| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៩. លោហិច្ចសុត្តំ
9. Lohiccasuttaṃ
១៣២. ឯកំ សមយំ អាយស្មា មហាកច្ចានោ អវន្តីសុ វិហរតិ មក្ករកតេ 1 អរញ្ញកុដិកាយំ។ អថ ខោ លោហិច្ចស្ស ព្រាហ្មណស្ស សម្ពហុលា អន្តេវាសិកា កដ្ឋហារកា មាណវកា យេនាយស្មតោ មហាកច្ចានស្ស អរញ្ញកុដិកា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា បរិតោ បរិតោ កុដិកាយ អនុចង្កមន្តិ អនុវិចរន្តិ ឧច្ចាសទ្ទា មហាសទ្ទា កានិចិ កានិចិ សេលេយ្យកានិ ករោន្តិ 2 – ‘‘ឥមេ បន មុណ្ឌកា សមណកា ឥព្ភា កណ្ហា 3 ពន្ធុបាទាបច្ចា, ឥមេសំ ភរតកានំ សក្កតា គរុកតា មានិតា បូជិតា អបចិតា’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា មហាកច្ចានោ វិហារា និក្ខមិត្វា តេ មាណវកេ ឯតទវោច – ‘‘មា មាណវកា សទ្ទមកត្ថ; ធម្មំ វោ ភាសិស្សាមី’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ, តេ មាណវកា តុណ្ហី អហេសុំ។ អថ ខោ អាយស្មា មហាកច្ចានោ តេ មាណវកេ គាថាហិ អជ្ឈភាសិ –
132. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati makkarakate 4 araññakuṭikāyaṃ. Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā yenāyasmato mahākaccānassa araññakuṭikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā parito parito kuṭikāya anucaṅkamanti anuvicaranti uccāsaddā mahāsaddā kānici kānici seleyyakāni karonti 5 – ‘‘ime pana muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā 6 bandhupādāpaccā, imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā’’ti. Atha kho āyasmā mahākaccāno vihārā nikkhamitvā te māṇavake etadavoca – ‘‘mā māṇavakā saddamakattha; dhammaṃ vo bhāsissāmī’’ti. Evaṃ vutte, te māṇavakā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho āyasmā mahākaccāno te māṇavake gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘សីលុត្តមា បុព្ពតរា អហេសុំ,
‘‘Sīluttamā pubbatarā ahesuṃ,
តេ ព្រាហ្មណា យេ បុរាណំ សរន្តិ;
Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ saranti;
គុត្តានិ ទ្វារានិ សុរក្ខិតានិ,
Guttāni dvārāni surakkhitāni,
អហេសុំ តេសំ អភិភុយ្យ កោធំ។
Ahesuṃ tesaṃ abhibhuyya kodhaṃ.
‘‘ធម្មេ ច ឈានេ ច រតា អហេសុំ,
‘‘Dhamme ca jhāne ca ratā ahesuṃ,
តេ ព្រាហ្មណា យេ បុរាណំ សរន្តិ;
Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ saranti;
ឥមេ ច វោក្កម្ម ជបាមសេតិ,
Ime ca vokkamma japāmaseti,
គោត្តេន មត្តា វិសមំ ចរន្តិ។
Gottena mattā visamaṃ caranti.
វិរជ្ជមានា សតណ្ហាតណ្ហេសុ;
Virajjamānā sataṇhātaṇhesu;
អគុត្តទ្វារស្ស ភវន្តិ មោឃា,
Aguttadvārassa bhavanti moghā,
សុបិនេវ លទ្ធំ បុរិសស្ស វិត្តំ។
Supineva laddhaṃ purisassa vittaṃ.
‘‘អនាសកា ថណ្ឌិលសាយិកា ច;
‘‘Anāsakā thaṇḍilasāyikā ca;
បាតោ សិនានញ្ច តយោ ច វេទា។
Pāto sinānañca tayo ca vedā.
‘‘ខរាជិនំ ជដាបង្កោ, មន្តា សីលព្ពតំ តបោ;
‘‘Kharājinaṃ jaṭāpaṅko, mantā sīlabbataṃ tapo;
កុហនា វង្កទណ្ឌា ច, ឧទកាចមនានិ ច។
Kuhanā vaṅkadaṇḍā ca, udakācamanāni ca.
‘‘វណ្ណា ឯតេ ព្រាហ្មណានំ, កតា កិញ្ចិក្ខភាវនា;
‘‘Vaṇṇā ete brāhmaṇānaṃ, katā kiñcikkhabhāvanā;
ចិត្តញ្ច សុសមាហិតំ, វិប្បសន្នមនាវិលំ;
Cittañca susamāhitaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
អខិលំ សព្ពភូតេសុ, សោ មគ្គោ ព្រហ្មបត្តិយា’’តិ។
Akhilaṃ sabbabhūtesu, so maggo brahmapattiyā’’ti.
អថ ខោ តេ មាណវកា កុបិតា អនត្តមនា យេន លោហិច្ចោ ព្រាហ្មណោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា លោហិច្ចំ ព្រាហ្មណំ ឯតទវោចុំ – ‘‘យគ្ឃេ! ភវំ ជានេយ្យ, សមណោ មហាកច្ចានោ ព្រាហ្មណានំ មន្តេ 9 ឯកំសេន អបវទតិ, បដិក្កោសតី’’តិ? ឯវំ វុត្តេ, លោហិច្ចោ ព្រាហ្មណោ កុបិតោ អហោសិ អនត្តមនោ។ អថ ខោ លោហិច្ចស្ស ព្រាហ្មណស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ន ខោ បន មេតំ បតិរូបំ យោហំ អញ្ញទត្ថុ មាណវកានំយេវ សុត្វា សមណំ មហាកច្ចានំ អក្កោសេយ្យំ 10 បរិភាសេយ្យំ។ យំនូនាហំ ឧបសង្កមិត្វា បុច្ឆេយ្យ’’ន្តិ។
Atha kho te māṇavakā kupitā anattamanā yena lohicco brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā lohiccaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘yagghe! Bhavaṃ jāneyya, samaṇo mahākaccāno brāhmaṇānaṃ mante 11 ekaṃsena apavadati, paṭikkosatī’’ti? Evaṃ vutte, lohicco brāhmaṇo kupito ahosi anattamano. Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘na kho pana metaṃ patirūpaṃ yohaṃ aññadatthu māṇavakānaṃyeva sutvā samaṇaṃ mahākaccānaṃ akkoseyyaṃ 12 paribhāseyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ upasaṅkamitvā puccheyya’’nti.
អថ ខោ លោហិច្ចោ ព្រាហ្មណោ តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ យេនាយស្មា មហាកច្ចានោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មតា មហាកច្ចានេន សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ លោហិច្ចោ ព្រាហ្មណោ អាយស្មន្តំ មហាកច្ចានំ ឯតទវោច – ‘‘អាគមំសុ នុ ខ្វិធ, ភោ កច្ចាន, អម្ហាកំ សម្ពហុលា អន្តេវាសិកា កដ្ឋហារកា មាណវកា’’តិ? ‘‘អាគមំសុ ខ្វិធ តេ, ព្រាហ្មណ, សម្ពហុលា អន្តេវាសិកា កដ្ឋហារកា មាណវកា’’តិ។ ‘‘អហុ បន ភោតោ កច្ចានស្ស តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ កោចិទេវ កថាសល្លាបោ’’តិ? ‘‘អហុ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ កោចិទេវ កថាសល្លាបោ’’តិ ។ ‘‘យថា កថំ បន ភោតោ កច្ចានស្ស តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ អហោសិ កថាសល្លាបោ’’តិ? ‘‘ឯវំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ អហោសិ កថាសល្លាបោ –
Atha kho lohicco brāhmaṇo tehi māṇavakehi saddhiṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho lohicco brāhmaṇo āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘āgamaṃsu nu khvidha, bho kaccāna, amhākaṃ sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti? ‘‘Āgamaṃsu khvidha te, brāhmaṇa, sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti. ‘‘Ahu pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti? ‘‘Ahu kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti . ‘‘Yathā kathaṃ pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo’’ti? ‘‘Evaṃ kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo –
‘‘សីលុត្តមា បុព្ពតរា អហេសុំ,
‘‘Sīluttamā pubbatarā ahesuṃ,
តេ ព្រាហ្មណា យេ បុរាណំ សរន្តិ;…បេ.…;
Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ saranti;…Pe…;
អខិលំ សព្ពភូតេសុ,
Akhilaṃ sabbabhūtesu,
សោ មគ្គោ ព្រហ្មបត្តិយា’’តិ។
So maggo brahmapattiyā’’ti.
‘‘ឯវំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តេហិ មាណវកេហិ សទ្ធិំ អហោសិ កថាសល្លាបោ’’តិ។
‘‘Evaṃ kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo’’ti.
‘‘‘អគុត្តទ្វារោ’តិ 13 ភវំ កច្ចានោ អាហ។ កិត្តាវតា នុ ខោ, ភោ កច្ចាន, អគុត្តទ្វារោ ហោតី’’តិ? ‘‘ឥធ, ព្រាហ្មណ, ឯកច្ចោ ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា បិយរូបេ រូបេ អធិមុច្ចតិ, អប្បិយរូបេ រូបេ ព្យាបជ្ជតិ, អនុបដ្ឋិតកាយស្សតិ 14 ច វិហរតិ, បរិត្តចេតសោ តញ្ច ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ យថាភូតំ នប្បជានាតិ យត្ថស្ស តេ ឧប្បន្នា បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តិ។ សោតេន សទ្ទំ សុត្វា… ឃានេន គន្ធំ ឃាយិត្វា… ជិវ្ហាយ រសំ សាយិត្វា… កាយេន ផោដ្ឋព្ពំ ផុសិត្វា… មនសា ធម្មំ វិញ្ញាយ បិយរូបេ ធម្មេ អធិមុច្ចតិ, អប្បិយរូបេ ច ធម្មេ ព្យាបជ្ជតិ, អនុបដ្ឋិតកាយស្សតិ ច វិហរតិ, បរិត្តចេតសោ តញ្ច ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ យថាភូតំ នប្បជានាតិ យត្ថស្ស តេ ឧប្បន្នា បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តិ។ ឯវំ ខោ, ព្រាហ្មណ, អគុត្តទ្វារោ ហោតី’’តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, ភោ កច្ចាន; អព្ភុតំ, ភោ កច្ចាន! យាវញ្ចិទំ ភោតា កច្ចានេន អគុត្តទ្វារោវ សមានោ អគុត្តទ្វារោតិ អក្ខាតោ។
‘‘‘Aguttadvāro’ti 15 bhavaṃ kaccāno āha. Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, aguttadvāro hotī’’ti? ‘‘Idha, brāhmaṇa, ekacco cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati 16 ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe ca dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Evaṃ kho, brāhmaṇa, aguttadvāro hotī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna! Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena aguttadvārova samāno aguttadvāroti akkhāto.
‘‘‘គុត្តទ្វារោ’តិ ភវំ កច្ចានោ អាហ។ កិត្តាវតា នុ ខោ, ភោ កច្ចាន, គុត្តទ្វារោ ហោតី’’តិ? ‘‘ឥធ, ព្រាហ្មណ, ភិក្ខុ ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា បិយរូបេ រូបេ នាធិមុច្ចតិ, អប្បិយរូបេ រូបេ ន ព្យាបជ្ជតិ, ឧបដ្ឋិតកាយស្សតិ ច វិហរតិ, អប្បមាណចេតសោ តញ្ច ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ យថាភូតំ បជានាតិ យត្ថស្ស តេ ឧប្បន្នា បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តិ។ សោតេន សទ្ទំ សុត្វា… ឃានេន គន្ធំ ឃាយិត្វា… ជិវ្ហាយ រសំ សាយិត្វា… កាយេន ផោដ្ឋព្ពំ ផុសិត្វា… មនសា ធម្មំ វិញ្ញាយ បិយរូបេ ធម្មេ នាធិមុច្ចតិ, អប្បិយរូបេ ធម្មេ ន ព្យាបជ្ជតិ, ឧបដ្ឋិតកាយស្សតិ ច វិហរតិ, អប្បមាណចេតសោ តញ្ច ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ យថាភូតំ បជានាតិ, យត្ថស្ស តេ ឧប្បន្នា បាបកា អកុសលា ធម្មា អបរិសេសា និរុជ្ឈន្តិ។ ឯវំ ខោ, ព្រាហ្មណ, គុត្តទ្វារោ ហោតី’’តិ។
‘‘‘Guttadvāro’ti bhavaṃ kaccāno āha. Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, guttadvāro hotī’’ti? ‘‘Idha, brāhmaṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Evaṃ kho, brāhmaṇa, guttadvāro hotī’’ti.
‘‘អច្ឆរិយំ, ភោ កច្ចាន; អព្ភុតំ, ភោ កច្ចាន! យាវញ្ចិទំ ភោតា កច្ចានេន គុត្តទ្វារោវ សមានោ គុត្តទ្វារោតិ អក្ខាតោ។ អភិក្កន្តំ, ភោ កច្ចាន; អភិក្កន្តំ, ភោ កច្ចាន! សេយ្យថាបិ, ភោ កច្ចាន, និក្កុជ្ជិតំ វា ឧក្កុជ្ជេយ្យ, បដិច្ឆន្នំ វា វិវរេយ្យ, មូឡ្ហស្ស វា មគ្គំ អាចិក្ខេយ្យ, អន្ធការេ វា តេលបជ្ជោតំ ធារេយ្យ, ចក្ខុមន្តោ រូបានិ ទក្ខន្តីតិ; ឯវមេវំ ភោតា កច្ចានេន អនេកបរិយាយេន ធម្មោ បកាសិតោ។ ឯសាហំ, ភោ កច្ចាន, តំ ភគវន្តំ សរណំ គច្ឆាមិ, ធម្មញ្ច, ភិក្ខុសង្ឃញ្ច។ ឧបាសកំ មំ ភវំ កច្ចានោ ធារេតុ អជ្ជតគ្គេ បាណុបេតំ សរណំ គតំ។ យថា ច ភវំ កច្ចានោ មក្ករកតេ ឧបាសកកុលានិ ឧបសង្កមតិ; ឯវមេវ លោហិច្ចកុលំ ឧបសង្កមតុ។ តត្ថ យេ មាណវកា វា មាណវិកា វា ភវន្តំ កច្ចានំ អភិវាទេស្សន្តិ បច្ចុដ្ឋិស្សន្តិ អាសនំ វា ឧទកំ វា ទស្សន្តិ, តេសំ តំ ភវិស្សតិ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ។ នវមំ។
‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna! Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena guttadvārova samāno guttadvāroti akkhāto. Abhikkantaṃ, bho kaccāna; abhikkantaṃ, bho kaccāna! Seyyathāpi, bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā kaccānena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bho kaccāna, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Yathā ca bhavaṃ kaccāno makkarakate upāsakakulāni upasaṅkamati; evameva lohiccakulaṃ upasaṅkamatu. Tattha ye māṇavakā vā māṇavikā vā bhavantaṃ kaccānaṃ abhivādessanti paccuṭṭhissanti āsanaṃ vā udakaṃ vā dassanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. លោហិច្ចសុត្តវណ្ណនា • 9. Lohiccasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. លោហិច្ចសុត្តវណ្ណនា • 9. Lohiccasuttavaṇṇanā
