| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
១. ឯកកនិបាតោ
1. Ekakanipāto
១. បឋមវគ្គោ
1. Paṭhamavaggo
១. លោភសុត្តវណ្ណនា
1. Lobhasuttavaṇṇanā
១. ឥទានិ ឯកធម្មំ, ភិក្ខវេ, បជហថាតិអាទិនា នយេន ភគវតា និក្ខិត្តស្ស សុត្តស្ស វណ្ណនាយ ឱកាសោ អនុប្បត្តោ។ សា បនេសា អត្ថវណ្ណនា យស្មា សុត្តនិក្ខេបំ វិចារេត្វា វុច្ចមានា បាកដា ហោតិ, តស្មា សុត្តនិក្ខេបំ តាវ វិចារេស្សាម។ ចត្តារោ ហិ សុត្តនិក្ខេបា – អត្តជ្ឈាសយោ, បរជ្ឈាសយោ, បុច្ឆាវសិកោ, អដ្ឋុប្បត្តិកោតិ។ យថា ហិ អនេកសតអនេកសហស្សភេទានិបិ សុត្តន្តានិ សំកិលេសភាគិយាទិបដ្ឋាននយេន សោឡសវិធតំ នាតិវត្តន្តិ, ឯវំ អត្តជ្ឈាសយាទិសុត្តនិក្ខេបវសេន ចតុព្ពិធតំ នាតិវត្តន្តីតិ។ តត្ថ យថា អត្តជ្ឈាសយស្ស អដ្ឋុប្បត្តិយា ច បរជ្ឈាសយបុច្ឆាវសិកេហិ សទ្ធិំ សំសគ្គភេទោ សម្ភវតិ អត្តជ្ឈាសយោ ច បរជ្ឈាសយោ ច, អត្តជ្ឈាសយោ ច បុច្ឆាវសិកោ ច, អដ្ឋុប្បត្តិកោ ច បរជ្ឈាសយោ ច, អដ្ឋុប្បត្តិកោ ច បុច្ឆាវសិកោ ចាតិ អជ្ឈាសយបុច្ឆានុសន្ធិសម្ភវតោ; ឯវំ យទិបិ អដ្ឋុប្បត្តិយា អត្តជ្ឈាសយេនបិ សំសគ្គភេទោ សម្ភវតិ, អត្តជ្ឈាសយាទីហិ បន បុរតោ ឋិតេហិ អដ្ឋុប្បត្តិយា សំសគ្គោ នត្ថីតិ និរវសេសោ បដ្ឋាននយោ ន សម្ភវតិ។ តទន្តោគធត្តា វា សម្ភវន្តានំ សេសនិក្ខេបានំ មូលនិក្ខេបវសេន ចត្តារោ សុត្តនិក្ខេបា វុត្តាតិ វេទិតព្ពំ។
1. Idāni ekadhammaṃ, bhikkhave, pajahathātiādinā nayena bhagavatā nikkhittassa suttassa vaṇṇanāya okāso anuppatto. Sā panesā atthavaṇṇanā yasmā suttanikkhepaṃ vicāretvā vuccamānā pākaṭā hoti, tasmā suttanikkhepaṃ tāva vicāressāma. Cattāro hi suttanikkhepā – attajjhāsayo, parajjhāsayo, pucchāvasiko, aṭṭhuppattikoti. Yathā hi anekasataanekasahassabhedānipi suttantāni saṃkilesabhāgiyādipaṭṭhānanayena soḷasavidhataṃ nātivattanti, evaṃ attajjhāsayādisuttanikkhepavasena catubbidhataṃ nātivattantīti. Tattha yathā attajjhāsayassa aṭṭhuppattiyā ca parajjhāsayapucchāvasikehi saddhiṃ saṃsaggabhedo sambhavati attajjhāsayo ca parajjhāsayo ca, attajjhāsayo ca pucchāvasiko ca, aṭṭhuppattiko ca parajjhāsayo ca, aṭṭhuppattiko ca pucchāvasiko cāti ajjhāsayapucchānusandhisambhavato; evaṃ yadipi aṭṭhuppattiyā attajjhāsayenapi saṃsaggabhedo sambhavati, attajjhāsayādīhi pana purato ṭhitehi aṭṭhuppattiyā saṃsaggo natthīti niravaseso paṭṭhānanayo na sambhavati. Tadantogadhattā vā sambhavantānaṃ sesanikkhepānaṃ mūlanikkhepavasena cattāro suttanikkhepā vuttāti veditabbaṃ.
តត្រាយំ វចនត្ថោ – និក្ខិបីយតីតិ និក្ខេបោ, សុត្តំ ឯវ និក្ខេបោ សុត្តនិក្ខេបោ។ អថ វា និក្ខិបនំ និក្ខេបោ, សុត្តស្ស និក្ខេបោ សុត្តនិក្ខេបោ, សុត្តទេសនាតិ អត្ថោ។ អត្តនោ អជ្ឈាសយោ អត្តជ្ឈាសយោ, សោ អស្ស អត្ថិ ការណភូតោតិ អត្តជ្ឈាសយោ, អត្តនោ អជ្ឈាសយោ ឯតស្សាតិ វា អត្តជ្ឈាសយោ។ បរជ្ឈាសយេបិ ឯសេវ នយោ។ បុច្ឆាយ វសោតិ បុច្ឆាវសោ។ សោ ឯតស្ស អត្ថីតិ បុច្ឆាវសិកោ។ សុត្តទេសនាយ វត្ថុភូតស្ស អត្ថស្ស ឧប្បត្តិ អត្ថុប្បត្តិ , អត្ថុប្បត្តិ ឯវ អដ្ឋុប្បត្តិ ថ-ការស្ស ឋ-ការំ កត្វា, សា ឯតស្ស អត្ថីតិ អដ្ឋុប្បត្តិកោ ។ អថ វា និក្ខិបីយតិ សុត្តំ ឯតេនាតិ និក្ខេបោ, អត្តជ្ឈាសយាទិ ឯវ។ ឯតស្មិំ បន អត្ថវិកប្បេ អត្តនោ អជ្ឈាសយោ អត្តជ្ឈាសយោ។ បរេសំ អជ្ឈាសយោ បរជ្ឈាសយោ។ បុច្ឆីយតីតិ បុច្ឆា, បុច្ឆិតព្ពោ អត្ថោ, បុច្ឆាវសេន បវត្តំ ធម្មប្បដិគ្គាហកានំ វចនំ បុច្ឆាវសំ, តទេវ និក្ខេបសទ្ទាបេក្ខាយ បុច្ឆាវសិកោតិ បុល្លិង្គវសេន វុត្តំ។ តថា អដ្ឋុប្បត្តិ ឯវ អដ្ឋុប្បត្តិកោតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Tatrāyaṃ vacanattho – nikkhipīyatīti nikkhepo, suttaṃ eva nikkhepo suttanikkhepo. Atha vā nikkhipanaṃ nikkhepo, suttassa nikkhepo suttanikkhepo, suttadesanāti attho. Attano ajjhāsayo attajjhāsayo, so assa atthi kāraṇabhūtoti attajjhāsayo, attano ajjhāsayo etassāti vā attajjhāsayo. Parajjhāsayepi eseva nayo. Pucchāya vasoti pucchāvaso. So etassa atthīti pucchāvasiko. Suttadesanāya vatthubhūtassa atthassa uppatti atthuppatti , atthuppatti eva aṭṭhuppatti tha-kārassa ṭha-kāraṃ katvā, sā etassa atthīti aṭṭhuppattiko. Atha vā nikkhipīyati suttaṃ etenāti nikkhepo, attajjhāsayādi eva. Etasmiṃ pana atthavikappe attano ajjhāsayo attajjhāsayo. Paresaṃ ajjhāsayo parajjhāsayo. Pucchīyatīti pucchā, pucchitabbo attho, pucchāvasena pavattaṃ dhammappaṭiggāhakānaṃ vacanaṃ pucchāvasaṃ, tadeva nikkhepasaddāpekkhāya pucchāvasikoti pulliṅgavasena vuttaṃ. Tathā aṭṭhuppatti eva aṭṭhuppattikoti evamettha attho veditabbo.
