| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೧೭೭. ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥು
177. Licchavīvatthu
೨೮೯. 1 ಅಸ್ಸೋಸುಂ ಖೋ ವೇಸಾಲಿಕಾ ಲಿಚ್ಛವೀ – ಭಗವಾ ಕಿರ ಕೋಟಿಗಾಮಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ವೇಸಾಲಿಕಾ ಲಿಚ್ಛವೀ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ಭದ್ರಂ ಭದ್ರಂ ಯಾನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಭದ್ರೇಹಿ ಭದ್ರೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ ವೇಸಾಲಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾಸುಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ। ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ನೀಲಾ ಹೋನ್ತಿ ನೀಲವಣ್ಣಾ ನೀಲವತ್ಥಾ ನೀಲಾಲಙ್ಕಾರಾ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಪೀತಾ ಹೋನ್ತಿ ಪೀತವಣ್ಣಾ ಪೀತವತ್ಥಾ ಪೀತಾಲಙ್ಕಾರಾ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಲೋಹಿತಾ ಹೋನ್ತಿ ಲೋಹಿತವಣ್ಣಾ ಲೋಹಿತವತ್ಥಾ ಲೋಹಿತಾಲಙ್ಕಾರಾ, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಓದಾತಾ ಹೋನ್ತಿ ಓದಾತವಣ್ಣಾ ಓದಾತವತ್ಥಾ ಓದಾತಾಲಙ್ಕಾರಾ। ಅಥ ಖೋ ಅಮ್ಬಪಾಲೀ ಗಣಿಕಾ ದಹರಾನಂ ದಹರಾನಂ ಲಿಚ್ಛವೀನಂ ಈಸಾಯ ಈಸಂ ಯುಗೇನ ಯುಗಂ ಚಕ್ಕೇನ ಚಕ್ಕಂ ಅಕ್ಖೇನ ಅಕ್ಖಂ ಪಟಿವಟ್ಟೇಸಿ 2। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಂ ಗಣಿಕಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಕಿಸ್ಸ, ಜೇ ಅಮ್ಬಪಾಲಿ, ದಹರಾನಂ ದಹರಾನಂ 3 ಲಿಚ್ಛವೀನಂ ಈಸಾಯ ಈಸಂ ಯುಗೇನ ಯುಗಂ ಚಕ್ಕೇನ ಚಕ್ಕಂ ಅಕ್ಖೇನ ಅಕ್ಖಂ ಪಟಿವಟ್ಟೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘ತಥಾ ಹಿ ಪನ ಮಯಾ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತಾ, ಸ್ವಾತನಾಯ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ನಿಮನ್ತಿತೋ’’ತಿ। ‘‘ದೇಹಿ, ಜೇ ಅಮ್ಬಪಾಲಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತಂ ಭತ್ತಂ ಸತಸಹಸ್ಸೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇಪಿ ಮೇ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತಾ, ವೇಸಾಲಿಂ ಸಾಹಾರಂ ದಜ್ಜೇಯ್ಯಾಥ, ನೇವ ದಜ್ಜಾಹಂ ತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಫೋಟೇಸುಂ – ‘‘ಜಿತಮ್ಹಾ ವತ, ಭೋ, ಅಮ್ಬಕಾಯ, ಪರಾಜಿತಮ್ಹ ವತ, ಭೋ, ಅಮ್ಬಕಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವಾ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ, ದಿಸ್ವಾನ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಯೇಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ದೇವಾ ತಾವತಿಂಸಾ ಅದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ, ಓಲೋಕೇಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲಿಚ್ಛವೀಪರಿಸಂ; ಅಪಲೋಕೇಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲಿಚ್ಛವೀಪರಿಸಂ; ಉಪಸಂಹರಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲಿಚ್ಛವೀಪರಿಸಂ ತಾವತಿಂಸಪರಿಸ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ, ಯಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕಾವ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇಸಿ ಸಮಾದಪೇಸಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇಸಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತಾ ಸಮಾದಪಿತಾ ಸಮುತ್ತೇಜಿತಾ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅಧಿವಾಸೇತು ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತಂ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಧಿವುಟ್ಠೋಮ್ಹಿ, ಲಿಚ್ಛವೀ, ಸ್ವಾತನಾಯ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಯಾ ಗಣಿಕಾಯ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಫೋಟೇಸುಂ – ‘‘ಜಿತಮ್ಹ ವತ, ಭೋ, ಅಮ್ಬಕಾಯ, ಪರಾಜಿತಮ್ಹ ವತ , ಭೋ, ಅಮ್ಬಕಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ಲಿಚ್ಛವೀ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು।
