ಲೋಕುತ್ತರಕಥಾವಣ್ಣನಾ

Lokuttarakathāvaṇṇanā

೪೩. ಇದಾನಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮವತಿಯಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಕಥಾಯ ಅನನ್ತರಂ ಕಥಿತಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಕಥಾಯ ಅಪುಬ್ಬತ್ಥಾನುವಣ್ಣನಾ। ತತ್ಥ ಲೋಕುತ್ತರಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ನಿದ್ದೇಸವಾರೇ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿಆದಯೋ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಯಥಾಯೋಗಂ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ। ತೇ ಬುಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಬೋಧೀತಿ ಏವಂಲದ್ಧನಾಮಸ್ಸ ಅರಿಯಸ್ಸ ಪಕ್ಖೇ ಭವತ್ತಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ನಾಮ। ಪಕ್ಖೇ ಭವತ್ತಾತಿ ಉಪಕಾರಭಾವೇ ಠಿತತ್ತಾ। ತೇಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಓಕ್ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾನತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ, ಸತಿಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಕಾಯವೇದನಾಚಿತ್ತಧಮ್ಮೇಸು ಪನಸ್ಸ ಅಸುಭದುಕ್ಖಾನಿಚ್ಚಾನತ್ತಾಕಾರಗಹಣವಸೇನ ಸುಭಸುಖನಿಚ್ಚಅತ್ತಸಞ್ಞಾಪಹಾನಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತಿತೋ ಚತುಧಾ ಭೇದೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪದಹನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಪಧಾನಂ, ಸೋಭನಂ ಪಧಾನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ, ಸಮ್ಮಾ ವಾ ಪದಹನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ, ಸೋಭನಂ ವಾ ತಂ ಕಿಲೇಸವಿರೂಪಪವತ್ತವಿರಹಿತತೋ ಪಧಾನಞ್ಚ ಹಿತಸುಖನಿಪ್ಫಾದಕಟ್ಠೇನ ಸೇಟ್ಠಭಾವಾವಹನತೋ ಪಧಾನಭಾವಕರಣತೋ ವಾತಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ। ವೀರಿಯಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಯಿದಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಪಹಾನಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಿಚ್ಚಂ, ಅನುಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಞ್ಚ ಕುಸಲಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಿತಿಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯತೀತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನಿಪ್ಫತ್ತಿಪರಿಯಾಯೇನ ಇಜ್ಝನಟ್ಠೇನ, ಇಜ್ಝನ್ತಿ ಏತಾಯ ಸತ್ತಾ ಇದ್ಧಾ ವುದ್ಧಾ ಉಕ್ಕಂಸಗತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇನ ಇದ್ಧಿ, ತಸ್ಸಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಯ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಟ್ಠೇನ ಫಲಭೂತಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗಕಾರಣಟ್ಠೇನ ಚ ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾದೋತಿ ಇದ್ಧಿಪಾದೋ। ಸೋ ಛನ್ದವೀರಿಯಚಿತ್ತವೀಮಂಸಾವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧೋವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಕೋಸಜ್ಜಪಮಾದವಿಕ್ಖೇಪಸಮ್ಮೋಹಾನಂ ಅಭಿಭವನತೋ ಅಭಿಭವನಸಙ್ಖಾತೇನ ಅಧಿಪತಿಯಟ್ಠೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ। ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯಾದೀಹಿ ಅನಭಿಭವನೀಯತೋ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ಬಲಂ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಸದ್ಧಾವೀರಿಯಸತಿಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾವಸೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಬುಜ್ಝನಕಸತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಅಙ್ಗಭಾವೇನ ಸತಿಆದಯೋ ಸತ್ತ ಧಮ್ಮಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ನಿಯ್ಯಾನಟ್ಠೇನ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ಅಟ್ಠ ಮಗ್ಗಙ್ಗಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ।

