Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౩౧౪] ౪. లోహకుమ్భిజాతకవణ్ణనా

    [314] 4. Lohakumbhijātakavaṇṇanā

    దుజ్జీవితమజీవిమ్హాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో కోసలరాజానం ఆరబ్భ కథేసి. తదా కిర కోసలరాజా రత్తిభాగే చతున్నం నేరయికసత్తానం సద్దం సుణి. ఏకో దు-కారమేవ భణి, ఏకో -కారం, ఏకో -కారం, ఏకో సో-కారమేవాతి. తే కిర అతీతభవే సావత్థియంయేవ పారదారికా రాజపుత్తా అహేసుం. తే పరేసం రక్ఖితగోపితమాతుగామేసు అపరజ్ఝిత్వా చిత్తకేళిం కీళన్తా బహుం పాపకమ్మం కత్వా మరణచక్కేన ఛిన్నా సావత్థిసామన్తే చతూసు లోహకుమ్భీసు నిబ్బత్తా సట్ఠి వస్ససహస్సాని తత్థ పచ్చిత్వా ఉగ్గతా లోహకుమ్భిముఖవట్టిం దిస్వా ‘‘కదా ను ఖో ఇమమ్హా దుక్ఖా ముచ్చిస్సామా’’తి చత్తారోపి మహన్తేన సద్దేన అనుపటిపాటియా విరవింసు. రాజా తేసం సద్దం సుత్వా మరణభయతజ్జితో నిసిన్నకోవ అరుణం ఉట్ఠాపేసి.

    Dujjīvitamajīvimhāti idaṃ satthā jetavane viharanto kosalarājānaṃ ārabbha kathesi. Tadā kira kosalarājā rattibhāge catunnaṃ nerayikasattānaṃ saddaṃ suṇi. Eko du-kārameva bhaṇi, eko sa-kāraṃ, eko na-kāraṃ, eko so-kāramevāti. Te kira atītabhave sāvatthiyaṃyeva pāradārikā rājaputtā ahesuṃ. Te paresaṃ rakkhitagopitamātugāmesu aparajjhitvā cittakeḷiṃ kīḷantā bahuṃ pāpakammaṃ katvā maraṇacakkena chinnā sāvatthisāmante catūsu lohakumbhīsu nibbattā saṭṭhi vassasahassāni tattha paccitvā uggatā lohakumbhimukhavaṭṭiṃ disvā ‘‘kadā nu kho imamhā dukkhā muccissāmā’’ti cattāropi mahantena saddena anupaṭipāṭiyā viraviṃsu. Rājā tesaṃ saddaṃ sutvā maraṇabhayatajjito nisinnakova aruṇaṃ uṭṭhāpesi.

    అరుణుగ్గమనవేలాయ బ్రాహ్మణా ఆగన్త్వా రాజానం సుఖసయితం పుచ్ఛింసు. రాజా ‘‘కుతో మే ఆచరియా సుఖసయితం, అజ్జాహం ఏవరూపే చత్తారో భింసనకసద్దే సుణి’’న్తి. బ్రాహ్మణా హత్థే విధునింసు. ‘‘కిం ఆచరియా’’తి? ‘‘సాహసికసద్దా, మహారాజా’’తి. ‘‘సపటికమ్మా అప్పటికమ్మా’’తి? ‘‘కామం అప్పటికమ్మా, మయం పన సుసిక్ఖితా, మహారాజా’’తి. ‘‘కిం కత్వా పటిబాహిస్సథా’’తి? ‘‘మహారాజ, పటికమ్మం మహన్తం న సక్కా కాతుం, మయం పన సబ్బచతుక్కం యఞ్ఞం యజిత్వా హారేస్సామా’’తి. ‘‘తేన హి ఖిప్పం చత్తారో హత్థీ చత్తారో అస్సే చత్తారో ఉసభే చత్తారో మనుస్సేతి లటుకికసకుణికా ఆదిం కత్వా చత్తారో చత్తారో పాణే గహేత్వా సబ్బచతుక్కయఞ్ఞం యజిత్వా మమ సోత్థిభావం కరోథా’’తి. ‘‘సాధు, మహారాజా’’తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా యేనత్థో, తం గహేత్వా యఞ్ఞావాటం పచ్చుపట్ఠపేసుం, బహుపాణే థూణూపనీతే కత్వా ఠపేసుం. ‘‘బహుం మచ్ఛమంసం ఖాదిస్సామ, బహుం ధనం లభిస్సామా’’తి ఉస్సాహప్పత్తా హుత్వా ‘‘ఇదం లద్ధుం వట్టతి, ఇదం లద్ధుం వట్టతి, దేవా’’తి అపరాపరం చరన్తి.

    Aruṇuggamanavelāya brāhmaṇā āgantvā rājānaṃ sukhasayitaṃ pucchiṃsu. Rājā ‘‘kuto me ācariyā sukhasayitaṃ, ajjāhaṃ evarūpe cattāro bhiṃsanakasadde suṇi’’nti. Brāhmaṇā hatthe vidhuniṃsu. ‘‘Kiṃ ācariyā’’ti? ‘‘Sāhasikasaddā, mahārājā’’ti. ‘‘Sapaṭikammā appaṭikammā’’ti? ‘‘Kāmaṃ appaṭikammā, mayaṃ pana susikkhitā, mahārājā’’ti. ‘‘Kiṃ katvā paṭibāhissathā’’ti? ‘‘Mahārāja, paṭikammaṃ mahantaṃ na sakkā kātuṃ, mayaṃ pana sabbacatukkaṃ yaññaṃ yajitvā hāressāmā’’ti. ‘‘Tena hi khippaṃ cattāro hatthī cattāro asse cattāro usabhe cattāro manusseti laṭukikasakuṇikā ādiṃ katvā cattāro cattāro pāṇe gahetvā sabbacatukkayaññaṃ yajitvā mama sotthibhāvaṃ karothā’’ti. ‘‘Sādhu, mahārājā’’ti sampaṭicchitvā yenattho, taṃ gahetvā yaññāvāṭaṃ paccupaṭṭhapesuṃ, bahupāṇe thūṇūpanīte katvā ṭhapesuṃ. ‘‘Bahuṃ macchamaṃsaṃ khādissāma, bahuṃ dhanaṃ labhissāmā’’ti ussāhappattā hutvā ‘‘idaṃ laddhuṃ vaṭṭati, idaṃ laddhuṃ vaṭṭati, devā’’ti aparāparaṃ caranti.

    మల్లికా దేవీ రాజానం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘కిం ను ఖో, మహారాజ, బ్రాహ్మణా అతివియ ఉస్సాహయన్తా విచరన్తీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘దేవి కిం తుయ్హిమినా, త్వం అత్తనో యసేనేవ మత్తా పమత్తా, దుక్ఖం పన అమ్హాకమేవ న జానాసీ’’తి? ‘‘కిం , మహారాజా’’తి. ‘‘దేవి, అహం ఏవరూపం నామ అసోతబ్బం సుణిం, తతో ఇమేసం సద్దానం సుతత్తా ‘‘కిం భవిస్సతీ’’తి బ్రాహ్మణే పుచ్ఛిం, బ్రాహ్మణా ‘‘తుమ్హాకం మహారాజ రజ్జస్స వా భోగానం వా జీవితస్స వా అన్తరాయో పఞ్ఞాయతి, సబ్బచతుక్కేన యఞ్ఞం యజిత్వా సోత్థిభావం కరిస్సామా’’తి వదింసు, తే మయ్హం వచనం గహేత్వా యఞ్ఞావాటం కత్వా యేన యేనత్థో, తస్స తస్స కారణా ఆగచ్ఛన్తీ’’తి. ‘‘కిం పన దేవ, ఇమేసం సద్దానం నిప్ఫత్తిం సదేవకే లోకే అగ్గబ్రాహ్మణం పుచ్ఛిత్థా’’తి? ‘‘కో ఏస దేవి, సదేవకే లోకే అగ్గబ్రాహ్మణో నామా’’తి? ‘‘మహాగోతమో సమ్మాసమ్బుద్ధో’’తి. ‘‘దేవి, సమ్మాసమ్బుద్ధో మే న పుచ్ఛితో’’తి? ‘‘తేన హి గన్త్వా పుచ్ఛథా’’తి.

