| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៣. លោកសុត្តវណ្ណនា
3. Lokasuttavaṇṇanā
២៣. តតិយេ លោកោតិ លុជ្ជនបលុជ្ជនដ្ឋេន លោកោ។ អត្ថតោ បុរិមស្មិំ អរិយសច្ចទ្វយំ, ឥធ បន ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ វេទិតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘លោកោតិ ទុក្ខសច្ច’’ន្តិ។ វិសំយុត្តោតិ វិសំសដ្ឋោ ន បដិពទ្ធោ, សព្ពេសំ សំយោជនានំ សម្មទេវ សមុច្ឆិន្នត្តា តតោ វិប្បមុត្តោតិ អត្ថោ។ លោកសមុទយោតិ សុត្តន្តនយេន តណ្ហា, អភិធម្មនយេន បន អភិសង្ខារេហិ សទ្ធិំ ទិយឌ្ឍកិលេសសហស្សំ។ លោកនិរោធោតិ និព្ពានំ។ សច្ឆិកតោតិ អត្តបច្ចក្ខោ កតោ។ លោកនិរោធគាមិនី បដិបទាតិ សីលាទិក្ខន្ធត្តយសង្គហោ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ។ សោ ហិ លោកនិរោធំ និព្ពានំ គច្ឆតិ អធិគច្ឆតិ, តទត្ថំ អរិយេហិ បដិបជ្ជីយតិ ចាតិ លោកនិរោធគាមិនី បដិបទាតិ វុច្ចតិ។
23. Tatiye lokoti lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Atthato purimasmiṃ ariyasaccadvayaṃ, idha pana dukkhaṃ ariyasaccaṃ veditabbaṃ. Tenāha ‘‘lokoti dukkhasacca’’nti. Visaṃyuttoti visaṃsaṭṭho na paṭibaddho, sabbesaṃ saṃyojanānaṃ sammadeva samucchinnattā tato vippamuttoti attho. Lokasamudayoti suttantanayena taṇhā, abhidhammanayena pana abhisaṅkhārehi saddhiṃ diyaḍḍhakilesasahassaṃ. Lokanirodhoti nibbānaṃ. Sacchikatoti attapaccakkho kato. Lokanirodhagāminī paṭipadāti sīlādikkhandhattayasaṅgaho ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. So hi lokanirodhaṃ nibbānaṃ gacchati adhigacchati, tadatthaṃ ariyehi paṭipajjīyati cāti lokanirodhagāminī paṭipadāti vuccati.
ឯត្តាវតា តថានិ អភិសម្ពុទ្ធោ យាថាវតោ គតោតិ តថាគតោតិ អយមត្ថោ ទស្សិតោ ហោតិ។ ចត្តារិ ហិ អរិយសច្ចានិ តថានិ នាម។ យថាហ –
Ettāvatā tathāni abhisambuddho yāthāvato gatoti tathāgatoti ayamattho dassito hoti. Cattāri hi ariyasaccāni tathāni nāma. Yathāha –
‘‘ចត្តារិមានិ, ភិក្ខវេ, តថានិ អវិតថានិ អនញ្ញថានិ។ កតមានិ ចត្តារិ? ឥទំ ទុក្ខន្តិ, ភិក្ខវេ, តថមេតំ អវិតថមេតំ អនញ្ញថមេត’’ន្តិ (សំ. និ. ៥.១០៩០; បដិ. ម. ២.៨) វិត្ថារោ។
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, tathāni avitathāni anaññathāni. Katamāni cattāri? Idaṃ dukkhanti, bhikkhave, tathametaṃ avitathametaṃ anaññathameta’’nti (saṃ. ni. 5.1090; paṭi. ma. 2.8) vitthāro.
