| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
೨೮೯. ನೀಲಾತಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕವಚನಂ। ನೀಲವಣ್ಣಾತಿಆದಿ ತಸ್ಸೇವ ವಿಭಾಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತತ್ಥ ನ ತೇಸಂ ಪಕತಿವಣ್ಣೋ ನೀಲೋ, ನೀಲವಿಲೇಪನವಿಲಿತ್ತತ್ತಾ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ನೀಲವತ್ಥಾತಿ ಪಟದುಕೂಲಕೋಸೇಯ್ಯಾದೀನಿಪಿ ನೇಸಂ ನೀಲಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ನೀಲಾಲಙ್ಕಾರಾತಿ ನೀಲಮಣಿಅಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ನೀಲಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚ ಅಲಙ್ಕತಾ। ತೇ ಕಿರ ಅಲಙ್ಕಾರಾ ಸುವಣ್ಣವಿಚಿತ್ತಾಪಿ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿಓಭಾಸೇಹಿ ಏಕನೀಲಾ ವಿಯ ಖಾಯನ್ತಿ, ರಥಾಪಿ ನೇಸಂ ನೀಲಮಣಿಖಚಿತಾ ನೀಲವತ್ಥಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ನೀಲಧಜನೀಲವಮ್ಮಿಕೇಹಿ ನೀಲಾಭರಣೇಹಿ ನೀಲಅಸ್ಸೇಹಿ ಯುತ್ತಾ, ಪತೋದಯಟ್ಠಿಯೋಪಿ ನೀಲಾಯೇವಾತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಟಿವಟ್ಟೇಸೀತಿ ಪಹರಿ। ಕಿಸ್ಸ ಜೇ ಅಮ್ಬಪಾಲೀತಿ ಜೇ-ತಿ ಆಲಪನಂ, ಭೋತಿ ಅಮ್ಬಪಾಲಿ ಕಿಂಕಾರಣಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾಹಾರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಆಹರನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಾ ರಾಜಪುರಿಸಾ ಬಲಿನ್ತಿ ಆಹಾರೋ, ತಬ್ಭುತ್ತಜನಪದೋ। ತೇನ ಸಹಿತಂ ಸಾಹಾರಂ, ಸಜನಪದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಫೋಟೇಸುನ್ತಿ ಅಙ್ಗುಲಿಂ ಚಾಲೇಸುಂ। ಅಮ್ಬಕಾಯಾತಿ ಮಾತುಗಾಮೇನ। ಉಪಚಾರವಚನಞ್ಹೇತಂ, ಇತ್ಥೀಸು ಯದಿದಂ ಅಮ್ಬಕಾ ಮಾತುಗಾಮೋ ಜನನಿಕಾತಿ। ಓಲೋಕೇಥಾತಿ ಪಸ್ಸಥ। ಅಪಲೋಕೇಥಾತಿ ಅಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇಥ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಸ್ಸಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಂಹರಥಾತಿ ಉಪನೇಥ, ಇಮಂ ಲಿಚ್ಛವೀಪರಿಸಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಚಿತ್ತೇನ ತಾವತಿಂಸಸದಿಸಂ ಉಪಸಂಹರಥ ಉಪನೇಥ ಅಲ್ಲೀಯಾಪೇಥ। ಯಥೇವ ತಾವತಿಂಸಾ ಅಭಿರೂಪಾ ಪಾಸಾದಿಕಾ ನೀಲಾದಿನಾನಾವಣ್ಣಾ, ಏವಮಿಮೇ ಲಿಚ್ಛವೀರಾಜಾನೋಪೀತಿ ತಾವತಿಂಸೇಹಿ ಸಮಕೇ ಕತ್ವಾ ಪಸ್ಸಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
289.Nīlāti idaṃ sabbasaṅgāhakavacanaṃ. Nīlavaṇṇātiādi tasseva vibhāgadassanatthaṃ. Tattha na tesaṃ pakativaṇṇo nīlo, nīlavilepanavilittattā panetaṃ vuttaṃ. Nīlavatthāti paṭadukūlakoseyyādīnipi nesaṃ nīlāneva honti. Nīlālaṅkārāti nīlamaṇialaṅkārehi nīlapupphehi ca alaṅkatā. Te kira alaṅkārā suvaṇṇavicittāpi indanīlamaṇiobhāsehi ekanīlā viya khāyanti, rathāpi nesaṃ nīlamaṇikhacitā nīlavatthaparikkhittā nīladhajanīlavammikehi nīlābharaṇehi nīlaassehi yuttā, patodayaṭṭhiyopi nīlāyevāti iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Paṭivaṭṭesīti pahari. Kissa je ambapālīti je-ti ālapanaṃ, bhoti ambapāli kiṃkāraṇāti vuttaṃ hoti. Sāhāranti ettha āharanti imasmā rājapurisā balinti āhāro, tabbhuttajanapado. Tena sahitaṃ sāhāraṃ, sajanapadanti attho. Aṅguliṃ phoṭesunti aṅguliṃ cālesuṃ. Ambakāyāti mātugāmena. Upacāravacanañhetaṃ, itthīsu yadidaṃ ambakā mātugāmo jananikāti. Olokethāti passatha. Apalokethāti apavattitvā oloketha, punappunaṃ passathāti attho. Upasaṃharathāti upanetha, imaṃ licchavīparisaṃ tumhākaṃ cittena tāvatiṃsasadisaṃ upasaṃharatha upanetha allīyāpetha. Yatheva tāvatiṃsā abhirūpā pāsādikā nīlādinānāvaṇṇā, evamime licchavīrājānopīti tāvatiṃsehi samake katvā passathāti attho.