| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ලිච්‌ඡවීවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
289. නීලාති ඉදං සබ්‌බසඞ්‌ගාහකවචනං. නීලවණ්‌ණාතිආදි තස්‌සෙව විභාගදස්‌සනත්‌ථං. තත්‌ථ න තෙසං පකතිවණ්‌ණො නීලො, නීලවිලෙපනවිලිත්‌තත්‌තා පනෙතං වුත්‌තං. නීලවත්‌ථාති පටදුකූලකොසෙය්‍යාදීනිපි නෙසං නීලානෙව හොන්‌ති. නීලාලඞ්‌කාරාති නීලමණිඅලඞ්‌කාරෙහි නීලපුප්‌ඵෙහි ච අලඞ්‌කතා. තෙ කිර අලඞ්‌කාරා සුවණ්‌ණවිචිත්‌තාපි ඉන්‌දනීලමණිඔභාසෙහි එකනීලා විය ඛායන්‌ති, රථාපි නෙසං නීලමණිඛචිතා නීලවත්‌ථපරික්‌ඛිත්‌තා නීලධජනීලවම්‌මිකෙහි නීලාභරණෙහි නීලඅස්‌සෙහි යුත්‌තා, පතොදයට්‌ඨියොපි නීලායෙවාති ඉමිනා නයෙන සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. පටිවට්‌ටෙසීති පහරි. කිස්‌ස ජෙ අම්‌බපාලීති ජෙ-ති ආලපනං, භොති අම්‌බපාලි කිංකාරණාති වුත්‌තං හොති. සාහාරන්‌ති එත්‌ථ ආහරන්‌ති ඉමස්‌මා රාජපුරිසා බලින්‌ති ආහාරො, තබ්‌භුත්‌තජනපදො. තෙන සහිතං සාහාරං, සජනපදන්‌ති අත්‌ථො. අඞ්‌ගුලිං ඵොටෙසුන්‌ති අඞ්‌ගුලිං චාලෙසුං. අම්‌බකායාති මාතුගාමෙන. උපචාරවචනඤ්‌හෙතං, ඉත්‌ථීසු යදිදං අම්‌බකා මාතුගාමො ජනනිකාති. ඔලොකෙථාති පස්‌සථ. අපලොකෙථාති අපවත්‌තිත්‌වා ඔලොකෙථ, පුනප්‌පුනං පස්‌සථාති අත්‌ථො. උපසංහරථාති උපනෙථ, ඉමං ලිච්‌ඡවීපරිසං තුම්‌හාකං චිත්‌තෙන තාවතිංසසදිසං උපසංහරථ උපනෙථ අල්‌ලීයාපෙථ. යථෙව තාවතිංසා අභිරූපා පාසාදිකා නීලාදිනානාවණ්‌ණා, එවමිමෙ ලිච්‌ඡවීරාජානොපීති තාවතිංසෙහි සමකෙ කත්‌වා පස්‌සථාති අත්‌ථො.
289.Nīlāti idaṃ sabbasaṅgāhakavacanaṃ. Nīlavaṇṇātiādi tasseva vibhāgadassanatthaṃ. Tattha na tesaṃ pakativaṇṇo nīlo, nīlavilepanavilittattā panetaṃ vuttaṃ. Nīlavatthāti paṭadukūlakoseyyādīnipi nesaṃ nīlāneva honti. Nīlālaṅkārāti nīlamaṇialaṅkārehi nīlapupphehi ca alaṅkatā. Te kira alaṅkārā suvaṇṇavicittāpi indanīlamaṇiobhāsehi ekanīlā viya khāyanti, rathāpi nesaṃ nīlamaṇikhacitā nīlavatthaparikkhittā nīladhajanīlavammikehi nīlābharaṇehi nīlaassehi yuttā, patodayaṭṭhiyopi nīlāyevāti iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Paṭivaṭṭesīti pahari. Kissa je ambapālīti je-ti ālapanaṃ, bhoti ambapāli kiṃkāraṇāti vuttaṃ hoti. Sāhāranti ettha āharanti imasmā rājapurisā balinti āhāro, tabbhuttajanapado. Tena sahitaṃ sāhāraṃ, sajanapadanti attho. Aṅguliṃ phoṭesunti aṅguliṃ cālesuṃ. Ambakāyāti mātugāmena. Upacāravacanañhetaṃ, itthīsu yadidaṃ ambakā mātugāmo jananikāti. Olokethāti passatha. Apalokethāti apavattitvā oloketha, punappunaṃ passathāti attho. Upasaṃharathāti upanetha, imaṃ licchavīparisaṃ tumhākaṃ cittena tāvatiṃsasadisaṃ upasaṃharatha upanetha allīyāpetha. Yatheva tāvatiṃsā abhirūpā pāsādikā nīlādinānāvaṇṇā, evamime licchavīrājānopīti tāvatiṃsehi samake katvā passathāti attho.