អបិច តថាយ គតោតិ តថាគតោ, គតោតិ ច អវគតោ អតីតោ បត្តោ បដិបន្នោតិ អត្ថោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យស្មា ភគវា សកលលោកំ តីរណបរិញ្ញាយ តថាយ អវិបរីតាយ គតោ អវគតោ, តស្មា លោកោ តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធោតិ តថាគតោ។ លោកសមុទយំ បហានបរិញ្ញាយ តថាយ គតោ អតីតោតិ តថាគតោ។ លោកនិរោធំ សច្ឆិកិរិយាយ តថាយ គតោ បត្តោតិ តថាគតោ។ លោកនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ តថំ អវិបរីតំ គតោ បដិបន្នោតិ តថាគតោតិ។ ឯវំ ឥមិស្សា បាឡិយា តថាគតភាវទីបនវសេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Apica tathāya gatoti tathāgato, gatoti ca avagato atīto patto paṭipannoti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmā bhagavā sakalalokaṃ tīraṇapariññāya tathāya aviparītāya gato avagato, tasmā loko tathāgatena abhisambuddhoti tathāgato. Lokasamudayaṃ pahānapariññāya tathāya gato atītoti tathāgato. Lokanirodhaṃ sacchikiriyāya tathāya gato pattoti tathāgato. Lokanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ tathaṃ aviparītaṃ gato paṭipannoti tathāgatoti. Evaṃ imissā pāḷiyā tathāgatabhāvadīpanavasena attho veditabbo.
ឥតិ ភគវា ចតុសច្ចាភិសម្ពោធវសេន អត្តនោ តថាគតភាវំ បកាសេត្វា ឥទានិ តត្ថ ទិដ្ឋាទិអភិសម្ពោធវសេនបិ តំ ទស្សេតុំ ‘‘យំ, ភិក្ខវេ’’តិអាទិមាហ។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘ចតូហិ សច្ចេហិ អត្តនោ ពុទ្ធភាវំ កថេត្វា’’តិ វុត្តំ, តំ តថាគតសទ្ទពុទ្ធសទ្ទានំ អត្ថតោ និន្នានាករណតំ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ តថា ចេវ ហិ បាឡិ បវត្តាតិ។ ទិដ្ឋន្តិ រូបាយតនំ ទដ្ឋព្ពតោ។ តេន យំ ទិដ្ឋំ យំ ទិស្សតិ, យំ ទក្ខតិ, យំ សមវាយេ បស្សេយ្យ, តំ សព្ពំ ទិដ្ឋន្តេវ គហិតំ កាលវិសេសស្ស អនាមដ្ឋភាវតោ យថា ‘‘ទុទ្ធ’’ន្តិ ទស្សេតិ។ សុតន្តិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ សុតន្តិ សទ្ទាយតនំ សោតព្ពតោ។ មុតន្តិ សនិស្សយេ ឥន្ទ្រិយេ និស្សយំ មុញ្ចិត្វា បាបុណិត្វា គហេតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘បត្វា គហេតព្ពតោ’’តិ។ វិញ្ញាតន្តិ វិជានិតព្ពំ។ តំ បន ទិដ្ឋាទិវិនិមុត្តំ វិញ្ញេយ្យន្តិ អាហ ‘‘សុខទុក្ខាទិ ធម្មារម្មណ’’ន្តិ។ បត្តន្តិ យថា តថា បត្វា ហត្ថគតំ, អធិគតន្តិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘បរិយេសិត្វា វា អបរិយេសិត្វា វា’’តិ។ បរិយេសិតន្តិ បត្តិយា អត្ថំ បរិយិដ្ឋំ។ តំ បន បត្តំ វា សិយា អប្បត្តំ វា, ឧភយថាបិ បរិយេសិតមេវាតិ អាហ ‘‘បត្តំ វា អប្បត្តំ វា’’តិ។ ទ្វយេនបិ ទ្វិប្បការម្បិ បត្តំ ទ្វិប្បការម្បិ បរិយេសិតំ តេន តេន បការេន តថាគតេន អភិសម្ពុទ្ធន្តិ ទស្សេតិ។ ចិត្តេន អនុសញ្ចរិតន្តិ តេ បន អបាបេត្វា ចិត្តេនេវ អនុ អនុ សញ្ចរិតំ, វិបរិតក្កិតន្តិ អត្ថោ។
