| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၃. လောကသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Lokasuttavaṇṇanā
၂၃. တတိယေ လောကောတိ ဒုက္ခသစ္စံ။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဉာတော ပစ္စက္ခော ကတော။ လောကသ္မာတိ ဒုက္ခသစ္စတော။ ပဟီနောတိ မဟာဗောဓိမဏ္ဍေ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန ပဟီနော။ တထာဂတသ္သ ဘာဝိတာတိ တထာဂတေန ဘာဝိတာ။
23. Tatiye lokoti dukkhasaccaṃ. Abhisambuddhoti ñāto paccakkho kato. Lokasmāti dukkhasaccato. Pahīnoti mahābodhimaṇḍe arahattamaggañāṇena pahīno. Tathāgatassa bhāvitāti tathāgatena bhāvitā.
ဧဝံ ဧတ္တကေန ဌာနေန စတူဟိ သစ္စေဟိ အတ္တနော ဗုဒ္ဓဘာဝံ ကထေတ္ဝာ ဣဒာနိ တထာဂတဘာဝံ ကထေတုံ ယံ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌန္တိ ရူပာယတနံ။ သုတန္တိ သဒ္ဒာယတနံ။ မုတန္တိ ပတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗတော ဂန္ဓာယတနံ ရသာယတနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ။ ဝိညာတန္တိ သုခဒုက္ခာဒိ ဓမ္မာရမ္မဏံ။ ပတ္တန္တိ ပရိယေသိတ္ဝာ ဝာ အပရိယေသိတ္ဝာ ဝာ ပတ္တံ။ ပရိယေသိတန္တိ ပတ္တံ ဝာ အပ္ပတ္တံ ဝာ ပရိယေသိတံ။ အနုဝိစရိတံ မနသာတိ စိတ္တေန အနုသဉ္စရိတံ။
Evaṃ ettakena ṭhānena catūhi saccehi attano buddhabhāvaṃ kathetvā idāni tathāgatabhāvaṃ kathetuṃ yaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha diṭṭhanti rūpāyatanaṃ. Sutanti saddāyatanaṃ. Mutanti patvā gahetabbato gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ. Viññātanti sukhadukkhādi dhammārammaṇaṃ. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ.
တထာဂတေန အဘိသမ္ဗုဒ္ဓန္တိ ဣမိနာ ဧတံ ဒသ္သေတိ – ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမသ္သ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ နီလံ ပီတကန္တိအာဒိ ရူပာရမ္မဏံ စက္ခုဒ္ဝာရေ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ရူပာရမ္မဏံ ဒိသ္ဝာ သုမနော ဝာ ဒုမ္မနော ဝာ မဇ္ဈတ္တော ဝာ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတသ္သ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တထာ ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမသ္သ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ ဘေရိသဒ္ဒော မုဒိင္ဂသဒ္ဒောတိအာဒိ သဒ္ဒာရမ္မဏံ သောတဒ္ဝာရေ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, မူလဂန္ဓော တစဂန္ဓောတိအာဒိ ဂန္ဓာရမ္မဏံ ဃာနဒ္ဝာရေ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, မူလရသော ခန္ဓရသောတိအာဒိ ရသာရမ္မဏံ ဇိဝ္ဟာဒ္ဝာရေ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, ကက္ခဠံ မုဒုကန္တိအာဒိ ပထဝီဓာတုတေဇောဓာတုဝာယောဓာတုဘေဒံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ကာယဒ္ဝာရေ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ဖုသိတ္ဝာ သုမနော ဝာ ဒုမ္မနော ဝာ မဇ္ဈတ္တော ဝာ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတသ္သ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ တထာ ယံ အပရိမာဏာသု လောကဓာတူသု ဣမသ္သ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ သုခဒုက္ခာဒိဘေဒံ ဓမ္မာရမ္မဏံ မနောဒ္ဝာရသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, ‘‘အယံ သတ္တော ဣမသ္မိံ ခဏေ ဣမံ နာမ ဓမ္မာရမ္မဏံ ဝိဇာနိတ္ဝာ သုမနော ဝာ ဒုမ္မနော ဝာ မဇ္ဈတ္တော ဝာ ဇာတော’’တိ သဗ္ဗံ တထာဂတသ္သ ဧဝံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ယဉ္ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမေသံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ, တတ္ထ တထာဂတေန အဒိဋ္ဌံ ဝာ အသုတံ ဝာ အမုတံ ဝာ အဝိညာတံ ဝာ နတ္ထိ, ဣမသ္သ ပန မဟာဇနသ္သ ပရိယေသိတ္ဝာ အပ္ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ, အပရိယေသိတ္ဝာ အပ္ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ, ပရိယေသိတ္ဝာ ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ, အပရိယေသိတ္ဝာ ပတ္တမ္ပိ အတ္ထိ, သဗ္ဗမ္ပိ တထာဂတသ္သ အပ္ပတ္တံ နာမ နတ္ထိ ဉာဏေန အသစ္ဆိကတံ။
Tathāgatenaabhisambuddhanti iminā etaṃ dasseti – yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa nīlaṃ pītakantiādi rūpārammaṇaṃ cakkhudvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma rūpārammaṇaṃ disvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa bherisaddo mudiṅgasaddotiādi saddārammaṇaṃ sotadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlagandho tacagandhotiādi gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthaṃ āgacchati, mūlaraso khandharasotiādi rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthaṃ āgacchati, kakkhaḷaṃ mudukantiādi pathavīdhātutejodhātuvāyodhātubhedaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma phoṭṭhabbārammaṇaṃ phusitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhādibhedaṃ dhammārammaṇaṃ manodvārassa āpāthaṃ āgacchati, ‘‘ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma dhammārammaṇaṃ vijānitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jāto’’ti sabbaṃ tathāgatassa evaṃ abhisambuddhaṃ. Yañhi, bhikkhave, imesaṃ sabbasattānaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ, tattha tathāgatena adiṭṭhaṃ vā asutaṃ vā amutaṃ vā aviññātaṃ vā natthi, imassa pana mahājanassa pariyesitvā appattampi atthi, apariyesitvā appattampi atthi, pariyesitvā pattampi atthi, apariyesitvā pattampi atthi, sabbampi tathāgatassa appattaṃ nāma natthi ñāṇena asacchikataṃ.
တသ္မာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတီတိ ယံ ယထာ လောကေန ဂတံ, တသ္သ တထေဝ ဂတတ္တာ တထာဂတောတိ ဝုစ္စတိ ။ ပာဠိယံ ပန ‘‘အဘိသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ, တံ ဂတသဒ္ဒေန ဧကတ္ထံ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗဝာရေသု တထာဂတောတိ နိဂမသ္သ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္သ ယုတ္တိ ဧကပုဂ္ဂလဝဏ္ဏနာယံ တထာဂတသဒ္ဒဝိတ္ထာရေ ဝုတ္တာယေဝ။ အပိစေတ္ထ အညဒတ္ထူတိ ဧကံသတ္ထေ နိပာတော။ ဒက္ခတီတိ ဒသော။ ဝသံ ဝတ္တေတီတိ ဝသဝတ္တီ။
Tasmā tathāgatoti vuccatīti yaṃ yathā lokena gataṃ, tassa tatheva gatattā tathāgatoti vuccati . Pāḷiyaṃ pana ‘‘abhisambuddha’’nti vuttaṃ, taṃ gatasaddena ekatthaṃ. Iminā nayena sabbavāresu tathāgatoti nigamassa attho veditabbo. Tassa yutti ekapuggalavaṇṇanāyaṃ tathāgatasaddavitthāre vuttāyeva. Apicettha aññadatthūti ekaṃsatthe nipāto. Dakkhatīti daso. Vasaṃ vattetīti vasavattī.
