| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi |
๑๓. โลกสุตฺตํ
13. Lokasuttaṃ
๑๑๒. วุตฺตเญฺหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
112. Vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘โลโก, ภิกฺขเว, ตถาคเตน อภิสมฺพุโทฺธः โลกสฺมา ตถาคโต วิสํยุโตฺตฯ โลกสมุทโย, ภิกฺขเว, ตถาคเตน อภิสมฺพุโทฺธ ः โลกสมุทโย ตถาคตสฺส ปหีโนฯ โลกนิโรโธ, ภิกฺขเว, ตถาคเตน อภิสมฺพุโทฺธः โลกนิโรโธ ตถาคตสฺส สจฺฉิกโตฯ โลกนิโรธคามินี ปฎิปทา, ภิกฺขเว, ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธาः โลกนิโรธคามินี ปฎิปทา ตถาคตสฺส ภาวิตาฯ
‘‘Loko, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhoः lokasmā tathāgato visaṃyutto. Lokasamudayo, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddho ः lokasamudayo tathāgatassa pahīno. Lokanirodho, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhoः lokanirodho tathāgatassa sacchikato. Lokanirodhagāminī paṭipadā, bhikkhave, tathāgatena abhisambuddhāः lokanirodhagāminī paṭipadā tathāgatassa bhāvitā.
‘‘ยํ, ภิกฺขเว, สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ทิฎฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา ยสฺมา ตํ ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺธํ, ตสฺมา ตถาคโตติ วุจฺจติฯ
‘‘Yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā yasmā taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘ยญฺจ, ภิกฺขเว, รตฺติํ ตถาคโต อนุตฺตรํ สมฺมาสโมฺพธิํ อภิสมฺพุชฺฌติ, ยญฺจ รตฺติํ อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายติ, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร ภาสติ ลปติ นิทฺทิสติ, สพฺพํ ตํ ตเถว โหติ โน อญฺญถา, ตสฺมา ตถาคโตติ วุจฺจติฯ
‘‘Yañca, bhikkhave, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati, sabbaṃ taṃ tatheva hoti no aññathā, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘ยถาวาที, ภิกฺขเว, ตถาคโต ตถาการี, ยถาการี ตถาวาที, อิติ ยถาวาที ตถาการี ยถาการี ตถาวาที, ตสฺมา ตถาคโตติ วุจฺจติฯ
‘‘Yathāvādī, bhikkhave, tathāgato tathākārī, yathākārī tathāvādī, iti yathāvādī tathākārī yathākārī tathāvādī, tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘สเทวเก, ภิกฺขเว, โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ตถาคโต อภิภู อนภิภูโต อญฺญทตฺถุทโส วสวตฺตี, ตสฺมา ตถาคโตติ วุจฺจตี’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตเตฺถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘Sadevake, bhikkhave, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī, tasmā tathāgatoti vuccatī’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
ผุฎฺฐาสฺส ปรมา สนฺติ, นิพฺพานํ อกุโตภยํฯ
Phuṭṭhāssa paramā santi, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
‘‘เอส ขีณาสโว พุโทฺธ, อนีโฆ ฉินฺนสํสโย;
‘‘Esa khīṇāsavo buddho, anīgho chinnasaṃsayo;
สพฺพกมฺมกฺขยํ ปโตฺต, วิมุโตฺต อุปธิสงฺขเยฯ
Sabbakammakkhayaṃ patto, vimutto upadhisaṅkhaye.
‘‘เอส โส ภควา พุโทฺธ, เอส สีโห อนุตฺตโร;
‘‘Esa so bhagavā buddho, esa sīho anuttaro;
สเทวกสฺส โลกสฺส, พฺรหฺมจกฺกํ ปวตฺตยิฯ
Sadevakassa lokassa, brahmacakkaṃ pavattayi.
‘‘อิติ เทวา มนุสฺสา จ, เย พุทฺธํ สรณํ คตา;
‘‘Iti devā manussā ca, ye buddhaṃ saraṇaṃ gatā;
สงฺคมฺม ตํ นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํฯ
Saṅgamma taṃ namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘ทโนฺต ทมยตํ เสโฎฺฐ, สโนฺต สมยตํ อิสิ;
‘‘Danto damayataṃ seṭṭho, santo samayataṃ isi;
มุโตฺต โมจยตํ อโคฺค, ติโณฺณ ตารยตํ วโรฯ
Mutto mocayataṃ aggo, tiṇṇo tārayataṃ varo.
‘‘อิติ เหตํ นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํ;
‘‘Iti hetaṃ namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ;
สเทวกสฺมิํ โลกสฺมิํ, นตฺถิ เต ปฎิปุคฺคโล’’ติฯ
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi te paṭipuggalo’’ti.
อยมฺปิ อโตฺถ วุโตฺต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ เตรสมํฯ
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Terasamaṃ.
จตุกฺกนิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
Catukkanipāto niṭṭhito.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
พหุการา กุหปุริสา 9, จร สมฺปนฺน โลเกน เตรสาติฯ
Bahukārā kuhapurisā 10, cara sampanna lokena terasāti.
สุตฺตสงฺคโห –
Suttasaṅgaho –
สตฺตวิเสกนิปาตํ, ทุกฺกํ พาวีสสุตฺตสงฺคหิตํ;
Sattavisekanipātaṃ, dukkaṃ bāvīsasuttasaṅgahitaṃ;
สมปญฺญาสมถติกํ, เตรส จตุกฺกญฺจ อิติ ยมิทํฯ
Samapaññāsamathatikaṃ, terasa catukkañca iti yamidaṃ.
ทฺวิทสุตฺตรสุตฺตสเต, สงฺคายิตฺวา สมาทหิํสุ ปุรา;
Dvidasuttarasuttasate, saṅgāyitvā samādahiṃsu purā;
อรหโนฺต จิรฎฺฐิติยา, ตมาหุ นาเมน อิติวุตฺตนฺติฯ
Arahanto ciraṭṭhitiyā, tamāhu nāmena itivuttanti.
อิติวุตฺตกปาฬิ นิฎฺฐิตาฯ
Itivuttakapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā / ๑๓. โลกสุตฺตวณฺณนา • 13. Lokasuttavaṇṇanā
