Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya

    ၇. လောကာယတိကသုတ္တံ

    7. Lokāyatikasuttaṃ

    ၃၈. အထ ခော ဒ္ဝေ လောကာယတိကာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –

    38. Atha kho dve lokāyatikā brāhmaṇā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te brāhmaṇā bhagavantaṃ etadavocuṃ –

    ‘‘ပူရဏော, ဘော ဂောတမ, ကသ္သပော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒသ္သာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒသ္သနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘စရတော စ မေ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒသ္သနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတ’န္တိ။ သော ဧဝမာဟ – ‘အဟံ အနန္တေန ဉာဏေန အနန္တံ လောကံ ဇာနံ ပသ္သံ ဝိဟရာမီ’တိ။ အယမ္ပိ 1, ဘော ဂောတမ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သဗ္ဗညူ သဗ္ဗဒသ္သာဝီ အပရိသေသံ ဉာဏဒသ္သနံ ပဋိဇာနာတိ – ‘စရတော စ မေ တိဋ္ဌတော စ သုတ္တသ္သ စ ဇာဂရသ္သ စ သတတံ သမိတံ ဉာဏဒသ္သနံ ပစ္စုပဋ္ဌိတ’န္တိ။ သော 2 ဧဝမာဟ – ‘အဟံ အနန္တေန ဉာဏေန အနန္တံ လောကံ ဇာနံ ပသ္သံ ဝိဟရာမီ’တိ။ ဣမေသံ, ဘော ဂောတမ, ဥဘိန္နံ ဉာဏဝာဒာနံ ဥဘိန္နံ အညမညံ ဝိပစ္စနီကဝာဒာနံ ကော သစ္စံ အာဟ ကော မုသာ’’တိ?

    ‘‘Pūraṇo, bho gotama, kassapo sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti – ‘carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti. So evamāha – ‘ahaṃ anantena ñāṇena anantaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharāmī’ti. Ayampi 3, bho gotama, nigaṇṭho nāṭaputto sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti – ‘carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’nti. So 4 evamāha – ‘ahaṃ anantena ñāṇena anantaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharāmī’ti. Imesaṃ, bho gotama, ubhinnaṃ ñāṇavādānaṃ ubhinnaṃ aññamaññaṃ vipaccanīkavādānaṃ ko saccaṃ āha ko musā’’ti?

    ‘‘အလံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ! တိဋ္ဌတေတံ – ‘ဣမေသံ ဥဘိန္နံ ဉာဏဝာဒာနံ ဥဘိန္နံ အညမညံ ဝိပစ္စနီကဝာဒာနံ ကော သစ္စံ အာဟ ကော မုသာ’တိ။ ဓမ္မံ ဝော, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဒေသေသ္သာမိ, တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော တေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –

    ‘‘Alaṃ, brāhmaṇā! Tiṭṭhatetaṃ – ‘imesaṃ ubhinnaṃ ñāṇavādānaṃ ubhinnaṃ aññamaññaṃ vipaccanīkavādānaṃ ko saccaṃ āha ko musā’ti. Dhammaṃ vo, brāhmaṇā, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho te brāhmaṇā bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, စတ္တာရော ပုရိသာ စတုဒ္ဒိသာ ဌိတာ ပရမေန ဇဝေန စ သမန္နာဂတာ ပရမေန စ ပဒဝီတိဟာရေန။ တေ ဧဝရူပေန ဇဝေန သမန္နာဂတာ အသ္သု, သေယ္ယထာပိ နာမ ဒဠ္ဟဓမ္မာ 5 ဓနုဂ္ဂဟော သိက္ခိတော ကတဟတ္ထော ကတူပာသနော လဟုကေန အသနေန အပ္ပကသိရေန တိရိယံ တာလစ္ဆာယံ 6 အတိပာတေယ္ယ; ဧဝရူပေန စ ပဒဝီတိဟာရေန, သေယ္ယထာပိ နာမ ပုရတ္ထိမာ သမုဒ္ဒာ ပစ္ဆိမော သမုဒ္ဒော အထ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဌိတော ပုရိသော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဂမနေန လောကသ္သ အန္တံ ပာပုဏိသ္သာမီ’တိ။ သော အညတ္ရေဝ အသိတပီတခာယိတသာယိတာ အညတ္ရ ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မာ အညတ္ရ နိဒ္ဒာကိလမထပဋိဝိနောဒနာ ဝသ္သသတာယုကော ဝသ္သသတဇီဝီ ဝသ္သသတံ ဂန္တ္ဝာ အပ္ပတ္ဝာဝ လောကသ္သ အန္တံ အန္တရာ ကာလံ ကရေယ္ယ။ အထ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ။ပေ.။ အထ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ။ အထ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဌိတော ပုရိသော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဂမနေန လောကသ္သ အန္တံ ပာပုဏိသ္သာမီ’တိ။ သော အညတ္ရေဝ အသိတပီတခာယိတသာယိတာ အညတ္ရ ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မာ အညတ္ရ နိဒ္ဒာကိလမထပဋိဝိနောဒနာ ဝသ္သသတာယုကော ဝသ္သသတဇီဝီ ဝသ္သသတံ ဂန္တ္ဝာ အပ္ပတ္ဝာဝ လောကသ္သ အန္တံ အန္တရာ ကာလံ ကရေယ္ယ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? နာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဧဝရူပာယ သန္ဓာဝနိကာယ လောကသ္သ အန္တံ ဉာတေယ္ယံ ဒဋ္ဌေယ္ယံ ပတ္တေယ္ယန္တိ ဝဒာမိ။ န စာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, အပ္ပတ္ဝာဝ လောကသ္သ အန္တံ ဒုက္ခသ္သ အန္တကိရိယံ ဝဒာမိ။

    ‘‘Seyyathāpi, brāhmaṇā, cattāro purisā catuddisā ṭhitā paramena javena ca samannāgatā paramena ca padavītihārena. Te evarūpena javena samannāgatā assu, seyyathāpi nāma daḷhadhammā 7 dhanuggaho sikkhito katahattho katūpāsano lahukena asanena appakasirena tiriyaṃ tālacchāyaṃ 8 atipāteyya; evarūpena ca padavītihārena, seyyathāpi nāma puratthimā samuddā pacchimo samuddo atha puratthimāya disāya ṭhito puriso evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ gamanena lokassa antaṃ pāpuṇissāmī’ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatra uccārapassāvakammā aññatra niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṃ gantvā appatvāva lokassa antaṃ antarā kālaṃ kareyya. Atha pacchimāya disāya…pe… atha uttarāya disāya… atha dakkhiṇāya disāya ṭhito puriso evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ gamanena lokassa antaṃ pāpuṇissāmī’ti. So aññatreva asitapītakhāyitasāyitā aññatra uccārapassāvakammā aññatra niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṃ gantvā appatvāva lokassa antaṃ antarā kālaṃ kareyya. Taṃ kissa hetu? Nāhaṃ, brāhmaṇā, evarūpāya sandhāvanikāya lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi. Na cāhaṃ, brāhmaṇā, appatvāva lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi.

    ‘‘ပဉ္စိမေ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ကာမဂုဏာ အရိယသ္သ ဝိနယေ လောကောတိ ဝုစ္စတိ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ; သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ; ဣမေ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ အရိယသ္သ ဝိနယေ လောကောတိ ဝုစ္စတိ။

    ‘‘Pañcime, brāhmaṇā, kāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā; sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā; ime kho, brāhmaṇā, pañca kāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati.

    ‘‘ဣဓ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ‘ဘိက္ခု လောကသ္သ အန္တမာဂမ္မ, လောကသ္သ အန္တေ ဝိဟရတိ’။ တမညေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’တိ။ အဟမ္ပိ ဟိ 9, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’’’တိ။

    ‘‘Idha, brāhmaṇā, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇā, ‘bhikkhu lokassa antamāgamma, lokassa ante viharati’. Tamaññe evamāhaṃsu – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’ti. Ahampi hi 10, brāhmaṇā, evaṃ vadāmi – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’’’ti.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ တတိယံ ဈာနံ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ‘ဘိက္ခု လောကသ္သ အန္တမာဂမ္မ လောကသ္သ အန္တေ ဝိဟရတိ’။ တမညေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’တိ။ အဟမ္ပိ ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’’’တိ။

    ‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇā, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇā, ‘bhikkhu lokassa antamāgamma lokassa ante viharati’. Tamaññe evamāhaṃsu – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’ti. Ahampi hi, brāhmaṇā, evaṃ vadāmi – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’’’ti.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ‘ဘိက္ခု လောကသ္သ အန္တမာဂမ္မ လောကသ္သ အန္တေ ဝိဟရတိ’။ တမညေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’တိ ။ အဟမ္ပိ ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’’’တိ။

    ‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇā, ‘bhikkhu lokassa antamāgamma lokassa ante viharati’. Tamaññe evamāhaṃsu – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’ti . Ahampi hi, brāhmaṇā, evaṃ vadāmi – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’’’ti.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ , ‘ဘိက္ခု လောကသ္သ အန္တမာဂမ္မ လောကသ္သ အန္တေ ဝိဟရတိ’။ တမညေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’တိ။ အဟမ္ပိ ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘အယမ္ပိ လောကပရိယာပန္နော, အယမ္ပိ အနိသ္သဋော လောကမ္ဟာ’’’တိ။

    ‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati…pe… sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe… sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇā , ‘bhikkhu lokassa antamāgamma lokassa ante viharati’. Tamaññe evamāhaṃsu – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’ti. Ahampi hi, brāhmaṇā, evaṃ vadāmi – ‘ayampi lokapariyāpanno, ayampi anissaṭo lokamhā’’’ti.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ပညာယ စသ္သ ဒိသ္ဝာ အာသဝာ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ, ‘ဘိက္ခု လောကသ္သ အန္တမာဂမ္မ လောကသ္သ အန္တေ ဝိဟရတိ တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိက’’’န္တိ။ သတ္တမံ။

    ‘‘Puna caparaṃ, brāhmaṇā, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇā, ‘bhikkhu lokassa antamāgamma lokassa ante viharati tiṇṇo loke visattika’’’nti. Sattamaṃ.







    Footnotes:
    1. အယမ္ပိ ဟိ (သ္ယာ. က.)
    2. သောပိ (?)
    3. ayampi hi (syā. ka.)
    4. sopi (?)
    5. ဒဠ္ဟဓမ္မော (သဗ္ဗတ္ထ) အ. နိ. ၄.၄၅; မ. နိ. ၁.၁၁၆ စ, တံသံဝဏ္ဏနာဋီကာယော စ မောဂ္ဂလ္လာနဗ္ယာကရဏဉ္စ ဩလောကေတဗ္ဗာ
    6. တာလစ္ဆာတိံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.), တာလစ္ဆာဒိံ (က.) အ. နိ. ၄.၄၅; မ. နိ. ၁.၁၆၁ ပသ္သိတဗ္ဗံ
    7. daḷhadhammo (sabbattha) a. ni. 4.45; ma. ni. 1.116 ca, taṃsaṃvaṇṇanāṭīkāyo ca moggallānabyākaraṇañca oloketabbā
    8. tālacchātiṃ (sī. syā. pī.), tālacchādiṃ (ka.) a. ni. 4.45; ma. ni. 1.161 passitabbaṃ
    9. အဟမ္ပိ (သီ. ပီ.)
    10. ahampi (sī. pī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၇. လောကာယတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Lokāyatikasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၇. လောကာယတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Lokāyatikasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact