Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
౮. లోకుత్తరకథా
8. Lokuttarakathā
లోకుత్తరకథావణ్ణనా
Lokuttarakathāvaṇṇanā
౪౩. ఇదాని లోకుత్తరధమ్మవతియా ధమ్మచక్కకథాయ అనన్తరం కథితాయ లోకుత్తరకథాయ అపుబ్బత్థానువణ్ణనా. తత్థ లోకుత్తరపదస్స అత్థో నిద్దేసవారే ఆవి భవిస్సతి. చత్తారో సతిపట్ఠానాతిఆదయో సత్తతింస బోధిపక్ఖియధమ్మా యథాయోగం మగ్గఫలసమ్పయుత్తా. తే బుజ్ఝనట్ఠేన బోధీతి ఏవంలద్ధనామస్స అరియస్స పక్ఖే భవత్తా బోధిపక్ఖియా నామ. పక్ఖే భవత్తాతి ఉపకారభావే ఠితత్తా. తేసు ఆరమ్మణేసు ఓక్కన్తిత్వా పక్ఖన్దిత్వా ఉపట్ఠానతో ఉపట్ఠానం, సతియేవ ఉపట్ఠానం సతిపట్ఠానం. కాయవేదనాచిత్తధమ్మేసు పనస్స అసుభదుక్ఖానిచ్చానత్తాకారగహణవసేన సుభసుఖనిచ్చఅత్తసఞ్ఞాపహానకిచ్చసాధనవసేన చ పవత్తితో చతుధా భేదో హోతి. తస్మా చత్తారో సతిపట్ఠానాతి వుచ్చతి. పదహన్తి ఏతేనాతి పధానం, సోభనం పధానం సమ్మప్పధానం, సమ్మా వా పదహన్తి ఏతేనాతి సమ్మప్పధానం, సోభనం వా తం కిలేసవిరూపపవత్తవిరహితతో పధానఞ్చ హితసుఖనిప్ఫాదకట్ఠేన సేట్ఠభావావహనతో పధానభావకరణతో వాతి సమ్మప్పధానం. వీరియస్సేతం అధివచనం. తయిదం ఉప్పన్నానుప్పన్నానం అకుసలానం పహానానుప్పత్తికిచ్చం, అనుప్పన్నుప్పన్నానఞ్చ కుసలానం ఉప్పత్తిట్ఠితికిచ్చం సాధయతీతి చతుబ్బిధం హోతి. తస్మా చత్తారో సమ్మప్పధానాతి వుచ్చతి. నిప్ఫత్తిపరియాయేన ఇజ్ఝనట్ఠేన, ఇజ్ఝన్తి ఏతాయ సత్తా ఇద్ధా వుద్ధా ఉక్కంసగతా హోన్తీతి ఇమినా వా పరియాయేన ఇద్ధి, తస్సా సమ్పయుత్తాయ పుబ్బఙ్గమట్ఠేన ఫలభూతాయ పుబ్బభాగకారణట్ఠేన చ ఇద్ధియా పాదోతి ఇద్ధిపాదో. సో ఛన్దవీరియచిత్తవీమంసావసేన చతుబ్బిధోవ హోతి. తస్మా చత్తారో ఇద్ధిపాదాతి వుచ్చతి. అస్సద్ధియకోసజ్జపమాదవిక్ఖేపసమ్మోహానం అభిభవనతో అభిభవనసఙ్ఖాతేన అధిపతియట్ఠేన ఇన్ద్రియం. అస్సద్ధియాదీహి అనభిభవనీయతో అకమ్పియట్ఠేన బలం. తదుభయమ్పి సద్ధావీరియసతిసమాధిపఞ్ఞావసేన పఞ్చవిధం హోతి. తస్మా పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలానీతి వుచ్చన్తి. బుజ్ఝనకసత్తస్స పన అఙ్గభావేన సతిఆదయో సత్త ధమ్మా బోజ్ఝఙ్గా, నియ్యానట్ఠేన చ సమ్మాదిట్ఠిఆదయో అట్ఠ మగ్గఙ్గా హోన్తి. తేన వుచ్చతి సత్త బోజ్ఝఙ్గా అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గోతి.
