Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౧౦. లిత్తవగ్గో

    10. Littavaggo

    [౯౧] ౧. లిత్తజాతకవణ్ణనా

    [91] 1. Littajātakavaṇṇanā

    లిత్తం పరమేన తేజసాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో అపచ్చవేక్ఖితపరిభోగం ఆరబ్భ కథేసి. తస్మిం కిర కాలే భిక్ఖూ చీవరాదీని లభిత్వా యేభుయ్యేన అపచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జన్తి. తే చత్తారో పచ్చయే అపచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జమానా యేభుయ్యేన నిరయతిరచ్ఛానయోనితో న ముచ్చన్తి. సత్థా తం కారణం ఞత్వా భిక్ఖూనం అనేకపరియాయేన ధమ్మిం కథం కథేత్వా అపచ్చవేక్ఖితపరిభోగే ఆదీనవం దస్సేత్వా ‘‘భిక్ఖవే, భిక్ఖునా నామ చత్తారో పచ్చయే లభిత్వా అపచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జితుం న వట్టతి, తస్మా ఇతో పట్ఠాయ చత్తారో పచ్చయే పచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జేయ్యాథా’’తి పచ్చవేక్ఖనవిధిం దస్సేన్తో ‘‘ఇధ పన, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పటిసఙ్ఖా యోనిసో చీవరం పటిసేవతి సీతస్స పటిఘాతాయా’’తిఆదినా (మ॰ ని॰ ౧.౨౩; అ॰ ని॰ ౬.౫౮) నయేన తన్తిం ఠపేత్వా ‘‘భిక్ఖవే, చత్తారో పచ్చయే ఏవం పచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి, అపచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభోగో నామ హలాహలవిసపరిభోగసదిసో. పోరాణకా హి అపచ్చవేక్ఖిత్వా దోసం అజానిత్వా విసం పరిభుఞ్జిత్వా విపాకన్తే మహాదుక్ఖం అనుభవింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Littaṃparamena tejasāti idaṃ satthā jetavane viharanto apaccavekkhitaparibhogaṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ kira kāle bhikkhū cīvarādīni labhitvā yebhuyyena apaccavekkhitvā paribhuñjanti. Te cattāro paccaye apaccavekkhitvā paribhuñjamānā yebhuyyena nirayatiracchānayonito na muccanti. Satthā taṃ kāraṇaṃ ñatvā bhikkhūnaṃ anekapariyāyena dhammiṃ kathaṃ kathetvā apaccavekkhitaparibhoge ādīnavaṃ dassetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma cattāro paccaye labhitvā apaccavekkhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya cattāro paccaye paccavekkhitvā paribhuñjeyyāthā’’ti paccavekkhanavidhiṃ dassento ‘‘idha pana, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati sītassa paṭighātāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58) nayena tantiṃ ṭhapetvā ‘‘bhikkhave, cattāro paccaye evaṃ paccavekkhitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, apaccavekkhitvā paribhogo nāma halāhalavisaparibhogasadiso. Porāṇakā hi apaccavekkhitvā dosaṃ ajānitvā visaṃ paribhuñjitvā vipākante mahādukkhaṃ anubhaviṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో అఞ్ఞతరస్మిం మహాభోగకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో అక్ఖధుత్తో అహోసి. అథాపరో కూటక్ఖధుత్తో బోధిసత్తేన సద్ధిం కీళన్తో అత్తనో జయే వత్తమానే కేళిమణ్డలం న భిన్దతి, పరాజయకాలే పన అక్ఖం ముఖే పక్ఖిపిత్వా ‘‘అక్ఖో నట్ఠో’’తి కేళిమణ్డలం భిన్దిత్వా పక్కమతి. బోధిసత్తో తస్స తం కారణం ఞత్వా ‘‘హోతు, జానిస్సామేత్థ పతిరూపకారణ’’న్తి అక్ఖే ఆదాయ అత్తనో ఘరే హలాహలవిసేన రఞ్జిత్వా పునప్పునం సుక్ఖాపేత్వా తే ఆదాయ తస్స సన్తికం గన్త్వా ‘‘ఏహి, సమ్మ, అక్ఖేహి కీళామా’’తి ఆహ. సో ‘‘సాధు, సమ్మా’’తి కేళిమణ్డలం సజ్జేత్వా తేన సద్ధిం కీళన్తో అత్తనో పరాజయకాలే ఏకం అక్ఖం ముఖే పక్ఖిపి. అథ నం బోధిసత్తో తథా కరోన్తం దిస్వా ‘‘గిలాహి తావ, పచ్ఛా ఇదం నామేతన్తి జానిస్ససీ’’తి చోదేతుం ఇమం గాథమాహ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto aññatarasmiṃ mahābhogakule nibbattitvā vayappatto akkhadhutto ahosi. Athāparo kūṭakkhadhutto bodhisattena saddhiṃ kīḷanto attano jaye vattamāne keḷimaṇḍalaṃ na bhindati, parājayakāle pana akkhaṃ mukhe pakkhipitvā ‘‘akkho naṭṭho’’ti keḷimaṇḍalaṃ bhinditvā pakkamati. Bodhisatto tassa taṃ kāraṇaṃ ñatvā ‘‘hotu, jānissāmettha patirūpakāraṇa’’nti akkhe ādāya attano ghare halāhalavisena rañjitvā punappunaṃ sukkhāpetvā te ādāya tassa santikaṃ gantvā ‘‘ehi, samma, akkhehi kīḷāmā’’ti āha. So ‘‘sādhu, sammā’’ti keḷimaṇḍalaṃ sajjetvā tena saddhiṃ kīḷanto attano parājayakāle ekaṃ akkhaṃ mukhe pakkhipi. Atha naṃ bodhisatto tathā karontaṃ disvā ‘‘gilāhi tāva, pacchā idaṃ nāmetanti jānissasī’’ti codetuṃ imaṃ gāthamāha –

    ౯౧.

    91.

    ‘‘లిత్తం పరమేన తేజసా, గిలమక్ఖం పురిసో న బుజ్ఝతి;

    ‘‘Littaṃ paramena tejasā, gilamakkhaṃ puriso na bujjhati;

    గిల రే గిల పాపధుత్తక, పచ్ఛా తే కటుకం భవిస్సతీ’’తి.

    Gila re gila pāpadhuttaka, pacchā te kaṭukaṃ bhavissatī’’ti.

    తత్థ లిత్తన్తి మక్ఖితం రఞ్జితం. పరమేన తేజసాతి ఉత్తమతేజసమ్పన్నేన హలాహలవిసేన. గిలన్తి గిలన్తో. అక్ఖన్తి గుళకం. న బుజ్ఝతీతి ‘‘అయం మే గిలతో ఇదం నామ కరిస్సతీ’’తి న జానాతి. గిల రేతి గిలాహి అరే. గిలాతి పునపి చోదేన్తో వదతి. పచ్ఛా తే కటుకం భవిస్సతీతి ఇమస్మిం తే అక్ఖే గిలితే పచ్ఛా ఏతం విసం తిఖిణం భవిస్సతీతి అత్థో.

    Tattha littanti makkhitaṃ rañjitaṃ. Paramena tejasāti uttamatejasampannena halāhalavisena. Gilanti gilanto. Akkhanti guḷakaṃ. Na bujjhatīti ‘‘ayaṃ me gilato idaṃ nāma karissatī’’ti na jānāti. Gila reti gilāhi are. Gilāti punapi codento vadati. Pacchā te kaṭukaṃ bhavissatīti imasmiṃ te akkhe gilite pacchā etaṃ visaṃ tikhiṇaṃ bhavissatīti attho.

    సో బోధిసత్తస్స కథేన్తస్సేవ విసవేగేన ముచ్ఛితో అక్ఖీని పరివత్తేత్వా ఖన్ధం నామేత్వా పతి. బోధిసత్తో ‘‘ఇదానిస్స జీవితదానం దాతుం వట్టతీ’’తి ఓసధపరిభావితం వమనయోగం దత్వా వమేత్వా సప్పిఫాణితమధుసక్కరాదయో ఖాదాపేత్వా అరోగం కత్వా ‘‘పున ఏవరూపం మా అకాసీ’’తి ఓవదిత్వా దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా యథాకమ్మం గతో.

    So bodhisattassa kathentasseva visavegena mucchito akkhīni parivattetvā khandhaṃ nāmetvā pati. Bodhisatto ‘‘idānissa jīvitadānaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti osadhaparibhāvitaṃ vamanayogaṃ datvā vametvā sappiphāṇitamadhusakkarādayo khādāpetvā arogaṃ katvā ‘‘puna evarūpaṃ mā akāsī’’ti ovaditvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా ‘‘భిక్ఖవే, అపచ్చవేక్ఖితపరిభోగో నామ అపచ్చవేక్ఖిత్వా కతవిసపరిభోగసదిసో హోతీ’’తి వత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా పణ్డితధుత్తో అహమేవ అహోసిం, కూటధుత్తో పనేత్థ న కథీయతి, యథా చ ఏత్థ, ఏవం సబ్బత్థ. యో పన ఇమస్మిం కాలే న పఞ్ఞాయతి, సో న కథీయతేవా’’తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘bhikkhave, apaccavekkhitaparibhogo nāma apaccavekkhitvā katavisaparibhogasadiso hotī’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paṇḍitadhutto ahameva ahosiṃ, kūṭadhutto panettha na kathīyati, yathā ca ettha, evaṃ sabbattha. Yo pana imasmiṃ kāle na paññāyati, so na kathīyatevā’’ti.

    లిత్తజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Littajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౯౧. లిత్తజాతకం • 91. Littajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact