Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൮. ലിച്ഛവികുമാരകസുത്തം
8. Licchavikumārakasuttaṃ
൫൮. ഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ വേസാലിം പിണ്ഡായ പാവിസി. വേസാലിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ മഹാവനം അജ്ഝോഗാഹേത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ ദിവാവിഹാരം നിസീദി.
58. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലാ ലിച്ഛവികുമാരകാ സജ്ജാനി ധനൂനി ആദായ കുക്കുരസങ്ഘപരിവുതാ മഹാവനേ അനുചങ്കമമാനാ അനുവിചരമാനാ അദ്ദസു ഭഗവന്തം അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ നിസിന്നം; ദിസ്വാന സജ്ജാനി ധനൂനി നിക്ഖിപിത്വാ കുക്കുരസങ്ഘം ഏകമന്തം ഉയ്യോജേത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ തുണ്ഹീഭൂതാ തുണ്ഹീഭൂതാ പഞ്ജലികാ ഭഗവന്തം പയിരുപാസന്തി.
Tena kho pana samayena sambahulā licchavikumārakā sajjāni dhanūni ādāya kukkurasaṅghaparivutā mahāvane anucaṅkamamānā anuvicaramānā addasu bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ; disvāna sajjāni dhanūni nikkhipitvā kukkurasaṅghaṃ ekamantaṃ uyyojetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsanti.
തേന ഖോ പന സമയേന മഹാനാമോ ലിച്ഛവി മഹാവനേ ജങ്ഘാവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അദ്ദസ തേ ലിച്ഛവികുമാരകേ തുണ്ഹീഭൂതേ തുണ്ഹീഭൂതേ പഞ്ജലികേ ഭഗവന്തം പയിരുപാസന്തേ; ദിസ്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ മഹാനാമോ ലിച്ഛവി ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘ഭവിസ്സന്തി വജ്ജീ, ഭവിസ്സന്തി വജ്ജീ’’’തി!
Tena kho pana samayena mahānāmo licchavi mahāvane jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno addasa te licchavikumārake tuṇhībhūte tuṇhībhūte pañjalike bhagavantaṃ payirupāsante; disvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo licchavi udānaṃ udānesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti!
‘‘കിം പന ത്വം, മഹാനാമ, ഏവം വദേസി – ‘ഭവിസ്സന്തി വജ്ജീ, ഭവിസ്സന്തി വജ്ജീ’’’തി? ‘‘ഇമേ, ഭന്തേ, ലിച്ഛവികുമാരകാ ചണ്ഡാ ഫരുസാ അപാനുഭാ 1. യാനിപി താനി കുലേസു പഹേണകാനി 2 പഹീയന്തി, ഉച്ഛൂതി വാ ബദരാതി വാ പൂവാതി വാ മോദകാതി വാ സംകുലികാതി വാ 3, താനി വിലുമ്പിത്വാ വിലുമ്പിത്വാ ഖാദന്തി; കുലിത്ഥീനമ്പി കുലകുമാരീനമ്പി പച്ഛാലിയം ഖിപന്തി. തേ ദാനിമേ തുണ്ഹീഭൂതാ തുണ്ഹീഭൂതാ പഞ്ജലികാ ഭഗവന്തം പയിരുപാസന്തീ’’തി.
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahānāma, evaṃ vadesi – ‘bhavissanti vajjī, bhavissanti vajjī’’’ti? ‘‘Ime, bhante, licchavikumārakā caṇḍā pharusā apānubhā 4. Yānipi tāni kulesu paheṇakāni 5 pahīyanti, ucchūti vā badarāti vā pūvāti vā modakāti vā saṃkulikāti vā 6, tāni vilumpitvā vilumpitvā khādanti; kulitthīnampi kulakumārīnampi pacchāliyaṃ khipanti. Te dānime tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsantī’’ti.
‘‘യസ്സ കസ്സചി, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ പഞ്ച ധമ്മാ സംവിജ്ജന്തി – യദി വാ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ, യദി വാ രട്ഠികസ്സ പേത്തനികസ്സ 7, യദി വാ സേനായ സേനാപതികസ്സ, യദി വാ ഗാമഗാമണികസ്സ, യദി വാ പൂഗഗാമണികസ്സ, യേ വാ പന കുലേസു പച്ചേകാധിപച്ചം കാരേന്തി, വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa 8, yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘കതമേ പഞ്ച? ഇധ, മഹാനാമ, കുലപുത്തോ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതേഹി ഭോഗേഹി ബാഹാബലപരിചിതേഹി സേദാവക്ഖിത്തേഹി ധമ്മികേഹി ധമ്മലദ്ധേഹി മാതാപിതരോ സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി . തമേനം മാതാപിതരോ സക്കതാ ഗരുകതാ മാനിതാ പൂജിതാ കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി – ‘ചിരം ജീവ, ദീഘമായും പാലേഹീ’തി. മാതാപിതാനുകമ്പിതസ്സ, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Katame pañca? Idha, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mātāpitaro sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti . Tamenaṃ mātāpitaro sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Mātāpitānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘പുന ചപരം, മഹാനാമ, കുലപുത്തോ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതേഹി ഭോഗേഹി ബാഹാബലപരിചിതേഹി സേദാവക്ഖിത്തേഹി ധമ്മികേഹി ധമ്മലദ്ധേഹി പുത്തദാരദാസകമ്മകരപോരിസേ 9 സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി. തമേനം പുത്തദാരദാസകമ്മകരപോരിസാ സക്കതാ ഗരുകതാ മാനിതാ പൂജിതാ കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി – ‘ചിരം ജീവ, ദീഘമായും പാലേഹീ’തി. പുത്തദാരദാസകമ്മകരപോരിസാനുകമ്പിതസ്സ, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi puttadāradāsakammakaraporise 10 sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ puttadāradāsakammakaraporisā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Puttadāradāsakammakaraporisānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘പുന ചപരം, മഹാനാമ, കുലപുത്തോ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതേഹി ഭോഗേഹി ബാഹാബലപരിചിതേഹി സേദാവക്ഖിത്തേഹി ധമ്മികേഹി ധമ്മലദ്ധേഹി ഖേത്തകമ്മന്തസാമന്തസബ്യോഹാരേ സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി. തമേനം ഖേത്തകമ്മന്തസാമന്തസബ്യോഹാരാ സക്കതാ ഗരുകതാ മാനിതാ പൂജിതാ കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി – ‘ചിരം ജീവ, ദീഘമായും പാലേഹീ’തി. ഖേത്തകമ്മന്തസാമന്തസബ്യോഹാരാനുകമ്പിതസ്സ, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi khettakammantasāmantasabyohāre sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ khettakammantasāmantasabyohārā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Khettakammantasāmantasabyohārānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘പുന ചപരം, മഹാനാമ, കുലപുത്തോ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതേഹി ഭോഗേഹി ബാഹാബലപരിചിതേഹി സേദാവക്ഖിത്തേഹി ധമ്മികേഹി ധമ്മലദ്ധേഹി യാവതാ ബലിപടിഗ്ഗാഹികാ ദേവതാ സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി. തമേനം ബലിപടിഗ്ഗാഹികാ ദേവതാ സക്കതാ ഗരുകതാ മാനിതാ പൂജിതാ കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി – ‘ചിരം ജീവ, ദീഘമായും പാലേഹീ’തി. ദേവതാനുകമ്പിതസ്സ, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yāvatā balipaṭiggāhikā devatā sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ balipaṭiggāhikā devatā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Devatānukampitassa, mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘പുന ചപരം, മഹാനാമ, കുലപുത്തോ ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതേഹി ഭോഗേഹി ബാഹാബലപരിചിതേഹി സേദാവക്ഖിത്തേഹി ധമ്മികേഹി ധമ്മലദ്ധേഹി സമണബ്രാഹ്മണേ സക്കരോതി ഗരും കരോതി മാനേതി പൂജേതി. തമേനം സമണബ്രാഹ്മണാ സക്കതാ ഗരുകതാ മാനിതാ പൂജിതാ കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി – ‘ചിരം ജീവ, ദീഘമായും പാലേഹീ’തി. സമണബ്രാഹ്മണാനുകമ്പിതസ്സ , മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനി.
‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi samaṇabrāhmaṇe sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti. Tamenaṃ samaṇabrāhmaṇā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti – ‘ciraṃ jīva, dīghamāyuṃ pālehī’ti. Samaṇabrāhmaṇānukampitassa , mahānāma, kulaputtassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni.
‘‘യസ്സ കസ്സചി, മഹാനാമ, കുലപുത്തസ്സ ഇമേ പഞ്ച ധമ്മാ സംവിജ്ജന്തി – യദി വാ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ, യദി വാ രട്ഠികസ്സ പേത്തനികസ്സ , യദി വാ സേനായ സേനാപതികസ്സ, യദി വാ ഗാമഗാമണികസ്സ, യദി വാ പൂഗഗാമണികസ്സ, യേ വാ പന കുലേസു പച്ചേകാധിപച്ചം കാരേന്തി, വുദ്ധിയേവ പാടികങ്ഖാ, നോ പരിഹാനീ’’തി.
‘‘Yassa kassaci, mahānāma, kulaputtassa ime pañca dhammā saṃvijjanti – yadi vā rañño khattiyassa muddhāvasittassa, yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa , yadi vā senāya senāpatikassa, yadi vā gāmagāmaṇikassa, yadi vā pūgagāmaṇikassa, ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti, vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihānī’’ti.
‘‘മാതാപിതുകിച്ചകരോ, പുത്തദാരഹിതോ സദാ;
‘‘Mātāpitukiccakaro, puttadārahito sadā;
അന്തോജനസ്സ അത്ഥായ, യേ ചസ്സ അനുജീവിനോ.
Antojanassa atthāya, ye cassa anujīvino.
‘‘ഉഭിന്നഞ്ചേവ അത്ഥായ, വദഞ്ഞൂ ഹോതി സീലവാ;
‘‘Ubhinnañceva atthāya, vadaññū hoti sīlavā;
‘‘സമണാനം ബ്രാഹ്മണാനം, ദേവതാനഞ്ച പണ്ഡിതോ;
‘‘Samaṇānaṃ brāhmaṇānaṃ, devatānañca paṇḍito;
വിത്തിസഞ്ജനനോ ഹോതി, ധമ്മേന ഘരമാവസം.
Vittisañjanano hoti, dhammena gharamāvasaṃ.
‘‘സോ കരിത്വാന കല്യാണം, പുജ്ജോ ഹോതി പസംസിയോ;
‘‘So karitvāna kalyāṇaṃ, pujjo hoti pasaṃsiyo;
ഇധേവ നം പസംസന്തി, പേച്ച സഗ്ഗേ പമോദതീ’’തി. അട്ഠമം;
Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodatī’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൮. ലിച്ഛവികുമാരകസുത്തവണ്ണനാ • 8. Licchavikumārakasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൮-൧൦. ലിച്ഛവികുമാരകസുത്താദിവണ്ണനാ • 8-10. Licchavikumārakasuttādivaṇṇanā