Iti bhagavā catusaccābhisambodhavasena attano tathāgatabhāvaṃ pakāsetvā idāni tattha diṭṭhādiabhisambodhavasenapi taṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ, bhikkhave’’tiādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘catūhi saccehi attano buddhabhāvaṃ kathetvā’’ti vuttaṃ, taṃ tathāgatasaddabuddhasaddānaṃ atthato ninnānākaraṇataṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tathā ceva hi pāḷi pavattāti. Diṭṭhanti rūpāyatanaṃ daṭṭhabbato. Tena yaṃ diṭṭhaṃ yaṃ dissati, yaṃ dakkhati, yaṃ samavāye passeyya, taṃ sabbaṃ diṭṭhanteva gahitaṃ kālavisesassa anāmaṭṭhabhāvato yathā ‘‘duddha’’nti dasseti. Sutantiādīsupi eseva nayo. Sutanti saddāyatanaṃ sotabbato. Mutanti sanissaye indriye nissayaṃ muñcitvā pāpuṇitvā gahetabbaṃ. Tenāha ‘‘patvā gahetabbato’’ti. Viññātanti vijānitabbaṃ. Taṃ pana diṭṭhādivinimuttaṃ viññeyyanti āha ‘‘sukhadukkhādi dhammārammaṇa’’nti. Pattanti yathā tathā patvā hatthagataṃ, adhigatanti attho. Tenāha ‘‘pariyesitvā vā apariyesitvā vā’’ti. Pariyesitanti pattiyā atthaṃ pariyiṭṭhaṃ. Taṃ pana pattaṃ vā siyā appattaṃ vā, ubhayathāpi pariyesitamevāti āha ‘‘pattaṃ vā appattaṃ vā’’ti. Dvayenapi dvippakārampi pattaṃ dvippakārampi pariyesitaṃ tena tena pakārena tathāgatena abhisambuddhanti dasseti. Cittena anusañcaritanti te pana apāpetvā citteneva anu anu sañcaritaṃ, viparitakkitanti attho.
បីតកន្តិអាទីតិ អាទិសទ្ទេន លោហិតឱទាតាទិសព្ពំ រូបារម្មណភាគំ សង្គណ្ហាតិ។ សុមនោតិ រាគវសេន លោភវសេន សទ្ធាទិវសេន វា សុមនោ។ ទុម្មនោតិ ព្យាបាទវិតក្កវសេន វា វិហិំសាវិតក្កវសេន វា ទុម្មនោ។ មជ្ឈត្តោតិ អញ្ញាណវសេន, ញាណវសេន វា មជ្ឈត្តោ។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។ តត្ថ អាទិសទ្ទេន សង្ខសទ្ទោ, បណវសទ្ទោ, បត្តគន្ធោ, បុប្ផគន្ធោ, បុប្ផរសោ, ផលរសោ, ឧបាទិន្នំ, អនុបាទិន្នំ, មជ្ឈត្តវេទនា កុសលកម្មំ អកុសលកម្មន្តិ ឯវមាទីនំ សង្គហោ ទដ្ឋព្ពោ។ អប្បត្តន្តិ ញាណេន អសម្បត្តំ, អវិទិតន្តិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘ញាណេន អសច្ឆិកត’’ន្តិ។ លោកេន គតន្តិ លោកេន ញាតំ។ តថេវ គតត្តាតិ តថេវ ញាតត្តា អភិសម្ពុទ្ធត្តា , គតសទ្ទេន ឯកត្តំ ពុទ្ធិអត្ថន្តិ អត្ថោ។ គតិអត្ថោ ហិ ធាតវោ ពុទ្ធិអត្ថា ភវន្តីតិ អក្ខរចិន្តកា។
Pītakantiādīti ādisaddena lohitaodātādisabbaṃ rūpārammaṇabhāgaṃ saṅgaṇhāti. Sumanoti rāgavasena lobhavasena saddhādivasena vā sumano. Dummanoti byāpādavitakkavasena vā vihiṃsāvitakkavasena vā dummano. Majjhattoti aññāṇavasena, ñāṇavasena vā majjhatto. Esa nayo sabbattha. Tattha ādisaddena saṅkhasaddo, paṇavasaddo, pattagandho, pupphagandho, puppharaso, phalaraso, upādinnaṃ, anupādinnaṃ, majjhattavedanā kusalakammaṃ akusalakammanti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Appattanti ñāṇena asampattaṃ, aviditanti attho. Tenāha ‘‘ñāṇena asacchikata’’nti. Lokena gatanti lokena ñātaṃ. Tatheva gatattāti tatheva ñātattā abhisambuddhattā , gatasaddena ekattaṃ buddhiatthanti attho. Gatiattho hi dhātavo buddhiatthā bhavantīti akkharacintakā.