43. Idāni lokuttaradhammavatiyā dhammacakkakathāya anantaraṃ kathitāya lokuttarakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha lokuttarapadassa attho niddesavāre āvi bhavissati. Cattāro satipaṭṭhānātiādayo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā yathāyogaṃ maggaphalasampayuttā. Te bujjhanaṭṭhena bodhīti evaṃladdhanāmassa ariyassa pakkhe bhavattā bodhipakkhiyā nāma. Pakkhe bhavattāti upakārabhāve ṭhitattā. Tesu ārammaṇesu okkantitvā pakkhanditvā upaṭṭhānato upaṭṭhānaṃ, satiyeva upaṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Kāyavedanācittadhammesu panassa asubhadukkhāniccānattākāragahaṇavasena subhasukhaniccaattasaññāpahānakiccasādhanavasena ca pavattito catudhā bhedo hoti. Tasmā cattāro satipaṭṭhānāti vuccati. Padahanti etenāti padhānaṃ, sobhanaṃ padhānaṃ sammappadhānaṃ, sammā vā padahanti etenāti sammappadhānaṃ, sobhanaṃ vā taṃ kilesavirūpapavattavirahitato padhānañca hitasukhanipphādakaṭṭhena seṭṭhabhāvāvahanato padhānabhāvakaraṇato vāti sammappadhānaṃ. Vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tayidaṃ uppannānuppannānaṃ akusalānaṃ pahānānuppattikiccaṃ, anuppannuppannānañca kusalānaṃ uppattiṭṭhitikiccaṃ sādhayatīti catubbidhaṃ hoti. Tasmā cattāro sammappadhānāti vuccati. Nipphattipariyāyena ijjhanaṭṭhena, ijjhanti etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena iddhi, tassā sampayuttāya pubbaṅgamaṭṭhena phalabhūtāya pubbabhāgakāraṇaṭṭhena ca iddhiyā pādoti iddhipādo. So chandavīriyacittavīmaṃsāvasena catubbidhova hoti. Tasmā cattāro iddhipādāti vuccati. Assaddhiyakosajjapamādavikkhepasammohānaṃ abhibhavanato abhibhavanasaṅkhātena adhipatiyaṭṭhena indriyaṃ. Assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena balaṃ. Tadubhayampi saddhāvīriyasatisamādhipaññāvasena pañcavidhaṃ hoti. Tasmā pañcindriyāni pañca balānīti vuccanti. Bujjhanakasattassa pana aṅgabhāvena satiādayo satta dhammā bojjhaṅgā, niyyānaṭṭhena ca sammādiṭṭhiādayo aṭṭha maggaṅgā honti. Tena vuccati satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti.

ಇತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಲೋಕಿಯವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಚುದ್ದಸವಿಧೇನ ಕಾಯಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಚ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ, ನವವಿಧೇನ ವೇದನಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಚ ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ, ಸೋಳಸವಿಧೇನ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಚ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ, ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಧಮ್ಮೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಚ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನಪುಬ್ಬಂ ಪರಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅಕುಸಲಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಯಥಾ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ತಸ್ಸ ತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ನ ತಥಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಂ ಮೇ ಏತಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಾದಾಯ ವಾಯಮನಕಾಲೇ ಪಠಮಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ, ಅತ್ತನೋ ಸಮುದಾಚಾರಪ್ಪತ್ತಮಕುಸಲಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ವಾಯಮನಕಾಲೇ ದುತಿಯಂ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನಪುಬ್ಬಂ ಝಾನಂ ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸ ತತಿಯಂ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಯಥಾ ನ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಏವಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ। ಛನ್ದಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಕುಸಲುಪ್ಪಾದನಕಾಲೇ ಛನ್ದಿದ್ಧಿಪಾದೋ, ವೀರಿಯಂ, ಚಿತ್ತಂ, ವೀಮಂಸಂ ಧುರಂ ಕತ್ವಾ ಕುಸಲುಪ್ಪಾದನಕಾಲೇ ವೀಮಂಸಿದ್ಧಿಪಾದೋ। ಮಿಚ್ಛಾವಾಚಾಯ ವಿರಮಣಕಾಲೇ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ , ಮಿಚ್ಛಾಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಾ ವಿರಮಣಕಾಲೇ ಸಮ್ಮಾಜೀವೋತಿ ಏವಂ ನಾನಾಚಿತ್ತೇಸು ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಚತುಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನ ಏಕಚಿತ್ತೇ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಫಲಕ್ಖಣೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ ಅವಸೇಸಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಏವಂ ಏಕಚಿತ್ತೇ ಲಬ್ಭಮಾನೇಸು ಚೇತೇಸು ಏಕಾವ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಾ ಸತಿ ಕಾಯಾದೀಸು ಸುಭಸಞ್ಞಾದಿಪಹಾನಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏಕಮೇವ ಚ ವೀರಿಯಂ ಅನುಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದಾದಿಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೇಸೇಸು ಹಾಪನವಡ್ಢನಂ ನತ್ಥಿ।

Iti ime sattatiṃsa bodhipakkhiyā dhammā pubbabhāge lokiyavipassanāya vattamānāya cuddasavidhena kāyaṃ pariggaṇhato ca kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, navavidhena vedanaṃ pariggaṇhato ca vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, soḷasavidhena cittaṃ pariggaṇhato ca cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, pañcavidhena dhamme pariggaṇhato ca dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Iti imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ parassa uppannaṃ akusalaṃ disvā ‘‘yathā paṭipannassa tassa taṃ uppannaṃ, na tathā paṭipajjissāmi, evaṃ me etaṃ nuppajjissatī’’ti tassa anuppādāya vāyamanakāle paṭhamaṃ sammappadhānaṃ, attano samudācārappattamakusalaṃ disvā tassa pahānāya vāyamanakāle dutiyaṃ, imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ jhānaṃ vā vipassanaṃ vā uppādetuṃ vāyamantassa tatiyaṃ, uppannaṃ yathā na parihāyati, evaṃ punappunaṃ uppādentassa catutthaṃ sammappadhānaṃ. Chandaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle chandiddhipādo, vīriyaṃ, cittaṃ, vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle vīmaṃsiddhipādo. Micchāvācāya viramaṇakāle sammāvācā , micchākammantā, micchājīvā viramaṇakāle sammājīvoti evaṃ nānācittesu labbhanti. Catumaggakkhaṇe pana ekacitte labbhanti, phalakkhaṇe ṭhapetvā cattāro sammappadhāne avasesā tettiṃsa labbhanti. Evaṃ ekacitte labbhamānesu cetesu ekāva nibbānārammaṇā sati kāyādīsu subhasaññādipahānakiccasādhanavasena ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti vuccati. Ekameva ca vīriyaṃ anuppannuppannānaṃ anuppādādikiccasādhanavasena ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti vuccati. Sesesu hāpanavaḍḍhanaṃ natthi.

ಅಪಿಚ ತೇಸು –

Apica tesu –

ನವ ಏಕವಿಧಾ ಏಕೋ, ದ್ವೇಧಾಥ ಚತುಪಞ್ಚಧಾ।

Nava ekavidhā eko, dvedhātha catupañcadhā;

ಅಟ್ಠಧಾ ನವಧಾ ಚೇವ, ಇತಿ ಛದ್ಧಾ ಭವನ್ತಿ ತೇ॥

Aṭṭhadhā navadhā ceva, iti chaddhā bhavanti te.

