| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၁၇၇. လိစ္ဆဝီဝတ္ထု
177. Licchavīvatthu
၂၈၉. 1 အသ္သောသုံ ခော ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ – ဘဂဝာ ကိရ ကောဋိဂာမံ အနုပ္ပတ္တောတိ။ အထ ခော ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ဘဒ္ရံ ဘဒ္ရံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ရေဟိ ဘဒ္ရေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယ္ယာသုံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ။ အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ နီလာ ဟောန္တိ နီလဝဏ္ဏာ နီလဝတ္ထာ နီလာလင္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ပီတာ ဟောန္တိ ပီတဝဏ္ဏာ ပီတဝတ္ထာ ပီတာလင္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ လောဟိတာ ဟောန္တိ လောဟိတဝဏ္ဏာ လောဟိတဝတ္ထာ လောဟိတာလင္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဩဒာတာ ဟောန္တိ ဩဒာတဝဏ္ဏာ ဩဒာတဝတ္ထာ ဩဒာတာလင္ကာရာ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ ဤသာယ ဤသံ ယုဂေန ယုဂံ စက္ကေန စက္ကံ အက္ခေန အက္ခံ ပဋိဝဋ္ဋေသိ 2။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အမ္ဗပာလိံ ဂဏိကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကိသ္သ, ဇေ အမ္ဗပာလိ, ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ 3 လိစ္ဆဝီနံ ဤသာယ ဤသံ ယုဂေန ယုဂံ စက္ကေန စက္ကံ အက္ခေန အက္ခံ ပဋိဝဋ္ဋေသီ’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန မယာ, အယ္ယပုတ္တာ, သ္ဝာတနာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခော ဘိက္ခုသင္ဃော နိမန္တိတော’’တိ။ ‘‘ဒေဟိ, ဇေ အမ္ဗပာလိ, အမ္ဟာကံ ဧတံ ဘတ္တံ သတသဟသ္သေနာ’’တိ။ ‘‘သစေပိ မေ, အယ္ယပုတ္တာ, ဝေသာလိံ သာဟာရံ ဒဇ္ဇေယ္ယာထ, နေဝ ဒဇ္ဇာဟံ တံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အင္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမ္ဟာ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယ, ပရာဇိတမ္ဟ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယာ’’တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ တေ လိစ္ဆဝီ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ, ဒိသ္ဝာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူဟိ ဒေဝာ တာဝတိံသာ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ; အပလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ; ဥပသံဟရထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ တာဝတိံသပရိသ’’န္တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တ္ဝာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ, ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဓိဝာသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ ‘‘အဓိဝုဋ္ဌောမ္ဟိ, လိစ္ဆဝီ, သ္ဝာတနာယ အမ္ဗပာလိယာ ဂဏိကာယ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ အင္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမ္ဟ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယ, ပရာဇိတမ္ဟ ဝတ , ဘော, အမ္ဗကာယာ’’တိ။ အထ ခော တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။
289.4 Assosuṃ kho vesālikā licchavī – bhagavā kira koṭigāmaṃ anuppattoti. Atha kho vesālikā licchavī bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi vesāliyā niyyāsuṃ bhagavantaṃ dassanāya. Appekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā, appekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā, appekacce licchavī lohitā honti lohitavaṇṇā lohitavatthā lohitālaṅkārā, appekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā. Atha kho ambapālī gaṇikā daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesi 5. Atha kho te licchavī ambapāliṃ gaṇikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, je ambapāli, daharānaṃ daharānaṃ 6 licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesī’’ti? ‘‘Tathā hi pana mayā, ayyaputtā, svātanāya buddhappamukho bhikkhusaṅgho nimantito’’ti. ‘‘Dehi, je ambapāli, amhākaṃ etaṃ bhattaṃ satasahassenā’’ti. ‘‘Sacepi me, ayyaputtā, vesāliṃ sāhāraṃ dajjeyyātha, neva dajjāhaṃ taṃ bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamhā vata, bho, ambakāya, parājitamha vata, bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho bhagavā te licchavī dūratova āgacchante, disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘yehi, bhikkhave, bhikkhūhi devā tāvatiṃsā adiṭṭhapubbā, oloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; apaloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; upasaṃharatha, bhikkhave, licchavīparisaṃ tāvatiṃsaparisa’’nti. Atha kho te licchavī yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho te licchavī bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho te licchavī, bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Adhivuṭṭhomhi, licchavī, svātanāya ambapāliyā gaṇikāya bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamha vata, bho, ambakāya, parājitamha vata , bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
အထ ခော ဘဂဝာ ကောဋိဂာမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ 7 ယေန နာတိကာ 8 တေနုပသင္ကမိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန အမ္ဗပာလိယာ ဂဏိကာယ ပရိဝေသနာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ။ အထ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော အမ္ဗပာလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣမာဟံ, ဘန္တေ, အမ္ဗဝနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ဒမ္မီ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝာ အာရာမံ။ အထ ခော ဘဂဝာ အမ္ဗပာလိံ ဂဏိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင္ကမိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။
Atha kho bhagavā koṭigāme yathābhirantaṃ viharitvā 9 yena nātikā 10 tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe. Atha kho ambapālī gaṇikā tassā rattiyā accayena sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena ambapāliyā gaṇikāya parivesanā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena . Atha kho ambapālī gaṇikā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāhaṃ, bhante, ambavanaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā ambapāliṃ gaṇikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
လိစ္ဆဝီဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Licchavīvatthu niṭṭhitaṃ.
လိစ္ဆဝိဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော တတိယော။
Licchavibhāṇavāro niṭṭhito tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ပာဋလိဂာမဝတ္ထုကထာ • Pāṭaligāmavatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / လိစ္ဆဝီဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ကောဋိဂာမေသစ္စကထာဝဏ္ဏနာ • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၇၃. ပာဋလိဂာမဝတ္ထုကထာ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