43. Idāni lokuttaradhammavatiyā dhammacakkakathāya anantaraṃ kathitāya lokuttarakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha lokuttarapadassa attho niddesavāre āvi bhavissati. Cattāro satipaṭṭhānātiādayo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā yathāyogaṃ maggaphalasampayuttā. Te bujjhanaṭṭhena bodhīti evaṃladdhanāmassa ariyassa pakkhe bhavattā bodhipakkhiyā nāma. Pakkhe bhavattāti upakārabhāve ṭhitattā. Tesu ārammaṇesu okkantitvā pakkhanditvā upaṭṭhānato upaṭṭhānaṃ, satiyeva upaṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Kāyavedanācittadhammesu panassa asubhadukkhāniccānattākāragahaṇavasena subhasukhaniccaattasaññāpahānakiccasādhanavasena ca pavattito catudhā bhedo hoti. Tasmā cattāro satipaṭṭhānāti vuccati. Padahanti etenāti padhānaṃ, sobhanaṃ padhānaṃ sammappadhānaṃ, sammā vā padahanti etenāti sammappadhānaṃ, sobhanaṃ vā taṃ kilesavirūpapavattavirahitato padhānañca hitasukhanipphādakaṭṭhena seṭṭhabhāvāvahanato padhānabhāvakaraṇato vāti sammappadhānaṃ. Vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tayidaṃ uppannānuppannānaṃ akusalānaṃ pahānānuppattikiccaṃ, anuppannuppannānañca kusalānaṃ uppattiṭṭhitikiccaṃ sādhayatīti catubbidhaṃ hoti. Tasmā cattāro sammappadhānāti vuccati. Nipphattipariyāyena ijjhanaṭṭhena, ijjhanti etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena iddhi, tassā sampayuttāya pubbaṅgamaṭṭhena phalabhūtāya pubbabhāgakāraṇaṭṭhena ca iddhiyā pādoti iddhipādo. So chandavīriyacittavīmaṃsāvasena catubbidhova hoti. Tasmā cattāro iddhipādāti vuccati. Assaddhiyakosajjapamādavikkhepasammohānaṃ abhibhavanato abhibhavanasaṅkhātena adhipatiyaṭṭhena indriyaṃ. Assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena balaṃ. Tadubhayampi saddhāvīriyasatisamādhipaññāvasena pañcavidhaṃ hoti. Tasmā pañcindriyāni pañca balānīti vuccanti. Bujjhanakasattassa pana aṅgabhāvena satiādayo satta dhammā bojjhaṅgā, niyyānaṭṭhena ca sammādiṭṭhiādayo aṭṭha maggaṅgā honti. Tena vuccati satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti.
ఇతి ఇమే సత్తతింస బోధిపక్ఖియా ధమ్మా పుబ్బభాగే లోకియవిపస్సనాయ వత్తమానాయ చుద్దసవిధేన కాయం పరిగ్గణ్హతో చ కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం, నవవిధేన వేదనం పరిగ్గణ్హతో చ వేదనానుపస్సనాసతిపట్ఠానం, సోళసవిధేన చిత్తం పరిగ్గణ్హతో చ చిత్తానుపస్సనాసతిపట్ఠానం, పఞ్చవిధేన ధమ్మే పరిగ్గణ్హతో చ ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం. ఇతి ఇమస్మిం అత్తభావే అనుప్పన్నపుబ్బం పరస్స ఉప్పన్నం అకుసలం దిస్వా ‘‘యథా పటిపన్నస్స తస్స తం ఉప్పన్నం, న తథా పటిపజ్జిస్సామి, ఏవం మే ఏతం నుప్పజ్జిస్సతీ’’తి తస్స అనుప్పాదాయ వాయమనకాలే పఠమం సమ్మప్పధానం, అత్తనో సముదాచారప్పత్తమకుసలం దిస్వా తస్స పహానాయ వాయమనకాలే దుతియం, ఇమస్మిం అత్తభావే అనుప్పన్నపుబ్బం ఝానం వా విపస్సనం వా ఉప్పాదేతుం వాయమన్తస్స తతియం, ఉప్పన్నం యథా న పరిహాయతి, ఏవం పునప్పునం ఉప్పాదేన్తస్స చతుత్థం సమ్మప్పధానం. ఛన్దం ధురం కత్వా కుసలుప్పాదనకాలే ఛన్దిద్ధిపాదో, వీరియం, చిత్తం, వీమంసం ధురం కత్వా కుసలుప్పాదనకాలే వీమంసిద్ధిపాదో. మిచ్ఛావాచాయ విరమణకాలే సమ్మావాచా , మిచ్ఛాకమ్మన్తా, మిచ్ఛాజీవా విరమణకాలే సమ్మాజీవోతి ఏవం నానాచిత్తేసు లబ్భన్తి. చతుమగ్గక్ఖణే పన ఏకచిత్తే లబ్భన్తి, ఫలక్ఖణే ఠపేత్వా చత్తారో సమ్మప్పధానే అవసేసా తేత్తింస లబ్భన్తి. ఏవం ఏకచిత్తే లబ్భమానేసు చేతేసు ఏకావ నిబ్బానారమ్మణా సతి కాయాదీసు సుభసఞ్ఞాదిపహానకిచ్చసాధనవసేన ‘‘చత్తారో సతిపట్ఠానా’’తి వుచ్చతి. ఏకమేవ చ వీరియం అనుప్పన్నుప్పన్నానం అనుప్పాదాదికిచ్చసాధనవసేన ‘‘చత్తారో సమ్మప్పధానా’’తి వుచ్చతి. సేసేసు హాపనవడ్ఢనం నత్థి.
Iti ime sattatiṃsa bodhipakkhiyā dhammā pubbabhāge lokiyavipassanāya vattamānāya cuddasavidhena kāyaṃ pariggaṇhato ca kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, navavidhena vedanaṃ pariggaṇhato ca vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, soḷasavidhena cittaṃ pariggaṇhato ca cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, pañcavidhena dhamme pariggaṇhato ca dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Iti imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ parassa uppannaṃ akusalaṃ disvā ‘‘yathā paṭipannassa tassa taṃ uppannaṃ, na tathā paṭipajjissāmi, evaṃ me etaṃ nuppajjissatī’’ti tassa anuppādāya vāyamanakāle paṭhamaṃ sammappadhānaṃ, attano samudācārappattamakusalaṃ disvā tassa pahānāya vāyamanakāle dutiyaṃ, imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ jhānaṃ vā vipassanaṃ vā uppādetuṃ vāyamantassa tatiyaṃ, uppannaṃ yathā na parihāyati, evaṃ punappunaṃ uppādentassa catutthaṃ sammappadhānaṃ. Chandaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle chandiddhipādo, vīriyaṃ, cittaṃ, vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle vīmaṃsiddhipādo. Micchāvācāya viramaṇakāle sammāvācā , micchākammantā, micchājīvā viramaṇakāle sammājīvoti evaṃ nānācittesu labbhanti. Catumaggakkhaṇe pana ekacitte labbhanti, phalakkhaṇe ṭhapetvā cattāro sammappadhāne avasesā tettiṃsa labbhanti. Evaṃ ekacitte labbhamānesu cetesu ekāva nibbānārammaṇā sati kāyādīsu subhasaññādipahānakiccasādhanavasena ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti vuccati. Ekameva ca vīriyaṃ anuppannuppannānaṃ anuppādādikiccasādhanavasena ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti vuccati. Sesesu hāpanavaḍḍhanaṃ natthi.
అపిచ తేసు –
Apica tesu –
నవ ఏకవిధా ఏకో, ద్వేధాథ చతుపఞ్చధా;
Nava ekavidhā eko, dvedhātha catupañcadhā;
అట్ఠధా నవధా చేవ, ఇతి ఛద్ధా భవన్తి తే.
Aṭṭhadhā navadhā ceva, iti chaddhā bhavanti te.
నవ ఏకవిధాతి ఛన్దో చిత్తం పీతి పస్సద్ధి ఉపేక్ఖా సఙ్కప్పో వాచా కమ్మన్తో ఆజీవోతి ఇమే నవ ఛన్దిద్ధిపాదాదివసేన ఏకవిధావ హోన్తి, అఞ్ఞకోట్ఠాసం న భజన్తి. ఏకో ద్వేధాతి సద్ధా ఇన్ద్రియబలవసేన ద్వేధా ఠితా. అథ చతుపఞ్చధాతి అథఞ్ఞో ఏకో చతుధా, అఞ్ఞో పఞ్చధా ఠితోతి అత్థో. తత్థ సమాధి ఏకో ఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గమగ్గఙ్గవసేన చతుధా ఠితో, పఞ్ఞా తేసం చతున్నం ఇద్ధిపాదకోట్ఠాసస్స చ వసేన పఞ్చధా. అట్ఠధా నవధా చేవాతి అపరో ఏకో అట్ఠధా, ఏకో నవధా ఠితోతి అత్థో. చతుసతిపట్ఠానఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గమగ్గఙ్గవసేన సతి అట్ఠధా ఠితా, చతుసమ్మప్పధానఇద్ధిపాదఇన్ద్రియబలబోజ్ఝఙ్గమగ్గఙ్గవసేన వీరియం నవధాతి. ఏవం –
Navaekavidhāti chando cittaṃ pīti passaddhi upekkhā saṅkappo vācā kammanto ājīvoti ime nava chandiddhipādādivasena ekavidhāva honti, aññakoṭṭhāsaṃ na bhajanti. Eko dvedhāti saddhā indriyabalavasena dvedhā ṭhitā. Atha catupañcadhāti athañño eko catudhā, añño pañcadhā ṭhitoti attho. Tattha samādhi eko indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena catudhā ṭhito, paññā tesaṃ catunnaṃ iddhipādakoṭṭhāsassa ca vasena pañcadhā. Aṭṭhadhā navadhā cevāti aparo eko aṭṭhadhā, eko navadhā ṭhitoti attho. Catusatipaṭṭhānaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena sati aṭṭhadhā ṭhitā, catusammappadhānaiddhipādaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena vīriyaṃ navadhāti. Evaṃ –
చుద్దసేవ అసమ్భిన్నా, హోన్తేతే బోధిపక్ఖియా;
Cuddaseva asambhinnā, hontete bodhipakkhiyā;
కోట్ఠాసతో సత్తవిధా, సత్తతింస పభేదతో.
Koṭṭhāsato sattavidhā, sattatiṃsa pabhedato.
సకిచ్చనిప్ఫాదనతో, సరూపేన చ వుత్తితో;
Sakiccanipphādanato, sarūpena ca vuttito;
సబ్బేవ అరియమగ్గస్స, సమ్భవే సమ్భవన్తి తే.
Sabbeva ariyamaggassa, sambhave sambhavanti te.
ఏవం మగ్గఫలసమ్పయుత్తే సత్తతింస బోధిపక్ఖియధమ్మే దస్సేత్వా పున తే మగ్గఫలేసు సఙ్ఖిపిత్వా చత్తారో అరియమగ్గా చత్తారి చ సామఞ్ఞఫలానీతి ఆహ. సమణభావో సామఞ్ఞం, చతున్నం అరియమగ్గానమేతం నామం. సామఞ్ఞానం ఫలాని సామఞ్ఞఫలాని. నిబ్బానం పన సబ్బేహి అసమ్మిస్సమేవ. ఇతి విత్థారతో సత్తతింసబోధిపక్ఖియచతుమగ్గచతుఫలనిబ్బానానం వసేన ఛచత్తాలీస లోకుత్తరధమ్మా, తతో సఙ్ఖేపేన చతుమగ్గచతుఫలనిబ్బానానం వసేన నవ లోకుత్తరధమ్మా, తతోపి సఙ్ఖేపేన మగ్గఫలనిబ్బానానం వసేన తయో లోకుత్తరధమ్మాతి వేదితబ్బం. సతిపట్ఠానాదీనం మగ్గఫలానఞ్చ లోకుత్తరత్తే వుత్తే తంసమ్పయుత్తానం ఫస్సాదీనమ్పి లోకుత్తరత్తం వుత్తమేవ హోతి. పధానధమ్మవసేన పన సతిపట్ఠానాదయోవ వుత్తా. అభిధమ్మే (ధ॰ స॰ ౨౭౭ ఆదయో, ౫౦౫ ఆదయో) చ లోకుత్తరధమ్మనిద్దేసే మగ్గఫలసమ్పయుత్తానం ఫస్సాదీనం లోకుత్తరత్తం వుత్తమేవాతి.
Evaṃ maggaphalasampayutte sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme dassetvā puna te maggaphalesu saṅkhipitvā cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalānīti āha. Samaṇabhāvo sāmaññaṃ, catunnaṃ ariyamaggānametaṃ nāmaṃ. Sāmaññānaṃ phalāni sāmaññaphalāni. Nibbānaṃ pana sabbehi asammissameva. Iti vitthārato sattatiṃsabodhipakkhiyacatumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena chacattālīsa lokuttaradhammā, tato saṅkhepena catumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena nava lokuttaradhammā, tatopi saṅkhepena maggaphalanibbānānaṃ vasena tayo lokuttaradhammāti veditabbaṃ. Satipaṭṭhānādīnaṃ maggaphalānañca lokuttaratte vutte taṃsampayuttānaṃ phassādīnampi lokuttarattaṃ vuttameva hoti. Padhānadhammavasena pana satipaṭṭhānādayova vuttā. Abhidhamme (dha. sa. 277 ādayo, 505 ādayo) ca lokuttaradhammaniddese maggaphalasampayuttānaṃ phassādīnaṃ lokuttarattaṃ vuttamevāti.
లోకం తరన్తీతి లోకం అతిక్కమన్తి. సబ్బమిధ ఈదిసం వత్తమానకాలవచనం చత్తారో అరియమగ్గే సన్ధాయ వుత్తం. సోతాపత్తిమగ్గో హి అపాయలోకం తరతి, సకదాగామిమగ్గో కామావచరలోకేకదేసం తరతి, అనాగామిమగ్గో కామావచరలోకం తరతి, అరహత్తమగ్గో రూపారూపావచరలోకం తరతి. లోకా ఉత్తరన్తీతి లోకా ఉగ్గచ్ఛన్తి. లోకతోతి చ లోకమ్హాతి చ తదేవ నిస్సక్కవచనం విసేసేత్వా దస్సితం. లోకం సమతిక్కమన్తీతి పఠమం వుత్తత్థమేవ. తత్థ ఉపసగ్గత్థం అనపేక్ఖిత్వా వుత్తం, ఇధ సహ ఉపసగ్గత్థేన వుత్తం. లోకం సమతిక్కన్తాతి యథావుత్తం లోకం సమ్మా అతిక్కన్తా. సబ్బమిధ ఈదిసం అతీతకాలవచనం ఫలనిబ్బానాని సన్ధాయ వుత్తం, సోతాపత్తిఫలాదీని హి యథావుత్తం లోకం అతిక్కమిత్వా ఠితాని, సదా నిబ్బానం సబ్బలోకం అతిక్కమిత్వా ఠితం. లోకేన అతిరేకాతి లోకతో అధికభూతా. ఇదం సబ్బేపి లోకుత్తరధమ్మే సన్ధాయ వుత్తం. నిస్సరన్తీతి నిగ్గచ్ఛన్తి. నిస్సటాతి నిగ్గతా. లోకే న తిట్ఠన్తీతిఆదీని అట్ఠారస వచనాని సబ్బలోకుత్తరేసుపి యుజ్జన్తి. న తిట్ఠన్తీతి లోకే అపరియాపన్నత్తా వుత్తం. లోకే న లిమ్పన్తీతి ఖన్ధసన్తానే వత్తమానాపి తస్మిం న లిమ్పన్తీతి అత్థో. లోకేన న లిమ్పన్తీతి అకతపటివేధానం కేనచి చిత్తేన, కతపటివేధానం అకుసలేన అప్పమత్తేనపి చిత్తేన న లిమ్పన్తీతి అత్థో. అసంలిత్తా అనుపలిత్తాతి ఉపసగ్గేన విసేసితం.
Lokaṃ tarantīti lokaṃ atikkamanti. Sabbamidha īdisaṃ vattamānakālavacanaṃ cattāro ariyamagge sandhāya vuttaṃ. Sotāpattimaggo hi apāyalokaṃ tarati, sakadāgāmimaggo kāmāvacaralokekadesaṃ tarati, anāgāmimaggo kāmāvacaralokaṃ tarati, arahattamaggo rūpārūpāvacaralokaṃ tarati. Lokā uttarantīti lokā uggacchanti. Lokatoti ca lokamhāti ca tadeva nissakkavacanaṃ visesetvā dassitaṃ. Lokaṃ samatikkamantīti paṭhamaṃ vuttatthameva. Tattha upasaggatthaṃ anapekkhitvā vuttaṃ, idha saha upasaggatthena vuttaṃ. Lokaṃ samatikkantāti yathāvuttaṃ lokaṃ sammā atikkantā. Sabbamidha īdisaṃ atītakālavacanaṃ phalanibbānāni sandhāya vuttaṃ, sotāpattiphalādīni hi yathāvuttaṃ lokaṃ atikkamitvā ṭhitāni, sadā nibbānaṃ sabbalokaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ. Lokena atirekāti lokato adhikabhūtā. Idaṃ sabbepi lokuttaradhamme sandhāya vuttaṃ. Nissarantīti niggacchanti. Nissaṭāti niggatā. Loke na tiṭṭhantītiādīni aṭṭhārasa vacanāni sabbalokuttaresupi yujjanti. Na tiṭṭhantīti loke apariyāpannattā vuttaṃ. Loke na limpantīti khandhasantāne vattamānāpi tasmiṃ na limpantīti attho. Lokena na limpantīti akatapaṭivedhānaṃ kenaci cittena, katapaṭivedhānaṃ akusalena appamattenapi cittena na limpantīti attho. Asaṃlittā anupalittāti upasaggena visesitaṃ.
విప్పముత్తాతి అలిత్తత్తమేవ నానాబ్యఞ్జనేన విసేసితం. యే కేచి హి యత్థ యేన వా అలిత్తా, తే తత్థ తేన వా విప్పముత్తా హోన్తి. లోకా విప్పముత్తాతిఆదీని తీణి నిస్సక్కవసేన వుత్తాని. విసఞ్ఞుత్తాతి విప్పముత్తత్తవిసేసనం. యే కేచి హి యత్థ యేన యతో విప్పముత్తా, తే తత్థ తేన తతో విసఞ్ఞుత్తా నామ హోన్తి. లోకా సుజ్ఝన్తీతి లోకమలం ధోవిత్వా లోకా సుజ్ఝన్తి. విసుజ్ఝన్తీతి తదేవ ఉపసగ్గేన విసేసితం. వుట్ఠహన్తీతి ఉట్ఠితా హోన్తి. వివట్టన్తీతి నివట్టన్తి. న సజ్జన్తీతి న లగ్గన్తి. న గయ్హన్తీతి న గణ్హీయన్తి. న బజ్ఝన్తీతి న బాధీయన్తి. సముచ్ఛిన్దన్తీతి అప్పవత్తిం కరోన్తి. యథా చ లోకం సముచ్ఛిన్నత్తాతి, తథేవ ‘‘లోకా విసుద్ధత్తా’’తిఆది వుత్తమేవ హోతి. పటిప్పస్సమ్భేన్తీతి నిరోధేన్తి. అపథాతిఆదీని చత్తారి సబ్బేసుపి లోకుత్తరేసు యుజ్జన్తి. అపథాతి అమగ్గా. అగతీతి అప్పతిట్ఠా. అవిసయాతి అనాయత్తా. అసాధారణాతి అసమానా. వమన్తీతి ఉగ్గిలన్తి. న పచ్చావమన్తీతి వుత్తపటిపక్ఖనయేన వుత్తం, వన్తం పున న