យញ្ច, ភិក្ខវេ, រតិំ តថាគតោ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុជ្ឈតីតិ យស្សញ្ច វិសាខបុណ្ណមាយ រត្តិយំ តថាអាគតត្តាទិអត្ថេន តថាគតោ ភគវា ពោធិមណ្ឌេ អបរាជិតបល្លង្កេ និសិន្នោ តិណ្ណំ មារានំ មត្ថកំ មទ្ទិត្វា ឧត្តរិតរាភាវតោ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អាសវក្ខយញាណេន សទ្ធិំ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ អធិគច្ឆតិ។ យញ្ច រត្តិំ អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពាយតីតិ យស្សញ្ច វិសាខបុណ្ណមាយ រត្តិយំយេវ កុសិនារាយំ ឧបវត្តនេ មល្លានំ សាលវនេ យមកសាលានមន្តរេ អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពាយតិ។ យំ ឯតស្មិំ អន្តរេតិ ឥមាសំ ទ្វិន្នំ សឧបាទិសេសអនុបាទិសេសនិព្ពានធាតូនំ មជ្ឈេ បញ្ចចត្តាលីសវស្សបរិមាណកាលេ បឋមពោធិយម្បិ មជ្ឈិមពោធិយម្បិ បច្ឆិមពោធិយម្បិ យំ សុត្តគេយ្យាទិប្បភេទំ ធម្មំ ភាសតិ និទស្សនវសេន, លបតិ ឧទ្ទិសនវសេន, និទ្ទិសតិ បរិនិទ្ទិសនវសេន។ សព្ពំ តំ តថេវ ហោតីតិ តំ ឯត្ថន្តរេ ទេសិតំ សព្ពំ សុត្តគេយ្យាទិនវង្គំ ពុទ្ធវចនំ អត្ថតោ ព្យញ្ជនតោ ច អនូនំ អនធិកំ សព្ពាការបរិបុណ្ណំ រាគមទនិម្មទនំ ទោសមទនិម្មទនំ មោហមទនិម្មទនំ, នត្ថិ តត្ថ វាលគ្គមត្តម្បិ អវក្ខលិតំ, ឯកមុទ្ទិកាយ លញ្ឆិតំ វិយ ឯកាយ នាឡិយា មិតំ វិយ ឯកតុលាយ តុលិតំ វិយ ច តំ តថេវ ហោតិ យស្សត្ថាយ ភាសិតំ, ឯកន្តេនេវ តស្ស សាធនតោ, នោ អញ្ញថា, តស្មា តថំ អវិតថំ អនញ្ញថំ។ ឯតេន តថាវាទិតាយ តថាគតោតិ ទស្សេតិ។ គទអត្ថោ អយំ គតសទ្ទោ ទ-ការស្ស ត-ការំ កត្វា, តស្មា តថំ គទតីតិ តថាគតោតិ អត្ថោ។ អថ វា អាគទនំ អាគទោ, វចនន្តិ អត្ថោ។ តតោ អវិបរីតោ អាគទោ អស្សាតិ ទ-ការស្ស ត-ការំ កត្វា តថាគតោតិ ឯវមេត្ថ បទសិទ្ធិ វេទិតព្ពា។
Yañca, bhikkhave, ratiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhatīti yassañca visākhapuṇṇamāya rattiyaṃ tathāāgatattādiatthena tathāgato bhagavā bodhimaṇḍe aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā uttaritarābhāvato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ āsavakkhayañāṇena saddhiṃ sabbaññutaññāṇaṃ adhigacchati. Yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatīti yassañca visākhapuṇṇamāya rattiyaṃyeva kusinārāyaṃ upavattane mallānaṃ sālavane yamakasālānamantare anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Yaṃ etasmiṃ antareti imāsaṃ dvinnaṃ saupādisesaanupādisesanibbānadhātūnaṃ majjhe pañcacattālīsavassaparimāṇakāle paṭhamabodhiyampi majjhimabodhiyampi pacchimabodhiyampi yaṃ suttageyyādippabhedaṃ dhammaṃ bhāsati nidassanavasena, lapati