    Mallikā devī rājānaṃ upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ nu kho, mahārāja, brāhmaṇā ativiya ussāhayantā vicarantī’’ti pucchi. ‘‘Devi kiṃ tuyhiminā, tvaṃ attano yaseneva mattā pamattā, dukkhaṃ pana amhākameva na jānāsī’’ti? ‘‘Kiṃ , mahārājā’’ti. ‘‘Devi, ahaṃ evarūpaṃ nāma asotabbaṃ suṇiṃ, tato imesaṃ saddānaṃ sutattā ‘‘kiṃ bhavissatī’’ti brāhmaṇe pucchiṃ, brāhmaṇā ‘‘tumhākaṃ mahārāja rajjassa vā bhogānaṃ vā jīvitassa vā antarāyo paññāyati, sabbacatukkena yaññaṃ yajitvā sotthibhāvaṃ karissāmā’’ti vadiṃsu, te mayhaṃ vacanaṃ gahetvā yaññāvāṭaṃ katvā yena yenattho, tassa tassa kāraṇā āgacchantī’’ti. ‘‘Kiṃ pana deva, imesaṃ saddānaṃ nipphattiṃ sadevake loke aggabrāhmaṇaṃ pucchitthā’’ti? ‘‘Ko esa devi, sadevake loke aggabrāhmaṇo nāmā’’ti? ‘‘Mahāgotamo sammāsambuddho’’ti. ‘‘Devi, sammāsambuddho me na pucchito’’ti? ‘‘Tena hi gantvā pucchathā’’ti.

    రాజా తస్సా వచనం గహేత్వా భుత్తపాతరాసో రథవరమారుయ్హ జేతవనం గన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా పుచ్ఛి ‘‘అహం, భన్తే, రత్తిభాగే చత్తారో సద్దే సుత్వా బ్రాహ్మణే పుచ్ఛిం, తే ‘సబ్బచతుక్కయఞ్ఞం యజిత్వా సోత్థిం కరిస్సామా’తి వత్వా యఞ్ఞావాటే కమ్మం కరోన్తి, తేసం సద్దానం సుతత్తా మయ్హం కిం భవిస్సతీ’’తి. ‘‘న కిఞ్చి, మహారాజ, నేరయికసత్తా దుక్ఖమనుభవన్తా ఏవం విరవింసు, న ఇమే సద్దా ఇదాని తయా ఏవ సుతా, పోరాణకరాజూహిపి సుతాయేవ, తేపి బ్రాహ్మణే పుచ్ఛిత్వా పసుఘాతయఞ్ఞం కత్తుకామా హుత్వా పణ్డితానం కథం సుత్వా న కరింసు, పణ్డితా తేసం సద్దానం అన్తరం కథేత్వా మహాజనం విస్సజ్జాపేత్వా సోత్థిమకంసూ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Rājā tassā vacanaṃ gahetvā bhuttapātarāso rathavaramāruyha jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā pucchi ‘‘ahaṃ, bhante, rattibhāge cattāro sadde sutvā brāhmaṇe pucchiṃ, te ‘sabbacatukkayaññaṃ yajitvā sotthiṃ karissāmā’ti vatvā yaññāvāṭe kammaṃ karonti, tesaṃ saddānaṃ sutattā mayhaṃ kiṃ bhavissatī’’ti. ‘‘Na kiñci, mahārāja, nerayikasattā dukkhamanubhavantā evaṃ viraviṃsu, na ime saddā idāni tayā eva sutā, porāṇakarājūhipi sutāyeva, tepi brāhmaṇe pucchitvā pasughātayaññaṃ kattukāmā hutvā paṇḍitānaṃ kathaṃ sutvā na kariṃsu, paṇḍitā tesaṃ saddānaṃ antaraṃ kathetvā mahājanaṃ vissajjāpetvā sotthimakaṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో అఞ్ఞతరస్మిం కాసిగామే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో కామేసు ఆదీనవం దిస్వా కామే పహాయ ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అభిఞ్ఞా చ సమాపత్తియో చ ఉప్పాదేత్వా ఝానకీళం కీళన్తో హిమవన్తే రమణీయే వనసణ్డే వసతి. తదా బారాణసిరాజా చతున్నం నేరయికానం ఇమేవ చత్తారో సద్దే సుత్వా భీతతసితో ఇమినావ నియామేన బ్రాహ్మణేహి ‘‘తిణ్ణం అన్తరాయానం అఞ్ఞతరో భవిస్సతి, సబ్బచతుక్కయఞ్ఞేన తం వూపసమేస్సామా’’తి వుత్తే సమ్పటిచ్ఛి. పురోహితో బ్రాహ్మణేహి సద్ధిం యఞ్ఞావాటం పచ్చుపట్ఠాపేసి, మహాజనో థూణూపనీతో అహోసి. తదా బోధిసత్తో మేత్తాభావనం పురేచారికం కత్వా దిబ్బచక్ఖునా లోకం ఓలోకేన్తో ఇమం కారణం దిస్వా ‘‘అజ్జ, మయా గన్తుం వట్టతి, మహాజనస్స సోత్థి భవిస్సతీ’’తి ఇద్ధిబలేన వేహాసం ఉప్పతిత్వా బారాణసిరఞ్ఞో ఉయ్యానే ఓతరిత్వా మఙ్గలసిలాపట్టే కఞ్చనరూపకం వియ నిసీది. తదా పురోహితస్స జేట్ఠన్తేవాసికో ఆచరియం ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘నను, ఆచరియ, అమ్హాకం వేదేసు పరం మారేత్వా సోత్థికరణం నామ నత్థీ’’తి ఆహ. పురోహితో ‘‘త్వం రాజధనం రక్ఖసి, బహుం మచ్ఛమంసం ఖాదిస్సామ, ధనం లభిస్సామ, తుణ్హీ హోహీ’’తి తం పటిబాహి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto aññatarasmiṃ kāsigāme brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca uppādetvā jhānakīḷaṃ kīḷanto himavante ramaṇīye vanasaṇḍe vasati. Tadā bārāṇasirājā catunnaṃ nerayikānaṃ imeva cattāro sadde sutvā bhītatasito imināva niyāmena brāhmaṇehi ‘‘tiṇṇaṃ antarāyānaṃ aññataro bhavissati, sabbacatukkayaññena taṃ vūpasamessāmā’’ti vutte sampaṭicchi. Purohito brāhmaṇehi saddhiṃ yaññāvāṭaṃ paccupaṭṭhāpesi, mahājano thūṇūpanīto ahosi. Tadā bodhisatto mettābhāvanaṃ purecārikaṃ katvā dibbacakkhunā lokaṃ olokento imaṃ kāraṇaṃ disvā ‘‘ajja, mayā gantuṃ vaṭṭati, mahājanassa sotthi bhavissatī’’ti iddhibalena vehāsaṃ uppatitvā bārāṇasirañño uyyāne otaritvā maṅgalasilāpaṭṭe kañcanarūpakaṃ viya nisīdi. Tadā purohitassa jeṭṭhantevāsiko ācariyaṃ upasaṅkamitvā ‘‘nanu, ācariya, amhākaṃ vedesu paraṃ māretvā sotthikaraṇaṃ nāma natthī’’ti āha. Purohito ‘‘tvaṃ rājadhanaṃ rakkhasi, bahuṃ macchamaṃsaṃ khādissāma, dhanaṃ labhissāma, tuṇhī hohī’’ti taṃ paṭibāhi.

    సో ‘‘నాహం ఏత్థ సహాయో భవిస్సామీ’’తి నిక్ఖమిత్వా రాజుయ్యానం గన్త్వా బోధిసత్తం దిస్వా వన్దిత్వా కతపటిసన్థారో ఏకమన్తం నిసీది. బోధిసత్తో ‘‘కిం, మాణవ, రాజా ధమ్మేన రజ్జం కారేతీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘భన్తే, రాజా ధమ్మేన రజ్జం కారేతి, రత్తిభాగే పన చత్తారో సద్దే సుత్వా బ్రాహ్మణే పుచ్ఛి. బ్రాహ్మణా ‘సబ్బచతుక్కయఞ్ఞం యజిత్వా సోత్థిం కరిస్సామా’’’తి వదింసు. రాజా పసుఘాతకమ్మం కత్వా అత్తనో సోత్థిం కాతుకామో మహాజనో థూణూపనీతో, ‘‘కిం ను ఖో, భన్తే, తుమ్హాదిసానం సీలవన్తానం తేసం సద్దానం నిప్ఫత్తిం వత్వా మహాజనం మరణముఖా మోచేతుం వట్టతీ’’తి. ‘‘మాణవ, రాజా అమ్హే న జానాతి, మయమ్పి తం న జానామ, ఇమేసం పన సద్దానం నిప్ఫత్తిం జానామ, సచే రాజా అమ్హే ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛేయ్య, రాజానం నిక్కఙ్ఖం కత్వా కథేస్సామా’’తి. ‘‘తేన హి, భన్తే, ముహుత్తం ఇధేవ హోథ, అహం రాజానం ఆనేస్సామీ’’తి. ‘‘సాధు, మాణవా’’తి. సో గన్త్వా రఞ్ఞో తమత్థం ఆరోచేత్వా రాజానం ఆనేసి.