అదన్తీతి అత్థో. ఏతేన వన్తస్స సువన్తభావో వుత్తో హోతి. అనన్తరదుకత్తయేపి ఏసేవ నయో. విసీనేన్తీతి వికిరన్తి విముచ్చన్తి, న బన్ధన్తీతి అత్థో. న ఉస్సీనేన్తీతి న వికిరన్తి న విముచ్చన్తి. ‘‘విసినేన్తీ’’తి ‘‘న ఉస్సినేన్తీ’’తి రస్సం కత్వా పాఠో సున్దరో. విధూపేన్తీతి నిబ్బాపేన్తి. న సంధూపేన్తీతి న ఉజ్జలన్తి. లోకం సమతిక్కమ్మ అభిభుయ్య తిట్ఠన్తీతి సబ్బేపి లోకుత్తరా ధమ్మా లోకం సమ్మా అతిక్కమిత్వా అభిభవిత్వా చ తిట్ఠన్తీతి లోకుత్తరా. సబ్బేహిపి ఇమేహి యథావుత్తేహి పకారేహి లోకుత్తరానం లోకతో ఉత్తరభావో అధికభావో చ వుత్తో హోతీతి.
Vippamuttāti alittattameva nānābyañjanena visesitaṃ. Ye keci hi yattha yena vā alittā, te tattha tena vā vippamuttā honti. Lokā vippamuttātiādīni tīṇi nissakkavasena vuttāni. Visaññuttāti vippamuttattavisesanaṃ. Ye keci hi yattha yena yato vippamuttā, te tattha tena tato visaññuttā nāma honti. Lokā sujjhantīti lokamalaṃ dhovitvā lokā sujjhanti. Visujjhantīti tadeva upasaggena visesitaṃ. Vuṭṭhahantīti uṭṭhitā honti. Vivaṭṭantīti nivaṭṭanti. Na sajjantīti na lagganti. Na gayhantīti na gaṇhīyanti. Na bajjhantīti na bādhīyanti. Samucchindantīti appavattiṃ karonti. Yathā ca lokaṃ samucchinnattāti, tatheva ‘‘lokā visuddhattā’’tiādi vuttameva hoti. Paṭippassambhentīti nirodhenti. Apathātiādīni cattāri sabbesupi lokuttaresu yujjanti. Apathāti amaggā. Agatīti appatiṭṭhā. Avisayāti anāyattā. Asādhāraṇāti asamānā. Vamantīti uggilanti. Na paccāvamantīti vuttapaṭipakkhanayena vuttaṃ, vantaṃ puna na adantīti attho. Etena vantassa suvantabhāvo vutto hoti. Anantaradukattayepi eseva nayo. Visīnentīti vikiranti vimuccanti, na bandhantīti attho. Na ussīnentīti na vikiranti na vimuccanti. ‘‘Visinentī’’ti ‘‘na ussinentī’’ti rassaṃ katvā pāṭho sundaro. Vidhūpentīti nibbāpenti. Nasaṃdhūpentīti na ujjalanti. Lokaṃ samatikkamma abhibhuyya tiṭṭhantīti sabbepi lokuttarā dhammā lokaṃ sammā atikkamitvā abhibhavitvā ca tiṭṭhantīti lokuttarā. Sabbehipi imehi yathāvuttehi pakārehi lokuttarānaṃ lokato uttarabhāvo adhikabhāvo ca vutto hotīti.
లోకుత్తరకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Lokuttarakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౮. లోకుత్తరకథా • 8. Lokuttarakathā