uddisanavasena, niddisati pariniddisanavasena. Sabbaṃ taṃ tatheva hotīti taṃ etthantare desitaṃ sabbaṃ suttageyyādinavaṅgaṃ buddhavacanaṃ atthato byañjanato ca anūnaṃ anadhikaṃ sabbākāraparipuṇṇaṃ rāgamadanimmadanaṃ dosamadanimmadanaṃ mohamadanimmadanaṃ, natthi tattha vālaggamattampi avakkhalitaṃ, ekamuddikāya lañchitaṃ viya ekāya nāḷiyā mitaṃ viya ekatulāya tulitaṃ viya ca taṃ tatheva hoti yassatthāya bhāsitaṃ, ekanteneva tassa sādhanato, no aññathā, tasmā tathaṃ avitathaṃ anaññathaṃ. Etena tathāvāditāya tathāgatoti dasseti. Gadaattho ayaṃ gatasaddo da-kārassa ta-kāraṃ katvā, tasmā tathaṃ gadatīti tathāgatoti attho. Atha vā āgadanaṃ āgado, vacananti attho. Tato aviparīto āgado assāti da-kārassa ta-kāraṃ katvā tathāgatoti evamettha padasiddhi veditabbā.
យថាវាទីតិ យេ ធម្មេ ភគវា ‘‘ឥមេ ធម្មា អកុសលា សាវជ្ជា វិញ្ញុគរហិតា សមត្តា សមាទិន្នា អហិតាយ ទុក្ខាយ សំវត្តន្តី’’តិ បរេសំ ធម្មំ ទេសេន្តោ វទតិ, តេ ធម្មេ ឯកន្តេនេវ សយំ បហាសិ។ យេ បន ធម្មេ ភគវា – ‘‘ឥមេ ធម្មា កុសលា អនវជ្ជា វិញ្ញុប្បសត្ថា សមត្តា សមាទិន្នា ហិតាយ សុខាយ សំវត្តន្តី’’តិ វទតិ, តេ ធម្មេ ឯកន្តេនេវ សយំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តស្មា យថាវាទី ភគវា តថាការីតិ វេទិតព្ពោ។ តថា សម្មទេវ សីលាទិបរិបូរណវសេន សម្មាបដិបទាយំ យថាការី ភគវា, តថេវ ធម្មទេសនាយ បរេសំ តត្ថ បតិដ្ឋាបនវសេន តថាវាទី។ ភគវតោ ហិ វាចាយ កាយោ អនុលោមេតិ, កាយស្សបិ វាចា, តស្មា យថាវាទី តថាការី, យថាការី តថាវាទី ច ហោតិ។ ឯវំភូតស្ស ច យថា វាចា, កាយោបិ តថា គតោ បវត្តោ។ យថា ច កាយោ, វាចាបិ តថា គតា បវត្តាតិ អត្ថោ។
Yathāvādīti ye dhamme bhagavā ‘‘ime dhammā akusalā sāvajjā viññugarahitā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattantī’’ti paresaṃ dhammaṃ desento vadati, te dhamme ekanteneva sayaṃ pahāsi. Ye pana dhamme bhagavā – ‘‘ime dhammā kusalā anavajjā viññuppasatthā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti vadati, te dhamme ekanteneva sayaṃ upasampajja viharati, tasmā yathāvādī bhagavā tathākārīti veditabbo. Tathā sammadeva sīlādiparipūraṇavasena sammāpaṭipadāyaṃ yathākārī bhagavā, tatheva dhammadesanāya paresaṃ tattha patiṭṭhāpanavasena tathāvādī. Bhagavato hi vācāya kāyo anulometi, kāyassapi vācā, tasmā yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī ca hoti. Evaṃbhūtassa ca yathā vācā, kāyopi tathā gato pavatto. Yathā ca kāyo, vācāpi tathā gatā pavattāti attho.
