| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๐๑. ลิงฺคาทิทสฺสนกถา
101. Liṅgādidassanakathā
๑๗๙. ‘‘อาวาสิกานํ อาการ’’นฺติ อิมินา อาวาสิกาการนฺติ ปทสฺส ฉฎฺฐีสมาสํ ทเสฺสติฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ ‘‘อาวาสิกลิงฺค’’นฺติอาทีสุฯ เยนาติ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทินา, คณฺหตีติ สมฺพโนฺธฯ เตสนฺติ อาวาสิกานํฯ อาจารสณฺฐานนฺติ อาจารสณฺฐิติํฯ โส สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิโก อากาโร นามาติ โยชนาฯ ยนฺติ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิํ, คมยตีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ ลีเน อาวาสิเกติ สมฺพโนฺธฯ ตํ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิ ลิงฺคํ นามาติ โยชนาฯ ‘‘อทิสฺสมาเน’’ติ อิมินา ลีเนติ ปทสฺส อตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘ชานาเปตี’’ติ อิมินา คมยตีติ ปทสฺส ญาณตฺถํ ทเสฺสติฯ ยนฺติ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิํฯ เตติ อาวาสิกาฯ ตํ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิ นิมิตฺตํ นามาติ โยชนาฯ เยนาติ สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทินาฯ เตติ อาวาสิกา อุทฺทิสิยนฺติ, โส สุปญฺญตฺตมญฺจปีฐาทิโก อุเทฺทโส นามาติ โยชนาฯ อิเมหิ ปเทหิ อากิริยนฺติ ปกาสิยนฺติ เอเตนาติ อากาโร, ลีเน คมยติ โพเธตีติ ลิงฺคํฯ นิมิยนฺติ ปริจฺฉิชฺช ญายนฺติ เอเตนาติ นิมิตฺตํ, อุทฺทิสิยนฺติ อปทิสิยนฺติ เอเตนาติ อุเทฺทโสติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ สพฺพเมตนฺติ ‘‘อาวาสิกาการ’’นฺติอาทิ เอตํ สพฺพํฯ ยถาโยคนฺติ ปาฬิยํ โยคานุรูปํฯ ตตฺถาติ อาคนฺตุกาการาทีสุฯ ‘‘อมฺหากํ อิท’’นฺติ น ญาตพฺพนฺติ อญฺญาตํ, ตเทว อญฺญาตกํ, นิสีทนาทิฯ ‘‘อมฺหากํ อิท’’นฺติ อชานนํ นาม อตฺตโน อสนฺตกตฺตา, อเญฺญสเมว สนฺตกตฺตา โหตีติ อาห ‘‘อเญฺญสํ สนฺตก’’นฺติฯ อุทกนิเสฺสกนฺติ สิญฺจนวิรหิตํ อุทกํฯ พหุวจนสฺสาติ ‘‘โธตาน’’นฺติ เอตฺถ ฉฎฺฐีพหุวจนสฺสฯ เอกวจนนฺติ ‘‘โธตสฺสา’’ติ เอกวจนํ ฯ ปจฺฉิมปาเฐ มลํ ธุนาติ อเนนาติ โธตํ, โธตญฺจ ตํ อุทกเญฺจติ โธตอุทกํ, ตเมว นิเสฺสกํ โธตอุทกนิเสฺสกํฯ
179. ‘‘Āvāsikānaṃ ākāra’’nti iminā āvāsikākāranti padassa chaṭṭhīsamāsaṃ dasseti. Sabbatthāti sabbesu ‘‘āvāsikaliṅga’’ntiādīsu. Yenāti supaññattamañcapīṭhādinā, gaṇhatīti sambandho. Tesanti āvāsikānaṃ. Ācārasaṇṭhānanti ācārasaṇṭhitiṃ. So supaññattamañcapīṭhādiko ākāro nāmāti yojanā. Yanti supaññattamañcapīṭhādiṃ, gamayatīti sambandho. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Līne āvāsiketi sambandho. Taṃ supaññattamañcapīṭhādi liṅgaṃ nāmāti yojanā. ‘‘Adissamāne’’ti iminā līneti padassa atthaṃ dasseti. ‘‘Jānāpetī’’ti iminā gamayatīti padassa ñāṇatthaṃ dasseti. Yanti supaññattamañcapīṭhādiṃ. Teti āvāsikā. Taṃ supaññattamañcapīṭhādi nimittaṃ nāmāti yojanā. Yenāti supaññattamañcapīṭhādinā. Teti āvāsikā uddisiyanti, so supaññattamañcapīṭhādiko uddeso nāmāti yojanā. Imehi padehi ākiriyanti pakāsiyanti etenāti ākāro, līne gamayati bodhetīti liṅgaṃ. Nimiyanti paricchijja ñāyanti etenāti nimittaṃ, uddisiyanti apadisiyanti etenāti uddesoti vacanatthaṃ dasseti. Sabbametanti ‘‘āvāsikākāra’’ntiādi etaṃ sabbaṃ. Yathāyoganti pāḷiyaṃ yogānurūpaṃ. Tatthāti āgantukākārādīsu. ‘‘Amhākaṃ ida’’nti na ñātabbanti aññātaṃ, tadeva aññātakaṃ, nisīdanādi. ‘‘Amhākaṃ ida’’nti ajānanaṃ nāma attano asantakattā, aññesameva santakattā hotīti āha ‘‘aññesaṃ santaka’’nti. Udakanissekanti siñcanavirahitaṃ udakaṃ. Bahuvacanassāti ‘‘dhotāna’’nti ettha chaṭṭhībahuvacanassa. Ekavacananti ‘‘dhotassā’’ti ekavacanaṃ . Pacchimapāṭhe malaṃ dhunāti anenāti dhotaṃ, dhotañca taṃ udakañceti dhotaudakaṃ, tameva nissekaṃ dhotaudakanissekaṃ.
๑๘๐. สมานสํวาสกทิฎฺฐินฺติ ปทสฺส อิติโลปสมาสํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สมานสํวาสกา เอเตติ ทิฎฺฐิ’’นฺติฯ เอเตติ อาวาสิกา ภิกฺขูฯ ‘‘ลทฺธิ’’นฺติ อิมินา น ปุจฺฉนฺตีติ ปทสฺส กมฺมํ ทเสฺสติฯ นานาสํวาสกภาวนฺติ เตสํ ลทฺธินานาสํวาสกภาวํฯ ‘‘มทฺทิตุ’’นฺติ อิมินา นาภิวิตรนฺตีติ เอตฺถ อภิสทฺทสฺสตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘อภิภวิตุ’’นฺติ อิมินา จ ตเทวตฺถํ ทเสฺสติฯ นานาสํวาสกภาวสฺส มทฺทนํ นาม ลทฺธินิสฺสชฺชาปนนฺติ อาห ‘‘ตํ ทิฎฺฐิํ น นิสฺสชฺชาเปนฺตี’’ติฯ
180.Samānasaṃvāsakadiṭṭhinti padassa itilopasamāsaṃ dassento āha ‘‘samānasaṃvāsakā eteti diṭṭhi’’nti. Eteti āvāsikā bhikkhū. ‘‘Laddhi’’nti iminā na pucchantīti padassa kammaṃ dasseti. Nānāsaṃvāsakabhāvanti tesaṃ laddhinānāsaṃvāsakabhāvaṃ. ‘‘Madditu’’nti iminā nābhivitarantīti ettha abhisaddassatthaṃ dasseti. ‘‘Abhibhavitu’’nti iminā ca tadevatthaṃ dasseti. Nānāsaṃvāsakabhāvassa maddanaṃ nāma laddhinissajjāpananti āha ‘‘taṃ diṭṭhiṃ na nissajjāpentī’’ti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๑๐๑. ลิงฺคาทิทสฺสนํ • 101. Liṅgādidassanaṃ
๑๐๒. นานาสํวาสกาทีหิ อุโปสถกรณํ • 102. Nānāsaṃvāsakādīhi uposathakaraṇaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ลิงฺคาทิทสฺสนกถา • Liṅgādidassanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ลิงฺคาทิทสฺสนกถาวณฺณนา • Liṅgādidassanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ลิงฺคาทิทสฺสนกถาวณฺณนา • Liṅgādidassanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ลิงฺคาทิทสฺสนกถาทิวณฺณนา • Liṅgādidassanakathādivaṇṇanā
