| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៣. លោកសុត្តវណ្ណនា
3. Lokasuttavaṇṇanā
២៣. តតិយេ លោកោតិ ទុក្ខសច្ចំ។ អភិសម្ពុទ្ធោតិ ញាតោ បច្ចក្ខោ កតោ។ លោកស្មាតិ ទុក្ខសច្ចតោ។ បហីនោតិ មហាពោធិមណ្ឌេ អរហត្តមគ្គញាណេន បហីនោ។ តថាគតស្ស ភាវិតាតិ តថាគតេន ភាវិតា។
23. Tatiye lokoti dukkhasaccaṃ. Abhisambuddhoti ñāto paccakkho kato. Lokasmāti dukkhasaccato. Pahīnoti mahābodhimaṇḍe arahattamaggañāṇena pahīno. Tathāgatassa bhāvitāti tathāgatena bhāvitā.
ឯវំ ឯត្តកេន ឋានេន ចតូហិ សច្ចេហិ អត្តនោ ពុទ្ធភាវំ កថេត្វា ឥទានិ តថាគតភាវំ កថេតុំ យំ, ភិក្ខវេតិអាទិមាហ។ តត្ថ ទិដ្ឋន្តិ រូបាយតនំ។ សុតន្តិ សទ្ទាយតនំ។ មុតន្តិ បត្វា គហេតព្ពតោ គន្ធាយតនំ រសាយតនំ ផោដ្ឋព្ពាយតនំ។ វិញ្ញាតន្តិ សុខទុក្ខាទិ ធម្មារម្មណំ។ បត្តន្តិ បរិយេសិត្វា វា អបរិយេសិត្វា វា បត្តំ។ បរិយេសិតន្តិ បត្តំ វា អប្បត្តំ វា បរិយេសិតំ។ អនុវិចរិតំ មនសាតិ ចិត្តេន អនុសញ្ចរិតំ។
Evaṃ ettakena ṭhānena catūhi saccehi attano buddhabhāvaṃ kathetvā idāni tathāgatabhāvaṃ kathetuṃ yaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha diṭṭhanti rūpāyatanaṃ. Sutanti saddāyatanaṃ. Mutanti patvā gahetabbato gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ. Viññātanti sukhadukkhādi dhammārammaṇaṃ. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ.
តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធន្តិ ឥមិនា ឯតំ ទស្សេតិ – យំ អបរិមាណាសុ លោកធាតូសុ ឥមស្ស សទេវកស្ស លោកស្ស នីលំ បីតកន្តិអាទិ រូបារម្មណំ ចក្ខុទ្វារេ អាបាថំ អាគច្ឆតិ, ‘‘អយំ សត្តោ ឥមស្មិំ ខណេ ឥមំ នាម រូបារម្មណំ ទិស្វា សុមនោ វា ទុម្មនោ វា មជ្ឈត្តោ វា ជាតោ’’តិ សព្ពំ តថាគតស្ស ឯវំ អភិសម្ពុទ្ធំ។ តថា យំ អបរិមាណាសុ លោកធាតូសុ ឥមស្ស សទេវកស្ស លោកស្ស ភេរិសទ្ទោ មុទិង្គសទ្ទោតិអាទិ សទ្ទារម្មណំ សោតទ្វារេ អាបាថំ អាគច្ឆតិ, មូលគន្ធោ តចគន្ធោតិអាទិ គន្ធារម្មណំ ឃានទ្វារេ អាបាថំ អាគច្ឆតិ, មូលរសោ ខន្ធរសោតិអាទិ រសារម្មណំ ជិវ្ហាទ្វារេ អាបាថំ អាគច្ឆតិ, កក្ខឡំ មុទុកន្តិអាទិ បថវីធាតុតេជោធាតុវាយោធាតុភេទំ ផោដ្ឋព្ពារម្មណំ កាយទ្វារេ អាបាថំ អាគច្ឆតិ, ‘‘អយំ សត្តោ ឥមស្មិំ ខណេ ឥមំ នាម ផោដ្ឋព្ពារម្មណំ ផុសិត្វា សុមនោ វា ទុម្មនោ វា មជ្ឈត្តោ វា ជាតោ’’តិ សព្ពំ តថាគតស្ស ឯវំ អភិសម្ពុទ្ធំ។ តថា យំ អបរិមាណាសុ លោកធាតូសុ ឥមស្ស សទេវកស្ស លោកស្ស សុខទុក្ខាទិភេទំ ធម្មារម្មណំ មនោទ្វារស្ស អាបាថំ អាគច្ឆតិ, ‘‘អយំ សត្តោ ឥមស្មិំ ខណេ ឥមំ នាម ធម្មារម្មណំ វិជានិត្វា សុមនោ វា ទុម្មនោ វា មជ្ឈត្តោ វា ជាតោ’’តិ សព្ពំ តថាគតស្ស ឯវំ អភិសម្ពុទ្ធំ។ យញ្ហិ, ភិក្ខវេ, ឥមេសំ សព្ពសត្តានំ ទិដ្ឋំ សុតំ មុតំ វិញ្ញាតំ, តត្ថ តថាគតេន អទិដ្ឋំ វា អសុតំ វា អមុតំ វា អវិញ្ញាតំ វា នត្ថិ, ឥមស្ស បន មហាជនស្ស បរិយេសិត្វា អប្បត្តម្បិ អត្ថិ, អបរិយេសិត្វា អប្បត្តម្បិ អត្ថិ, បរិយេសិត្វា បត្តម្បិ អត្ថិ, អបរិយេសិត្វា បត្តម្បិ អត្ថិ, សព្ពម្បិ តថាគតស្ស អប្បត្តំ នាម នត្ថិ ញាណេន អសច្ឆិកតំ។