អភិភូ អនភិភូតោតិ ឧបរិ ភវគ្គំ, ហេដ្ឋា អវីចិនិរយំ បរិយន្តំ កត្វា តិរិយំ អបរិមាណាសុ លោកធាតូសុ ភគវា សព្ពសត្តេ អភិភវតិ សីលេនបិ សមាធិនាបិ បញ្ញាយបិ វិមុត្តិយាបិ, ន តស្ស តុលា វា បមាណំ វា អត្ថិ។ អសមោ អសមសមោ អប្បដិមោ អប្បដិភាគោ អប្បដិបុគ្គលោ អតុលោ អប្បមេយ្យោ អនុត្តរោ ធម្មរាជា ទេវទេវោ សក្កានំ អតិសក្កោ ព្រហ្មានំ អតិព្រហ្មា, តតោ ឯវ អយំ ន កេនចិ អភិភូតោ។ ទក្ខតីតិ សព្ពំ បស្សតិ។ វិសេសវចនិច្ឆាយបិ អភាវតោ អនវសេសវិសយោ ទសសទ្ទោ។ តេន យំ កិញ្ចិ នេយ្យំ នាម, សព្ពំ តំ ហត្ថតលេ អាមលកំ វិយ បស្សតីតិ ទីបេតិ។ អវិបរីតំ អាសយាទិអវពោធេន ហិតូបសំហារាទិនា ច សត្តេ, ភាវញ្ញត្ថត្តូបនយវសេន សង្ខារេ, សព្ពាការេន សុចិណ្ណវសិតាយ សមាបត្តិយោ, ចិត្តញ្ច វសេ វត្តេតីតិ វសវត្តីតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។
Abhibhū anabhibhūtoti upari bhavaggaṃ, heṭṭhā avīcinirayaṃ pariyantaṃ katvā tiriyaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu bhagavā sabbasatte abhibhavati sīlenapi samādhināpi paññāyapi vimuttiyāpi, na tassa tulā vā pamāṇaṃ vā atthi. Asamo asamasamo appaṭimo appaṭibhāgo appaṭipuggalo atulo appameyyo anuttaro dhammarājā devadevo sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā, tato eva ayaṃ na kenaci abhibhūto. Dakkhatīti sabbaṃ passati. Visesavacanicchāyapi abhāvato anavasesavisayo dasasaddo. Tena yaṃ kiñci neyyaṃ nāma, sabbaṃ taṃ hatthatale āmalakaṃ viya passatīti dīpeti. Aviparītaṃ āsayādiavabodhena hitūpasaṃhārādinā ca satte, bhāvaññatthattūpanayavasena saṅkhāre, sabbākārena suciṇṇavasitāya samāpattiyo, cittañca vase vattetīti vasavattīti evamettha attho daṭṭhabbo.
វិសំយុត្តោតិ ចតូហិ យោគេហិ វិសំយុត្តោ។ តេនាហ ‘‘ចតុន្នំ យោគានំ បហានេន វិសំយុត្តោ’’តិ។ តណ្ហាទិដ្ឋិឧបយេហិ វិរហិតោតិ សព្ពស្មិម្បិ លោកេ តណ្ហាទិដ្ឋិសង្ខាតេហិ ឧបយេហិ វិរហិតោ។
Visaṃyuttoti catūhi yogehi visaṃyutto. Tenāha ‘‘catunnaṃ yogānaṃ pahānena visaṃyutto’’ti. Taṇhādiṭṭhiupayehi virahitoti sabbasmimpi loke taṇhādiṭṭhisaṅkhātehi upayehi virahito.