    So ‘‘nāhaṃ ettha sahāyo bhavissāmī’’ti nikkhamitvā rājuyyānaṃ gantvā bodhisattaṃ disvā vanditvā katapaṭisanthāro ekamantaṃ nisīdi. Bodhisatto ‘‘kiṃ, māṇava, rājā dhammena rajjaṃ kāretī’’ti pucchi. ‘‘Bhante, rājā dhammena rajjaṃ kāreti, rattibhāge pana cattāro sadde sutvā brāhmaṇe pucchi. Brāhmaṇā ‘sabbacatukkayaññaṃ yajitvā sotthiṃ karissāmā’’’ti vadiṃsu. Rājā pasughātakammaṃ katvā attano sotthiṃ kātukāmo mahājano thūṇūpanīto, ‘‘kiṃ nu kho, bhante, tumhādisānaṃ sīlavantānaṃ tesaṃ saddānaṃ nipphattiṃ vatvā mahājanaṃ maraṇamukhā mocetuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Māṇava, rājā amhe na jānāti, mayampi taṃ na jānāma, imesaṃ pana saddānaṃ nipphattiṃ jānāma, sace rājā amhe upasaṅkamitvā puccheyya, rājānaṃ nikkaṅkhaṃ katvā kathessāmā’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, muhuttaṃ idheva hotha, ahaṃ rājānaṃ ānessāmī’’ti. ‘‘Sādhu, māṇavā’’ti. So gantvā rañño tamatthaṃ ārocetvā rājānaṃ ānesi.

    అథ రాజా బోధిసత్తం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నో పుచ్ఛి ‘‘సచ్చం కిర తుమ్హే మయా సుతసద్దానం నిప్ఫత్తిం జానాథా’’తి? ‘‘ఆమ, మహారాజా’’తి. ‘‘కథేథ, భన్తే’’తి. ‘‘మహారాజ, ఏతే పురిమభవే పరేసం రక్ఖితగోపితేసు దారేసు చారిత్తం ఆపజ్జిత్వా బారాణసిసామన్తే చతూసు లోహకుమ్భీసు నిబ్బత్తా పక్కుథితే ఖారలోహోదకే ఫేణుద్దేహకం పచ్చమానా తింస వస్ససహస్సాని అధో గన్త్వా కుమ్భితలం ఆహచ్చ ఉద్ధం ఆరోహన్తా తింసవస్ససహస్సేనేవ కాలేన కుమ్భిముఖం దిస్వా బహి ఓలోకేత్వా చత్తారో జనా చతస్సో గాథా పరిపుణ్ణం కత్వా వత్తుకామాపి తథా కాతుం అసక్కోన్తా ఏకేకమేవ అక్ఖరం వత్వా పున లోహకుమ్భీసుయేవ నిముగ్గా. తేసు దు-కారం వత్వా నిముగ్గసత్తో ఏవం వత్తుకామో అహోసి –

    Atha rājā bodhisattaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno pucchi ‘‘saccaṃ kira tumhe mayā sutasaddānaṃ nipphattiṃ jānāthā’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Kathetha, bhante’’ti. ‘‘Mahārāja, ete purimabhave paresaṃ rakkhitagopitesu dāresu cārittaṃ āpajjitvā bārāṇasisāmante catūsu lohakumbhīsu nibbattā pakkuthite khāralohodake pheṇuddehakaṃ paccamānā tiṃsa vassasahassāni adho gantvā kumbhitalaṃ āhacca uddhaṃ ārohantā tiṃsavassasahasseneva kālena kumbhimukhaṃ disvā bahi oloketvā cattāro janā catasso gāthā paripuṇṇaṃ katvā vattukāmāpi tathā kātuṃ asakkontā ekekameva akkharaṃ vatvā puna lohakumbhīsuyeva nimuggā. Tesu du-kāraṃ vatvā nimuggasatto evaṃ vattukāmo ahosi –

    ౫౩.

