Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

    ១០. លិត្តវគ្គោ

    10. Littavaggo

    [៩១] ១. លិត្តជាតកវណ្ណនា

    [91] 1. Littajātakavaṇṇanā

    លិត្តំ បរមេន តេជសាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អបច្ចវេក្ខិតបរិភោគំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្មិំ កិរ កាលេ ភិក្ខូ ចីវរាទីនិ លភិត្វា យេភុយ្យេន អបច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជន្តិ។ តេ ចត្តារោ បច្ចយេ អបច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជមានា យេភុយ្យេន និរយតិរច្ឆានយោនិតោ ន មុច្ចន្តិ។ សត្ថា តំ ការណំ ញត្វា ភិក្ខូនំ អនេកបរិយាយេន ធម្មិំ កថំ កថេត្វា អបច្ចវេក្ខិតបរិភោគេ អាទីនវំ ទស្សេត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនា នាម ចត្តារោ បច្ចយេ លភិត្វា អបច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជិតុំ ន វដ្ដតិ, តស្មា ឥតោ បដ្ឋាយ ចត្តារោ បច្ចយេ បច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជេយ្យាថា’’តិ បច្ចវេក្ខនវិធិំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ បដិសង្ខា យោនិសោ ចីវរំ បដិសេវតិ សីតស្ស បដិឃាតាយា’’តិអាទិនា (ម. និ. ១.២៣; អ. និ. ៦.៥៨) នយេន តន្តិំ ឋបេត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, ចត្តារោ បច្ចយេ ឯវំ បច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជិតុំ វដ្ដតិ, អបច្ចវេក្ខិត្វា បរិភោគោ នាម ហលាហលវិសបរិភោគសទិសោ។ បោរាណកា ហិ អបច្ចវេក្ខិត្វា ទោសំ អជានិត្វា វិសំ បរិភុញ្ជិត្វា វិបាកន្តេ មហាទុក្ខំ អនុភវិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។

    Littaṃparamena tejasāti idaṃ satthā jetavane viharanto apaccavekkhitaparibhogaṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ kira kāle bhikkhū cīvarādīni labhitvā yebhuyyena apaccavekkhitvā paribhuñjanti. Te cattāro paccaye apaccavekkhitvā paribhuñjamānā yebhuyyena nirayatiracchānayonito na muccanti. Satthā taṃ kāraṇaṃ ñatvā bhikkhūnaṃ anekapariyāyena dhammiṃ kathaṃ kathetvā apaccavekkhitaparibhoge ādīnavaṃ dassetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma cattāro paccaye labhitvā apaccavekkhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya cattāro paccaye paccavekkhitvā paribhuñjeyyāthā’’ti paccavekkhanavidhiṃ dassento ‘‘idha pana, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati sītassa paṭighātāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58) nayena tantiṃ ṭhapetvā ‘‘bhikkhave, cattāro paccaye evaṃ paccavekkhitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, apaccavekkhitvā paribhogo nāma halāhalavisaparibhogasadiso. Porāṇakā hi apaccavekkhitvā dosaṃ ajānitvā visaṃ paribhuñjitvā vipākante mahādukkhaṃ anubhaviṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ អញ្ញតរស្មិំ មហាភោគកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ អក្ខធុត្តោ អហោសិ។ អថាបរោ កូដក្ខធុត្តោ ពោធិសត្តេន សទ្ធិំ កីឡន្តោ អត្តនោ ជយេ វត្តមានេ កេឡិមណ្ឌលំ ន ភិន្ទតិ, បរាជយកាលេ បន អក្ខំ មុខេ បក្ខិបិត្វា ‘‘អក្ខោ នដ្ឋោ’’តិ កេឡិមណ្ឌលំ ភិន្ទិត្វា បក្កមតិ។ ពោធិសត្តោ តស្ស តំ ការណំ ញត្វា ‘‘ហោតុ, ជានិស្សាមេត្ថ បតិរូបការណ’’ន្តិ អក្ខេ អាទាយ អត្តនោ ឃរេ ហលាហលវិសេន រញ្ជិត្វា បុនប្បុនំ សុក្ខាបេត្វា តេ អាទាយ តស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា ‘‘ឯហិ, សម្ម, អក្ខេហិ កីឡាមា’’តិ អាហ។ សោ ‘‘សាធុ, សម្មា’’តិ កេឡិមណ្ឌលំ សជ្ជេត្វា តេន សទ្ធិំ កីឡន្តោ អត្តនោ បរាជយកាលេ ឯកំ អក្ខំ មុខេ បក្ខិបិ។ អថ នំ ពោធិសត្តោ តថា ករោន្តំ ទិស្វា ‘‘គិលាហិ តាវ, បច្ឆា ឥទំ នាមេតន្តិ ជានិស្សសី’’តិ ចោទេតុំ ឥមំ គាថមាហ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto aññatarasmiṃ mahābhogakule nibbattitvā vayappatto akkhadhutto ahosi. Athāparo kūṭakkhadhutto bodhisattena saddhiṃ kīḷanto attano jaye vattamāne keḷimaṇḍalaṃ na bhindati, parājayakāle pana akkhaṃ mukhe pakkhipitvā ‘‘akkho naṭṭho’’ti keḷimaṇḍalaṃ bhinditvā pakkamati. Bodhisatto tassa taṃ kāraṇaṃ ñatvā ‘‘hotu, jānissāmettha patirūpakāraṇa’’nti akkhe ādāya attano ghare halāhalavisena rañjitvā punappunaṃ sukkhāpetvā te ādāya tassa santikaṃ gantvā ‘‘ehi, samma, akkhehi kīḷāmā’’ti āha. So ‘‘sādhu, sammā’’ti keḷimaṇḍalaṃ sajjetvā tena saddhiṃ kīḷanto attano parājayakāle ekaṃ akkhaṃ mukhe pakkhipi. Atha naṃ bodhisatto tathā karontaṃ disvā ‘‘gilāhi tāva, pacchā idaṃ nāmetanti jānissasī’’ti codetuṃ imaṃ gāthamāha –

