Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၅. ပပာတဝဂ္ဂော
5. Papātavaggo
၁. လောကစိန္တာသုတ္တံ
1. Lokacintāsuttaṃ
၁၁၁၁. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အညတရော ပုရိသော ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ ‘လောကစိန္တံ စိန္တေသ္သာမီ’တိ ယေန သုမာဂဓာ ပောက္ခရဏီ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သုမာဂဓာယ ပောက္ခရဏိယာ တီရေ နိသီဒိ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော။ အဒ္ဒသာ ခော, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော သုမာဂဓာယ ပောက္ခရဏိယာ တီရေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ 1 ဘိသမုဠာလံ 2 ပဝိသန္တံ။ ဒိသ္ဝာနသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘ဥမ္မတ္တောသ္မိ နာမာဟံ, ဝိစေတောသ္မိ နာမာဟံ! ယံ လောကေ နတ္ထိ တံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’’န္တိ။
1111. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhūtapubbaṃ, bhikkhave, aññataro puriso rājagahā nikkhamitvā ‘lokacintaṃ cintessāmī’ti yena sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdi lokacintaṃ cintento. Addasā kho, bhikkhave, so puriso sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ 3 bhisamuḷālaṃ 4 pavisantaṃ. Disvānassa etadahosi – ‘ummattosmi nāmāhaṃ, vicetosmi nāmāhaṃ! Yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭha’’’nti.
‘‘အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော နဂရံ ပဝိသိတ္ဝာ မဟာဇနကာယသ္သ အာရောစေသိ – ‘ဥမ္မတ္တောသ္မိ နာမာဟံ, ဘန္တေ, ဝိစေတောသ္မိ နာမာဟံ, ဘန္တေ! ယံ လောကေ နတ္ထိ တံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’’န္တိ။ ‘‘ကထံ ပန တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဥမ္မတ္တော ကထံ ဝိစေတော? ကိဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ တယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ? ‘‘ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ ‘လောကစိန္တံ စိန္တေသ္သာမီ’တိ ယေန သုမာဂဓာ ပောက္ခရဏီ တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သုမာဂဓာယ ပောက္ခရဏိယာ တီရေ နိသီဒိံ လောကစိန္တံ စိန္တေန္တော။ အဒ္ဒသံ ခ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, သုမာဂဓာယ ပောက္ခရဏိယာ တီရေ စတုရင္ဂိနိံ သေနံ ဘိသမုဠာလံ ပဝိသန္တံ။ ဧဝံ ခ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, ဥမ္မတ္တော ဧဝံ ဝိစေတော။ ဣဒဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ မယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ, ဥမ္မတ္တော တဂ္ဃ ဝိစေတော။ ဣဒဉ္စ လောကေ နတ္ထိ ယံ တယာ ဒိဋ္ဌ’’န္တိ။
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso nagaraṃ pavisitvā mahājanakāyassa ārocesi – ‘ummattosmi nāmāhaṃ, bhante, vicetosmi nāmāhaṃ, bhante! Yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭha’’’nti. ‘‘Kathaṃ pana tvaṃ, ambho purisa, ummatto kathaṃ viceto? Kiñca loke natthi yaṃ tayā diṭṭha’’nti? ‘‘Idhāhaṃ, bhante, rājagahā nikkhamitvā ‘lokacintaṃ cintessāmī’ti yena sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdiṃ lokacintaṃ cintento. Addasaṃ khvāhaṃ, bhante, sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ bhisamuḷālaṃ pavisantaṃ. Evaṃ khvāhaṃ, bhante, ummatto evaṃ viceto. Idañca loke natthi yaṃ mayā diṭṭha’’nti. ‘‘Taggha tvaṃ, ambho purisa, ummatto taggha viceto. Idañca loke natthi yaṃ tayā diṭṭha’’nti.
‘‘တံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သော ပုရိသော ဘူတံယေဝ အဒ္ဒသ, နော အဘူတံ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝာသုရသင္ဂာမော သမုပဗ္ယူဠ္ဟော အဟောသိ။ တသ္မိံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သင္ဂာမေ ဒေဝာ ဇိနိံသု, အသုရာ ပရာဇိနိံသု။ ပရာဇိတာ စ ခော, ဘိက္ခဝေ, အသုရာ ဘီတာ ဘိသမုဠာလေန အသုရပုရံ ပဝိသိံသု ဒေဝာနံယေဝ မောဟယမာနာ။
‘‘Taṃ kho pana, bhikkhave, so puriso bhūtaṃyeva addasa, no abhūtaṃ. Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi. Tasmiṃ kho pana, bhikkhave, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājiniṃsu. Parājitā ca kho, bhikkhave, asurā bhītā bhisamuḷālena asurapuraṃ pavisiṃsu devānaṃyeva mohayamānā.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, မာ လောကစိန္တံ စိန္တေထ – ‘သသ္သတော လောကော’တိ ဝာ ‘အသသ္သတော လောကော’တိ ဝာ, ‘အန္တဝာ လောကော’တိ ဝာ ‘အနန္တဝာ လောကော’တိ ဝာ, ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာ, ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝာ ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝာ, ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝာ, ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဝာ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? နေသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ နာဒိဗ္ရဟ္မစရိယကာ န နိဗ္ဗိဒာယ န ဝိရာဂာယ န နိရောဓာယ န ဥပသမာယ န အဘိညာယ န သမ္ဗောဓာယ န နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, mā lokacintaṃ cintetha – ‘sassato loko’ti vā ‘asassato loko’ti vā, ‘antavā loko’ti vā ‘anantavā loko’ti vā, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. Taṃ kissa hetu? Nesā, bhikkhave, cintā atthasaṃhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati.
‘‘စိန္တေန္တာ ခော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ စိန္တေယ္ယာထ။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ စိန္တေယ္ယာထ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧသာ, ဘိက္ခဝေ, စိန္တာ အတ္ထသံဟိတာ ဧသာ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယကာ ဧသာ နိဗ္ဗိဒာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ ဥပသမာယ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Cintentā kho tumhe, bhikkhave, ‘idaṃ dukkha’nti cinteyyātha…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti cinteyyātha. Taṃ kissa hetu? Esā, bhikkhave, cintā atthasaṃhitā esā ādibrahmacariyakā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယောဂော ကရဏီယော။ပေ.။ ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယောဂော ကရဏီယော’’တိ။ ပဌမံ။
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, ‘idaṃ dukkha’nti yogo karaṇīyo…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yogo karaṇīyo’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. လောကစိန္တာသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Lokacintāsuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁. လောကစိန္တာသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Lokacintāsuttavaṇṇanā