| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. លោកន្តគមនសុត្តវណ្ណនា
3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
១១៦. តតិយេ លោកស្សាតិ ចក្កវាឡលោកស្ស។ លោកស្ស អន្តន្តិ សង្ខារលោកស្ស អន្តំ។ វិហារំ បាវិសីតិ ‘‘មយិ វិហារំ បវិដ្ឋេ ឥមេ ភិក្ខូ, ឥមំ ឧទ្ទេសំ អានន្ទំ បុច្ឆិស្សន្តិ, សោ ច តេសំ មម សព្ពញ្ញុតញ្ញាណេន សំសន្ទិត្វា កថេស្សតិ។ តតោ នំ ថោមេស្សាមិ, មម ថោមនំ សុត្វា ភិក្ខូ អានន្ទំ ឧបសង្កមិតព្ពំ, វចនញ្ចស្ស សោតព្ពំ សទ្ធាតព្ពំ មញ្ញិស្សន្តិ, តំ នេសំ ភវិស្សតិ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ ចិន្តេត្វា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស វិត្ថារេន អត្ថំ អវិភជិត្វាវ និសិន្នាសនេ អន្តរហិតោ គន្ធកុដិយំ បាតុរហោសិ។ តេន វុត្តំ ‘‘ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសី’’តិ។
116. Tatiye lokassāti cakkavāḷalokassa. Lokassa antanti saṅkhāralokassa antaṃ. Vihāraṃ pāvisīti ‘‘mayi vihāraṃ paviṭṭhe ime bhikkhū, imaṃ uddesaṃ ānandaṃ pucchissanti, so ca tesaṃ mama sabbaññutaññāṇena saṃsanditvā kathessati. Tato naṃ thomessāmi, mama thomanaṃ sutvā bhikkhū ānandaṃ upasaṅkamitabbaṃ, vacanañcassa sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissanti, taṃ nesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti cintetvā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhajitvāva nisinnāsane antarahito gandhakuṭiyaṃ pāturahosi. Tena vuttaṃ ‘‘uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisī’’ti.
សត្ថុ ចេវ សំវណ្ណិតោតិ សត្ថារា ច បសត្ថោ។ វិញ្ញូនន្តិ ឥទម្បិ ករណត្ថេ សាមិវចនំ, បណ្ឌិតេហិ សព្រហ្មចារីហិ ច សម្ភាវិតោតិ អត្ថោ។ បហោតីតិ សក្កោតិ។ អតិក្កម្មេវ មូលំ អតិក្កម្មេវ ខន្ធន្តិ សារោ នាម មូលេ វា ខន្ធេ វា ភវេយ្យ, តម្បិ អតិក្កមិត្វាតិ អត្ថោ។ ឯវំសម្បទមិទន្តិ ឯវំសម្បត្តិកំ, ឦទិសន្តិ អត្ថោ។ អតិសិត្វាតិ អតិក្កមិត្វា។ ជានំ ជានាតីតិ ជានិតព្ពមេវ ជានាតិ។ បស្សំ បស្សតីតិ បស្សិតព្ពមេវ បស្សតិ។ យថា វា ឯកច្ចោ វិបរីតំ គណ្ហន្តោ ជានន្តោបិ ន ជានាតិ, បស្សន្តោបិ ន បស្សតិ, ន ឯវំ ភគវា។ ភគវា បន ជានន្តោ ជានាតិ, បស្សន្តោ បស្សតិយេវ។ ស្វាយំ ទស្សនបរិណាយកដ្ឋេន ចក្ខុភូតោ។ វិទិតករណដ្ឋេន ញាណភូតោ ។ អវិបរីតសភាវដ្ឋេន បរិយត្តិធម្មបវត្តនតោ វា ហទយេន ចិន្តេត្វា វាចាយ និច្ឆារិតធម្មមយោតិ ធម្មភូតោ។ សេដ្ឋដ្ឋេន ព្រហ្មភូតោ។ អថ វា ចក្ខុ វិយ ភូតោតិ ចក្ខុភូតោ។ ឯវមេតេសុ បទេសុ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ស្វាយំ ធម្មស្ស វត្តនតោ វត្តា។ បវត្តនតោ បវត្តា។ អត្ថំ នីហរិត្វា នីហរិត្វា ទស្សនសមត្ថតាយ អត្ថស្ស និន្នេតា។ អមតាធិគមាយ បដិបត្តិំ ទេសេតីតិ អមតស្ស ទាតា។
Satthu ceva saṃvaṇṇitoti satthārā ca pasattho. Viññūnanti idampi karaṇatthe sāmivacanaṃ, paṇḍitehi sabrahmacārīhi ca sambhāvitoti attho. Pahotīti sakkoti. Atikkammeva mūlaṃ atikkammeva khandhanti sāro nāma mūle vā khandhe vā bhaveyya, tampi atikkamitvāti attho. Evaṃsampadamidanti evaṃsampattikaṃ, īdisanti attho. Atisitvāti atikkamitvā. Jānaṃ jānātīti jānitabbameva jānāti. Passaṃ passatīti passitabbameva passati. Yathā vā ekacco viparītaṃ gaṇhanto jānantopi na jānāti, passantopi na passati, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana jānanto jānāti, passanto passatiyeva. Svāyaṃ dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto. Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammapavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto. Atha vā cakkhu viya bhūtoti cakkhubhūto. Evametesu padesu attho veditabbo. Svāyaṃ dhammassa vattanato vattā. Pavattanato pavattā. Atthaṃ nīharitvā nīharitvā dassanasamatthatāya atthassa ninnetā. Amatādhigamāya paṭipattiṃ desetīti amatassa dātā.
អគរុំ ករិត្វាតិ បុនប្បុនំ យាចាបេន្តោបិ ហិ គរុំ ករោតិ នាម។ អត្តនោ សេក្ខបដិសម្ភិទាញាណេ ឋត្វា សិនេរុបាទតោ វាលិកំ ឧទ្ធរមានោ វិយ ទុព្ពិញ្ញេយ្យំ កត្វា កថេន្តោបិ គរុំ ករោតិយេវ នាម។ ឯវំ អកត្វា អម្ហេ បុនប្បុនំ អយាចាបេត្វា សុវិញ្ញេយ្យម្បិ នោ កត្វា កថេហីតិ វុត្តំ ហោតិ។
Agaruṃ karitvāti punappunaṃ yācāpentopi hi garuṃ karoti nāma. Attano sekkhapaṭisambhidāñāṇe ṭhatvā sinerupādato vālikaṃ uddharamāno viya dubbiññeyyaṃ katvā kathentopi garuṃ karotiyeva nāma. Evaṃ akatvā amhe punappunaṃ ayācāpetvā suviññeyyampi no katvā kathehīti vuttaṃ hoti.
យំ ខោ វោតិ យំ ខោ តុម្ហាកំ។ ចក្ខុនា ខោ, អាវុសោ, លោកស្មិំ លោកសញ្ញី ហោតិ លោកមានីតិ ចក្ខុញ្ហិ លោកេ អប្បហីនទិដ្ឋិ បុថុជ្ជនោ សត្តលោកវសេន លោកោតិ សញ្ជានាតិ ចេវ មញ្ញតិ ច, តថា ចក្កវាឡលោកវសេន។ ន ហិ អញ្ញត្រ ចក្ខាទីហិ ទ្វាទសាយតនេហិ តស្ស សា សញ្ញា វា មានោ វា ឧប្បជ្ជតិ។ តេន វុត្តំ, ‘‘ចក្ខុនា ខោ, អាវុសោ, លោកស្មិំ លោកសញ្ញី ហោតិ លោកមានី’’តិ។ ឥមស្ស ច លោកស្ស គមនេន អន្តោ នាម ញាតុំ វា ទដ្ឋុំ វា បត្តុំ វា ន សក្កា។ លុជ្ជនដ្ឋេន បន តស្សេវ ចក្ខាទិភេទស្ស លោកស្ស និព្ពានសង្ខាតំ អន្តំ អប្បត្វា វដ្ដទុក្ខស្ស អន្តកិរិយា នាម នត្ថីតិ វេទិតព្ពា។
Yaṃ kho voti yaṃ kho tumhākaṃ. Cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānīti cakkhuñhi loke appahīnadiṭṭhi puthujjano sattalokavasena lokoti sañjānāti ceva maññati ca, tathā cakkavāḷalokavasena. Na hi aññatra cakkhādīhi dvādasāyatanehi tassa sā saññā vā māno vā uppajjati. Tena vuttaṃ, ‘‘cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī’’ti. Imassa ca lokassa gamanena anto nāma ñātuṃ vā daṭṭhuṃ vā pattuṃ vā na sakkā. Lujjanaṭṭhena pana tasseva cakkhādibhedassa lokassa nibbānasaṅkhātaṃ antaṃ appatvā vaṭṭadukkhassa antakiriyā nāma natthīti veditabbā.
ឯវំ បញ្ហំ វិស្សជ្ជេត្វា ឥទានិ ‘‘សាវកេន បញ្ហោ កថិតោតិ មា និក្កង្ខា អហុវត្ថ, អយំ ភគវា សព្ពញ្ញុតញ្ញាណតុលំ គហេត្វា និសិន្នោ។ ឥច្ឆមានា តមេវ ឧបសង្កមិត្វា និក្កង្ខា ហោថា’’តិ ឧយ្យោជេន្តោ អាកង្ខមានា បនាតិអាទិមាហ។
Evaṃ pañhaṃ vissajjetvā idāni ‘‘sāvakena pañho kathitoti mā nikkaṅkhā ahuvattha, ayaṃ bhagavā sabbaññutaññāṇatulaṃ gahetvā nisinno. Icchamānā tameva upasaṅkamitvā nikkaṅkhā hothā’’ti uyyojento ākaṅkhamānā panātiādimāha.
ឥមេហិ អាការេហីតិ ឥមេហិ ការណេហិ ចក្កវាឡលោកស្ស អន្តាភាវការណេហិ ចេវ សង្ខារលោកស្ស អន្តាបត្តិការណេហិ ច។ ឥមេហិ បទេហីតិ ឥមេហិ អក្ខរសម្បិណ្ឌនេហិ។ ព្យញ្ជនេហីតិ បាដិយេក្កអក្ខរេហិ។
Imehi ākārehīti imehi kāraṇehi cakkavāḷalokassa antābhāvakāraṇehi ceva saṅkhāralokassa antāpattikāraṇehi ca. Imehi padehīti imehi akkharasampiṇḍanehi. Byañjanehīti pāṭiyekkaakkharehi.
បណ្ឌិតោតិ បណ្ឌិច្ចេន សមន្នាគតោ។ ចតូហិ ការណេហិ បណ្ឌិតោ ធាតុកុសលោ អាយតនកុសលោ បច្ចយាការកុសលោ ការណាការណកុសលោតិ។ មហាបញ្ញោតិ មហន្តេ អត្ថេ មហន្តេ ធម្មេ មហន្តា និរុត្តិយោ មហន្តានិ បដិភានានិ បដិគ្គណ្ហនសមត្ថតាយ មហាបញ្ញាយ សមន្នាគតោ។ យថា តំ អានន្ទេនាតិ យថា អានន្ទេន ព្យាកតំ, តំ សន្ធាយ វុត្តំ។ យថា អានន្ទេន តំ ព្យាកតំ, អហម្បិ តំ ឯវមេវ ព្យាករេយ្យន្តិ អត្ថោ។
Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Catūhi kāraṇehi paṇḍito dhātukusalo āyatanakusalo paccayākārakusalo kāraṇākāraṇakusaloti. Mahāpaññoti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni paṭiggaṇhanasamatthatāya mahāpaññāya samannāgato. Yathātaṃ ānandenāti yathā ānandena byākataṃ, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ānandena taṃ byākataṃ, ahampi taṃ evameva byākareyyanti attho.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. លោកន្តគមនសុត្តំ • 3. Lokantagamanasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. លោកន្តគមនសុត្តវណ្ណនា • 3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