    ៩១.

    91.

    ‘‘លិត្តំ បរមេន តេជសា, គិលមក្ខំ បុរិសោ ន ពុជ្ឈតិ;

    ‘‘Littaṃ paramena tejasā, gilamakkhaṃ puriso na bujjhati;

    គិល រេ គិល បាបធុត្តក, បច្ឆា តេ កដុកំ ភវិស្សតី’’តិ។

    Gila re gila pāpadhuttaka, pacchā te kaṭukaṃ bhavissatī’’ti.

    តត្ថ លិត្តន្តិ មក្ខិតំ រញ្ជិតំ។ បរមេន តេជសាតិ ឧត្តមតេជសម្បន្នេន ហលាហលវិសេន។ គិលន្តិ គិលន្តោ។ អក្ខន្តិ គុឡកំ។ ន ពុជ្ឈតីតិ ‘‘អយំ មេ គិលតោ ឥទំ នាម ករិស្សតី’’តិ ន ជានាតិ។ គិល រេតិ គិលាហិ អរេ។ គិលាតិ បុនបិ ចោទេន្តោ វទតិ។ បច្ឆា តេ កដុកំ ភវិស្សតីតិ ឥមស្មិំ តេ អក្ខេ គិលិតេ បច្ឆា ឯតំ វិសំ តិខិណំ ភវិស្សតីតិ អត្ថោ។

    Tattha littanti makkhitaṃ rañjitaṃ. Paramena tejasāti uttamatejasampannena halāhalavisena. Gilanti gilanto. Akkhanti guḷakaṃ. Na bujjhatīti ‘‘ayaṃ me gilato idaṃ nāma karissatī’’ti na jānāti. Gila reti gilāhi are. Gilāti punapi codento vadati. Pacchā te kaṭukaṃ bhavissatīti imasmiṃ te akkhe gilite pacchā etaṃ visaṃ tikhiṇaṃ bhavissatīti attho.

    សោ ពោធិសត្តស្ស កថេន្តស្សេវ វិសវេគេន មុច្ឆិតោ អក្ខីនិ បរិវត្តេត្វា ខន្ធំ នាមេត្វា បតិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘ឥទានិស្ស ជីវិតទានំ ទាតុំ វដ្ដតី’’តិ ឱសធបរិភាវិតំ វមនយោគំ ទត្វា វមេត្វា សប្បិផាណិតមធុសក្ករាទយោ ខាទាបេត្វា អរោគំ កត្វា ‘‘បុន ឯវរូបំ មា អកាសី’’តិ ឱវទិត្វា ទានាទីនិ បុញ្ញានិ កត្វា យថាកម្មំ គតោ។

    So bodhisattassa kathentasseva visavegena mucchito akkhīni parivattetvā khandhaṃ nāmetvā pati. Bodhisatto ‘‘idānissa jīvitadānaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti osadhaparibhāvitaṃ vamanayogaṃ datvā vametvā sappiphāṇitamadhusakkarādayo khādāpetvā arogaṃ katvā ‘‘puna evarūpaṃ mā akāsī’’ti ovaditvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.

    សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, អបច្ចវេក្ខិតបរិភោគោ នាម អបច្ចវេក្ខិត្វា កតវិសបរិភោគសទិសោ ហោតី’’តិ វត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា បណ្ឌិតធុត្តោ អហមេវ អហោសិំ, កូដធុត្តោ បនេត្ថ ន កថីយតិ, យថា ច ឯត្ថ, ឯវំ សព្ពត្ថ។ យោ បន ឥមស្មិំ កាលេ ន បញ្ញាយតិ, សោ ន កថីយតេវា’’តិ។

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘bhikkhave, apaccavekkhitaparibhogo nāma apaccavekkhitvā katavisaparibhogasadiso hotī’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paṇḍitadhutto ahameva ahosiṃ, kūṭadhutto panettha na kathīyati, yathā ca ettha, evaṃ sabbattha. Yo pana imasmiṃ kāle na paññāyati, so na kathīyatevā’’ti.

    លិត្តជាតកវណ្ណនា បឋមា។

    Littajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៩១. លិត្តជាតកំ • 91. Littajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact