្ខិត្តេហិ ធម្មិកេហិ ធម្មលទ្ធេហិ បុត្តទារទាសកម្មករបោរិសេ 9 សក្ករោតិ គរុំ ករោតិ មានេតិ បូជេតិ។ តមេនំ បុត្តទារទាសកម្មករបោរិសា សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា កល្យាណេន មនសា អនុកម្បន្តិ – ‘ចិរំ ជីវ, ទីឃមាយុំ បាលេហី’តិ។ បុត្តទារទាសកម្មករបោរិសានុកម្បិតស្ស, មហានាម, កុលបុត្តស្ស វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi puttadāradāsakammakaraporise 10 sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ puttadāradāsakammakaraporisā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Puttadāradāsakammakaraporisānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘បុន ចបរំ, មហានាម, កុលបុត្តោ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតេហិ ភោគេហិ ពាហាពលបរិចិតេហិ សេទាវក្ខិត្តេហិ ធម្មិកេហិ ធម្មលទ្ធេហិ ខេត្តកម្មន្តសាមន្តសព្យោហារេ សក្ករោតិ គរុំ ករោតិ មានេតិ បូជេតិ។ តមេនំ ខេត្តកម្មន្តសាមន្តសព្យោហារា សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា កល្យាណេន មនសា អនុកម្បន្តិ – ‘ចិរំ ជីវ, ទីឃមាយុំ បាលេហី’តិ។ ខេត្តកម្មន្តសាមន្តសព្យោហារានុកម្បិតស្ស, មហានាម, កុលបុត្តស្ស វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi khettakammantasāmantasabyohāre sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ khettakammantasāmantasabyohārā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Khettakammantasāmantasabyohārānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘បុន ចបរំ, មហានាម, កុលបុត្តោ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតេហិ ភោគេហិ ពាហាពលបរិចិតេហិ សេទាវក្ខិត្តេហិ ធម្មិកេហិ ធម្មលទ្ធេហិ យាវតា ពលិបដិគ្គាហិកា ទេវតា សក្ករោតិ គរុំ ករោតិ មានេតិ បូជេតិ។ តមេនំ ពលិបដិគ្គាហិកា ទេវតា សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា កល្យាណេន មនសា អនុកម្បន្តិ – ‘ចិរំ ជីវ, ទីឃមាយុំ បាលេហី’តិ។ ទេវតានុកម្បិតស្ស, មហានាម, កុលបុត្តស្ស វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yāvatā balipaṭiggāhikā devatā sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ balipaṭiggāhikā devatā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Devatānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘បុន ចបរំ, មហានាម, កុលបុត្តោ ឧដ្ឋានវីរិយាធិគតេហិ ភោគេហិ ពាហាពលបរិចិតេហិ សេទាវក្ខិត្តេហិ ធម្មិកេហិ ធម្មលទ្ធេហិ សមណព្រាហ្មណេ សក្ករោតិ គរុំ ករោតិ មានេតិ បូជេតិ។ តមេនំ សមណព្រាហ្មណា សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា កល្យាណេន មនសា អនុកម្បន្តិ – ‘ចិរំ ជីវ, ទីឃមាយុំ បាលេហី’តិ។ សមណព្រាហ្មណានុកម្បិតស្ស , មហានាម, កុលបុត្តស្ស វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានិ។
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi samaṇabrāhmaṇe sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ samaṇabrāhmaṇā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Samaṇabrāhmaṇānukampitassa , mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘យស្ស កស្សចិ, មហានាម, កុលបុត្តស្ស ឥមេ បញ្ច ធម្មា សំវិជ្ជន្តិ – យទិ វា រញ្ញោ ខត្តិយស្ស មុទ្ធាវសិត្តស្ស, យទិ វា រដ្ឋិកស្ស បេត្តនិកស្ស , យទិ វា សេនាយ សេនាបតិកស្ស, យទិ វា គាមគាមណិកស្ស, យទិ វា បូគគាមណិកស្ស, យេ វា បន កុលេសុ បច្ចេកាធិបច្ចំ ការេន្តិ, វុទ្ធិយេវ បាដិកង្ខា, នោ បរិហានី’’តិ។
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa ime pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa , yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
‘‘មាតាបិតុកិច្ចករោ, បុត្តទារហិតោ សទា;
‘‘Mātāpitukiccakaro, puttadārahito sadā;
អន្តោជនស្ស អត្ថាយ, យេ ចស្ស អនុជីវិនោ។
Antojanassa atthāya, ye cassa anujīvino.
‘‘ឧភិន្នញ្ចេវ អត្ថាយ, វទញ្ញូ ហោតិ សីលវា;
‘‘Ubhinnañceva atthāya, vadaññū hoti sīlavā;
‘‘សមណានំ ព្រាហ្មណានំ, ទេវតានញ្ច បណ្ឌិតោ;
‘‘Samaṇānaṃ brāhmaṇānaṃ, devatānañca paṇḍito;
វិត្តិសញ្ជននោ ហោតិ, ធម្មេន ឃរមាវសំ។
Vittisañjanano hoti, dhammena gharamāvasaṃ.
‘‘សោ ករិត្វាន កល្យាណំ, បុជ្ជោ ហោតិ បសំសិយោ;
‘‘So karitvāna kalyāṇaṃ, pujjo hoti pasaṃsiyo;
ឥធេវ នំ បសំសន្តិ, បេច្ច សគ្គេ បមោទតី’’តិ។ អដ្ឋមំ;
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. លិច្ឆវិកុមារកសុត្តវណ្ណនា • 8. Licchavikumārakasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៨-១០. លិច្ឆវិកុមារកសុត្តាទិវណ្ណនា • 8-10. Licchavikumārakasuttādivaṇṇanā