කස්‌මා පන භගවා අනෙකසතෙහි සුත්‌තෙහි චක්‌ඛාදීනං රූපාදීසු නිමිත්‌තග්‌ගාහං පටිසෙධෙත්‌වා ඉධ මහන්‌තෙන උස්‌සාහෙන නිමිත්‌තග්‌ගාහෙ නියොජෙතීති? හිතකාමතාය තෙසං භික්‌ඛූනං යථා ආයස්‌මතො නන්‌දස්‌ස හිතකාමතාය සග්‌ගසම්‌පත්‌තිදස්‌සනත්‌ථං. තත්‍ර කිර එකච්‌චෙ භික්‌ඛූ ඔසන්‌නවීරියා, තෙ සම්‌පත්‌තියා පලොභෙන්‌තො ‘‘අප්‌පමාදෙන සමණධම්‌මං කරොන්‌තානං එවරූපා ඉස්‌සරියසම්‌පත්‌ති සුලභා’’ති සමණධම්‌මෙ උස්‌සාහජනනත්‌ථං ආහ. අථ වා නයිදං නිමිත්‌තග්‌ගාහෙ නියොජනං, කෙවලං පන ‘‘දිබ්‌බසම්‌පත්‌තිසදිසා එතෙසං රාජූනං ඉස්‌සරියසම්‌පත්‌තී’’ති අනුපුබ්‌බිකථාය සම්‌පත්‌තිකථනං විය දට්‌ඨබ්‌බං. අනිච්‌චලක්‌ඛණවිභාවනත්‌ථඤ්‌චාපි එවමාහ. න චිරස්‌සෙව හි සබ්‌බෙපිමෙ අජාතසත්‌තුස්‌ස වසෙන විනාසං පාපුණිස්‌සන්‌ති, අථ නෙසං රජ්‌ජසිරිසම්‌පත්‌තිං දිස්‌වා ඨිතභික්‌ඛූ ‘‘තථාරූපායපි නාම සිරිසම්‌පත්‌තියා විනාසො පඤ්‌ඤායිස්‌සතී’’ති අනිච්‌චලක්‌ඛණං භාවෙත්‌වා සහ පටිසම්‌භිදාහි අරහත්‌තං පාපුණිස්‌සන්‌තීති අනිච්‌චලක්‌ඛණවිභාවනත්‌ථං ආහ.
Kasmā pana bhagavā anekasatehi suttehi cakkhādīnaṃ rūpādīsu nimittaggāhaṃ paṭisedhetvā idha mahantena ussāhena nimittaggāhe niyojetīti? Hitakāmatāya tesaṃ bhikkhūnaṃ yathā āyasmato nandassa hitakāmatāya saggasampattidassanatthaṃ. Tatra kira ekacce bhikkhū osannavīriyā, te sampattiyā palobhento ‘‘appamādena samaṇadhammaṃ karontānaṃ evarūpā issariyasampatti sulabhā’’ti samaṇadhamme ussāhajananatthaṃ āha. Atha vā nayidaṃ nimittaggāhe niyojanaṃ, kevalaṃ pana ‘‘dibbasampattisadisā etesaṃ rājūnaṃ issariyasampattī’’ti anupubbikathāya sampattikathanaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Aniccalakkhaṇavibhāvanatthañcāpi evamāha. Na cirasseva hi sabbepime ajātasattussa vasena vināsaṃ pāpuṇissanti, atha nesaṃ rajjasirisampattiṃ disvā ṭhitabhikkhū ‘‘tathārūpāyapi nāma sirisampattiyā vināso paññāyissatī’’ti aniccalakkhaṇaṃ bhāvetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇissantīti aniccalakkhaṇavibhāvanatthaṃ āha.
අධිවාසෙතූති අම්‌බපාලියා නිමන්‌තිතභාවං ඤත්‌වාපි කස්‌මා නිමන්‌තෙන්‌තීති? අසද්‌දහනතාය ච වත්‌තසීසෙන ච. සා හි ධුත්‌තා ඉත්‌ථී අනිමන්‌තෙත්‌වාපි ‘‘නිමන්‌තෙසි’’න්‌ති වදෙය්‍යාති තෙසං අහොසි. ධම්‌මං සුත්‌වා ගමනකාලෙ ච නිමන්‌තෙත්‌වා ගමනං නාම මනුස්‌සානං වත්‌තමෙව.
Adhivāsetūti ambapāliyā nimantitabhāvaṃ ñatvāpi kasmā nimantentīti? Asaddahanatāya ca vattasīsena ca. Sā hi dhuttā itthī animantetvāpi ‘‘nimantesi’’nti vadeyyāti tesaṃ ahosi. Dhammaṃ sutvā gamanakāle ca nimantetvā gamanaṃ nāma manussānaṃ vattameva.
ලිච්‌ඡවීවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 177. ලිච්‌ඡවීවත්‌ථු • 177. Licchavīvatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / පාටලිගාමවත්‌ථුකථා • Pāṭaligāmavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / කොටිගාමෙසච්‌චකථාවණ්‌ණනා • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 173. පාටලිගාමවත්‌ථුකථා • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
