| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
१०१. लिङ्गादिदस्सनकथा
101. Liṅgādidassanakathā
१७९. ‘‘आवासिकानं आकार’’न्ति इमिना आवासिकाकारन्ति पदस्स छट्ठीसमासं दस्सेति। सब्बत्थाति सब्बेसु ‘‘आवासिकलिङ्ग’’न्तिआदीसु। येनाति सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिना, गण्हतीति सम्बन्धो। तेसन्ति आवासिकानं। आचारसण्ठानन्ति आचारसण्ठितिं। सो सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिको आकारो नामाति योजना। यन्ति सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिं, गमयतीति सम्बन्धो। तत्थ तत्थाति तस्मिं तस्मिं ठाने। लीने आवासिकेति सम्बन्धो। तं सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादि लिङ्गं नामाति योजना। ‘‘अदिस्समाने’’ति इमिना लीनेति पदस्स अत्थं दस्सेति। ‘‘जानापेती’’ति इमिना गमयतीति पदस्स ञाणत्थं दस्सेति। यन्ति सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिं। तेति आवासिका। तं सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादि निमित्तं नामाति योजना। येनाति सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिना। तेति आवासिका उद्दिसियन्ति, सो सुपञ्ञत्तमञ्चपीठादिको उद्देसो नामाति योजना। इमेहि पदेहि आकिरियन्ति पकासियन्ति एतेनाति आकारो, लीने गमयति बोधेतीति लिङ्गं। निमियन्ति परिच्छिज्ज ञायन्ति एतेनाति निमित्तं, उद्दिसियन्ति अपदिसियन्ति एतेनाति उद्देसोति वचनत्थं दस्सेति। सब्बमेतन्ति ‘‘आवासिकाकार’’न्तिआदि एतं सब्बं। यथायोगन्ति पाळियं योगानुरूपं। तत्थाति आगन्तुकाकारादीसु। ‘‘अम्हाकं इद’’न्ति न ञातब्बन्ति अञ्ञातं, तदेव अञ्ञातकं, निसीदनादि। ‘‘अम्हाकं इद’’न्ति अजाननं नाम अत्तनो असन्तकत्ता, अञ्ञेसमेव सन्तकत्ता होतीति आह ‘‘अञ्ञेसं सन्तक’’न्ति। उदकनिस्सेकन्ति सिञ्चनविरहितं उदकं। बहुवचनस्साति ‘‘धोतान’’न्ति एत्थ छट्ठीबहुवचनस्स। एकवचनन्ति ‘‘धोतस्सा’’ति एकवचनं । पच्छिमपाठे मलं धुनाति अनेनाति धोतं, धोतञ्च तं उदकञ्चेति धोतउदकं, तमेव निस्सेकं धोतउदकनिस्सेकं।
179. ‘‘Āvāsikānaṃ ākāra’’nti iminā āvāsikākāranti padassa chaṭṭhīsamāsaṃ dasseti. Sabbatthāti sabbesu ‘‘āvāsikaliṅga’’ntiādīsu. Yenāti supaññattamañcapīṭhādinā, gaṇhatīti sambandho. Tesanti āvāsikānaṃ. Ācārasaṇṭhānanti ācārasaṇṭhitiṃ. So supaññattamañcapīṭhādiko ākāro nāmāti yojanā. Yanti supaññattamañcapīṭhādiṃ, gamayatīti sambandho. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Līne āvāsiketi sambandho. Taṃ supaññattamañcapīṭhādi liṅgaṃ nāmāti yojanā. ‘‘Adissamāne’’ti iminā līneti padassa atthaṃ dasseti. ‘‘Jānāpetī’’ti iminā gamayatīti padassa ñāṇatthaṃ dasseti. Yanti supaññattamañcapīṭhādiṃ. Teti āvāsikā. Taṃ supaññattamañcapīṭhādi nimittaṃ nāmāti yojanā. Yenāti supaññattamañcapīṭhādinā. Teti āvāsikā uddisiyanti, so supaññattamañcapīṭhādiko uddeso nāmāti yojanā. Imehi padehi ākiriyanti pakāsiyanti etenāti ākāro, līne gamayati bodhetīti liṅgaṃ. Nimiyanti paricchijja ñāyanti etenāti nimittaṃ, uddisiyanti apadisiyanti etenāti uddesoti vacanatthaṃ dasseti. Sabbametanti ‘‘āvāsikākāra’’ntiādi etaṃ sabbaṃ. Yathāyoganti pāḷiyaṃ yogānurūpaṃ. Tatthāti āgantukākārādīsu. ‘‘Amhākaṃ ida’’nti na ñātabbanti aññātaṃ, tadeva aññātakaṃ, nisīdanādi. ‘‘Amhākaṃ ida’’nti ajānanaṃ nāma attano asantakattā, aññesameva santakattā hotīti āha ‘‘aññesaṃ santaka’’nti. Udakanissekanti siñcanavirahitaṃ udakaṃ. Bahuvacanassāti ‘‘dhotāna’’nti ettha chaṭṭhībahuvacanassa. Ekavacananti ‘‘dhotassā’’ti ekavacanaṃ . Pacchimapāṭhe malaṃ dhunāti anenāti dhotaṃ, dhotañca taṃ udakañceti dhotaudakaṃ, tameva nissekaṃ dhotaudakanissekaṃ.
१८०. समानसंवासकदिट्ठिन्ति पदस्स इतिलोपसमासं दस्सेन्तो आह ‘‘समानसंवासका एतेति दिट्ठि’’न्ति। एतेति आवासिका भिक्खू। ‘‘लद्धि’’न्ति इमिना न पुच्छन्तीति पदस्स कम्मं दस्सेति। नानासंवासकभावन्ति तेसं लद्धिनानासंवासकभावं। ‘‘मद्दितु’’न्ति इमिना नाभिवितरन्तीति एत्थ अभिसद्दस्सत्थं दस्सेति। ‘‘अभिभवितु’’न्ति इमिना च तदेवत्थं दस्सेति। नानासंवासकभावस्स मद्दनं नाम लद्धिनिस्सज्जापनन्ति आह ‘‘तं दिट्ठिं न निस्सज्जापेन्ती’’ति।
180.Samānasaṃvāsakadiṭṭhinti padassa itilopasamāsaṃ dassento āha ‘‘samānasaṃvāsakā eteti diṭṭhi’’nti. Eteti āvāsikā bhikkhū. ‘‘Laddhi’’nti iminā na pucchantīti padassa kammaṃ dasseti. Nānāsaṃvāsakabhāvanti tesaṃ laddhinānāsaṃvāsakabhāvaṃ. ‘‘Madditu’’nti iminā nābhivitarantīti ettha abhisaddassatthaṃ dasseti. ‘‘Abhibhavitu’’nti iminā ca tadevatthaṃ dasseti. Nānāsaṃvāsakabhāvassa maddanaṃ nāma laddhinissajjāpananti āha ‘‘taṃ diṭṭhiṃ na nissajjāpentī’’ti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
१०१. लिङ्गादिदस्सनं • 101. Liṅgādidassanaṃ
१०२. नानासंवासकादीहि उपोसथकरणं • 102. Nānāsaṃvāsakādīhi uposathakaraṇaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / लिङ्गादिदस्सनकथा • Liṅgādidassanakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / लिङ्गादिदस्सनकथावण्णना • Liṅgādidassanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / लिङ्गादिदस्सनकथावण्णना • Liṅgādidassanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / लिङ्गादिदस्सनकथादिवण्णना • Liṅgādidassanakathādivaṇṇanā