អបិច បរេសំ ឥន្ទ្រិយបរិបាកាទិការណនិរបេក្ខត្តា អត្តជ្ឈាសយស្ស វិសុំ សុត្តនិក្ខេបភាវោ យុត្តោ, កេវលំ អត្តនោ អជ្ឈាសយេនេវ ធម្មតន្តិឋបនត្ថំ បវត្តិតទេសនត្តា។ បរជ្ឈាសយបុច្ឆាវសិកានំ បន បរេសំ អជ្ឈាសយបុច្ឆានំ ទេសនាបវត្តិហេតុភូតានំ ឧប្បត្តិយំ បវត្តិតានំ កថំ អដ្ឋុប្បត្តិយំ អនវរោធោ, បុច្ឆាវសិកដ្ឋុប្បត្តិកានំ វា បរជ្ឈាសយានុរោធេន បវត្តិតានំ កថំ បរជ្ឈាសយេ អនវរោធោតិ? ន ចោទេតព្ពមេតំ។ បរេសញ្ហិ អភិនីហារបរិបុច្ឆាទិវិនិមុត្តស្សេវ សុត្តទេសនាការណុប្បាទស្ស អដ្ឋុប្បត្តិភាវេន គហិតត្តា បរជ្ឈាសយបុច្ឆាវសិកានំ វិសុំ គហណំ។ តថា ហិ ព្រហ្មជាលធម្មទាយាទសុត្តាទីនំ (ទី. ន. ១.១ អាទយោ) វណ្ណាវណ្ណអាមិសុប្បាទាទិទេសនានិមិត្តំ អដ្ឋុប្បត្តិ វុច្ចតិ។ បរេសំ បុច្ឆំ វិនា អជ្ឈាសយមេវ និមិត្តំ កត្វា ទេសិតោ បរជ្ឈាសយោ, បុច្ឆាវសេន ទេសិតោ បុច្ឆាវសិកោតិ បាកដោយមត្ថោតិ។
Apica paresaṃ indriyaparipākādikāraṇanirapekkhattā attajjhāsayassa visuṃ suttanikkhepabhāvo yutto, kevalaṃ attano ajjhāsayeneva dhammatantiṭhapanatthaṃ pavattitadesanattā. Parajjhāsayapucchāvasikānaṃ pana paresaṃ ajjhāsayapucchānaṃ desanāpavattihetubhūtānaṃ uppattiyaṃ pavattitānaṃ kathaṃ aṭṭhuppattiyaṃ anavarodho, pucchāvasikaṭṭhuppattikānaṃ vā parajjhāsayānurodhena pavattitānaṃ kathaṃ parajjhāsaye anavarodhoti? Na codetabbametaṃ. Paresañhi abhinīhāraparipucchādivinimuttasseva suttadesanākāraṇuppādassa aṭṭhuppattibhāvena gahitattā parajjhāsayapucchāvasikānaṃ visuṃ gahaṇaṃ. Tathā hi brahmajāladhammadāyādasuttādīnaṃ (dī. na. 1.1 ādayo) vaṇṇāvaṇṇaāmisuppādādidesanānimittaṃ aṭṭhuppatti vuccati. Paresaṃ pucchaṃ vinā ajjhāsayameva nimittaṃ katvā desito parajjhāsayo, pucchāvasena desito pucchāvasikoti pākaṭoyamatthoti.
យានិ ភគវា បរេហិ អនជ្ឈិដ្ឋោ កេវលំ អត្តនោ អជ្ឈាសយេនេវ កថេតិ, សេយ្យថិទំ – អាកង្ខេយ្យសុត្តំ, តុវដ្ដកសុត្តន្តិឯវមាទីនិ (សុ. និ. ៩២១ អាទយោ; ម. និ. ១.៦៤ អាទយោ), តេសំ អត្តជ្ឈាសយោ និក្ខេបោ។
Yāni bhagavā parehi anajjhiṭṭho kevalaṃ attano ajjhāsayeneva katheti, seyyathidaṃ – ākaṅkheyyasuttaṃ, tuvaṭṭakasuttantievamādīni (su. ni. 921 ādayo; ma. ni. 1.64 ādayo), tesaṃ attajjhāsayo nikkhepo.
យានិ បន ‘‘បរិបក្កា ខោ រាហុលស្ស វិមុត្តិបរិបាចនីយា ធម្មា, យំនូនាហំ រាហុលំ ឧត្តរិំ អាសវានំ ខយេ វិនេយ្យ’’ន្តិ ឯវំ បរេសំ អជ្ឈាសយំ ខន្តិំ អភិនីហារំ ពុជ្ឈនភាវញ្ច ឱលោកេត្វា បរជ្ឈាសយវសេន កថិតានិ, សេយ្យថិទំ – រាហុលោវាទសុត្តំ, ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តន្តិឯវមាទីនិ (ម. និ. ២.១០៧ អាទយោ; ៣.៤១៦ អាទយោ; សំ. និ. ៣.៥៩; មហាវ. ១៩-២០), តេសំ បរជ្ឈាសយោ និក្ខេបោ។
Yāni pana ‘‘paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācanīyā dhammā, yaṃnūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vineyya’’nti evaṃ paresaṃ ajjhāsayaṃ khantiṃ abhinīhāraṃ bujjhanabhāvañca oloketvā parajjhāsayavasena kathitāni, seyyathidaṃ – rāhulovādasuttaṃ, dhammacakkappavattanasuttantievamādīni (ma. ni. 2.107 ādayo; 3.416 ādayo; saṃ. ni. 3.59; mahāva. 19-20), tesaṃ parajjhāsayo nikkhepo.
ភគវន្តំ បន ឧបសង្កមិត្វា ទេវា មនុស្សា ចតស្សោ បរិសា ចត្តារោ វណ្ណា ច តថា តថា បញ្ហំ បុច្ឆន្តិ ‘‘ពោជ្ឈង្គា ពោជ្ឈង្គាតិ, ភន្តេ, វុច្ចន្តិ, នីវរណា នីវរណាតិ វុច្ចន្តី’’តិអាទិនា , ឯវំ បុដ្ឋេន ភគវតា យានិ កថិតានិ ពោជ្ឈង្គសំយុត្តាទីនិ (សំ. និ. ៥.១៨៦) តេសំ បុច្ឆាវសិកោ និក្ខេបោ។
Bhagavantaṃ pana upasaṅkamitvā devā manussā catasso parisā cattāro vaṇṇā ca tathā tathā pañhaṃ pucchanti ‘‘bojjhaṅgā bojjhaṅgāti, bhante, vuccanti, nīvaraṇā nīvaraṇāti vuccantī’’tiādinā , evaṃ puṭṭhena bhagavatā yāni kathitāni bojjhaṅgasaṃyuttādīni (saṃ. ni. 5.186) tesaṃ pucchāvasiko nikkhepo.
យានិ បន តានិ ឧប្បន្នំ ការណំ បដិច្ច កថិតានិ, សេយ្យថិទំ – ធម្មទាយាទំ, បុត្តមំសូបមំ, ទារុក្ខន្ធូបមន្តិឯវមាទីនិ (ម. និ. ១.២៩; សំ. និ. ២.៦៣), តេសំ អដ្ឋុប្បត្តិកោ និក្ខេបោ។
Yāni pana tāni uppannaṃ kāraṇaṃ paṭicca kathitāni, seyyathidaṃ – dhammadāyādaṃ, puttamaṃsūpamaṃ, dārukkhandhūpamantievamādīni (ma. ni. 1.29; saṃ. ni. 2.63), tesaṃ aṭṭhuppattiko nikkhepo.
ឯវមិមេសុ ចតូសុ សុត្តនិក្ខេបេសុ ឥមស្ស សុត្តស្ស បរជ្ឈាសយោ និក្ខេបោ។ បរជ្ឈាសយវសេន ហេតំ និក្ខិត្តំ។ កេសំ អជ្ឈាសយេន? លោភេ អាទីនវទស្សីនំ បុគ្គលានំ។ កេចិ បន ‘‘អត្តជ្ឈាសយោ’’តិ វទន្តិ។
Evamimesu catūsu suttanikkhepesu imassa suttassa parajjhāsayo nikkhepo. Parajjhāsayavasena hetaṃ nikkhittaṃ. Kesaṃ ajjhāsayena? Lobhe ādīnavadassīnaṃ puggalānaṃ. Keci pana ‘‘attajjhāsayo’’ti vadanti.
តត្ថ ឯកធម្មំ, ភិក្ខវេតិអាទីសុ ឯកសទ្ទោ អត្ថេវ អញ្ញត្ថេ ‘‘សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច, ឥទមេវ សច្ចំ មោឃមញ្ញន្តិ ឥត្ថេកេ អភិវទន្តី’’តិអាទីសុ (ម. និ. ៣.២៧)។ អត្ថិ សេដ្ឋេ ‘‘ចេតសោ ឯកោទិភាវ’’ន្តិអាទីសុ (ទី. និ. ១.២២៨; បារា. ១១)។ អត្ថិ អសហាយេ ‘‘ឯកោ វូបកដ្ឋោ’’តិអាទីសុ (ទី. និ. ១.៤០៥)។ អត្ថិ សង្ខាយំ ‘‘ឯកោវ ខោ, ភិក្ខវេ, ខណោ ច សមយោ ច ព្រហ្មចរិយវាសាយា’’តិអាទីសុ (អ. និ. ៨.២៩)។ ឥធាបិ សង្ខាយមេវ ទដ្ឋព្ពោ។
Tattha ekadhammaṃ, bhikkhavetiādīsu ekasaddo attheva aññatthe ‘‘sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadantī’’tiādīsu (ma. ni. 3.27). Atthi seṭṭhe ‘‘cetaso ekodibhāva’’ntiādīsu (dī. ni. 1.228; pārā. 11). Atthi asahāye ‘‘eko vūpakaṭṭho’’tiādīsu (dī. ni. 1.405). Atthi saṅkhāyaṃ ‘‘ekova kho, bhikkhave, khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyā’’tiādīsu (a. ni. 8.29). Idhāpi saṅkhāyameva daṭṭhabbo.