អភិភវិត្វា ឋិតោតិ តព្ពិសយកិលេសប្បហានេន អភិភុយ្យ អតិក្កមិត្វា ឋិតោ។ ចត្តារោបិ គន្ថេ មោចេត្វា ឋិតោតិ សព្ពេ អភិជ្ឈាកាយគន្ថាទិកេ សកសន្តានតោ មោចេត្វា ឋិតោ។ វេនេយ្យសន្តានេ វា អត្តនោ ទេសនាវិលាសេន តេសំ បមោចនោតិ សព្ពគន្ថប្បមោចនោ។ ផុដ្ឋស្ស បរមា សន្តីតិ អស្ស អនេន ខីណាសវេន ពុទ្ធេន បរមា សន្តិ ញាណផុសនេន ផុដ្ឋាតិ ឯវមេត្ថ សម្ពន្ធោ វេទិតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘ផុដ្ឋស្សា’’តិអាទិ។ និព្ពានេ កុតោចិ ភយំ នត្ថីតិ កុតោចិ ភយការណតោ និព្ពានេ ភយំ នត្ថិ អសង្ខតភាវេន សព្ពសោ ខេមត្តា។ តេនាហ ភគវា – ‘‘ខេមញ្ច វោ, ភិក្ខវេ, ធម្មំ ទេសេស្សាមិ ខេមគាមិនិញ្ច បដិបទ’’ន្តិអាទិ (សំ. និ. ៤.៣៧៩-៤០៨)។ និព្ពានប្បត្តស្ស វា កុតោចិ ភយំ នត្ថីតិ និព្ពានំ អកុតោភយន្តិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ, ន កុតោចិ ភយំ ឯត្ថ ឯតស្មិំ អធិគតេតិ អកុតោភយំ, និព្ពានន្តិ ឯវមេត្ថ និព្ពចនញ្ច ទដ្ឋព្ពំ។
Abhibhavitvā ṭhitoti tabbisayakilesappahānena abhibhuyya atikkamitvā ṭhito. Cattāropi ganthe mocetvā ṭhitoti sabbe abhijjhākāyaganthādike sakasantānato mocetvā ṭhito. Veneyyasantāne vā attano desanāvilāsena tesaṃ pamocanoti sabbaganthappamocano. Phuṭṭhassa paramā santīti assa anena khīṇāsavena buddhena paramā santi ñāṇaphusanena phuṭṭhāti evamettha sambandho veditabbo. Tenāha ‘‘phuṭṭhassā’’tiādi. Nibbāne kutoci bhayaṃ natthīti kutoci bhayakāraṇato nibbāne bhayaṃ natthi asaṅkhatabhāvena sabbaso khemattā. Tenāha bhagavā – ‘‘khemañca vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi khemagāminiñca paṭipada’’ntiādi (saṃ. ni. 4.379-408). Nibbānappattassa vā kutoci bhayaṃ natthīti nibbānaṃ akutobhayanti evamettha attho daṭṭhabbo, na kutoci bhayaṃ ettha etasmiṃ adhigateti akutobhayaṃ, nibbānanti evamettha nibbacanañca daṭṭhabbaṃ.
អនីឃោ និទ្ទុក្ខោ។ សព្ពកម្មក្ខយំ បត្តោតិ សព្ពេសំ កម្មានំ ខយំ បរិយោសានំ អច្ចន្តភាវំ បត្តោ។ ឧបធី សម្មទេវ ខីយន្តិ ឯត្ថាតិ ឧបធិសង្ខយោ, និព្ពានន្តិ អាហ ‘‘ឧបធិសង្ខយសង្ខាតេ និព្ពានេ’’តិ។ ចក្កន្តិ ធម្មចក្កំ។ បវត្តយីតិ តេបរិវដ្ដំ ទ្វាទសាការំ បវត្តេសិ ។ មហន្តេហិ សីលាទិគុណេហិ សមន្នាគតត្តា មហន្តំ។ វីតសារទន្តិ ចតុវេសារជ្ជយោគេន វីតសារទំ។ សេសំ ឧត្តានមេវ។
Anīgho niddukkho. Sabbakammakkhayaṃ pattoti sabbesaṃ kammānaṃ khayaṃ pariyosānaṃ accantabhāvaṃ patto. Upadhī sammadeva khīyanti etthāti upadhisaṅkhayo, nibbānanti āha ‘‘upadhisaṅkhayasaṅkhāte nibbāne’’ti. Cakkanti dhammacakkaṃ. Pavattayīti teparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ pavattesi . Mahantehi sīlādiguṇehi samannāgatattā mahantaṃ. Vītasāradanti catuvesārajjayogena vītasāradaṃ. Sesaṃ uttānameva.
លោកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Lokasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. លោកសុត្តំ • 3. Lokasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៣. លោកសុត្តវណ្ណនា • 3. Lokasuttavaṇṇanā
