| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā
੨੮੯. ਨੀਲਾਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕવਚਨਂ। ਨੀਲવਣ੍ਣਾਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸੇવ વਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਤੇਸਂ ਪਕਤਿવਣ੍ਣੋ ਨੀਲੋ, ਨੀਲવਿਲੇਪਨવਿਲਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨੀਲવਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਦੁਕੂਲਕੋਸੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿਪਿ ਨੇਸਂ ਨੀਲਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਨੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰਾਤਿ ਨੀਲਮਣਿਅਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਨੀਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ਅਲਙ੍ਕਤਾ। ਤੇ ਕਿਰ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾ ਸੁવਣ੍ਣવਿਚਿਤ੍ਤਾਪਿ ਇਨ੍ਦਨੀਲਮਣਿਓਭਾਸੇਹਿ ਏਕਨੀਲਾ વਿਯ ਖਾਯਨ੍ਤਿ, ਰਥਾਪਿ ਨੇਸਂ ਨੀਲਮਣਿਖਚਿਤਾ ਨੀਲવਤ੍ਥਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨੀਲਧਜਨੀਲવਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਨੀਲਾਭਰਣੇਹਿ ਨੀਲਅਸ੍ਸੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਪਤੋਦਯਟ੍ਠਿਯੋਪਿ ਨੀਲਾਯੇવਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਟਿવਟ੍ਟੇਸੀਤਿ ਪਹਰਿ। ਕਿਸ੍ਸ ਜੇ ਅਮ੍ਬਪਾਲੀਤਿ ਜੇ-ਤਿ ਆਲਪਨਂ, ਭੋਤਿ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿ ਕਿਂਕਾਰਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਾਹਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਹਰਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਬਲਿਨ੍ਤਿ ਆਹਾਰੋ, ਤਬ੍ਭੁਤ੍ਤਜਨਪਦੋ। ਤੇਨ ਸਹਿਤਂ ਸਾਹਾਰਂ, ਸਜਨਪਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਫੋਟੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਚਾਲੇਸੁਂ। ਅਮ੍ਬਕਾਯਾਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ। ਉਪਚਾਰવਚਨਞ੍ਹੇਤਂ, ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਯਦਿਦਂ ਅਮ੍ਬਕਾ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਜਨਨਿਕਾਤਿ। ਓਲੋਕੇਥਾਤਿ ਪਸ੍ਸਥ। ਅਪਲੋਕੇਥਾਤਿ ਅਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਥ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਸਂਹਰਥਾਤਿ ਉਪਨੇਥ, ਇਮਂ ਲਿਚ੍ਛવੀਪਰਿਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਾવਤਿਂਸਸਦਿਸਂ ਉਪਸਂਹਰਥ ਉਪਨੇਥ ਅਲ੍ਲੀਯਾਪੇਥ। ਯਥੇવ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਨੀਲਾਦਿਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ, ਏવਮਿਮੇ ਲਿਚ੍ਛવੀਰਾਜਾਨੋਪੀਤਿ ਤਾવਤਿਂਸੇਹਿ ਸਮਕੇ ਕਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
289.Nīlāti idaṃ sabbasaṅgāhakavacanaṃ. Nīlavaṇṇātiādi tasseva vibhāgadassanatthaṃ. Tattha na tesaṃ pakativaṇṇo nīlo, nīlavilepanavilittattā panetaṃ vuttaṃ. Nīlavatthāti paṭadukūlakoseyyādīnipi nesaṃ nīlāneva honti. Nīlālaṅkārāti nīlamaṇialaṅkārehi nīlapupphehi ca alaṅkatā. Te kira alaṅkārā suvaṇṇavicittāpi indanīlamaṇiobhāsehi ekanīlā viya khāyanti, rathāpi nesaṃ nīlamaṇikhacitā nīlavatthaparikkhittā nīladhajanīlavammikehi nīlābharaṇehi nīlaassehi yuttā, patodayaṭṭhiyopi nīlāyevāti iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Paṭivaṭṭesīti pahari. Kissa je ambapālīti je-ti ālapanaṃ, bhoti ambapāli kiṃkāraṇāti vuttaṃ hoti. Sāhāranti ettha āharanti imasmā rājapurisā balinti āhāro, tabbhuttajanapado. Tena sahitaṃ sāhāraṃ, sajanapadanti attho. Aṅguliṃ phoṭesunti aṅguliṃ cālesuṃ. Ambakāyāti mātugāmena. Upacāravacanañhetaṃ, itthīsu yadidaṃ ambakā mātugāmo jananikāti. Olokethāti passatha. Apalokethāti apavattitvā oloketha, punappunaṃ passathāti attho. Upasaṃharathāti upanetha, imaṃ licchavīparisaṃ tumhākaṃ cittena tāvatiṃsasadisaṃ upasaṃharatha upanetha allīyāpetha. Yatheva tāvatiṃsā abhirūpā pāsādikā nīlādinānāvaṇṇā, evamime licchavīrājānopīti tāvatiṃsehi samake katvā passathāti attho.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਅਨੇਕਸਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤ੍વਾ ਇਧ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੇ ਨਿਯੋਜੇਤੀਤਿ? ਹਿਤਕਾਮਤਾਯ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਥਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿਤਕਾਮਤਾਯ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਤਤ੍ਰ ਕਿਰ ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓਸਨ੍ਨવੀਰਿਯਾ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਲੋਭੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਏવਰੂਪਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸੁਲਭਾ’’ਤਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮੇ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤ੍ਥਂ ਆਹ। ਅਥ વਾ ਨਯਿਦਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੇ ਨਿਯੋਜਨਂ, ਕੇવਲਂ ਪਨ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਾ ਏਤੇਸਂ ਰਾਜੂਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਨਂ વਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਪਿ ਏવਮਾਹ। ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸ વਸੇਨ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਨੇਸਂ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਤਥਾਰੂਪਾਯਪਿ ਨਾਮ ਸਿਰਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣવਿਭਾવਨਤ੍ਥਂ ਆਹ।
Kasmā pana bhagavā anekasatehi suttehi cakkhādīnaṃ rūpādīsu nimittaggāhaṃ paṭisedhetvā idha mahantena ussāhena nimittaggāhe niyojetīti? Hitakāmatāya tesaṃ bhikkhūnaṃ yathā āyasmato nandassa hitakāmatāya saggasampattidassanatthaṃ. Tatra kira ekacce bhikkhū osannavīriyā, te sampattiyā palobhento ‘‘appamādena samaṇadhammaṃ karontānaṃ evarūpā issariyasampatti sulabhā’’ti samaṇadhamme ussāhajananatthaṃ āha. Atha vā nayidaṃ nimittaggāhe niyojanaṃ, kevalaṃ pana ‘‘dibbasampattisadisā etesaṃ rājūnaṃ issariyasampattī’’ti anupubbikathāya sampattikathanaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Aniccalakkhaṇavibhāvanatthañcāpi evamāha. Na cirasseva hi sabbepime ajātasattussa vasena vināsaṃ pāpuṇissanti, atha nesaṃ rajjasirisampattiṃ disvā ṭhitabhikkhū ‘‘tathārūpāyapi nāma sirisampattiyā vināso paññāyissatī’’ti aniccalakkhaṇaṃ bhāvetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇissantīti aniccalakkhaṇavibhāvanatthaṃ āha.
ਅਧਿવਾਸੇਤੂਤਿ ਅਮ੍ਬਪਾਲਿਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾਪਿ ਕਸ੍ਮਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਸਦ੍ਦਹਨਤਾਯ ਚ વਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਚ। ਸਾ ਹਿ ਧੁਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ਚ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਮਨਂ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ વਤ੍ਤਮੇવ।
Adhivāsetūti ambapāliyā nimantitabhāvaṃ ñatvāpi kasmā nimantentīti? Asaddahanatāya ca vattasīsena ca. Sā hi dhuttā itthī animantetvāpi ‘‘nimantesi’’nti vadeyyāti tesaṃ ahosi. Dhammaṃ sutvā gamanakāle ca nimantetvā gamanaṃ nāma manussānaṃ vattameva.
ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Licchavīvatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੭੭. ਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁ • 177. Licchavīvatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਕੋਟਿਗਾਮੇਸਚ੍ਚਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Koṭigāmesaccakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੭੩. ਪਾਟਲਿਗਾਮવਤ੍ਥੁਕਥਾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