ធម្ម-សទ្ទោ បរិយត្តិសច្ចសមាធិបញ្ញាបកតិបុញ្ញាបត្តិសុញ្ញតាញេយ្យសភាវាទីសុ ទិស្សតិ។ តថា ហិស្ស ‘‘ឥធ ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតី’’តិអាទីសុ (អ. និ. ៥.៧៣) បរិយត្តិ អត្ថោ។ ‘‘ទិដ្ឋធម្មោ’’តិអាទីសុ (ទី. និ. ១.២៩៩) សច្ចានិ។ ‘‘ឯវំធម្មា តេ ភគវន្តោ អហេសុ’’ន្តិអាទីសុ (ទី. និ. ២.១៣; ៣.១៤២) សមាធិ។ ‘‘សច្ចំ ធម្មោ ធិតិ ចាគោ, សវេ បេច្ច ន សោចតី’’តិអាទីសុ (ជា. ១.១.៥៧) បញ្ញា។ ‘‘ជាតិធម្មានំ, ភិក្ខវេ, សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតី’’តិអាទីសុ (ទី. និ. ២.៣៩៨) បកតិ។ ‘‘ធម្មោ ហវេ រក្ខតិ ធម្មចារិ’’ន្តិអាទីសុ (ជា. ១.១០.១០២) បុញ្ញំ។ ‘‘តិណ្ណំ ធម្មានំ អញ្ញតរេន វទេយ្យ បារាជិកេន វា សង្ឃាទិសេសេន វា បាចិត្តិយេន វា’’តិអាទីសុ (បារា. ៤៤៤) អាបត្តិ។ ‘‘តស្មិំ ខោ បន សមយេ ធម្មា ហោន្តី’’តិអាទីសុ (ធ. ស. ១២១) សុញ្ញតា។ ‘‘សព្ពេ ធម្មា សព្ពាការេន ពុទ្ធស្ស ភគវតោ ញាណមុខេ អាបាថំ អាគច្ឆន្តី’’តិអាទីសុ (មហានិ. ១៥៦; ចូឡនិ. មោឃរាជមាណវបុច្ឆានិទ្ទេស ៨៥) ញេយ្យោ។ ‘‘កុសលា ធម្មា អកុសលា ធម្មា’’តិអាទីសុ (ធ. ស. តិកមាតិកា ១) សភាវោ អត្ថោ ។ ឥធាបិ សភាវោ។ តស្មា ឯកធម្មន្តិ ឯកំ សំកិលេសសភាវន្តិ អធិប្បាយោ។ ឯកោ ច សោ ធម្មោ ចាតិ ឯកធម្មោ, តំ ឯកធម្មំ។
Dhamma-saddo pariyattisaccasamādhipaññāpakatipuññāpattisuññatāñeyyasabhāvādīsu dissati. Tathā hissa ‘‘idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇātī’’tiādīsu (a. ni. 5.73) pariyatti attho. ‘‘Diṭṭhadhammo’’tiādīsu (dī. ni. 1.299) saccāni. ‘‘Evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; 3.142) samādhi. ‘‘Saccaṃ dhammo dhiti cāgo, save pecca na socatī’’tiādīsu (jā. 1.1.57) paññā. ‘‘Jātidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjatī’’tiādīsu (dī. ni. 2.398) pakati. ‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāri’’ntiādīsu (jā. 1.10.102) puññaṃ. ‘‘Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena vadeyya pārājikena vā saṅghādisesena vā pācittiyena vā’’tiādīsu (pārā. 444) āpatti. ‘‘Tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontī’’tiādīsu (dha. sa. 121) suññatā. ‘‘Sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’tiādīsu (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) ñeyyo. ‘‘Kusalā dhammā akusalā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. tikamātikā 1) sabhāvo attho . Idhāpi sabhāvo. Tasmā ekadhammanti ekaṃ saṃkilesasabhāvanti adhippāyo. Eko ca so dhammo cāti ekadhammo, taṃ ekadhammaṃ.
ភិក្ខវេតិ ភិក្ខូ អាលបតិ។ កិមត្ថំ បន ភគវា ធម្មំ ទេសេន្តោ ភិក្ខូ អាលបតិ, ន ធម្មមេវ ទេសេតីតិ? សតិជននត្ថំ។ ភិក្ខូ ហិ អញ្ញំ ចិន្តេន្តាបិ ធម្មំ បច្ចវេក្ខន្តាបិ កម្មដ្ឋានំ មនសិ ករោន្តាបិ និសិន្នា ហោន្តិ។ តេ បឋមំ អនាលបិត្វា ធម្មេ ទេសិយមានេ ‘‘អយំ ទេសនា កិំនិទានា, កិំបច្ចយា’’តិ សល្លក្ខេតុំ ន សក្កោន្តិ។ អាលបិតេ បន សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា សល្លក្ខេតុំ សក្កោន្តិ, តស្មា សតិជននត្ថំ ‘‘ភិក្ខវេ’’តិ អាលបតិ។ តេន ច តេសំ ភិក្ខនសីលតាទិគុណយោគសិទ្ធេន វចនេន ហីនាធិកជនសេវិតំ វុត្តិំ បកាសេន្តោ ឧទ្ធតទីនភាវនិគ្គហំ ករោតិ។ ‘‘ភិក្ខវេ’’តិ ឥមិនា ករុណាវិប្ផារសោម្មហទយនយននិបាតបុព្ពង្គមេន វចនេន តេ អត្តនោ មុខាភិមុខេ ករោន្តោ តេន ច កថេតុកម្យតាទីបកេន វចនេន នេសំ សោតុកម្យតំ ជនេតិ។ តេនេវ ច សម្ពោធនត្ថេន សាធុកំ សវនមនសិការេបិ និយោជេតិ។ សាធុកំ សវនមនសិការាយត្តា ហិ សាសនសម្បត្តិ។
Bhikkhaveti bhikkhū ālapati. Kimatthaṃ pana bhagavā dhammaṃ desento bhikkhū ālapati, na dhammameva desetīti? Satijananatthaṃ. Bhikkhū hi aññaṃ cintentāpi dhammaṃ paccavekkhantāpi kammaṭṭhānaṃ manasi karontāpi nisinnā honti. Te paṭhamaṃ anālapitvā dhamme desiyamāne ‘‘ayaṃ desanā kiṃnidānā, kiṃpaccayā’’ti sallakkhetuṃ na sakkonti. Ālapite pana satiṃ upaṭṭhapetvā sallakkhetuṃ sakkonti, tasmā satijananatthaṃ ‘‘bhikkhave’’ti ālapati. Tena ca tesaṃ bhikkhanasīlatādiguṇayogasiddhena vacanena hīnādhikajanasevitaṃ vuttiṃ pakāsento uddhatadīnabhāvaniggahaṃ karoti. ‘‘Bhikkhave’’ti iminā karuṇāvipphārasommahadayanayananipātapubbaṅgamena vacanena te attano mukhābhimukhe karonto tena ca kathetukamyatādīpakena vacanena nesaṃ sotukamyataṃ janeti. Teneva ca sambodhanatthena sādhukaṃ savanamanasikārepi niyojeti. Sādhukaṃ savanamanasikārāyattā hi sāsanasampatti.
អញ្ញេសុបិ ទេវមនុស្សេសុ បរិសបរិយាបន្នេសុ វិជ្ជមានេសុ កស្មា ភិក្ខូ ឯវ អាមន្តេសីតិ? ជេដ្ឋសេដ្ឋាសន្នសទាសន្និហិតភាវតោ។ សព្ពបរិសសាធារណា ហិ ភគវតោ ធម្មទេសនា, បរិសាយ ច ជេដ្ឋា ភិក្ខូ បឋមុប្បន្នត្តា, សេដ្ឋា អនគារិយភាវំ អាទិំ កត្វា សត្ថុ ចរិយានុវិធាយកត្តា សកលសាសនបដិគ្គាហកត្តា ច, អាសន្នា តត្ថ និសិន្នេសុ សមីបវុត្តិយា, សទាសន្និហិតា សត្ថុសន្តិកាវចរត្តា។ អបិច តេ ធម្មទេសនាយ ភាជនំ យថានុសិដ្ឋំ បដិបត្តិសព្ភាវតោ, វិសេសតោ ច ឯកច្ចេ ភិក្ខូ សន្ធាយ អយំ ទេសនាតិ តេ ឯវ អាលបិ។
Aññesupi devamanussesu parisapariyāpannesu vijjamānesu kasmā bhikkhū eva āmantesīti? Jeṭṭhaseṭṭhāsannasadāsannihitabhāvato. Sabbaparisasādhāraṇā hi bhagavato dhammadesanā, parisāya ca jeṭṭhā bhikkhū paṭhamuppannattā, seṭṭhā anagāriyabhāvaṃ ādiṃ katvā satthu cariyānuvidhāyakattā sakalasāsanapaṭiggāhakattā ca, āsannā tattha nisinnesu samīpavuttiyā, sadāsannihitā satthusantikāvacarattā. Apica te dhammadesanāya bhājanaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipattisabbhāvato, visesato ca ekacce bhikkhū sandhāya ayaṃ desanāti te eva ālapi.
