| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
3. ලොකන්‌තගමනසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
116. තතියෙ ලොකස්‌සාති චක්‌කවාළලොකස්‌ස. ලොකස්‌ස අන්‌තන්‌ති සඞ්‌ඛාරලොකස්‌ස අන්‌තං. විහාරං පාවිසීති ‘‘මයි විහාරං පවිට්‌ඨෙ ඉමෙ භික්‌ඛූ, ඉමං උද්‌දෙසං ආනන්‌දං පුච්‌ඡිස්‌සන්‌ති, සො ච තෙසං මම සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණෙන සංසන්‌දිත්‌වා කථෙස්‌සති. තතො නං ථොමෙස්‌සාමි, මම ථොමනං සුත්‌වා භික්‌ඛූ ආනන්‌දං උපසඞ්‌කමිතබ්‌බං, වචනඤ්‌චස්‌ස සොතබ්‌බං සද්‌ධාතබ්‌බං මඤ්‌ඤිස්‌සන්‌ති, තං නෙසං භවිස්‌සති දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති චින්‌තෙත්‌වා සංඛිත්‌තෙන භාසිතස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වාව නිසින්‌නාසනෙ අන්‌තරහිතො ගන්‌ධකුටියං පාතුරහොසි. තෙන වුත්‌තං ‘‘උට්‌ඨායාසනා විහාරං පාවිසී’’ති.
116. Tatiye lokassāti cakkavāḷalokassa. Lokassa antanti saṅkhāralokassa antaṃ. Vihāraṃ pāvisīti ‘‘mayi vihāraṃ paviṭṭhe ime bhikkhū, imaṃ uddesaṃ ānandaṃ pucchissanti, so ca tesaṃ mama sabbaññutaññāṇena saṃsanditvā kathessati. Tato naṃ thomessāmi, mama thomanaṃ sutvā bhikkhū ānandaṃ upasaṅkamitabbaṃ, vacanañcassa sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissanti, taṃ nesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti cintetvā saṃkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ avibhajitvāva nisinnāsane antarahito gandhakuṭiyaṃ pāturahosi. Tena vuttaṃ ‘‘uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisī’’ti.
සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතොති සත්‌ථාරා ච පසත්‌ථො. විඤ්‌ඤූනන්‌ති ඉදම්‌පි කරණත්‌ථෙ සාමිවචනං, පණ්‌ඩිතෙහි සබ්‍රහ්‌මචාරීහි ච සම්‌භාවිතොති අත්‌ථො. පහොතීති සක්‌කොති. අතික්‌කම්‌මෙව මූලං අතික්‌කම්‌මෙව ඛන්‌ධන්‌ති සාරො නාම මූලෙ වා ඛන්‌ධෙ වා භවෙය්‍ය, තම්‌පි අතික්‌කමිත්‌වාති අත්‌ථො. එවංසම්‌පදමිදන්‌ති එවංසම්‌පත්‌තිකං, ඊදිසන්‌ති අත්‌ථො. අතිසිත්‌වාති අතික්‌කමිත්‌වා. ජානං ජානාතීති ජානිතබ්‌බමෙව ජානාති. පස්‌සං පස්‌සතීති පස්‌සිතබ්‌බමෙව පස්‌සති. යථා වා එකච්‌චො විපරීතං ගණ්‌හන්‌තො ජානන්‌තොපි න ජානාති, පස්‌සන්‌තොපි න පස්‌සති, න එවං භගවා. භගවා පන ජානන්‌තො ජානාති, පස්‌සන්‌තො පස්‌සතියෙව. ස්‌වායං දස්‌සනපරිණායකට්‌ඨෙන චක්‌ඛුභූතො. විදිතකරණට්‌ඨෙන ඤාණභූතො . අවිපරීතසභාවට්‌ඨෙන පරියත්‌තිධම්‌මපවත්‌තනතො වා හදයෙන චින්‌තෙත්‌වා වාචාය නිච්‌ඡාරිතධම්‌මමයොති ධම්‌මභූතො. සෙට්‌ඨට්‌ඨෙන බ්‍රහ්‌මභූතො. අථ වා චක්‌ඛු විය භූතොති චක්‌ඛුභූතො. එවමෙතෙසු පදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. ස්‌වායං ධම්‌මස්‌ස වත්‌තනතො වත්‌තා. පවත්‌තනතො පවත්‌තා. අත්‌ථං නීහරිත්‌වා නීහරිත්‌වා දස්‌සනසමත්‌ථතාය අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා. අමතාධිගමාය පටිපත්‌තිං දෙසෙතීති අමතස්‌ස දාතා.