Tathāgatenaabhisambuddhanti iminā etaṃ dasseti – yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa nīlaṃ pītakantiādi rūpārammaṇaṃ cakkhudvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma rūpārammaṇaṃ disvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa bherisaddo mudiṅgasaddotiādi saddārammaṇaṃ sotadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlagandho tacagandhotiādi gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlaraso khandharasotiādi rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthaṃ āgacchati, kakkhaḷaṃ mudukantiādi pathavīdhātutejodhātuvāyodhātubhedaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma phoṭṭhabbārammaṇaṃ phusitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhādibhedaṃ dhammārammaṇaṃ manodvārassa āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma dhammārammaṇaṃ vijānitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Yañhi, bhikkhave, imesaṃ sabbasattānaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ, tattha tathāgatena adiṭṭhaṃ vā asutaṃ vā amutaṃ vā aviññātaṃ vā natthi, imassa pana mahājanassa pariyesitvā appattampi atthi, apariyesitvā appattampi atthi, pariyesitvā pattampi atthi, apariyesitvā pattampi atthi, sabbampi tathāgatassa appattaṃ nāma natthi ñāṇena asacchikataṃ.
តស្មា តថាគតោតិ វុច្ចតីតិ យំ យថា លោកេន គតំ, តស្ស តថេវ គតត្តា តថាគតោតិ វុច្ចតិ ។ បាឡិយំ បន ‘‘អភិសម្ពុទ្ធ’’ន្តិ វុត្តំ, តំ គតសទ្ទេន ឯកត្ថំ។ ឥមិនា នយេន សព្ពវារេសុ តថាគតោតិ និគមស្ស អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តស្ស យុត្តិ ឯកបុគ្គលវណ្ណនាយំ តថាគតសទ្ទវិត្ថារេ វុត្តាយេវ។ អបិចេត្ថ អញ្ញទត្ថូតិ ឯកំសត្ថេ និបាតោ។ ទក្ខតីតិ ទសោ។ វសំ វត្តេតីតិ វសវត្តី។
Tasmā tathāgatoti vuccatīti yaṃ yathā lokena gataṃ, tassa tatheva gatattā tathāgatoti vuccati . Pāḷiyaṃ pana ‘‘abhisambuddha’’nti vuttaṃ, taṃ gatasaddena ekatthaṃ. Iminā nayena sabbavāresu tathāgatoti nigamassa attho veditabbo. Tassa yutti ekapuggalavaṇṇanāyaṃ tathāgatasaddavitthāre vuttāyeva. Apicettha aññadatthūti ekaṃsatthe nipāto. Dakkhatīti daso. Vasaṃ vattetīti vasavattī.
