| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੧੭੭. ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁ
177. Licchavīvatthu
੨੮੯. 1 ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ વੇਸਾਲਿਕਾ ਲਿਚ੍ਛવੀ – ਭਗવਾ ਕਿਰ ਕੋਟਿਗਾਮਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ વੇਸਾਲਿਕਾ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜਾਪੇਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰਂ ਭਦ੍ਰਂ ਯਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਯਾਨੇਹਿ વੇਸਾਲਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਸੁਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਨੀਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਾ ਨੀਲવਤ੍ਥਾ ਨੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰਾ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਪੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪੀਤવਣ੍ਣਾ ਪੀਤવਤ੍ਥਾ ਪੀਤਾਲਙ੍ਕਾਰਾ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਲੋਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਾ ਲੋਹਿਤવਤ੍ਥਾ ਲੋਹਿਤਾਲਙ੍ਕਾਰਾ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਓਦਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾ ਓਦਾਤવਤ੍ਥਾ ਓਦਾਤਾਲਙ੍ਕਾਰਾ। ਅਥ ਖੋ ਅਮ੍ਬਪਾਲੀ ਗਣਿਕਾ ਦਹਰਾਨਂ ਦਹਰਾਨਂ ਲਿਚ੍ਛવੀਨਂ ਈਸਾਯ ਈਸਂ ਯੁਗੇਨ ਯੁਗਂ ਚਕ੍ਕੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਅਕ੍ਖੇਨ ਅਕ੍ਖਂ ਪਟਿવਟ੍ਟੇਸਿ 2। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਂ ਗਣਿਕਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਕਿਸ੍ਸ, ਜੇ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿ, ਦਹਰਾਨਂ ਦਹਰਾਨਂ 3 ਲਿਚ੍ਛવੀਨਂ ਈਸਾਯ ਈਸਂ ਯੁਗੇਨ ਯੁਗਂ ਚਕ੍ਕੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਅਕ੍ਖੇਨ ਅਕ੍ਖਂ ਪਟਿવਟ੍ਟੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਮਯਾ, ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਾ, ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਦੇਹਿ, ਜੇ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚੇਪਿ ਮੇ, ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਾ, વੇਸਾਲਿਂ ਸਾਹਾਰਂ ਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ, ਨੇવ ਦਜ੍ਜਾਹਂ ਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਫੋਟੇਸੁਂ – ‘‘ਜਿਤਮ੍ਹਾ વਤ, ਭੋ, ਅਮ੍ਬਕਾਯ, ਪਰਾਜਿਤਮ੍ਹ વਤ, ਭੋ, ਅਮ੍ਬਕਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ, ਓਲੋਕੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲਿਚ੍ਛવੀਪਰਿਸਂ; ਅਪਲੋਕੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲਿਚ੍ਛવੀਪਰਿਸਂ; ਉਪਸਂਹਰਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲਿਚ੍ਛવੀਪਰਿਸਂ ਤਾવਤਿਂਸਪਰਿਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਯਾવਤਿਕਾ ਯਾਨਸ੍ਸ ਭੂਮਿ, ਯਾਨੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਪਚ੍ਚੋਰੋਹਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾવ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮਾਦਪਿਤਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਧਿવੁਟ੍ਠੋਮ੍ਹਿ, ਲਿਚ੍ਛવੀ, ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾ ਗਣਿਕਾਯ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਫੋਟੇਸੁਂ – ‘‘ਜਿਤਮ੍ਹ વਤ, ਭੋ, ਅਮ੍ਬਕਾਯ, ਪਰਾਜਿਤਮ੍ਹ વਤ , ਭੋ, ਅਮ੍ਬਕਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
289.4 Assosuṃ kho vesālikā licchavī – bhagavā kira koṭigāmaṃ anuppattoti. Atha kho vesālikā licchavī bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi vesāliyā niyyāsuṃ bhagavantaṃ dassanāya. Appekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā, appekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā, appekacce licchavī lohitā honti lohitavaṇṇā lohitavatthā lohitālaṅkārā, appekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā. Atha kho ambapālī gaṇikā daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesi 5. Atha kho te licchavī ambapāliṃ gaṇikaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, je ambapāli, daharānaṃ daharānaṃ 6 licchavīnaṃ īsāya īsaṃ yugena yugaṃ cakkena cakkaṃ akkhena akkhaṃ paṭivaṭṭesī’’ti? ‘‘Tathā hi pana mayā, ayyaputtā, svātanāya buddhappamukho bhikkhusaṅgho nimantito’’ti. ‘‘Dehi, je ambapāli, amhākaṃ etaṃ bhattaṃ satasahassenā’’ti. ‘‘Sacepi me, ayyaputtā, vesāliṃ sāhāraṃ dajjeyyātha, neva dajjāhaṃ taṃ bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamhā vata, bho, ambakāya, parājitamha vata, bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho bhagavā te licchavī dūratova āgacchante, disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘yehi, bhikkhave, bhikkhūhi devā tāvatiṃsā adiṭṭhapubbā, oloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; apaloketha, bhikkhave, licchavīparisaṃ; upasaṃharatha, bhikkhave, licchavīparisaṃ tāvatiṃsaparisa’’nti. Atha kho te licchavī yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikāva yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho te licchavī bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho te licchavī, bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Adhivuṭṭhomhi, licchavī, svātanāya ambapāliyā gaṇikāya bhatta’’nti. Atha kho te licchavī aṅguliṃ phoṭesuṃ – ‘‘jitamha vata, bho, ambakāya, parājitamha vata , bho, ambakāyā’’ti. Atha kho te licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਕੋਟਿਗਾਮੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ 7 ਯੇਨ ਨਾਤਿਕਾ 8 ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਨਾਤਿਕੇ વਿਹਰਤਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥੇ। ਅਥ ਖੋ ਅਮ੍ਬਪਾਲੀ ਗਣਿਕਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕੇ ਆਰਾਮੇ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ – ‘‘ਕਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾ ਗਣਿਕਾਯ ਪਰਿવੇਸਨਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ । ਅਥ ਖੋ ਅਮ੍ਬਪਾਲੀ ਗਣਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਅਮ੍ਬਪਾਲੀ ਗਣਿਕਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਮਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਬવਨਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗવਾ ਆਰਾਮਂ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਂ ਗਣਿਕਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਮਹਾવਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ વੇਸਾਲਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਹਾવਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ।
Atha kho bhagavā koṭigāme yathābhirantaṃ viharitvā 9 yena nātikā 10 tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā nātike viharati giñjakāvasathe. Atha kho ambapālī gaṇikā tassā rattiyā accayena sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena ambapāliyā gaṇikāya parivesanā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena . Atha kho ambapālī gaṇikā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāhaṃ, bhante, ambavanaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammī’’ti. Paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ. Atha kho bhagavā ambapāliṃ gaṇikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
Licchavīvatthu niṭṭhitaṃ.
ਲਿਚ੍ਛવਿਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਤਤਿਯੋ।
Licchavibhāṇavāro niṭṭhito tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਕੋਟਿਗਾਮੇਸਚ੍ਚਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੭੩. ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
