Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
൧൦. ലിത്തവഗ്ഗോ
10. Littavaggo
[൯൧] ൧. ലിത്തജാതകവണ്ണനാ
[91] 1. Littajātakavaṇṇanā
ലിത്തം പരമേന തേജസാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ അപച്ചവേക്ഖിതപരിഭോഗം ആരബ്ഭ കഥേസി. തസ്മിം കിര കാലേ ഭിക്ഖൂ ചീവരാദീനി ലഭിത്വാ യേഭുയ്യേന അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തി. തേ ചത്താരോ പച്ചയേ അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജമാനാ യേഭുയ്യേന നിരയതിരച്ഛാനയോനിതോ ന മുച്ചന്തി. സത്ഥാ തം കാരണം ഞത്വാ ഭിക്ഖൂനം അനേകപരിയായേന ധമ്മിം കഥം കഥേത്വാ അപച്ചവേക്ഖിതപരിഭോഗേ ആദീനവം ദസ്സേത്വാ ‘‘ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ നാമ ചത്താരോ പച്ചയേ ലഭിത്വാ അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും ന വട്ടതി, തസ്മാ ഇതോ പട്ഠായ ചത്താരോ പച്ചയേ പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജേയ്യാഥാ’’തി പച്ചവേക്ഖനവിധിം ദസ്സേന്തോ ‘‘ഇധ പന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ചീവരം പടിസേവതി സീതസ്സ പടിഘാതായാ’’തിആദിനാ (മ॰ നി॰ ൧.൨൩; അ॰ നി॰ ൬.൫൮) നയേന തന്തിം ഠപേത്വാ ‘‘ഭിക്ഖവേ, ചത്താരോ പച്ചയേ ഏവം പച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി, അപച്ചവേക്ഖിത്വാ പരിഭോഗോ നാമ ഹലാഹലവിസപരിഭോഗസദിസോ. പോരാണകാ ഹി അപച്ചവേക്ഖിത്വാ ദോസം അജാനിത്വാ വിസം പരിഭുഞ്ജിത്വാ വിപാകന്തേ മഹാദുക്ഖം അനുഭവിംസൂ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Littaṃparamena tejasāti idaṃ satthā jetavane viharanto apaccavekkhitaparibhogaṃ ārabbha kathesi. Tasmiṃ kira kāle bhikkhū cīvarādīni labhitvā yebhuyyena apaccavekkhitvā paribhuñjanti. Te cattāro paccaye apaccavekkhitvā paribhuñjamānā yebhuyyena nirayatiracchānayonito na muccanti. Satthā taṃ kāraṇaṃ ñatvā bhikkhūnaṃ anekapariyāyena dhammiṃ kathaṃ kathetvā apaccavekkhitaparibhoge ādīnavaṃ dassetvā ‘‘bhikkhave, bhikkhunā nāma cattāro paccaye labhitvā apaccavekkhitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya cattāro paccaye paccavekkhitvā paribhuñjeyyāthā’’ti paccavekkhanavidhiṃ dassento ‘‘idha pana, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati sītassa paṭighātāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58) nayena tantiṃ ṭhapetvā ‘‘bhikkhave, cattāro paccaye evaṃ paccavekkhitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, apaccavekkhitvā paribhogo nāma halāhalavisaparibhogasadiso. Porāṇakā hi apaccavekkhitvā dosaṃ ajānitvā visaṃ paribhuñjitvā vipākante mahādukkhaṃ anubhaviṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ അഞ്ഞതരസ്മിം മഹാഭോഗകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ അക്ഖധുത്തോ അഹോസി. അഥാപരോ കൂടക്ഖധുത്തോ ബോധിസത്തേന സദ്ധിം കീളന്തോ അത്തനോ ജയേ വത്തമാനേ കേളിമണ്ഡലം ന ഭിന്ദതി, പരാജയകാലേ പന അക്ഖം മുഖേ പക്ഖിപിത്വാ ‘‘അക്ഖോ നട്ഠോ’’തി കേളിമണ്ഡലം ഭിന്ദിത്വാ പക്കമതി. ബോധിസത്തോ തസ്സ തം കാരണം ഞത്വാ ‘‘ഹോതു, ജാനിസ്സാമേത്ഥ പതിരൂപകാരണ’’ന്തി അക്ഖേ ആദായ അത്തനോ ഘരേ ഹലാഹലവിസേന രഞ്ജിത്വാ പുനപ്പുനം സുക്ഖാപേത്വാ തേ ആദായ തസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘ഏഹി, സമ്മ, അക്ഖേഹി കീളാമാ’’തി ആഹ. സോ ‘‘സാധു, സമ്മാ’’തി കേളിമണ്ഡലം സജ്ജേത്വാ തേന സദ്ധിം കീളന്തോ അത്തനോ പരാജയകാലേ ഏകം അക്ഖം മുഖേ പക്ഖിപി. അഥ നം ബോധിസത്തോ തഥാ കരോന്തം ദിസ്വാ ‘‘ഗിലാഹി താവ, പച്ഛാ ഇദം നാമേതന്തി ജാനിസ്സസീ’’തി ചോദേതും ഇമം ഗാഥമാഹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto aññatarasmiṃ mahābhogakule nibbattitvā vayappatto akkhadhutto ahosi. Athāparo kūṭakkhadhutto bodhisattena saddhiṃ kīḷanto attano jaye vattamāne keḷimaṇḍalaṃ na bhindati, parājayakāle pana akkhaṃ mukhe pakkhipitvā ‘‘akkho naṭṭho’’ti keḷimaṇḍalaṃ bhinditvā pakkamati. Bodhisatto tassa taṃ kāraṇaṃ ñatvā ‘‘hotu, jānissāmettha patirūpakāraṇa’’nti akkhe ādāya attano ghare halāhalavisena rañjitvā punappunaṃ sukkhāpetvā te ādāya tassa santikaṃ gantvā ‘‘ehi, samma, akkhehi kīḷāmā’’ti āha. So ‘‘sādhu, sammā’’ti keḷimaṇḍalaṃ sajjetvā tena saddhiṃ kīḷanto attano parājayakāle ekaṃ akkhaṃ mukhe pakkhipi. Atha naṃ bodhisatto tathā karontaṃ disvā ‘‘gilāhi tāva, pacchā idaṃ nāmetanti jānissasī’’ti codetuṃ imaṃ gāthamāha –
൯൧.
