Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya |
༨. ལིཙྪཝིཀུམཱརཀསུཏྟཾ
8. Licchavikumārakasuttaṃ
༥༨. ཨེཀཾ སམཡཾ བྷགཝཱ ཝེསཱལིཡཾ ཝིཧརཏི མཧཱཝནེ ཀཱུཊཱགཱརསཱལཱཡཾ། ཨཐ ཁོ བྷགཝཱ པུབྦཎྷསམཡཾ ནིཝཱསེཏྭཱ པཏྟཙཱིཝརམཱདཱཡ ཝེསཱལིཾ པིཎྜཱཡ པཱཝིསི། ཝེསཱལིཡཾ པིཎྜཱཡ ཙརིཏྭཱ པཙྪཱབྷཏྟཾ པིཎྜཔཱཏཔཊིཀྐནྟོ མཧཱཝནཾ ཨཛ྄ཛྷོགཱཧེཏྭཱ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ དིཝཱཝིཧཱརཾ ནིསཱིདི།
58. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན སམྦཧུལཱ ལིཙྪཝིཀུམཱརཀཱ སཛྫཱནི དྷནཱུནི ཨཱདཱཡ ཀུཀྐུརསངྒྷཔརིཝུཏཱ མཧཱཝནེ ཨནུཙངྐམམཱནཱ ཨནུཝིཙརམཱནཱ ཨདྡསུ བྷགཝནྟཾ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ ནིསིནྣཾ; དིསྭཱན སཛྫཱནི དྷནཱུནི ནིཀྑིཔིཏྭཱ ཀུཀྐུརསངྒྷཾ ཨེཀམནྟཾ ཨུཡྻོཛེཏྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམིཾསུ; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ པཉྫལིཀཱ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟི།
Tena kho pana samayena sambahulā licchavikumārakā sajjāni dhanūni ādāya kukkurasaṅghaparivutā mahāvane anucaṅkamamānā anuvicaramānā addasu bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ; disvāna sajjāni dhanūni nikkhipitvā kukkurasaṅghaṃ ekamantaṃ uyyojetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsanti.
ཏེན ཁོ པན སམཡེན མཧཱནཱམོ ལིཙྪཝི མཧཱཝནེ ཛངྒྷཱཝིཧཱརཾ ཨནུཙངྐམམཱནོ ཨདྡས ཏེ ལིཙྪཝིཀུམཱརཀེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏེ པཉྫལིཀེ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟེ; དིསྭཱ ཡེན བྷགཝཱ ཏེནུཔསངྐམི; ཨུཔསངྐམིཏྭཱ བྷགཝནྟཾ ཨབྷིཝཱདེཏྭཱ ཨེཀམནྟཾ ནིསཱིདི། ཨེཀམནྟཾ ནིསིནྣོ ཁོ མཧཱནཱམོ ལིཙྪཝི ཨུདཱནཾ ཨུདཱནེསི – ‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི, བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’’’ཏི!
Tena kho pana samayena mahānāmo licchavi mahāvane jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno addasa te licchavikumārake tuṇhībhūte tuṇhībhūte pañjalike bhagavantaṃ payirupāsante; disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo licchavi udānaṃ udānesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti!
‘‘ཀིཾ པན ཏྭཾ, མཧཱནཱམ, ཨེཝཾ ཝདེསི – ‘བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི, བྷཝིསྶནྟི ཝཛྫཱི’’’ཏི? ‘‘ཨིམེ, བྷནྟེ, ལིཙྪཝིཀུམཱརཀཱ ཙཎྜཱ ཕརུསཱ ཨཔཱནུབྷཱ 1། ཡཱནིཔི ཏཱནི ཀུལེསུ པཧེཎཀཱནི 2 པཧཱིཡནྟི, ཨུཙྪཱུཏི ཝཱ བདརཱཏི ཝཱ པཱུཝཱཏི ཝཱ མོདཀཱཏི ཝཱ སཾཀུལིཀཱཏི ཝཱ 3, ཏཱནི ཝིལུམྤིཏྭཱ ཝིལུམྤིཏྭཱ ཁཱདནྟི; ཀུལིཏྠཱིནམྤི ཀུལཀུམཱརཱིནམྤི པཙྪཱལིཡཾ ཁིཔནྟི། ཏེ དཱནིམེ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ ཏུཎྷཱིབྷཱུཏཱ པཉྫལིཀཱ བྷགཝནྟཾ པཡིརུཔཱསནྟཱི’’ཏི།
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahānāma, evaṃ vadesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti? ‘‘Ime, bhante, licchavikumārakā caṇḍā pharusā apānubhā 4. Yānipi tāni kulesu paheṇakāni 5 pahīyanti, ucchūti vā badarāti vā pūvāti vā modakāti vā saṃkulikāti vā 6, tāni vilumpitvā vilumpitvā khādanti; kulitthīnampi kulakumārīnampi pacchāliyaṃ khipanti. Te dānime tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsantī’’ti.
‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ པཉྩ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི – ཡདི ཝཱ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ, ཡདི ཝཱ རཊྛིཀསྶ པེཏྟནིཀསྶ 7, ཡདི ཝཱ སེནཱཡ སེནཱཔཏིཀསྶ, ཡདི ཝཱ གཱམགཱམཎིཀསྶ, ཡདི ཝཱ པཱུགགཱམཎིཀསྶ, ཡེ ཝཱ པན ཀུལེསུ པཙྩེཀཱདྷིཔཙྩཾ ཀཱརེནྟི, ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa 8, yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ཀཏམེ པཉྩ? ཨིདྷ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི མཱཏཱཔིཏརོ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི ། ཏམེནཾ མཱཏཱཔིཏརོ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི། མཱཏཱཔིཏཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Katame pañca? Idha, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mātāpitaro sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti . Tamenaṃ mātāpitaro sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Mātāpitānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསེ 9 སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི། ཏམེནཾ པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི། པུཏྟདཱརདཱསཀམྨཀརཔོརིསཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi puttadāradāsakammakaraporise 10 sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ puttadāradāsakammakaraporisā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Puttadāradāsakammakaraporisānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརེ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི། ཏམེནཾ ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི། ཁེཏྟཀམྨནྟསཱམནྟསབྱོཧཱརཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi khettakammantasāmantasabyohāre sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ khettakammantasāmantasabyohārā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Khettakammantasāmantasabyohārānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི ཡཱཝཏཱ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི། ཏམེནཾ བལིཔཊིགྒཱཧིཀཱ དེཝཏཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི། དེཝཏཱནུཀམྤིཏསྶ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yāvatā balipaṭiggāhikā devatā sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ balipaṭiggāhikā devatā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Devatānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘པུན ཙཔརཾ, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟོ ཨུཊྛཱནཝཱིརིཡཱདྷིགཏེཧི བྷོགེཧི བཱཧཱབལཔརིཙིཏེཧི སེདཱཝཀྑིཏྟེཧི དྷམྨིཀེཧི དྷམྨལདྡྷེཧི སམཎབྲཱཧྨཎེ སཀྐརོཏི གརུཾ ཀརོཏི མཱནེཏི པཱུཛེཏི། ཏམེནཾ སམཎབྲཱཧྨཎཱ སཀྐཏཱ གརུཀཏཱ མཱནིཏཱ པཱུཛིཏཱ ཀལྱཱཎེན མནསཱ ཨནུཀམྤནྟི – ‘ཙིརཾ ཛཱིཝ, དཱིགྷམཱཡུཾ པཱལེཧཱི’ཏི། སམཎབྲཱཧྨཎཱནུཀམྤིཏསྶ , མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནི།
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi samaṇabrāhmaṇe sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ samaṇabrāhmaṇā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Samaṇabrāhmaṇānukampitassa , mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘ཡསྶ ཀསྶཙི, མཧཱནཱམ, ཀུལཔུཏྟསྶ ཨིམེ པཉྩ དྷམྨཱ སཾཝིཛྫནྟི – ཡདི ཝཱ རཉྙོ ཁཏྟིཡསྶ མུདྡྷཱཝསིཏྟསྶ, ཡདི ཝཱ རཊྛིཀསྶ པེཏྟནིཀསྶ , ཡདི ཝཱ སེནཱཡ སེནཱཔཏིཀསྶ, ཡདི ཝཱ གཱམགཱམཎིཀསྶ, ཡདི ཝཱ པཱུགགཱམཎིཀསྶ, ཡེ ཝཱ པན ཀུལེསུ པཙྩེཀཱདྷིཔཙྩཾ ཀཱརེནྟི, ཝུདྡྷིཡེཝ པཱཊིཀངྑཱ, ནོ པརིཧཱནཱི’’ཏི།
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa ime pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa , yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
‘‘མཱཏཱཔིཏུཀིཙྩཀརོ, པུཏྟདཱརཧིཏོ སདཱ།
‘‘Mātāpitukiccakaro, puttadārahito sadā;
ཨནྟོཛནསྶ ཨཏྠཱཡ, ཡེ ཙསྶ ཨནུཛཱིཝིནོ༎
Antojanassa atthāya, ye cassa anujīvino.
‘‘ཨུབྷིནྣཉྩེཝ ཨཏྠཱཡ, ཝདཉྙཱུ ཧོཏི སཱིལཝཱ།
‘‘Ubhinnañceva atthāya, vadaññū hoti sīlavā;
‘‘སམཎཱནཾ བྲཱཧྨཎཱནཾ, དེཝཏཱནཉྩ པཎྜིཏོ།
‘‘Samaṇānaṃ brāhmaṇānaṃ, devatānañca paṇḍito;
ཝིཏྟིསཉྫནནོ ཧོཏི, དྷམྨེན གྷརམཱཝསཾ༎
Vittisañjanano hoti, dhammena gharamāvasaṃ.
‘‘སོ ཀརིཏྭཱན ཀལྱཱཎཾ, པུཛྫོ ཧོཏི པསཾསིཡོ།
‘‘So karitvāna kalyāṇaṃ, pujjo hoti pasaṃsiyo;
ཨིདྷེཝ ནཾ པསཾསནྟི, པེཙྩ སགྒེ པམོདཏཱི’’ཏི༎ ཨཊྛམཾ།
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ༨. ལིཙྪཝིཀུམཱརཀསུཏྟཝཎྞནཱ • 8. Licchavikumārakasuttavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / སུཏྟཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ༨-༡༠. ལིཙྪཝིཀུམཱརཀསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ • 8-10. Licchavikumārakasuttādivaṇṇanā