បជហថាតិ ឯត្ថ បហានំ នាម តទង្គប្បហានំ, វិក្ខម្ភនប្បហានំ, សមុច្ឆេទប្បហានំ, បដិប្បស្សទ្ធិប្បហានំ, និស្សរណប្បហានន្តិ បញ្ចវិធំ។ តត្ថ យំ ទីបាលោកេនេវ តមស្ស បដិបក្ខភាវតោ អលោភាទីហិ លោភាទិកស្ស, នាមរូបបរិច្ឆេទាទិវិបស្សនាញាណេហិ តស្ស តស្ស អនត្ថស្ស បហានំ។ សេយ្យថិទំ – បរិច្ចាគេន លោភាទិមលស្ស, សីលេន បាណាតិបាតាទិទុស្សីល្យស្ស, សទ្ធាទីហិ អស្សទ្ធិយាទិកស្ស, នាមរូបវវត្ថានេន សក្កាយទិដ្ឋិយា, បច្ចយបរិគ្គហេន អហេតុវិសមហេតុទិដ្ឋីនំ, តស្សេវ អបរភាគេន កង្ខាវិតរណេន កថំកថីភាវស្ស, កលាបសម្មសនេន ‘‘អហំ មមា’’តិ គាហស្ស, មគ្គាមគ្គវវត្ថានេន អមគ្គេ មគ្គសញ្ញាយ, ឧទយទស្សនេន ឧច្ឆេទទិដ្ឋិយា, វយទស្សនេន សស្សតទិដ្ឋិយា, ភយទស្សនេន សភយេសុ អភយសញ្ញាយ, អាទីនវទស្សនេន អស្សាទសញ្ញាយ, និព្ពិទានុបស្សនេន អភិរតិសញ្ញាយ, មុច្ចិតុកម្យតាញាណេន អមុច្ចិតុកម្យតាយ ឧបេក្ខាញាណេន អនុបេក្ខាយ, អនុលោមេន ធម្មដ្ឋិតិយា, និព្ពានេន បដិលោមភាវស្ស, គោត្រភុនា សង្ខារនិមិត្តគ្គាហស្ស បហានំ, ឯតំ តទង្គប្បហានំ នាម។
Pajahathāti ettha pahānaṃ nāma tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti pañcavidhaṃ. Tattha yaṃ dīpālokeneva tamassa paṭipakkhabhāvato alobhādīhi lobhādikassa, nāmarūpaparicchedādivipassanāñāṇehi tassa tassa anatthassa pahānaṃ. Seyyathidaṃ – pariccāgena lobhādimalassa, sīlena pāṇātipātādidussīlyassa, saddhādīhi assaddhiyādikassa, nāmarūpavavatthānena sakkāyadiṭṭhiyā, paccayapariggahena ahetuvisamahetudiṭṭhīnaṃ, tasseva aparabhāgena kaṅkhāvitaraṇena kathaṃkathībhāvassa, kalāpasammasanena ‘‘ahaṃ mamā’’ti gāhassa, maggāmaggavavatthānena amagge maggasaññāya, udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā, vayadassanena sassatadiṭṭhiyā, bhayadassanena sabhayesu abhayasaññāya, ādīnavadassanena assādasaññāya, nibbidānupassanena abhiratisaññāya, muccitukamyatāñāṇena amuccitukamyatāya upekkhāñāṇena anupekkhāya, anulomena dhammaṭṭhitiyā, nibbānena paṭilomabhāvassa, gotrabhunā saṅkhāranimittaggāhassa pahānaṃ, etaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma.
យំ បន ឧបចារប្បនាភេទេន សមាធិនា បវត្តិភាវនិវារណតោ ឃដប្បហារេនេវ ឧទកបិដ្ឋេ សេវាលស្ស តេសំ តេសំ នីវរណាទិធម្មានំ បហានំ, ឯតំ វិក្ខម្ភនប្បហានំ នាម។ យំ ចតុន្នំ អរិយមគ្គានំ ភាវិតត្តា តំតំមគ្គវតោ អត្តនោ សន្តានេ ‘‘ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយា’’តិអាទិនា (ធ. ស. ២៧៧; វិភ. ៦២៨) នយេន វុត្តស្ស សមុទយបក្ខិយស្ស កិលេសគណស្ស អច្ចន្តំ អប្បវត្តិភាវេន សមុច្ឆិន្ទនំ, ឥទំ សមុច្ឆេទប្បហានំ នាម។ យំ បន ផលក្ខណេ បដិប្បស្សទ្ធត្តំ កិលេសានំ, ឯតំ បដិប្បស្សទ្ធិប្បហានំ នាម។ យំ បន សព្ពសង្ខតនិស្សដត្តា បហីនសព្ពសង្ខតំ និព្ពានំ, ឯតំ និស្សរណប្បហានំ នាម។ ឯវំ បញ្ចវិធេ បហានេ អនាគាមិកភាវករស្ស បហានស្ស អធិប្បេតត្តា ឥធ សមុច្ឆេទប្បហានន្តិ វេទិតព្ពំ។ តស្មា បជហថាតិ បរិច្ចជថ, សមុច្ឆិន្ទថាតិ អត្ថោ។
Yaṃ pana upacārappanābhedena samādhinā pavattibhāvanivāraṇato ghaṭappahāreneva udakapiṭṭhe sevālassa tesaṃ tesaṃ nīvaraṇādidhammānaṃ pahānaṃ, etaṃ vikkhambhanappahānaṃ nāma. Yaṃ catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā taṃtaṃmaggavato attano santāne ‘‘diṭṭhigatānaṃ pahānāyā’’tiādinā (dha. sa. 277; vibha. 628) nayena vuttassa samudayapakkhiyassa kilesagaṇassa accantaṃ appavattibhāvena samucchindanaṃ, idaṃ samucchedappahānaṃ nāma. Yaṃ pana phalakkhaṇe paṭippassaddhattaṃ kilesānaṃ, etaṃ paṭippassaddhippahānaṃ nāma. Yaṃ pana sabbasaṅkhatanissaṭattā pahīnasabbasaṅkhataṃ nibbānaṃ, etaṃ nissaraṇappahānaṃ nāma. Evaṃ pañcavidhe pahāne anāgāmikabhāvakarassa pahānassa adhippetattā idha samucchedappahānanti veditabbaṃ. Tasmā pajahathāti pariccajatha, samucchindathāti attho.
អហន្តិ ភគវា អត្តានំ និទ្ទិសតិ។ វោតិ អយំ វោសទ្ទោ បច្ចត្តឧបយោគករណសាមិវចនបទបូរណសម្បទានេសុ ទិស្សតិ។ តថា ហិ ‘‘កច្ចិ, បន វោ អនុរុទ្ធា, សមគ្គា សម្មោទមានា’’តិអាទីសុ (ម. និ. ១.៣២៦) បច្ចត្តេ អាគតោ។ ‘‘គច្ឆថ, ភិក្ខវេ, បណាមេមិ វោ’’តិអាទីសុ (ម. និ. ២.១៥៧) ឧបយោគេ។ ‘‘ន វោ មម សន្តិកេ វត្ថព្ព’’ន្តិអាទីសុ (ម. និ. ២.១៥៧) ករណេ។ ‘‘សព្ពេសំ វោ, សារិបុត្ត, សុភាសិត’’ន្តិអាទីសុ (ម. និ. ១.៣៤៥) សាមិវចនេ។ ‘‘យេ ហិ វោ អរិយា បរិសុទ្ធកាយកម្មន្តា’’តិអាទីសុ (ម. និ. ១.៣៥) បទបូរណេ។ ‘‘វនបត្ថបរិយាយំ វោ, ភិក្ខវេ, ទេសេស្សាមី’’តិអាទីសុ (ម. និ. ១.១៩០) សម្បទានេ។ ឥធាបិ សម្បទានេ ឯវ ទដ្ឋព្ពោ។
Ahanti bhagavā attānaṃ niddisati. Voti ayaṃ vosaddo paccattaupayogakaraṇasāmivacanapadapūraṇasampadānesu dissati. Tathā hi ‘‘kacci, pana vo anuruddhā, samaggā sammodamānā’’tiādīsu (ma. ni. 1.326) paccatte āgato. ‘‘Gacchatha, bhikkhave, paṇāmemi vo’’tiādīsu (ma. ni. 2.157) upayoge. ‘‘Na vo mama santike vatthabba’’ntiādīsu (ma. ni. 2.157) karaṇe. ‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsita’’ntiādīsu (ma. ni. 1.345) sāmivacane. ‘‘Ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā’’tiādīsu (ma. ni. 1.35) padapūraṇe. ‘‘Vanapatthapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desessāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.190) sampadāne. Idhāpi sampadāne eva daṭṭhabbo.