Satthu ceva saṃvaṇṇitoti satthārā ca pasattho. Viññūnanti idampi karaṇatthe sāmivacanaṃ, paṇḍitehi sabrahmacārīhi ca sambhāvitoti attho. Pahotīti sakkoti. Atikkammeva mūlaṃ atikkammeva khandhanti sāro nāma mūle vā khandhe vā bhaveyya, tampi atikkamitvāti attho. Evaṃsampadamidanti evaṃsampattikaṃ, īdisanti attho. Atisitvāti atikkamitvā. Jānaṃ jānātīti jānitabbameva jānāti. Passaṃ passatīti passitabbameva passati. Yathā vā ekacco viparītaṃ gaṇhanto jānantopi na jānāti, passantopi na passati, na evaṃ bhagavā. Bhagavā pana jānanto jānāti, passanto passatiyeva. Svāyaṃ dassanapariṇāyakaṭṭhena cakkhubhūto. Viditakaraṇaṭṭhena ñāṇabhūto. Aviparītasabhāvaṭṭhena pariyattidhammapavattanato vā hadayena cintetvā vācāya nicchāritadhammamayoti dhammabhūto. Seṭṭhaṭṭhena brahmabhūto. Atha vā cakkhu viya bhūtoti cakkhubhūto. Evametesu padesu attho veditabbo. Svāyaṃ dhammassa vattanato vattā. Pavattanato pavattā. Atthaṃ nīharitvā nīharitvā dassanasamatthatāya atthassa ninnetā. Amatādhigamāya paṭipattiṃ desetīti amatassa dātā.
අගරුං කරිත්‌වාති පුනප්‌පුනං යාචාපෙන්‌තොපි හි ගරුං කරොති නාම. අත්‌තනො සෙක්‌ඛපටිසම්‌භිදාඤාණෙ ඨත්‌වා සිනෙරුපාදතො වාලිකං උද්‌ධරමානො විය දුබ්‌බිඤ්‌ඤෙය්‍යං කත්‌වා කථෙන්‌තොපි ගරුං කරොතියෙව නාම. එවං අකත්‌වා අම්‌හෙ පුනප්‌පුනං අයාචාපෙත්‌වා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යම්‌පි නො කත්‌වා කථෙහීති වුත්‌තං හොති.
Agaruṃ karitvāti punappunaṃ yācāpentopi hi garuṃ karoti nāma. Attano sekkhapaṭisambhidāñāṇe ṭhatvā sinerupādato vālikaṃ uddharamāno viya dubbiññeyyaṃ katvā kathentopi garuṃ karotiyeva nāma. Evaṃ akatvā amhe punappunaṃ ayācāpetvā suviññeyyampi no katvā kathehīti vuttaṃ hoti.
යං ඛො වොති යං ඛො තුම්‌හාකං. චක්‌ඛුනා ඛො, ආවුසො, ලොකස්‌මිං ලොකසඤ්‌ඤී හොති ලොකමානීති චක්‌ඛුඤ්‌හි ලොකෙ අප්‌පහීනදිට්‌ඨි පුථුජ්‌ජනො සත්‌තලොකවසෙන ලොකොති සඤ්‌ජානාති චෙව මඤ්‌ඤති ච, තථා චක්‌කවාළලොකවසෙන. න හි අඤ්‌ඤත්‍ර චක්‌ඛාදීහි ද්‌වාදසායතනෙහි තස්‌ස සා සඤ්‌ඤා වා මානො වා උප්‌පජ්‌ජති. තෙන වුත්‌තං, ‘‘චක්‌ඛුනා ඛො, ආවුසො, ලොකස්‌මිං ලොකසඤ්‌ඤී හොති ලොකමානී’’ති. ඉමස්‌ස ච ලොකස්‌ස ගමනෙන අන්‌තො නාම ඤාතුං වා දට්‌ඨුං වා පත්‌තුං වා න සක්‌කා. ලුජ්‌ජනට්‌ඨෙන පන තස්‌සෙව චක්‌ඛාදිභෙදස්‌ස ලොකස්‌ස නිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතං අන්‌තං අප්‌පත්‌වා වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තකිරියා නාම නත්‌ථීති වෙදිතබ්‌බා.
Yaṃ kho voti yaṃ kho tumhākaṃ. Cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānīti cakkhuñhi loke appahīnadiṭṭhi puthujjano sattalokavasena lokoti sañjānāti ceva maññati ca, tathā cakkavāḷalokavasena. Na hi aññatra cakkhādīhi dvādasāyatanehi tassa sā saññā vā māno vā uppajjati. Tena vuttaṃ, ‘‘cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī’’ti. Imassa ca lokassa gamanena anto nāma ñātuṃ vā daṭṭhuṃ vā pattuṃ vā na sakkā. Lujjanaṭṭhena pana tasseva cakkhādibhedassa lokassa nibbānasaṅkhātaṃ antaṃ appatvā vaṭṭadukkhassa antakiriyā nāma natthīti veditabbā.
එවං පඤ්‌හං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා ඉදානි ‘‘සාවකෙන පඤ්‌හො කථිතොති මා නික්‌කඞ්‌ඛා අහුවත්‌ථ, අයං භගවා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණතුලං ගහෙත්‌වා නිසින්‌නො. ඉච්‌ඡමානා තමෙව උපසඞ්‌කමිත්‌වා නික්‌කඞ්‌ඛා හොථා’’ති උය්‍යොජෙන්‌තො ආකඞ්‌ඛමානා පනාතිආදිමාහ.
Evaṃ pañhaṃ vissajjetvā idāni ‘‘sāvakena pañho kathitoti mā nikkaṅkhā ahuvattha, ayaṃ bhagavā sabbaññutaññāṇatulaṃ gahetvā nisinno. Icchamānā tameva upasaṅkamitvā nikkaṅkhā hothā’’ti uyyojento ākaṅkhamānā panātiādimāha.
ඉමෙහි ආකාරෙහීති ඉමෙහි කාරණෙහි චක්‌කවාළලොකස්‌ස අන්‌තාභාවකාරණෙහි චෙව සඞ්‌ඛාරලොකස්‌ස අන්‌තාපත්‌තිකාරණෙහි ච. ඉමෙහි පදෙහීති ඉමෙහි අක්‌ඛරසම්‌පිණ්‌ඩනෙහි. බ්‍යඤ්‌ජනෙහීති පාටියෙක්‌කඅක්‌ඛරෙහි.
Imehi ākārehīti imehi kāraṇehi cakkavāḷalokassa antābhāvakāraṇehi ceva saṅkhāralokassa antāpattikāraṇehi ca. Imehi padehīti imehi akkharasampiṇḍanehi. Byañjanehīti pāṭiyekkaakkharehi.
පණ්‌ඩිතොති පණ්‌ඩිච්‌චෙන සමන්‌නාගතො. චතූහි කාරණෙහි පණ්‌ඩිතො ධාතුකුසලො ආයතනකුසලො පච්‌චයාකාරකුසලො කාරණාකාරණකුසලොති. මහාපඤ්‌ඤොති මහන්‌තෙ අත්‌ථෙ මහන්‌තෙ ධම්‌මෙ මහන්‌තා නිරුත්‌තියො මහන්‌තානි පටිභානානි පටිග්‌ගණ්‌හනසමත්‌ථතාය මහාපඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො. යථා තං ආනන්‌දෙනාති යථා ආනන්‌දෙන බ්‍යාකතං, තං සන්‌ධාය වුත්‌තං. යථා ආනන්‌දෙන තං බ්‍යාකතං, අහම්‌පි තං එවමෙව බ්‍යාකරෙය්‍යන්‌ති අත්‌ථො.
Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Catūhi kāraṇehi paṇḍito dhātukusalo āyatanakusalo paccayākārakusalo kāraṇākāraṇakusaloti. Mahāpaññoti mahante atthe mahante dhamme mahantā niruttiyo mahantāni paṭibhānāni paṭiggaṇhanasamatthatāya mahāpaññāya samannāgato. Yathātaṃ ānandenāti yathā ānandena byākataṃ, taṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ānandena taṃ byākataṃ, ahampi taṃ evameva byākareyyanti attho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. ලොකන්‌තගමනසුත්‌තං • 3. Lokantagamanasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 3. ලොකන්‌තගමනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Lokantagamanasuttavaṇṇanā