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಅನೇಕಸತೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಚಕ್ಖಾದೀನಂ ರೂಪಾದೀಸು ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹಂ ಪಟಿಸೇಧೇತ್ವಾ ಇಧ ಮಹನ್ತೇನ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೇ ನಿಯೋಜೇತೀತಿ? ಹಿತಕಾಮತಾಯ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯಥಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ನನ್ದಸ್ಸ ಹಿತಕಾಮತಾಯ ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತತ್ರ ಕಿರ ಏಕಚ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಓಸನ್ನವೀರಿಯಾ, ತೇ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಲೋಭೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಏವರೂಪಾ ಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪತ್ತಿ ಸುಲಭಾ’’ತಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೇ ಉಸ್ಸಾಹಜನನತ್ಥಂ ಆಹ। ಅಥ ವಾ ನಯಿದಂ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೇ ನಿಯೋಜನಂ, ಕೇವಲಂ ಪನ ‘‘ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಸದಿಸಾ ಏತೇಸಂ ರಾಜೂನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪತ್ತೀ’’ತಿ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಕಥನಂ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣವಿಭಾವನತ್ಥಞ್ಚಾಪಿ ಏವಮಾಹ। ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಹಿ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಅಜಾತಸತ್ತುಸ್ಸ ವಸೇನ ವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ನೇಸಂ ರಜ್ಜಸಿರಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ಠಿತಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ತಥಾರೂಪಾಯಪಿ ನಾಮ ಸಿರಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿನಾಸೋ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣವಿಭಾವನತ್ಥಂ ಆಹ।
Kasmā pana bhagavā anekasatehi suttehi cakkhādīnaṃ rūpādīsu nimittaggāhaṃ paṭisedhetvā idha mahantena ussāhena nimittaggāhe niyojetīti? Hitakāmatāya tesaṃ bhikkhūnaṃ yathā āyasmato nandassa hitakāmatāya saggasampattidassanatthaṃ. Tatra kira ekacce bhikkhū osannavīriyā, te sampattiyā palobhento ‘‘appamādena samaṇadhammaṃ karontānaṃ evarūpā issariyasampatti sulabhā’’ti samaṇadhamme ussāhajananatthaṃ āha. Atha vā nayidaṃ nimittaggāhe niyojanaṃ, kevalaṃ pana ‘‘dibbasampattisadisā etesaṃ rājūnaṃ issariyasampattī’’ti anupubbikathāya sampattikathanaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Aniccalakkhaṇavibhāvanatthañcāpi evamāha. Na cirasseva hi sabbepime ajātasattussa vasena vināsaṃ pāpuṇissanti, atha nesaṃ rajjasirisampattiṃ disvā ṭhitabhikkhū ‘‘tathārūpāyapi nāma sirisampattiyā vināso paññāyissatī’’ti aniccalakkhaṇaṃ bhāvetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇissantīti aniccalakkhaṇavibhāvanatthaṃ āha.
ಅಧಿವಾಸೇತೂತಿ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಯಾ ನಿಮನ್ತಿತಭಾವಂ ಞತ್ವಾಪಿ ಕಸ್ಮಾ ನಿಮನ್ತೇನ್ತೀತಿ? ಅಸದ್ದಹನತಾಯ ಚ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಚ। ಸಾ ಹಿ ಧುತ್ತಾ ಇತ್ಥೀ ಅನಿಮನ್ತೇತ್ವಾಪಿ ‘‘ನಿಮನ್ತೇಸಿ’’ನ್ತಿ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ತೇಸಂ ಅಹೋಸಿ। ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಗಮನಕಾಲೇ ಚ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಗಮನಂ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವತ್ತಮೇವ।
Adhivāsetūti ambapāliyā nimantitabhāvaṃ ñatvāpi kasmā nimantentīti? Asaddahanatāya ca vattasīsena ca. Sā hi dhuttā itthī animantetvāpi ‘‘nimantesi’’nti vadeyyāti tesaṃ ahosi. Dhammaṃ sutvā gamanakāle ca nimantetvā gamanaṃ nāma manussānaṃ vattameva.
ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೭೭. ಲಿಚ್ಛವೀವತ್ಥು • 177. Licchavīvatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕೋಟಿಗಾಮೇಸಚ್ಚಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೭೩. ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