បាដិភោគោតិ បដិភូ។ សោ ហិ ធារណកំ បដិច្ច ធនិកស្ស, ធនិកំ បដិច្ច ធារណកស្ស បដិនិធិភូតោ ធនិកសន្តកស្ស តតោ ហរណាទិសង្ខាតេន ភុញ្ជនេន ភោគោតិ បដិភោគោ, បដិភោគោ ឯវ បាដិភោគោ។ អនាគាមិតាយាតិ អនាគាមិភាវត្ថាយ។ បដិសន្ធិគ្គហណវសេន ហិ កាមភវស្ស អនាគមនតោ អនាគាមី។ យោ យស្ស ធម្មស្ស អធិគមេន អនាគាមីតិ វុច្ចតិ, សផលោ សោ តតិយមគ្គោ អនាគាមិតា នាម។ ឥតិ ភគវា វេនេយ្យទមនកុសលោ វេនេយ្យជ្ឈាសយានុកូលំ តតិយមគ្គាធិគមំ លហុនា ឧបាយេន ឯកធម្មបូរណតាមត្តេន ថិរំ កត្វា ទស្សេសិ យថា តំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ។ ភិន្នភូមិកាបិ ហិ បដិឃសំយោជនាទយោ តតិយមគ្គវជ្ឈា កិលេសា កាមរាគប្បហានំ នាតិវត្តន្តីតិ។
Pāṭibhogoti paṭibhū. So hi dhāraṇakaṃ paṭicca dhanikassa, dhanikaṃ paṭicca dhāraṇakassa paṭinidhibhūto dhanikasantakassa tato haraṇādisaṅkhātena bhuñjanena bhogoti paṭibhogo, paṭibhogo eva pāṭibhogo. Anāgāmitāyāti anāgāmibhāvatthāya. Paṭisandhiggahaṇavasena hi kāmabhavassa anāgamanato anāgāmī. Yo yassa dhammassa adhigamena anāgāmīti vuccati, saphalo so tatiyamaggo anāgāmitā nāma. Iti bhagavā veneyyadamanakusalo veneyyajjhāsayānukūlaṃ tatiyamaggādhigamaṃ lahunā upāyena ekadhammapūraṇatāmattena thiraṃ katvā dassesi yathā taṃ sammāsambuddho. Bhinnabhūmikāpi hi paṭighasaṃyojanādayo tatiyamaggavajjhā kilesā kāmarāgappahānaṃ nātivattantīti.
កស្មា បនេត្ថ ភគវា អត្តានំ បាដិភោគភាវេ ឋបេសិ? តេសំ ភិក្ខូនំ អនាគាមិមគ្គាធិគមាយ ឧស្សាហជននត្ថំ។ បស្សតិ ហិ ភគវា ‘‘មយា ‘ឯកធម្មំ, ភិក្ខវេ, បជហថ, អហំ វោ បាដិភោគោ អនាគាមិតាយា’តិ វុត្តេ ឥមេ ភិក្ខូ អទ្ធា តំ ឯកធម្មំ បហាយ សក្កា តតិយភូមិំ សមធិគន្តុំ, យតោ ធម្មស្សាមិ បឋមមាហ ‘អហំ បាដិភោគោ’តិ ឧស្សាហជាតា តទត្ថាយ បដិបជ្ជិតព្ពំ មញ្ញិស្សន្តី’’តិ។ តស្មា ឧស្សាហជននត្ថំ អនាគាមិតាយ តេសំ ភិក្ខូនំ អត្តានំ បាដិភោគភាវេ ឋបេសិ។
Kasmā panettha bhagavā attānaṃ pāṭibhogabhāve ṭhapesi? Tesaṃ bhikkhūnaṃ anāgāmimaggādhigamāya ussāhajananatthaṃ. Passati hi bhagavā ‘‘mayā ‘ekadhammaṃ, bhikkhave, pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāyā’ti vutte ime bhikkhū addhā taṃ ekadhammaṃ pahāya sakkā tatiyabhūmiṃ samadhigantuṃ, yato dhammassāmi paṭhamamāha ‘ahaṃ pāṭibhogo’ti ussāhajātā tadatthāya paṭipajjitabbaṃ maññissantī’’ti. Tasmā ussāhajananatthaṃ anāgāmitāya tesaṃ bhikkhūnaṃ attānaṃ pāṭibhogabhāve ṭhapesi.
កតមំ ឯកធម្មន្តិ ឯត្ថ កតមន្តិ បុច្ឆាវចនំ។ បុច្ឆា ច នាមេសា បញ្ចវិធា – អទិដ្ឋជោតនាបុច្ឆា, ទិដ្ឋសំសន្ទនាបុច្ឆា, វិមតិច្ឆេទនាបុច្ឆា, អនុមតិបុច្ឆា , កថេតុកម្យតាបុច្ឆាតិ។ តត្ថ បកតិយា លក្ខណំ អញ្ញាតំ ហោតិ អទិដ្ឋំ អតុលិតំ អតីរិតំ អវិភូតំ អវិភាវិតំ, តស្ស ញាណាយ ទស្សនាយ តុលនាយ តីរណាយ វិភូតត្ថាយ វិភាវនត្ថាយ បញ្ហំ បុច្ឆតិ, អយំ អទិដ្ឋជោតនាបុច្ឆា។ បកតិយា លក្ខណំ ញាតំ ហោតិ ទិដ្ឋំ តុលិតំ តីរិតំ វិភូតំ វិភាវិតំ។ សោ អញ្ញេហិ បណ្ឌិតេហិ សទ្ធិំ សំសន្ទនត្ថាយ បញ្ហំ បុច្ឆតិ, អយំ ទិដ្ឋសំសន្ទនាបុច្ឆា។ បកតិយា សំសយបក្ខន្ទោ ហោតិ វិមតិបក្ខន្ទោ ទ្វេឡ្ហកជាតោ – ‘‘ឯវំ នុ ខោ, ន នុ ខោ, កិំ នុ ខោ, កថំ នុ ខោ’’តិ, សោ វិមតិច្ឆេទនត្ថាយ បញ្ហំ បុច្ឆតិ, អយំ វិមតិច្ឆេទនាបុច្ឆា។ ភគវា ហិ អនុមតិគ្គហណត្ថំ បញ្ហំ បុច្ឆតិ – ‘‘តំ កិំ មញ្ញថ, ភិក្ខវេ, រូបំ និច្ចំ វា អនិច្ចំ វា’’តិអាទិនា (សំ. និ. ៣.៥៩; មហាវ. ២១), អយំ អនុមតិបុច្ឆា។ ភគវា ភិក្ខូនំ កថេតុកម្យតាយ បញ្ហំ បុច្ឆតិ – ‘‘ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, អាហារា ភូតានំ វា សត្តានំ ឋិតិយា សម្ភវេសីនំ វា អនុគ្គហាយ។ កតមេ ចត្តារោ’’តិ (សំ. និ. ២.១១) អយំ កថេតុកម្យតាបុច្ឆា។
Katamaṃ ekadhammanti ettha katamanti pucchāvacanaṃ. Pucchā ca nāmesā pañcavidhā – adiṭṭhajotanāpucchā, diṭṭhasaṃsandanāpucchā, vimaticchedanāpucchā, anumatipucchā , kathetukamyatāpucchāti. Tattha pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ adiṭṭhajotanāpucchā. Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ. So aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchā. Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti, so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati, ayaṃ vimaticchedanāpucchā. Bhagavā hi anumatiggahaṇatthaṃ pañhaṃ pucchati – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādinā (saṃ. ni. 3.59; mahāva. 21), ayaṃ anumatipucchā. Bhagavā bhikkhūnaṃ kathetukamyatāya pañhaṃ pucchati – ‘‘cattārome, bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya. Katame cattāro’’ti (saṃ. ni. 2.11) ayaṃ kathetukamyatāpucchā.
តត្ថ បុរិមា តិស្សោ បុច្ឆា ពុទ្ធានំ នត្ថិ។ កស្មា? តីសុ ហិ អទ្ធាសុ កិញ្ចិ សង្ខតំ អទ្ធាវិមុត្តំ វា អសង្ខតំ សម្មាសម្ពុទ្ធានំ អទិដ្ឋំ អតុលិតំ អតីរិតំ អវិភូតំ អវិភាវិតំ នាម នត្ថិ។ តេន នេសំ អទិដ្ឋជោតនាបុច្ឆា នត្ថិ។ យំ បន តេហិ អត្តនោ ញាណេន បដិវិទ្ធំ, តស្ស អញ្ញេន សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា សទ្ធិំ សំសន្ទនកិច្ចំ នត្ថិ, តេន នេសំ ទិដ្ឋសំសន្ទនាបុច្ឆាបិ នត្ថិ។ យស្មា បន ពុទ្ធា ភគវន្តោ អកថំកថី តិណ្ណវិចិកិច្ឆា សព្ពធម្មេសុ វិគតសំសយា, តេន នេសំ វិមតិច្ឆេទនាបុច្ឆាបិ នត្ថិ។ ឥតរា បន ទ្វេ បុច្ឆា អត្ថិ, តាសុ អយំ កថេតុកម្យតាបុច្ឆាតិ វេទិតព្ពា។
Tattha purimā tisso pucchā buddhānaṃ natthi. Kasmā? Tīsu hi addhāsu kiñci saṅkhataṃ addhāvimuttaṃ vā asaṅkhataṃ sammāsambuddhānaṃ adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ nāma natthi. Tena nesaṃ adiṭṭhajotanāpucchā natthi. Yaṃ pana tehi attano ñāṇena paṭividdhaṃ, tassa aññena samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā saddhiṃ saṃsandanakiccaṃ natthi, tena nesaṃ diṭṭhasaṃsandanāpucchāpi natthi. Yasmā pana buddhā bhagavanto akathaṃkathī tiṇṇavicikicchā sabbadhammesu vigatasaṃsayā, tena nesaṃ vimaticchedanāpucchāpi natthi. Itarā pana dve pucchā atthi, tāsu ayaṃ kathetukamyatāpucchāti veditabbā.