    53.

    ‘దుజ్జీవితమజీవిమ్హ , యే సన్తే న దదమ్హసే;

    ‘Dujjīvitamajīvimha , ye sante na dadamhase;

    విజ్జమానేసు భోగేసు, దీపం నాకమ్హ అత్తనో’తి. –

    Vijjamānesu bhogesu, dīpaṃ nākamha attano’ti. –

    తం గాథం పరిపుణ్ణం కాతుం నాసక్ఖీ’’తి వత్వా బోధిసత్తో అత్తనో ఞాణేన తం గాథం పరిపుణ్ణం కత్వా కథేసి. సేసాసుపి ఏసేవ నయో.

    Taṃ gāthaṃ paripuṇṇaṃ kātuṃ nāsakkhī’’ti vatvā bodhisatto attano ñāṇena taṃ gāthaṃ paripuṇṇaṃ katvā kathesi. Sesāsupi eseva nayo.

    తేసు -కారం వత్వా వత్తుకామస్స అయం గాథా –

    Tesu sa-kāraṃ vatvā vattukāmassa ayaṃ gāthā –

    ౫౪.

    54.

    ‘‘సట్ఠి వస్ససహస్సాని, పరిపుణ్ణాని సబ్బసో;

    ‘‘Saṭṭhi vassasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;

    నిరయే పచ్చమానానం, కదా అన్తో భవిస్సతీ’’తి.

    Niraye paccamānānaṃ, kadā anto bhavissatī’’ti.

    -కారం వత్వా వత్తుకామస్స అయం గాథా –

    Na-kāraṃ vatvā vattukāmassa ayaṃ gāthā –

    ౫౫.

    55.

    ‘‘నత్థి అన్తో కుతో అన్తో, న అన్తో పటిదిస్సతి;

    ‘‘Natthi anto kuto anto, na anto paṭidissati;

    తదా హి పకతం పాపం, మమ తుయ్హఞ్చ మారిసా’’తి.

    Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, mama tuyhañca mārisā’’ti.

    సో-కారం వత్వా వత్తుకామస్స అయం గాథా –

    So-kāraṃ vatvā vattukāmassa ayaṃ gāthā –

    ౫౬.

    56.

    ‘‘సోహం నూన ఇతో గన్త్వా, యోనిం లద్ధాన మానుసిం;

    ‘‘Sohaṃ nūna ito gantvā, yoniṃ laddhāna mānusiṃ;

    వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నో, కాహామి కుసలం బహు’’న్తి.

    Vadaññū sīlasampanno, kāhāmi kusalaṃ bahu’’nti.

    తత్థ దుజ్జీవితన్తి తీణి దుచ్చరితాని చరన్తో దుజ్జీవితం లామకజీవితం జీవతి నామ, సోపి తదేవ సన్ధాయాహ ‘‘దుజ్జీవితమజీవిమ్హా’’తి. యే సన్తే న దదమ్హసేతి యే మయం దేయ్యధమ్మే చ పటిగ్గాహకే చ సంవిజ్జమానేయేవ న దానం దదిమ్హ. దీపం నాకమ్హ అత్తనోతి అత్తనో పతిట్ఠం న కరిమ్హ. పరిపుణ్ణానీతి అనూనాని అనధికాని. సబ్బసోతి సబ్బాకారేన. పచ్చమానానన్తి అమ్హాకం ఇమస్మిం నిరయే పచ్చమానానం.

    Tattha dujjīvitanti tīṇi duccaritāni caranto dujjīvitaṃ lāmakajīvitaṃ jīvati nāma, sopi tadeva sandhāyāha ‘‘dujjīvitamajīvimhā’’ti. Ye sante na dadamhaseti ye mayaṃ deyyadhamme ca paṭiggāhake ca saṃvijjamāneyeva na dānaṃ dadimha. Dīpaṃ nākamha attanoti attano patiṭṭhaṃ na karimha. Paripuṇṇānīti anūnāni anadhikāni. Sabbasoti sabbākārena. Paccamānānanti amhākaṃ imasmiṃ niraye paccamānānaṃ.

    నత్థి అన్తోతి ‘‘అమ్హాకం అసుకకాలే నామ మోక్ఖో భవిస్సతీ’’తి ఏవం కాలపరిచ్ఛేదో నత్థి. కుతో అన్తోతి కేన కారణేన అన్తో పఞ్ఞాయిస్సతి. న అన్తోతి అన్తం దట్ఠుకామానమ్పి నో దుక్ఖస్స అన్తో న పటిదిస్సతి. తదా హి పకతన్తి తస్మిం కాలే మారిసా మమ చ తుయ్హఞ్చ పకతం పాపం పకట్ఠం కతం అతిబహుమేవ కతం. ‘‘తథా హి పకత’’న్తిపి పాఠో, తేన కారణేన కతం, యేనస్స అన్తో దట్ఠుం న సక్కాతి అత్థో. మారిసాతి మయా సదిసా, పియాలపనమేతం ఏతేసం. నూనాతి ఏకంసత్థే నిపాతో, సో అహం ఇతో గన్త్వా యోనిం మానుసిం లద్ధాన వదఞ్ఞూ సీలసమ్పన్నో హుత్వా ఏకంసేనేవ బహుం కుసలం కరిస్సామీతి అయమేత్థ అత్థో.

    Natthiantoti ‘‘amhākaṃ asukakāle nāma mokkho bhavissatī’’ti evaṃ kālaparicchedo natthi. Kuto antoti kena kāraṇena anto paññāyissati. Na antoti antaṃ daṭṭhukāmānampi no dukkhassa anto na paṭidissati. Tadā hi pakatanti tasmiṃ kāle mārisā mama ca tuyhañca pakataṃ pāpaṃ pakaṭṭhaṃ kataṃ atibahumeva kataṃ. ‘‘Tathā hi pakata’’ntipi pāṭho, tena kāraṇena kataṃ, yenassa anto daṭṭhuṃ na sakkāti attho. Mārisāti mayā sadisā, piyālapanametaṃ etesaṃ. Nūnāti ekaṃsatthe nipāto, so ahaṃ ito gantvā yoniṃ mānusiṃ laddhāna vadaññū sīlasampanno hutvā ekaṃseneva bahuṃ kusalaṃ karissāmīti ayamettha attho.

    ఇతి బోధిసత్తో ఏకమేకం గాథం వత్వా ‘‘మహారాజ, సో నేరయికసత్తో ఇమం గాథం పరిపుణ్ణం కత్వా వత్తుకామో అత్తనో పాపస్స మహన్తతాయ తథా కథేతుం నాసక్ఖి, ఇతి సో అత్తనో కమ్మవిపాకం అనుభవన్తో విరవి. తుమ్హాకం ఏతస్స సద్దస్స సవనపచ్చయా అన్తరాయో నామ నత్థి, తుమ్హే మా భాయిత్థా’’తి రాజానం సఞ్ఞాపేసి. రాజా మహాజనం విస్సజ్జాపేత్వా సువణ్ణభేరిం చరాపేత్వా యఞ్ఞావాటం విద్ధంసాపేసి. బోధిసత్తో మహాజనస్స సోత్థిం కత్వా కతిపాహం వసిత్వా తత్థేవ గన్త్వా అపరిహీనజ్ఝానో బ్రహ్మలోకే ఉప్పజ్జి.

    Iti bodhisatto ekamekaṃ gāthaṃ vatvā ‘‘mahārāja, so nerayikasatto imaṃ gāthaṃ paripuṇṇaṃ katvā vattukāmo attano pāpassa mahantatāya tathā kathetuṃ nāsakkhi, iti so attano kammavipākaṃ anubhavanto viravi. Tumhākaṃ etassa saddassa savanapaccayā antarāyo nāma natthi, tumhe mā bhāyitthā’’ti rājānaṃ saññāpesi. Rājā mahājanaṃ vissajjāpetvā suvaṇṇabheriṃ carāpetvā yaññāvāṭaṃ viddhaṃsāpesi. Bodhisatto mahājanassa sotthiṃ katvā katipāhaṃ vasitvā tattheva gantvā aparihīnajjhāno brahmaloke uppajji.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా పురోహితస్స జేట్ఠన్తేవాసికమాణవో సారిపుత్తో అహోసి, తాపసో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā purohitassa jeṭṭhantevāsikamāṇavo sāriputto ahosi, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.

    లోహకుమ్భిజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.

    Lohakumbhijātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౧౪. లోహకుమ్భిజాతకం • 314. Lohakumbhijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact