| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ទីឃ និកាយ (អដ្ឋកថា) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
១២. លោហិច្ចសុត្តវណ្ណនា
12. Lohiccasuttavaṇṇanā
លោហិច្ចព្រាហ្មណវត្ថុវណ្ណនា
Lohiccabrāhmaṇavatthuvaṇṇanā
៥០១. ឯវំ មេ សុតំ…បេ.… កោសលេសូតិ លោហិច្ចសុត្តំ។ តត្រាយំ អនុត្តានបទវណ្ណនា។ សាលវតិកាតិ តស្ស គាមស្ស នាមំ, សោ កិរ វតិយា វិយ សមន្តតោ សាលបន្តិយា បរិក្ខិត្តោ។ តស្មា សាលវតិកាតិ វុច្ចតិ។ លោហិច្ចោតិ តស្ស ព្រាហ្មណស្ស នាមំ។
501.Evaṃme sutaṃ…pe… kosalesūti lohiccasuttaṃ. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā. Sālavatikāti tassa gāmassa nāmaṃ, so kira vatiyā viya samantato sālapantiyā parikkhitto. Tasmā sālavatikāti vuccati. Lohiccoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ.
៥០២-៥០៣. បាបកន្តិ បរានុកម្បា វិរហិតត្តា លាមកំ, ន បន ឧច្ឆេទសស្សតានំ អញ្ញតរំ។ ឧប្បន្នំ ហោតីតិ ជាតំ ហោតិ, ន កេវលញ្ច ចិត្តេ ជាតមត្តមេវ។ សោ កិរ តស្ស វសេន បរិសមជ្ឈេបិ ឯវំ ភាសតិយេវ។ កិញ្ហិ បរោ បរស្សាតិ បរោ យោ អនុសាសីយតិ, សោ តស្ស អនុសាសកស្ស កិំ ករិស្សតិ។ អត្តនា បដិលទ្ធំ កុសលំ ធម្មំ អត្តនាវ សក្កត្វា គរុំ កត្វា វិហាតព្ពន្តិ វទតិ។
502-503.Pāpakanti parānukampā virahitattā lāmakaṃ, na pana ucchedasassatānaṃ aññataraṃ. Uppannaṃ hotīti jātaṃ hoti, na kevalañca citte jātamattameva. So kira tassa vasena parisamajjhepi evaṃ bhāsatiyeva. Kiñhi paro parassāti paro yo anusāsīyati, so tassa anusāsakassa kiṃ karissati. Attanā paṭiladdhaṃ kusalaṃ dhammaṃ attanāva sakkatvā garuṃ katvā vihātabbanti vadati.
៥០៤-៤០៧. រោសិកំ ន្ហាបិតំ អាមន្តេសីតិ រោសិកាតិ ឯវំ ឥត្ថិលិង្គវសេន លទ្ធនាមំ ន្ហាបិតំ អាមន្តេសិ។ សោ កិរ ភគវតោ អាគមនំ សុត្វា ចិន្តេសិ – ‘‘វិហារំ គន្ត្វា ទិដ្ឋំ នាមំ ភារោ, គេហំ បន អាណាបេត្វា បស្សិស្សាមិ ចេវ យថាសត្តិ ច អាគន្តុកភិក្ខំ ទស្សាមី’’តិ, តស្មា ឯវំ ន្ហាបិតំ អាមន្តេសិ។
504-407.Rosikaṃ nhāpitaṃ āmantesīti rosikāti evaṃ itthiliṅgavasena laddhanāmaṃ nhāpitaṃ āmantesi. So kira bhagavato āgamanaṃ sutvā cintesi – ‘‘vihāraṃ gantvā diṭṭhaṃ nāmaṃ bhāro, gehaṃ pana āṇāpetvā passissāmi ceva yathāsatti ca āgantukabhikkhaṃ dassāmī’’ti, tasmā evaṃ nhāpitaṃ āmantesi.
៥០៨. បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោតិ កថាផាសុកត្ថំ បច្ឆតោ បច្ឆតោ អនុពន្ធោ ហោតិ។ វិវេចេតូតិ វិមោចេតុ, តំ ទិដ្ឋិគតំ វិនោទេតូតិ វទតិ។ អយំ កិរ ឧបាសកោ លោហិច្ចស្ស ព្រាហ្មណស្ស បិយសហាយកោ។ តស្មា តស្ស អត្ថកាមតាយ ឯវមាហ។ អប្បេវ នាម សិយាតិ ឯត្ថ បឋមវចនេន ភគវា គជ្ជតិ, ទុតិយវចនេន អនុគជ្ជតិ។ អយំ កិរេត្ថ អធិប្បាយោ – រោសិកេ ឯតទត្ថមេវ មយា ចត្តារិ អសង្ខ្យេយ្យានិ។ កប្បសតសហស្សញ្ច វិវិធានិ ទុក្ករានិ ករោន្តេន បារមិយោ បូរិតា , ឯតទត្ថមេវ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ បដិវិទ្ធំ, ន មេ លោហិច្ចស្ស ទិដ្ឋិគតំ ភិន្ទិតុំ ភារោតិ, ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ បឋមវចនេន ភគវា គជ្ជតិ។ កេវលំ រោសិកេ លោហិច្ចស្ស មម សន្តិកេ អាគមនំ វា និសជ្ជា វា អល្លាបសល្លាបោ វា ហោតុ, សចេបិ លោហិច្ចសទិសានំ សតសហស្សស្ស កង្ខា ហោតិ, បដិពលោ អហំ វិនោទេតុំ លោហិច្ចស្ស បន ឯកស្ស ទិដ្ឋិវិនោទនេ មយ្ហំ កោ ភារោតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ទុតិយវចនេន ភគវា អនុគជ្ជតីតិ វេទិតព្ពោ។
508.Piṭṭhito piṭṭhitoti kathāphāsukatthaṃ pacchato pacchato anubandho hoti. Vivecetūti vimocetu, taṃ diṭṭhigataṃ vinodetūti vadati. Ayaṃ kira upāsako lohiccassa brāhmaṇassa piyasahāyako. Tasmā tassa atthakāmatāya evamāha. Appeva nāma siyāti ettha paṭhamavacanena bhagavā gajjati, dutiyavacanena anugajjati. Ayaṃ kirettha adhippāyo – rosike etadatthameva mayā cattāri asaṅkhyeyyāni. Kappasatasahassañca vividhāni dukkarāni karontena pāramiyo pūritā , etadatthameva sabbaññutaññāṇaṃ paṭividdhaṃ, na me lohiccassa diṭṭhigataṃ bhindituṃ bhāroti, imamatthaṃ dassento paṭhamavacanena bhagavā gajjati. Kevalaṃ rosike lohiccassa mama santike āgamanaṃ vā nisajjā vā allāpasallāpo vā hotu, sacepi lohiccasadisānaṃ satasahassassa kaṅkhā hoti, paṭibalo ahaṃ vinodetuṃ lohiccassa pana ekassa diṭṭhivinodane mayhaṃ ko bhāroti imamatthaṃ dassento dutiyavacanena bhagavā anugajjatīti veditabbo.
លោហិច្ចព្រាហ្មណានុយោគវណ្ណនា
Lohiccabrāhmaṇānuyogavaṇṇanā
៥០៩. សមុទយសញ្ជាតីតិ សមុទយស្ស សញ្ជាតិ ភោគុប្បាទោ, តតោ ឧដ្ឋិតំ ធនធញ្ញន្តិ អត្ថោ។ យេ តំ ឧបជីវន្តីតិ យេ ញាតិបរិជនទាសកម្មករាទយោ ជនា តំ និស្សាយ ជីវន្តិ។ អន្តរាយករោតិ លាភន្តរាយករោ។ ហិតានុកម្បីតិ ឯត្ថ ហិតន្តិ វុឌ្ឍិ។ អនុកម្បតីតិ អនុកម្បី, ឥច្ឆតីតិ អត្ថោ, វុឌ្ឍិំ ឥច្ឆតិ វា នោ វាតិ វុត្តំ ហោតិ។ និរយំ វា តិរច្ឆានយោនិំ វាតិ សចេ សា មិច្ឆាទិដ្ឋិ សម្បជ្ជតិ, និយតា ហោតិ, ឯកំសេន និរយេ និព្ពត្តតិ, នោ ចេ, តិរច្ឆានយោនិយំ និព្ពត្តតីតិ អត្ថោ។
509.Samudayasañjātīti samudayassa sañjāti bhoguppādo, tato uṭṭhitaṃ dhanadhaññanti attho. Ye taṃ upajīvantīti ye ñātiparijanadāsakammakarādayo janā taṃ nissāya jīvanti. Antarāyakaroti lābhantarāyakaro. Hitānukampīti ettha hitanti vuḍḍhi. Anukampatīti anukampī, icchatīti attho, vuḍḍhiṃ icchati vā no vāti vuttaṃ hoti. Nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vāti sace sā micchādiṭṭhi sampajjati, niyatā hoti, ekaṃsena niraye nibbattati, no ce, tiracchānayoniyaṃ nibbattatīti attho.
៥១០-៥១២. ឥទានិ យស្មា យថា អត្តនោ លាភន្តរាយេន សត្តា សំវិជ្ជន្តិ ន តថា បរេសំ, តស្មា សុដ្ឋុតរំ ព្រាហ្មណំ បវេចេតុកាមោ ‘‘តំ កិំ មញ្ញសី’’តិ ទុតិយំ ឧបបត្តិមាហ។ យេ ចិមេតិ យេ ច ឥមេ តថាគតស្ស ធម្មទេសនំ សុត្វា អរិយភូមិំ ឱក្កមិតុំ អសក្កោន្តា កុលបុត្តា ទិព្ពា គព្ភាតិ ឧបយោគត្ថេ បច្ចត្តវចនំ, ទិព្ពេ គព្ភេតិ អត្ថោ។ ទិព្ពា, គព្ភាតិ ច ឆន្នំ ទេវលោកានមេតំ អធិវចនំ។ បរិបាចេន្តីតិ ទេវលោកគាមិនិំ បដិបទំ បូរយមានា ទានំ, ទទមានា, សីលំ រក្ខមានា, គន្ធមាលាទីហិ, បូជំ កុរុមានា ភាវនំ ភាវយមានា បាចេន្តិ វិបាចេន្តិ បរិបាចេន្តិ បរិណាមំ គមេន្តិ។ ទិព្ពានំ ភវានំ អភិនិព្ពត្តិយាតិ ទិព្ពភវា នាម ទេវានំ វិមានានិ , តេសំ និព្ពត្តនត្ថាយាតិ អត្ថោ។ អថ វា ទិព្ពា គព្ភាតិ ទានាទយោ បុញ្ញវិសេសា។ ទិព្ពា ភវាតិ ទេវលោកេ វិបាកក្ខន្ធា, តេសំ និព្ពត្តនត្ថាយ តានិ បុញ្ញានិ ករោន្តីតិ អត្ថោ។ តេសំ អន្តរាយករោតិ តេសំ មគ្គសម្បត្តិផលសម្បត្តិទិព្ពភវវិសេសានំ អន្តរាយករោ។ ឥតិ ភគវា ឯត្តាវតា អនិយមិតេនេវ ឱបម្មវិធិនា យាវ ភវគ្គា ឧគ្គតំ ព្រាហ្មណស្ស មានំ ភិន្ទិត្វា ឥទានិ ចោទនារហេ តយោ សត្ថារេ ទស្សេតុំ ‘‘តយោ ខោ មេ, លោហិច្ចា’’តិអាទិមាហ។
510-512. Idāni yasmā yathā attano lābhantarāyena sattā saṃvijjanti na tathā paresaṃ, tasmā suṭṭhutaraṃ brāhmaṇaṃ pavecetukāmo ‘‘taṃ kiṃ maññasī’’ti dutiyaṃ upapattimāha. Ye cimeti ye ca ime tathāgatassa dhammadesanaṃ sutvā ariyabhūmiṃ okkamituṃ asakkontā kulaputtā dibbā gabbhāti upayogatthe paccattavacanaṃ, dibbe gabbheti attho. Dibbā, gabbhāti ca channaṃ devalokānametaṃ adhivacanaṃ. Paripācentīti devalokagāminiṃ paṭipadaṃ pūrayamānā dānaṃ, dadamānā, sīlaṃ rakkhamānā, gandhamālādīhi, pūjaṃ kurumānā bhāvanaṃ bhāvayamānā pācenti vipācenti paripācenti pariṇāmaṃ gamenti. Dibbānaṃ bhavānaṃ abhinibbattiyāti dibbabhavā nāma devānaṃ vimānāni , tesaṃ nibbattanatthāyāti attho. Atha vā dibbā gabbhāti dānādayo puññavisesā. Dibbā bhavāti devaloke vipākakkhandhā, tesaṃ nibbattanatthāya tāni puññāni karontīti attho. Tesaṃ antarāyakaroti tesaṃ maggasampattiphalasampattidibbabhavavisesānaṃ antarāyakaro. Iti bhagavā ettāvatā aniyamiteneva opammavidhinā yāva bhavaggā uggataṃ brāhmaṇassa mānaṃ bhinditvā idāni codanārahe tayo satthāre dassetuṃ ‘‘tayo kho me, lohiccā’’tiādimāha.
តយោ ចោទនារហវណ្ណនា
Tayo codanārahavaṇṇanā
៥១៣. តត្ថ សា ចោទនាតិ តយោ សត្ថារេ ចោទេន្តស្ស ចោទនា។ ន អញ្ញា ចិត្តំ ឧបដ្ឋបេន្តីតិ អញ្ញាយ អាជាននត្ថាយ ចិត្តំ ន ឧបដ្ឋបេន្តិ។ វោក្កម្មាតិ និរន្តរំ តស្ស សាសនំ អកត្វា តតោ ឧក្កមិត្វា វត្តន្តីតិ អត្ថោ។ ឱសក្កន្តិយា វា ឧស្សក្កេយ្យាតិ បដិក្កមន្តិយា ឧបគច្ឆេយ្យ, អនិច្ឆន្តិយា ឥច្ឆេយ្យ, ឯកាយ សម្បយោគំ អនិច្ឆន្តិយា ឯកោ ឥច្ឆេយ្យាតិ វុត្តំ ហោតិ។ បរម្មុខិំ វា អាលិង្គេយ្យាតិ ទដ្ឋុម្បិ អនិច្ឆមានំ បរម្មុខិំ ឋិតំ បច្ឆតោ គន្ត្វា អាលិង្គេយ្យ។ ឯវំសម្បទមិទន្តិ ឥមស្សាបិ សត្ថុនោ ‘‘មម ឥមេ សាវកា’’តិ សាសនា វោក្កម្ម វត្តមានេបិ តេ លោភេន អនុសាសតោ ឥមំ លោភធម្មំ ឯវំសម្បទមេវ ឦទិសមេវ វទាមិ។ ឥតិ សោ ឯវរូបោ តវ លោភធម្មោ យេន ត្វំ ឱសក្កន្តិយា ឧស្សក្កន្តោ វិយ បរម្មុខិំ អាលិង្គន្តោ វិយ អហោសីតិបិ តំ ចោទនំ អរហតិ។ កិញ្ហិ បរោ បរស្ស ករិស្សតីតិ យេន ធម្មេន បរេ អនុសាសិ, អត្តានមេវ តាវ តត្ថ សម្បាទេហិ, ឧជុំ ករោហិ។ កិញ្ហិ បរោ បរស្ស ករិស្សតីតិ ចោទនំ អរហតិ។
513. Tattha sā codanāti tayo satthāre codentassa codanā. Na aññā cittaṃ upaṭṭhapentīti aññāya ājānanatthāya cittaṃ na upaṭṭhapenti. Vokkammāti nirantaraṃ tassa sāsanaṃ akatvā tato ukkamitvā vattantīti attho. Osakkantiyā vā ussakkeyyāti paṭikkamantiyā upagaccheyya, anicchantiyā iccheyya, ekāya sampayogaṃ anicchantiyā eko iccheyyāti vuttaṃ hoti. Parammukhiṃ vā āliṅgeyyāti daṭṭhumpi anicchamānaṃ parammukhiṃ ṭhitaṃ pacchato gantvā āliṅgeyya. Evaṃsampadamidanti imassāpi satthuno ‘‘mama ime sāvakā’’ti sāsanā vokkamma vattamānepi te lobhena anusāsato imaṃ lobhadhammaṃ evaṃsampadameva īdisameva vadāmi. Iti so evarūpo tava lobhadhammo yena tvaṃ osakkantiyā ussakkanto viya parammukhiṃ āliṅganto viya ahosītipi taṃ codanaṃ arahati. Kiñhi paro parassa karissatīti yena dhammena pare anusāsi, attānameva tāva tattha sampādehi, ujuṃ karohi. Kiñhi paro parassa karissatīti codanaṃ arahati.
៥១៤. និទ្ទាយិតព្ពន្តិ សស្សរូបកានិ តិណានិ ឧប្បាដេត្វា បរិសុទ្ធំ កាតព្ពំ។
514.Niddāyitabbanti sassarūpakāni tiṇāni uppāṭetvā parisuddhaṃ kātabbaṃ.
៥១៥. តតិយចោទនាយ កិញ្ហិ បរោ បរស្សាតិ អនុសាសនំ អសម្បដិច្ឆនកាលតោ បដ្ឋាយ បរោ អនុសាសិតព្ពោ, បរស្ស អនុសាសកស្ស កិំ ករិស្សតីតិ ននុ តត្ថ អប្បោស្សុក្កតំ អាបជ្ជិត្វា អត្តនា បដិវិទ្ធធម្មំ អត្តនាវ មានេត្វា បូជេត្វា វិហាតព្ពន្តិ ឯវំ ចោទនំ អរហតីតិ អត្ថោ។
515. Tatiyacodanāya kiñhi paro parassāti anusāsanaṃ asampaṭicchanakālato paṭṭhāya paro anusāsitabbo, parassa anusāsakassa kiṃ karissatīti nanu tattha appossukkataṃ āpajjitvā attanā paṭividdhadhammaṃ attanāva mānetvā pūjetvā vihātabbanti evaṃ codanaṃ arahatīti attho.
ន ចោទនារហសត្ថុវណ្ណនា
Na codanārahasatthuvaṇṇanā
៥១៦. ន ចោទនារហោតិ អយញ្ហិ យស្មា បឋមមេវ អត្តានំ បតិរូបេ បតិដ្ឋាបេត្វា សាវកានំ ធម្មំ ទេសេតិ។ សាវកា ចស្ស អស្សវា ហុត្វា យថានុសិដ្ឋំ បដិបជ្ជន្តិ, តាយ ច បដិបត្តិយា មហន្តំ វិសេសមធិគច្ឆន្តិ។ តស្មា ន ចោទនារហោតិ។
516.Nacodanārahoti ayañhi yasmā paṭhamameva attānaṃ patirūpe patiṭṭhāpetvā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti. Sāvakā cassa assavā hutvā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjanti, tāya ca paṭipattiyā mahantaṃ visesamadhigacchanti. Tasmā na codanārahoti.
៥១៧. នរកបបាតំ បបតន្តោតិ មយា គហិតាយ ទិដ្ឋិយា អហំ នរកបបាតំ បបតន្តោ។ ឧទ្ធរិត្វា ថលេ បតិដ្ឋាបិតោតិ តំ ទិដ្ឋិំ ភិន្ទិត្វា ធម្មទេសនាហត្ថេន អបាយបតនតោ ឧទ្ធរិត្វា សគ្គមគ្គថលេ ឋបិតោម្ហីតិ វទតិ។ សេសមេត្ថ ឧត្តានមេវាតិ។
517.Narakapapātaṃ papatantoti mayā gahitāya diṭṭhiyā ahaṃ narakapapātaṃ papatanto. Uddharitvāthale patiṭṭhāpitoti taṃ diṭṭhiṃ bhinditvā dhammadesanāhatthena apāyapatanato uddharitvā saggamaggathale ṭhapitomhīti vadati. Sesamettha uttānamevāti.
ឥតិ សុមង្គលវិលាសិនិយា ទីឃនិកាយដ្ឋកថាយំ
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
លោហិច្ចសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Lohiccasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ទីឃនិកាយ • Dīghanikāya / ១២. លោហិច្ចសុត្តំ • 12. Lohiccasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ទីឃនិកាយ (ដីកា) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ១២. លោហិច្ចសុត្តវណ្ណនា • 12. Lohiccasuttavaṇṇanā