သဗ္ဗံ လောကံ အဘိညာတိ တေဓာတုကံ လောကသန္နိဝာသံ ဇာနိတ္ဝာ။ သဗ္ဗံ လောကေ ယထာတထန္တိ တသ္မိံ တေဓာတုကလောကသန္နိဝာသေ ယံကိဉ္စိ နေယ္ယံ, သဗ္ဗံ တံ ယထာတထံ အဝိပရီတံ ဇာနိတ္ဝာ။ ဝိသံယုတ္တောတိ စတုန္နံ ယောဂာနံ ပဟာနေန ဝိသံယုတ္တော။ အနူပယောတိ တဏ္ဟာဒိဋ္ဌိဥပယေဟိ ဝိရဟိတော။ သဗ္ဗာဘိဘူတိ ရူပာဒီနိ သဗ္ဗာရမ္မဏာနိ အဘိဘဝိတ္ဝာ ဌိတော။ ဓီရောတိ ဓိတိသမ္ပန္နော။ သဗ္ဗဂန္ထပ္ပမောစနောတိ သဗ္ဗေ စတ္တာရောပိ ဂန္ထေ မောစေတ္ဝာ ဌိတော။ ဖုဋ္ဌသ္သာတိ ဖုဋ္ဌာ အသ္သ။ ဣဒဉ္စ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ပရမာ သန္တီတိ နိဗ္ဗာနံ။ တဉ္ဟိ တေန ဉာဏဖုသနေန ဖုဋ္ဌံ။ တေနေဝာဟ – နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယန္တိ။ အထ ဝာ ပရမာသန္တီတိ ဥတ္တမာ သန္တိ။ ကတရာ သာတိ? နိဗ္ဗာနံ။ ယသ္မာ ပန နိဗ္ဗာနေ ကုတောစိ ဘယံ နတ္ထိ, တသ္မာ တံ အကုတောဘယန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တော ဥပဓိသင္ခယေတိ ဥပဓိသင္ခယသင္ခာတေ နိဗ္ဗာနေ တဒာရမ္မဏာယ ဖလဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တော။ သီဟော အနုတ္တရောတိ ပရိသ္သယာနံ သဟနဋ္ဌေန ကိလေသာနဉ္စ ဟိံသနဋ္ဌေန တထာဂတော အနုတ္တရော သီဟော နာမ။ ဗ္ရဟ္မန္တိ သေဋ္ဌံ။ ဣတီတိ ဧဝံ တထာဂတသ္သ ဂုဏေ ဇာနိတ္ဝာ။ သင္ဂမ္မာတိ သမာဂန္တ္ဝာ။ တံ နမသ္သန္တီတိ တံ တထာဂတံ တေ သရဏံ ဂတာ နမသ္သန္တိ။ ဣဒာနိ ယံ ဝဒန္တာ တေ နမသ္သန္တိ, တံ ဒသ္သေတုံ ဒန္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။
Sabbaṃ lokaṃ abhiññāti tedhātukaṃ lokasannivāsaṃ jānitvā. Sabbaṃ loke yathātathanti tasmiṃ tedhātukalokasannivāse yaṃkiñci neyyaṃ, sabbaṃ taṃ yathātathaṃ aviparītaṃ jānitvā. Visaṃyuttoti catunnaṃ yogānaṃ pahānena visaṃyutto. Anūpayoti taṇhādiṭṭhiupayehi virahito. Sabbābhibhūti rūpādīni sabbārammaṇāni abhibhavitvā ṭhito. Dhīroti dhitisampanno. Sabbaganthappamocanoti sabbe cattāropi ganthe mocetvā ṭhito. Phuṭṭhassāti phuṭṭhā assa. Idañca karaṇatthe sāmivacanaṃ. Paramā santīti nibbānaṃ. Tañhi tena ñāṇaphusanena phuṭṭhaṃ. Tenevāha – nibbānaṃ akutobhayanti. Atha vā paramāsantīti uttamā santi. Katarā sāti? Nibbānaṃ. Yasmā pana nibbāne kutoci bhayaṃ natthi, tasmā taṃ akutobhayanti vuccati. Vimutto upadhisaṅkhayeti upadhisaṅkhayasaṅkhāte nibbāne tadārammaṇāya phalavimuttiyā vimutto. Sīho anuttaroti parissayānaṃ sahanaṭṭhena kilesānañca hiṃsanaṭṭhena tathāgato anuttaro sīho nāma. Brahmanti seṭṭhaṃ. Itīti evaṃ tathāgatassa guṇe jānitvā. Saṅgammāti samāgantvā. Taṃ namassantīti taṃ tathāgataṃ te saraṇaṃ gatā namassanti. Idāni yaṃ vadantā te namassanti, taṃ dassetuṃ dantotiādi vuttaṃ. Taṃ uttānatthamevāti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၃. လောကသုတ္တံ • 3. Lokasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၃. လောကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Lokasuttavaṇṇanā