ನವ ಏಕವಿಧಾತಿ ಛನ್ದೋ ಚಿತ್ತಂ ಪೀತಿ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ವಾಚಾ ಕಮ್ಮನ್ತೋ ಆಜೀವೋತಿ ಇಮೇ ನವ ಛನ್ದಿದ್ಧಿಪಾದಾದಿವಸೇನ ಏಕವಿಧಾವ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಕೋಟ್ಠಾಸಂ ನ ಭಜನ್ತಿ। ಏಕೋ ದ್ವೇಧಾತಿ ಸದ್ಧಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಬಲವಸೇನ ದ್ವೇಧಾ ಠಿತಾ। ಅಥ ಚತುಪಞ್ಚಧಾತಿ ಅಥಞ್ಞೋ ಏಕೋ ಚತುಧಾ, ಅಞ್ಞೋ ಪಞ್ಚಧಾ ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಸಮಾಧಿ ಏಕೋ ಇನ್ದ್ರಿಯಬಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗವಸೇನ ಚತುಧಾ ಠಿತೋ, ಪಞ್ಞಾ ತೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಪಞ್ಚಧಾ। ಅಟ್ಠಧಾ ನವಧಾ ಚೇವಾತಿ ಅಪರೋ ಏಕೋ ಅಟ್ಠಧಾ, ಏಕೋ ನವಧಾ ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚತುಸತಿಪಟ್ಠಾನಇನ್ದ್ರಿಯಬಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗವಸೇನ ಸತಿ ಅಟ್ಠಧಾ ಠಿತಾ, ಚತುಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಇದ್ಧಿಪಾದಇನ್ದ್ರಿಯಬಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗವಸೇನ ವೀರಿಯಂ ನವಧಾತಿ। ಏವಂ –

Navaekavidhāti chando cittaṃ pīti passaddhi upekkhā saṅkappo vācā kammanto ājīvoti ime nava chandiddhipādādivasena ekavidhāva honti, aññakoṭṭhāsaṃ na bhajanti. Eko dvedhāti saddhā indriyabalavasena dvedhā ṭhitā. Atha catupañcadhāti athañño eko catudhā, añño pañcadhā ṭhitoti attho. Tattha samādhi eko indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena catudhā ṭhito, paññā tesaṃ catunnaṃ iddhipādakoṭṭhāsassa ca vasena pañcadhā. Aṭṭhadhā navadhā cevāti aparo eko aṭṭhadhā, eko navadhā ṭhitoti attho. Catusatipaṭṭhānaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena sati aṭṭhadhā ṭhitā, catusammappadhānaiddhipādaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena vīriyaṃ navadhāti. Evaṃ –

ಚುದ್ದಸೇವ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾ, ಹೋನ್ತೇತೇ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ।

Cuddaseva asambhinnā, hontete bodhipakkhiyā;

ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಸತ್ತವಿಧಾ, ಸತ್ತತಿಂಸ ಪಭೇದತೋ॥

Koṭṭhāsato sattavidhā, sattatiṃsa pabhedato.

ಸಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫಾದನತೋ, ಸರೂಪೇನ ಚ ವುತ್ತಿತೋ।

Sakiccanipphādanato, sarūpena ca vuttito;

ಸಬ್ಬೇವ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ, ಸಮ್ಭವೇ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ತೇ॥

Sabbeva ariyamaggassa, sambhave sambhavanti te.

ಏವಂ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತೇ ಸತ್ತತಿಂಸ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ತೇ ಮಗ್ಗಫಲೇಸು ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ಆಹ। ಸಮಣಭಾವೋ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾನಮೇತಂ ನಾಮಂ। ಸಾಮಞ್ಞಾನಂ ಫಲಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪನ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಮೇವ। ಇತಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಸತ್ತತಿಂಸಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಚತುಮಗ್ಗಚತುಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಂ ವಸೇನ ಛಚತ್ತಾಲೀಸ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ, ತತೋ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಚತುಮಗ್ಗಚತುಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಂ ವಸೇನ ನವ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾ, ತತೋಪಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಂ ವಸೇನ ತಯೋ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀನಂ ಮಗ್ಗಫಲಾನಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರತ್ತೇ ವುತ್ತೇ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಫಸ್ಸಾದೀನಮ್ಪಿ ಲೋಕುತ್ತರತ್ತಂ ವುತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಪಧಾನಧಮ್ಮವಸೇನ ಪನ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದಯೋವ ವುತ್ತಾ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೨೭೭ ಆದಯೋ, ೫೦೫ ಆದಯೋ) ಚ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮನಿದ್ದೇಸೇ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಫಸ್ಸಾದೀನಂ ಲೋಕುತ್ತರತ್ತಂ ವುತ್ತಮೇವಾತಿ।