សព្ពំ លោកំ អភិញ្ញាតិ តេធាតុកំ លោកសន្និវាសំ ជានិត្វា។ សព្ពំ លោកេ យថាតថន្តិ តស្មិំ តេធាតុកលោកសន្និវាសេ យំកិញ្ចិ នេយ្យំ, សព្ពំ តំ យថាតថំ អវិបរីតំ ជានិត្វា។ វិសំយុត្តោតិ ចតុន្នំ យោគានំ បហានេន វិសំយុត្តោ។ អនូបយោតិ តណ្ហាទិដ្ឋិឧបយេហិ វិរហិតោ។ សព្ពាភិភូតិ រូបាទីនិ សព្ពារម្មណានិ អភិភវិត្វា ឋិតោ។ ធីរោតិ ធិតិសម្បន្នោ។ សព្ពគន្ថប្បមោចនោតិ សព្ពេ ចត្តារោបិ គន្ថេ មោចេត្វា ឋិតោ។ ផុដ្ឋស្សាតិ ផុដ្ឋា អស្ស។ ឥទញ្ច ករណត្ថេ សាមិវចនំ។ បរមា សន្តីតិ និព្ពានំ។ តញ្ហិ តេន ញាណផុសនេន ផុដ្ឋំ។ តេនេវាហ – និព្ពានំ អកុតោភយន្តិ។ អថ វា បរមាសន្តីតិ ឧត្តមា សន្តិ។ កតរា សាតិ? និព្ពានំ។ យស្មា បន និព្ពានេ កុតោចិ ភយំ នត្ថិ, តស្មា តំ អកុតោភយន្តិ វុច្ចតិ។ វិមុត្តោ ឧបធិសង្ខយេតិ ឧបធិសង្ខយសង្ខាតេ និព្ពានេ តទារម្មណាយ ផលវិមុត្តិយា វិមុត្តោ។ សីហោ អនុត្តរោតិ បរិស្សយានំ សហនដ្ឋេន កិលេសានញ្ច ហិំសនដ្ឋេន តថាគតោ អនុត្តរោ សីហោ នាម។ ព្រហ្មន្តិ សេដ្ឋំ។ ឥតីតិ ឯវំ តថាគតស្ស គុណេ ជានិត្វា។ សង្គម្មាតិ សមាគន្ត្វា។ តំ នមស្សន្តីតិ តំ តថាគតំ តេ សរណំ គតា នមស្សន្តិ។ ឥទានិ យំ វទន្តា តេ នមស្សន្តិ, តំ ទស្សេតុំ ទន្តោតិអាទិ វុត្តំ។ តំ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
Sabbaṃ lokaṃ abhiññāti tedhātukaṃ lokasannivāsaṃ jānitvā. Sabbaṃ loke yathātathanti tasmiṃ tedhātukalokasannivāse yaṃkiñci neyyaṃ, sabbaṃ taṃ yathātathaṃ aviparītaṃ jānitvā. Visaṃyuttoti catunnaṃ yogānaṃ pahānena visaṃyutto. Anūpayoti taṇhādiṭṭhiupayehi virahito. Sabbābhibhūti rūpādīni sabbārammaṇāni abhibhavitvā ṭhito. Dhīroti dhitisampanno. Sabbaganthappamocanoti sabbe cattāropi ganthe mocetvā ṭhito. Phuṭṭhassāti phuṭṭhā assa. Idañca karaṇatthe sāmivacanaṃ. Paramā santīti nibbānaṃ. Tañhi tena ñāṇaphusanena phuṭṭhaṃ. Tenevāha – nibbānaṃ akutobhayanti. Atha vā paramāsantīti uttamā santi. Katarā sāti? Nibbānaṃ. Yasmā pana nibbāne kutoci bhayaṃ natthi, tasmā taṃ akutobhayanti vuccati. Vimutto upadhisaṅkhayeti upadhisaṅkhayasaṅkhāte nibbāne tadārammaṇāya phalavimuttiyā vimutto. Sīho anuttaroti parissayānaṃ sahanaṭṭhena kilesānañca hiṃsanaṭṭhena tathāgato anuttaro sīho nāma. Brahmanti seṭṭhaṃ. Itīti evaṃ tathāgatassa guṇe jānitvā. Saṅgammāti samāgantvā. Taṃ namassantīti taṃ tathāgataṃ te saraṇaṃ gatā namassanti. Idāni yaṃ vadantā te namassanti, taṃ dassetuṃ dantotiādi vuttaṃ. Taṃ uttānatthamevāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. លោកសុត្តំ • 3. Lokasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៣. លោកសុត្តវណ្ណនា • 3. Lokasuttavaṇṇanā