289.4 Assosuṃ kho vesālikā licchavī – bhagavā kira koṭigāmaṃ anuppattoti. Atha kho vesālikā licchavī bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi vesāliyā niyyāsuṃ bhagavantaṃ dassanāya. Appekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā, appekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā, appekacce licchavī lohitā honti lohitavaṇṇā lohitavatthā lohitālaṅkārā, appekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā. Atha kho ambapālī gaṇikā daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesi 5. Atha kho te licchavī ambapāliṃ gaṇikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, je ambapāli, daharānaṃ daharānaṃ 6 licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesī’’ti? ‘‘Tathā hi pana mayā, ayyaputtā, svātanāya buddhappamukho bhikkhusaṅgho nimantito’’ti. ‘‘Dehi, je ambapāli, amhākaṃ etaṃ bhattaṃ satasahassenā’’ti. ‘‘Sacepi me, ayyaputtā, vesāliṃ sāhāraṃ dajjeyyātha, neva dajjāhaṃ taṃ bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamhā vata, bho, ambakāya, parājitamha vata, bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho bhagavā te licchavī dūratova āgacchante, disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘yehi, bhikkhave, bhikkhūhi devā tāvatiṃsā adiṭṭhapubbā, oloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; apaloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; upasaṃharatha, bhikkhave, licchavīparisaṃ tāvatiṃsaparisa’’nti. Atha kho te licchavī yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho te licchavī bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho te licchavī, bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Adhivuṭṭhomhi, licchavī, svātanāya ambapāliyā gaṇikāya bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamha vata, bho, ambakāya, parājitamha vata , bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಕೋಟಿಗಾಮೇ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ 7 ಯೇನ ನಾತಿಕಾ 8 ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ನಾತಿಕೇ ವಿಹರತಿ ಗಿಞ್ಜಕಾವಸಥೇ। ಅಥ ಖೋ ಅಮ್ಬಪಾಲೀ ಗಣಿಕಾ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸಕೇ ಆರಾಮೇ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಕಾಲಂ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ – ‘‘ಕಾಲೋ, ಭನ್ತೇ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಯಾ ಗಣಿಕಾಯ ಪರಿವೇಸನಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ । ಅಥ ಖೋ ಅಮ್ಬಪಾಲೀ ಗಣಿಕಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಾ ಖೋ ಅಮ್ಬಪಾಲೀ ಗಣಿಕಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಮಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಮ್ಬವನಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಆರಾಮಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಂ ಗಣಿಕಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಮಾದಪೇತ್ವಾ ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನ ಮಹಾವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ।
Atha kho bhagavā koṭigāme yathābhirantaṃ viharitvā 9 yena nātikā 10 tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe. Atha kho ambapālī gaṇikā tassā rattiyā accayena sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena ambapāliyā gaṇikāya parivesanā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena . Atha kho ambapālī gaṇikā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāhaṃ, bhante, ambavanaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā ambapāliṃ gaṇikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥು ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Licchavīvatthu niṭṭhitaṃ.
ಲಿಚ್ಛವಿಭಾಣವಾರೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ ತತಿಯೋ।
Licchavibhāṇavāro niṭṭhito tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕೋಟಿಗಾಮೇಸಚ್ಚಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೭೩. ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