ឥទានិ តាយ បុច្ឆាយ បុដ្ឋមត្ថំ សរូបតោ ទស្សេន្តោ ‘‘លោភំ, ភិក្ខវេ, ឯកធម្ម’’ន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ លុព្ភន្តិ តេន, សយំ វា លុព្ភតិ, លុព្ភនមត្តមេវ វា តន្តិ លោភោ។ ស្វាយំ អារម្មណគ្គហណលក្ខណោ មក្កដាលេបោ វិយ, អភិសង្គរសោ តត្តកបាលេ បក្ខិត្តមំសបេសិ វិយ, អបរិច្ចាគបច្ចុបដ្ឋានោ តេលញ្ជនរាគោ វិយ, សំយោជនិយេសុ ធម្មេសុ អស្សាទទស្សនបទដ្ឋានោ, តណ្ហានទិភាវេន វឌ្ឍមានោ យត្ថ សមុប្បន្នោ, សីឃសោតា នទី វិយ មហាសមុទ្ទំ អបាយមេវ តំ សត្តំ គហេត្វា គច្ឆតីតិ ទដ្ឋព្ពោ។ កិញ្ចាបិ អយំ លោភសទ្ទោ សព្ពលោភសាមញ្ញវចនោ, ឥធ បន កាមរាគវចនោតិ វេទិតព្ពោ។ សោ ហិ អនាគាមិមគ្គវជ្ឈោ។
Idāni tāya pucchāya puṭṭhamatthaṃ sarūpato dassento ‘‘lobhaṃ, bhikkhave, ekadhamma’’ntiādimāha. Tattha lubbhanti tena, sayaṃ vā lubbhati, lubbhanamattameva vā tanti lobho. Svāyaṃ ārammaṇaggahaṇalakkhaṇo makkaṭālepo viya, abhisaṅgaraso tattakapāle pakkhittamaṃsapesi viya, apariccāgapaccupaṭṭhāno telañjanarāgo viya, saṃyojaniyesu dhammesu assādadassanapadaṭṭhāno, taṇhānadibhāvena vaḍḍhamāno yattha samuppanno, sīghasotā nadī viya mahāsamuddaṃ apāyameva taṃ sattaṃ gahetvā gacchatīti daṭṭhabbo. Kiñcāpi ayaṃ lobhasaddo sabbalobhasāmaññavacano, idha pana kāmarāgavacanoti veditabbo. So hi anāgāmimaggavajjho.
បុន ភិក្ខវេតិ អាលបនំ ធម្មស្ស បដិគ្គាហកភាវេន អភិមុខីភូតានំ តត្ថ អាទរជននត្ថំ។ បជហថាតិ ឥមិនា បហានាភិសមយោ វិហិតោ, សោ ច បរិញ្ញាសច្ឆិកិរិយាភាវនាភិសមយេហិ សទ្ធិំ ឯវ បវត្តតិ, ន វិសុន្តិ ចតុសច្ចាធិដ្ឋានានិ ចត្តារិបិ សម្មាទិដ្ឋិយា កិច្ចានិ វិហិតានេវ ហោន្តិ។ យថា ច ‘‘លោភំ បជហថា’’តិ វុត្តេ បហានេកដ្ឋភាវតោ ទោសាទីនម្បិ បហានំ អត្ថតោ វុត្តមេវ ហោតិ, ឯវំ សមុទយសច្ចវិសយេ សម្មាទិដ្ឋិកិច្ចេ បហានាភិសមយេ វុត្តេ តស្សា សហការីការណភូតានំ សម្មាសង្កប្បាទីនំ សេសមគ្គង្គានម្បិ សមុទយសច្ចវិសយកិច្ចំ អត្ថតោ វុត្តមេវ ហោតីតិ បរិបុណ្ណោ អរិយមគ្គព្យាបារោ ឥធ កថិតោតិ ទដ្ឋព្ពោ។ ឥមិនា នយេន សតិបដ្ឋានាទីនម្បិ ពោធិបក្ខិយធម្មានំ ព្យាបារស្ស ឥធ វុត្តភាវោ យថារហំ វិត្ថារេតព្ពោ។
Puna bhikkhaveti ālapanaṃ dhammassa paṭiggāhakabhāvena abhimukhībhūtānaṃ tattha ādarajananatthaṃ. Pajahathāti iminā pahānābhisamayo vihito, so ca pariññāsacchikiriyābhāvanābhisamayehi saddhiṃ eva pavattati, na visunti catusaccādhiṭṭhānāni cattāripi sammādiṭṭhiyā kiccāni vihitāneva honti. Yathā ca ‘‘lobhaṃ pajahathā’’ti vutte pahānekaṭṭhabhāvato dosādīnampi pahānaṃ atthato vuttameva hoti, evaṃ samudayasaccavisaye sammādiṭṭhikicce pahānābhisamaye vutte tassā sahakārīkāraṇabhūtānaṃ sammāsaṅkappādīnaṃ sesamaggaṅgānampi samudayasaccavisayakiccaṃ atthato vuttameva hotīti paripuṇṇo ariyamaggabyāpāro idha kathitoti daṭṭhabbo. Iminā nayena satipaṭṭhānādīnampi bodhipakkhiyadhammānaṃ byāpārassa idha vuttabhāvo yathārahaṃ vitthāretabbo.
អបិចេត្ថ លោភំ បជហថាតិ ឯតេន បហានបរិញ្ញា វុត្តា។ សា ច តីរណបរិញ្ញាធិដ្ឋានា, តីរណបរិញ្ញា ច ញាតបរិញ្ញាធិដ្ឋានាតិ អវិនាភាវេន តិស្សោបិ បរិញ្ញា ពោធិតា ហោន្តិ។ ឯវមេត្ថ សហ ផលេន ចតុសច្ចកម្មដ្ឋានំ បរិបុណ្ណំ កត្វា បកាសិតន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ អថ វា លោភំ បជហថាតិ សហ ផលេន ញាណទស្សនវិសុទ្ធិ ទេសិតា។ សា ច បដិបទាញាណទស្សនវិសុទ្ធិសន្និស្សយា…បេ.… ចិត្តវិសុទ្ធិសីលវិសុទ្ធិសន្និស្សយា ចាតិ នានន្តរិកភាវេន សហ ផលេន សព្ពាបិ សត្ត វិសុទ្ធិយោ វិភាវិតាតិ វេទិតព្ពំ។
Apicettha lobhaṃ pajahathāti etena pahānapariññā vuttā. Sā ca tīraṇapariññādhiṭṭhānā, tīraṇapariññā ca ñātapariññādhiṭṭhānāti avinābhāvena tissopi pariññā bodhitā honti. Evamettha saha phalena catusaccakammaṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ katvā pakāsitanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā lobhaṃ pajahathāti saha phalena ñāṇadassanavisuddhi desitā. Sā ca paṭipadāñāṇadassanavisuddhisannissayā…pe… cittavisuddhisīlavisuddhisannissayā cāti nānantarikabhāvena saha phalena sabbāpi satta visuddhiyo vibhāvitāti veditabbaṃ.
ឯវមេតាយ វិសុទ្ធិក្កមភាវនាយ បរិញ្ញាត្តយសម្បាទនេន លោភំ បជហិតុកាមេន –
Evametāya visuddhikkamabhāvanāya pariññāttayasampādanena lobhaṃ pajahitukāmena –
‘‘អនត្ថជននោ លោភោ, លោភោ ចិត្តប្បកោបនោ;
‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
ភយមន្តរតោ ជាតំ, តំ ជនោ នាវពុជ្ឈតិ។
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘លុទ្ធោ អត្ថំ ន ជានាតិ, លុទ្ធោ ធម្មំ ន បស្សតិ;
‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
អន្ធតមំ តទា ហោតិ, យំ លោភោ សហតេ នរំ’’។ (ឥតិវុ. ៨៨);
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ’’. (itivu. 88);
រត្តោ ខោ, អាវុសោ, រាគេន អភិភូតោ បរិយាទិន្នចិត្តោ បាណម្បិ ហនតិ, អទិន្នម្បិ អាទិយតិ, សន្ធិម្បិ ឆិន្ទតិ, និល្លោបម្បិ ហរតិ, ឯកាគារិកម្បិ ករោតិ, បរិបន្ថេបិ តិដ្ឋតិ, បរទារម្បិ គច្ឆតិ, មុសាបិ ភណតិ។ តទបិ តេសំ ភវតំ សមណព្រាហ្មណានំ អជានតំ អបស្សតំ អវេទយតំ តណ្ហានុគតានំ បរិតស្សិតំ វិប្ផន្ទិតមេវ (អ. និ. ៣.៥៤)។
Ratto kho, āvuso, rāgena abhibhūto pariyādinnacitto pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ ajānataṃ apassataṃ avedayataṃ taṇhānugatānaṃ paritassitaṃ vipphanditameva (a. ni. 3.54).
‘‘តណ្ហាទុតិយោ បុរិសោ, ទីឃមទ្ធាន សំសរំ;
‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ឥត្ថភាវញ្ញថាភាវំ, សំសារំ នាតិវត្តតិ’’។ (ឥតិវុ. ១៥, ១០៥);
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati’’. (itivu. 15, 105);
‘‘នត្ថិ រាគសមោ អគ្គិ, នត្ថិ ទោសសមោ កលិ’’។ (ធ. ប. ២០២, ២៥១);
‘‘Natthi rāgasamo aggi, natthi dosasamo kali’’. (dha. pa. 202, 251);
‘‘កាមរាគេន ឌយ្ហាមិ, ចិត្តំ មេ បរិឌយ្ហតិ’’។ (សំ. និ. ១.២១២);
‘‘Kāmarāgena ḍayhāmi, cittaṃ me pariḍayhati’’. (saṃ. ni. 1.212);
‘‘យេ រាគរត្តានុបតន្តិ សោតំ, សយំកតំ មក្កដកោវ ជាល’’ន្តិ។ (ធ. ប. ៣៤៧) ច –
‘‘Ye rāgarattānupatanti sotaṃ, sayaṃkataṃ makkaṭakova jāla’’nti. (dha. pa. 347) ca –
ឯវមាទិសុត្តបទានុសារេន នានានយេហិ លោភស្ស អាទីនវំ បច្ចវេក្ខិត្វា តស្ស បហានាយ បដិបជ្ជិតព្ពំ។
Evamādisuttapadānusārena nānānayehi lobhassa ādīnavaṃ paccavekkhitvā tassa pahānāya paṭipajjitabbaṃ.
អបិច ឆ ធម្មា កាមរាគស្ស បហានាយ សំវត្តន្តិ, អសុភនិមិត្តស្ស ឧគ្គហោ, អសុភភាវនានុយោគោ, ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារតា, ភោជនេ មត្តញ្ញុតា, កល្យាណមិត្តតា, សប្បាយកថាតិ។ ទសវិធញ្ហិ អសុភនិមិត្តំ ឧគ្គណ្ហន្តស្សាបិ កាមរាគោ បហីយតិ, កាយគតាសតិភាវនាវសេន សវិញ្ញាណកេ ឧទ្ធុមាតកាទិវសេន អវិញ្ញាណកេ អសុភេ អសុភភាវនានុយោគមនុយុត្តស្សាបិ, មនច្ឆដ្ឋេសុ ឥន្ទ្រិយេសុ សំវរណវសេន សតិកវាដេន បិហិតទ្វារស្សាបិ , ចតុន្នំ បញ្ចន្នំ វា អាលោបានំ ឱកាសេ សតិ ឧទកំ បិវិត្វា យាបនសីលតាយ ភោជនេ មត្តញ្ញុនោបិ។ តេនេវាហ –
Apica cha dhammā kāmarāgassa pahānāya saṃvattanti, asubhanimittassa uggaho, asubhabhāvanānuyogo, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, kalyāṇamittatā, sappāyakathāti. Dasavidhañhi asubhanimittaṃ uggaṇhantassāpi kāmarāgo pahīyati, kāyagatāsatibhāvanāvasena saviññāṇake uddhumātakādivasena aviññāṇake asubhe asubhabhāvanānuyogamanuyuttassāpi, manacchaṭṭhesu indriyesu saṃvaraṇavasena satikavāṭena pihitadvārassāpi , catunnaṃ pañcannaṃ vā ālopānaṃ okāse sati udakaṃ pivitvā yāpanasīlatāya bhojane mattaññunopi. Tenevāha –
‘‘ចត្តារោ បញ្ច អាលោបេ, អភុត្វា ឧទកំ បិវេ;
‘‘Cattāro pañca ālope, abhutvā udakaṃ pive;
អលំ ផាសុវិហារាយ, បហិតត្តស្ស ភិក្ខុនោ’’តិ។ (ថេរគា. ៩៨៣);
Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno’’ti. (theragā. 983);
អសុភកម្មដ្ឋានភាវនារតេ កល្យាណមិត្តេ សេវន្តស្សាបិ, ឋាននិសជ្ជាទីសុ ទសអសុភនិស្សិតសប្បាយកថាយបិ បហីយតិ។ តេនេវាហ –
Asubhakammaṭṭhānabhāvanārate kalyāṇamitte sevantassāpi, ṭhānanisajjādīsu dasaasubhanissitasappāyakathāyapi pahīyati. Tenevāha –
‘‘អត្ថិ, ភិក្ខវេ, អសុភនិមិត្តំ, តត្ថ យោនិសោមនសិការពហុលីការោ, អយមាហារោ អនុប្បន្នស្ស វា កាមច្ឆន្ទស្ស អនុប្បាទាយ ឧប្បន្នស្ស វា កាមច្ឆន្ទស្ស បហានាយា’’តិ។
‘‘Atthi, bhikkhave, asubhanimittaṃ, tattha yonisomanasikārabahulīkāro, ayamāhāro anuppannassa vā kāmacchandassa anuppādāya uppannassa vā kāmacchandassa pahānāyā’’ti.
ឯវំ បុព្ពភាគេ កាមរាគសង្ខាតស្ស លោភស្ស បហានាយ បដិបន្នោ វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា តតិយមគ្គេន តំ អនវសេសតោ សមុច្ឆិន្ទតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘លោភំ, ភិក្ខវេ, ឯកធម្មំ បជហថ, អហំ វោ បាដិភោគោ អនាគាមិតាយា’’តិ។
Evaṃ pubbabhāge kāmarāgasaṅkhātassa lobhassa pahānāya paṭipanno vipassanaṃ ussukkāpetvā tatiyamaggena taṃ anavasesato samucchindati. Tena vuttaṃ ‘‘lobhaṃ, bhikkhave, ekadhammaṃ pajahatha, ahaṃ vo pāṭibhogo anāgāmitāyā’’ti.
ឯត្ថាហ ‘‘កោ បនេត្ថ លោភោ បហីយតិ, កិំ អតីតោ, អថ អនាគតោ, ឧទាហុ បច្ចុប្បន្នោ’’តិ? កិញ្ចេត្ថ – ន តាវ អតីតោ លោភោ បហីយេយ្យ, ន អនាគតោ វា តេសំ អភាវតោ។ ន ហិ និរុទ្ធំ អនុប្បន្នំ វា អត្ថីតិ វុច្ចតិ, វាយាមោ ច អផលោ អាបជ្ជតិ។ អថ បច្ចុប្បន្នោ, ឯវម្បិ អផលោ វាយាមោ តស្ស សរសភង្គត្តា, សំកិលិដ្ឋា ច មគ្គភាវនា អាបជ្ជតិ, ចិត្តវិប្បយុត្តោ វា លោភោ សិយា, ន ចាយំ នយោ ឥច្ឆិតោតិ។ វុច្ចតេ – ន វុត្តនយេន អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នោ លោភោ បហីយតិ។ សេយ្យថាបិ ឥធ តរុណរុក្ខោ អសញ្ជាតផលោ, តំ បុរិសោ កុឋារិយា មូលេ ឆិន្ទេយ្យ, តស្ស រុក្ខស្ស ឆេទេ អសតិ យានិ ផលានិ និព្ពត្តេយ្យុំ, តានិ រុក្ខស្ស ឆិន្នត្តា អជាតានិ ឯវ ន ជាយេយ្យុំ, ឯវមេវ អរិយមគ្គាធិគមេ អសតិ ឧប្បជ្ជនារហោ លោភោ អរិយមគ្គាធិគមេន បច្ចយឃាតស្ស កតត្តា ន ឧប្បជ្ជតិ។ អយញ្ហិ អដ្ឋកថាសុ ‘‘ភូមិលទ្ធុប្បន្នោ’’តិ វុច្ចតិ។ វិបស្សនាយ ហិ អារម្មណភូតា បញ្ចក្ខន្ធា តស្ស ឧប្បជ្ជនដ្ឋានតាយ ភូមិ នាម។ សា ភូមិ តេន លទ្ធាតិ កត្វា ភូមិលទ្ធុប្បន្នោ។ អារម្មណាធិគ្គហិតុប្បន្នោ អវិក្ខម្ភិតុប្បន្នោ អសមូហតុប្បន្នោតិ ច អយមេវ វុច្ចតិ។
Etthāha ‘‘ko panettha lobho pahīyati, kiṃ atīto, atha anāgato, udāhu paccuppanno’’ti? Kiñcettha – na tāva atīto lobho pahīyeyya, na anāgato vā tesaṃ abhāvato. Na hi niruddhaṃ anuppannaṃ vā atthīti vuccati, vāyāmo ca aphalo āpajjati. Atha paccuppanno, evampi aphalo vāyāmo tassa sarasabhaṅgattā, saṃkiliṭṭhā ca maggabhāvanā āpajjati, cittavippayutto vā lobho siyā, na cāyaṃ nayo icchitoti. Vuccate – na vuttanayena atītānāgatapaccuppanno lobho pahīyati. Seyyathāpi idha taruṇarukkho asañjātaphalo, taṃ puriso kuṭhāriyā mūle chindeyya, tassa rukkhassa chede asati yāni phalāni nibbatteyyuṃ, tāni rukkhassa chinnattā ajātāni eva na jāyeyyuṃ, evameva ariyamaggādhigame asati uppajjanāraho lobho ariyamaggādhigamena paccayaghātassa katattā na uppajjati. Ayañhi aṭṭhakathāsu ‘‘bhūmiladdhuppanno’’ti vuccati. Vipassanāya hi ārammaṇabhūtā pañcakkhandhā tassa uppajjanaṭṭhānatāya bhūmi nāma. Sā bhūmi tena laddhāti katvā bhūmiladdhuppanno. Ārammaṇādhiggahituppanno avikkhambhituppanno asamūhatuppannoti ca ayameva vuccati.
តត្ថាតិ តស្មិំ សុត្តេ។ ឯតន្តិ ឯតំ អត្ថជាតំ។ ឥទានិ គាថាពន្ធវសេន វុច្ចមានំ។ ឥតិ វុច្ចតីតិ កេន បន វុច្ចតិ? ភគវតា វ។ អញ្ញេសុ ហិ តាទិសេសុ ឋានេសុ សង្គីតិការេហិ ឧបនិពន្ធគាថា ហោន្តិ, ឥធ បន ភគវតា វ គាថារុចិកានំ បុគ្គលានំ អជ្ឈាសយវសេន វុត្តមេវត្ថំ សង្គហេត្វា គាថា ភាសិតា។
Tatthāti tasmiṃ sutte. Etanti etaṃ atthajātaṃ. Idāni gāthābandhavasena vuccamānaṃ. Iti vuccatīti kena pana vuccati? Bhagavatā va. Aññesu hi tādisesu ṭhānesu saṅgītikārehi upanibandhagāthā honti, idha pana bhagavatā va gāthārucikānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayavasena vuttamevatthaṃ saṅgahetvā gāthā bhāsitā.
តត្ថ យេន លោភេន លុទ្ធាសេ, សត្តា គច្ឆន្តិ ទុគ្គតិន្តិ យេន អារម្មណគ្គហណលក្ខណេន តតោ ឯវ អភិសង្គរសេន លោភេន លុទ្ធា អជ្ឈត្តិកពាហិរេសុ អាយតនេសុ គិទ្ធា គធិតា។ សេតិ ហិ និបាតមត្តំ។ អក្ខរចិន្តកា បន ឦទិសេសុ ឋានេសុ សេ-ការាគមំ ឥច្ឆន្តិ។ តថា លុទ្ធត្តា ឯវ កាយសុចរិតាទីសុ កិញ្ចិ សុចរិតំ អកត្វា កាយទុច្ចរិតាទីនិ ច ឧបចិនិត្វា រូបាទីសុ សត្តវិសត្តតាយ សត្តាតិ លទ្ធនាមា បាណិនោ ទុក្ខស្ស និព្ពត្តិដ្ឋានតាយ ទុគ្គតីតិ សង្ខំ គតំ និរយំ តិរច្ឆានយោនិំ បេត្តិវិសយញ្ច បដិសន្ធិគ្គហណវសេន គច្ឆន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ។
Tattha yena lobhena luddhāse, sattā gacchanti duggatinti yena ārammaṇaggahaṇalakkhaṇena tato eva abhisaṅgarasena lobhena luddhā ajjhattikabāhiresu āyatanesu giddhā gadhitā. Seti hi nipātamattaṃ. Akkharacintakā pana īdisesu ṭhānesu se-kārāgamaṃ icchanti. Tathā luddhattā eva kāyasucaritādīsu kiñci sucaritaṃ akatvā kāyaduccaritādīni ca upacinitvā rūpādīsu sattavisattatāya sattāti laddhanāmā pāṇino dukkhassa nibbattiṭṭhānatāya duggatīti saṅkhaṃ gataṃ nirayaṃ tiracchānayoniṃ pettivisayañca paṭisandhiggahaṇavasena gacchanti upapajjanti.
តំ លោភំ សម្មទញ្ញាយ, បជហន្តិ វិបស្សិនោតិ តំ យថាវុត្តំ លោភំ សភាវតោ សមុទយតោ អត្ថង្គមតោ អស្សាទតោ អាទីនវតោ និស្សរណតោតិ ឥមេហិ អាការេហិ សម្មា អវិបរីតំ ហេតុនា ញាយេន អញ្ញាយ ញាតតីរណបរិញ្ញាសង្ខាតាយ បញ្ញាយ ជានិត្វា រូបាទិកេ បញ្ចុបាទានក្ខន្ធេ អនិច្ចាទីហិ វិវិធេហិ អាការេហិ បស្សនតោ វិបស្សិនោ អវសិដ្ឋកិលេសេ វិបស្សនាបញ្ញាបុព្ពង្គមាយ មគ្គបញ្ញាយ សមុច្ឆេទប្បហានវសេន បជហន្តិ, ន បុន អត្តនោ សន្តានេ ឧប្បជ្ជិតុំ ទេន្តិ។ បហាយ ន បុនាយន្តិ, ឥមំ លោកំ កុទាចនន្តិ ឯវំ សហជេកដ្ឋបហានេកដ្ឋេហិ អវសិដ្ឋកិលេសេហិ សទ្ធិំ តំ លោភំ អនាគាមិមគ្គេន បជហិត្វា បុន បច្ឆា ឥមំ កាមធាតុសង្ខាតំ លោកំ បដិសន្ធិគ្គហណវសេន កទាចិបិ ន អាគច្ឆន្តិ ឱរម្ភាគិយានំ សំយោជនានំ សុប្បហីនត្តា។ ឥតិ ភគវា អនាគាមិផលេន ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ។
Taṃ lobhaṃ sammadaññāya, pajahanti vipassinoti taṃ yathāvuttaṃ lobhaṃ sabhāvato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇatoti imehi ākārehi sammā aviparītaṃ hetunā ñāyena aññāya ñātatīraṇapariññāsaṅkhātāya paññāya jānitvā rūpādike pañcupādānakkhandhe aniccādīhi vividhehi ākārehi passanato vipassino avasiṭṭhakilese vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya samucchedappahānavasena pajahanti, na puna attano santāne uppajjituṃ denti. Pahāyana punāyanti, imaṃ lokaṃ kudācananti evaṃ sahajekaṭṭhapahānekaṭṭhehi avasiṭṭhakilesehi saddhiṃ taṃ lobhaṃ anāgāmimaggena pajahitvā puna pacchā imaṃ kāmadhātusaṅkhātaṃ lokaṃ paṭisandhiggahaṇavasena kadācipi na āgacchanti orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ suppahīnattā. Iti bhagavā anāgāmiphalena desanaṃ niṭṭhāpesi.
អយម្បិ អត្ថោតិ និទានាវសានតោ បភុតិ យាវ គាថាបរិយោសានា ឥមិនា សុត្តេន បកាសិតោ អត្ថោ។ អបិ-សទ្ទោ ឥទានិ វក្ខមានសុត្តត្ថសម្បិណ្ឌនោ។ សេសំ វុត្តនយមេវ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ សមុទយសច្ចំ សរូបេនេវ អាគតំ, បហានាបទេសេន មគ្គសច្ចំ។ ឥតរំ សច្ចទ្វយញ្ច តទុភយហេតុតាយ និទ្ធារេតព្ពំ។ គាថាយ បន ទុក្ខសមុទយមគ្គសច្ចានិ យថារុតវសេនេវ ញាយន្តិ, ឥតរំ និទ្ធារេតព្ពំ។ ឯសេវ នយោ ឥតោ បរេសុបិ សុត្តេសុ។
Ayampi atthoti nidānāvasānato pabhuti yāva gāthāpariyosānā iminā suttena pakāsito attho. Api-saddo idāni vakkhamānasuttatthasampiṇḍano. Sesaṃ vuttanayameva. Imasmiṃ sutte samudayasaccaṃ sarūpeneva āgataṃ, pahānāpadesena maggasaccaṃ. Itaraṃ saccadvayañca tadubhayahetutāya niddhāretabbaṃ. Gāthāya pana dukkhasamudayamaggasaccāni yathārutavaseneva ñāyanti, itaraṃ niddhāretabbaṃ. Eseva nayo ito paresupi suttesu.
បរមត្ថទីបនិយា ខុទ្ទកនិកាយ-អដ្ឋកថាយ
Paramatthadīpaniyā khuddakanikāya-aṭṭhakathāya
ឥតិវុត្តកវណ្ណនាយ បឋមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Itivuttakavaṇṇanāya paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ១. លោភសុត្តំ • 1. Lobhasuttaṃ