91.
‘‘ലിത്തം പരമേന തേജസാ, ഗിലമക്ഖം പുരിസോ ന ബുജ്ഝതി;
‘‘Littaṃ paramena tejasā, gilamakkhaṃ puriso na bujjhati;
ഗില രേ ഗില പാപധുത്തക, പച്ഛാ തേ കടുകം ഭവിസ്സതീ’’തി.
Gila re gila pāpadhuttaka, pacchā te kaṭukaṃ bhavissatī’’ti.
തത്ഥ ലിത്തന്തി മക്ഖിതം രഞ്ജിതം. പരമേന തേജസാതി ഉത്തമതേജസമ്പന്നേന ഹലാഹലവിസേന. ഗിലന്തി ഗിലന്തോ. അക്ഖന്തി ഗുളകം. ന ബുജ്ഝതീതി ‘‘അയം മേ ഗിലതോ ഇദം നാമ കരിസ്സതീ’’തി ന ജാനാതി. ഗില രേതി ഗിലാഹി അരേ. ഗിലാതി പുനപി ചോദേന്തോ വദതി. പച്ഛാ തേ കടുകം ഭവിസ്സതീതി ഇമസ്മിം തേ അക്ഖേ ഗിലിതേ പച്ഛാ ഏതം വിസം തിഖിണം ഭവിസ്സതീതി അത്ഥോ.
Tattha littanti makkhitaṃ rañjitaṃ. Paramena tejasāti uttamatejasampannena halāhalavisena. Gilanti gilanto. Akkhanti guḷakaṃ. Na bujjhatīti ‘‘ayaṃ me gilato idaṃ nāma karissatī’’ti na jānāti. Gila reti gilāhi are. Gilāti punapi codento vadati. Pacchā te kaṭukaṃ bhavissatīti imasmiṃ te akkhe gilite pacchā etaṃ visaṃ tikhiṇaṃ bhavissatīti attho.
സോ ബോധിസത്തസ്സ കഥേന്തസ്സേവ വിസവേഗേന മുച്ഛിതോ അക്ഖീനി പരിവത്തേത്വാ ഖന്ധം നാമേത്വാ പതി. ബോധിസത്തോ ‘‘ഇദാനിസ്സ ജീവിതദാനം ദാതും വട്ടതീ’’തി ഓസധപരിഭാവിതം വമനയോഗം ദത്വാ വമേത്വാ സപ്പിഫാണിതമധുസക്കരാദയോ ഖാദാപേത്വാ അരോഗം കത്വാ ‘‘പുന ഏവരൂപം മാ അകാസീ’’തി ഓവദിത്വാ ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ യഥാകമ്മം ഗതോ.
So bodhisattassa kathentasseva visavegena mucchito akkhīni parivattetvā khandhaṃ nāmetvā pati. Bodhisatto ‘‘idānissa jīvitadānaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti osadhaparibhāvitaṃ vamanayogaṃ datvā vametvā sappiphāṇitamadhusakkarādayo khādāpetvā arogaṃ katvā ‘‘puna evarūpaṃ mā akāsī’’ti ovaditvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ‘‘ഭിക്ഖവേ, അപച്ചവേക്ഖിതപരിഭോഗോ നാമ അപച്ചവേക്ഖിത്വാ കതവിസപരിഭോഗസദിസോ ഹോതീ’’തി വത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ പണ്ഡിതധുത്തോ അഹമേവ അഹോസിം, കൂടധുത്തോ പനേത്ഥ ന കഥീയതി, യഥാ ച ഏത്ഥ, ഏവം സബ്ബത്ഥ. യോ പന ഇമസ്മിം കാലേ ന പഞ്ഞായതി, സോ ന കഥീയതേവാ’’തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘bhikkhave, apaccavekkhitaparibhogo nāma apaccavekkhitvā katavisaparibhogasadiso hotī’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paṇḍitadhutto ahameva ahosiṃ, kūṭadhutto panettha na kathīyati, yathā ca ettha, evaṃ sabbattha. Yo pana imasmiṃ kāle na paññāyati, so na kathīyatevā’’ti.
ലിത്തജാതകവണ്ണനാ പഠമാ.
Littajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൯൧. ലിത്തജാതകം • 91. Littajātakaṃ