Evaṃ maggaphalasampayutte sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme dassetvā puna te maggaphalesu saṅkhipitvā cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalānīti āha. Samaṇabhāvo sāmaññaṃ, catunnaṃ ariyamaggānametaṃ nāmaṃ. Sāmaññānaṃ phalāni sāmaññaphalāni. Nibbānaṃ pana sabbehi asammissameva. Iti vitthārato sattatiṃsabodhipakkhiyacatumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena chacattālīsa lokuttaradhammā, tato saṅkhepena catumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena nava lokuttaradhammā, tatopi saṅkhepena maggaphalanibbānānaṃ vasena tayo lokuttaradhammāti veditabbaṃ. Satipaṭṭhānādīnaṃ maggaphalānañca lokuttaratte vutte taṃsampayuttānaṃ phassādīnampi lokuttarattaṃ vuttameva hoti. Padhānadhammavasena pana satipaṭṭhānādayova vuttā. Abhidhamme (dha. sa. 277 ādayo, 505 ādayo) ca lokuttaradhammaniddese maggaphalasampayuttānaṃ phassādīnaṃ lokuttarattaṃ vuttamevāti.

ಲೋಕಂ ತರನ್ತೀತಿ ಲೋಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಮಿಧ ಈದಿಸಂ ವತ್ತಮಾನಕಾಲವಚನಂ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಅಪಾಯಲೋಕಂ ತರತಿ, ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ ಕಾಮಾವಚರಲೋಕೇಕದೇಸಂ ತರತಿ, ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ ಕಾಮಾವಚರಲೋಕಂ ತರತಿ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಲೋಕಂ ತರತಿ। ಲೋಕಾ ಉತ್ತರನ್ತೀತಿ ಲೋಕಾ ಉಗ್ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಲೋಕತೋತಿ ಚ ಲೋಕಮ್ಹಾತಿ ಚ ತದೇವ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ। ಲೋಕಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಪಠಮಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ತತ್ಥ ಉಪಸಗ್ಗತ್ಥಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಇಧ ಸಹ ಉಪಸಗ್ಗತ್ಥೇನ ವುತ್ತಂ। ಲೋಕಂ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಲೋಕಂ ಸಮ್ಮಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ। ಸಬ್ಬಮಿಧ ಈದಿಸಂ ಅತೀತಕಾಲವಚನಂ ಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಾದೀನಿ ಹಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಲೋಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ, ಸದಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಂ। ಲೋಕೇನ ಅತಿರೇಕಾತಿ ಲೋಕತೋ ಅಧಿಕಭೂತಾ। ಇದಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನಿಸ್ಸರನ್ತೀತಿ ನಿಗ್ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ನಿಸ್ಸಟಾತಿ ನಿಗ್ಗತಾ। ಲೋಕೇ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿಆದೀನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ವಚನಾನಿ ಸಬ್ಬಲೋಕುತ್ತರೇಸುಪಿ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ನ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಲೋಕೇ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಲೋಕೇ ನ ಲಿಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನೇ ವತ್ತಮಾನಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ನ ಲಿಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲೋಕೇನ ನ ಲಿಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಅಕತಪಟಿವೇಧಾನಂ ಕೇನಚಿ ಚಿತ್ತೇನ, ಕತಪಟಿವೇಧಾನಂ ಅಕುಸಲೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತೇನಪಿ ಚಿತ್ತೇನ ನ ಲಿಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಸಂಲಿತ್ತಾ ಅನುಪಲಿತ್ತಾತಿ ಉಪಸಗ್ಗೇನ ವಿಸೇಸಿತಂ।

Lokaṃ tarantīti lokaṃ atikkamanti. Sabbamidha īdisaṃ vattamānakālavacanaṃ cattāro ariyamagge sandhāya vuttaṃ. Sotāpattimaggo hi apāyalokaṃ tarati, sakadāgāmimaggo kāmāvacaralokekadesaṃ tarati, anāgāmimaggo kāmāvacaralokaṃ tarati, arahattamaggo rūpārūpāvacaralokaṃ tarati. Lokā uttarantīti lokā uggacchanti. Lokatoti ca lokamhāti ca tadeva nissakkavacanaṃ visesetvā dassitaṃ. Lokaṃ samatikkamantīti paṭhamaṃ vuttatthameva. Tattha upasaggatthaṃ anapekkhitvā vuttaṃ, idha saha upasaggatthena vuttaṃ. Lokaṃ samatikkantāti yathāvuttaṃ lokaṃ sammā atikkantā. Sabbamidha īdisaṃ atītakālavacanaṃ phalanibbānāni sandhāya vuttaṃ, sotāpattiphalādīni hi yathāvuttaṃ lokaṃ atikkamitvā ṭhitāni, sadā nibbānaṃ sabbalokaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ. Lokena atirekāti lokato adhikabhūtā. Idaṃ sabbepi lokuttaradhamme sandhāya vuttaṃ. Nissarantīti niggacchanti. Nissaṭāti niggatā. Loke na tiṭṭhantītiādīni aṭṭhārasa vacanāni sabbalokuttaresupi yujjanti. Na tiṭṭhantīti loke apariyāpannattā vuttaṃ. Loke na limpantīti khandhasantāne vattamānāpi tasmiṃ na limpantīti attho. Lokena na limpantīti akatapaṭivedhānaṃ kenaci cittena, katapaṭivedhānaṃ akusalena appamattenapi cittena na limpantīti attho. Asaṃlittā anupalittāti upasaggena visesitaṃ.

ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾತಿ ಅಲಿತ್ತತ್ತಮೇವ ನಾನಾಬ್ಯಞ್ಜನೇನ ವಿಸೇಸಿತಂ। ಯೇ ಕೇಚಿ ಹಿ ಯತ್ಥ ಯೇನ ವಾ ಅಲಿತ್ತಾ, ತೇ ತತ್ಥ ತೇನ ವಾ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಲೋಕಾ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾತಿಆದೀನಿ ತೀಣಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ವಿಸಞ್ಞುತ್ತಾತಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತತ್ತವಿಸೇಸನಂ। ಯೇ ಕೇಚಿ ಹಿ ಯತ್ಥ ಯೇನ ಯತೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ, ತೇ ತತ್ಥ ತೇನ ತತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಲೋಕಾ ಸುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಲೋಕಮಲಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಲೋಕಾ ಸುಜ್ಝನ್ತಿ। ವಿಸುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ತದೇವ ಉಪಸಗ್ಗೇನ ವಿಸೇಸಿತಂ। ವುಟ್ಠಹನ್ತೀತಿ ಉಟ್ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ವಿವಟ್ಟನ್ತೀತಿ ನಿವಟ್ಟನ್ತಿ। ನ ಸಜ್ಜನ್ತೀತಿ ನ ಲಗ್ಗನ್ತಿ। ನ ಗಯ್ಹನ್ತೀತಿ ನ ಗಣ್ಹೀಯನ್ತಿ। ನ ಬಜ್ಝನ್ತೀತಿ ನ ಬಾಧೀಯನ್ತಿ। ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೀತಿ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಲೋಕಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾತಿ, ತಥೇವ ‘‘ಲೋಕಾ ವಿಸುದ್ಧತ್ತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೀತಿ ನಿರೋಧೇನ್ತಿ। ಅಪಥಾತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಲೋಕುತ್ತರೇಸು ಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಪಥಾತಿ ಅಮಗ್ಗಾ। ಅಗತೀತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಾ। ಅವಿಸಯಾತಿ ಅನಾಯತ್ತಾ। ಅಸಾಧಾರಣಾತಿ ಅಸಮಾನಾ। ವಮನ್ತೀತಿ ಉಗ್ಗಿಲನ್ತಿ। ನ ಪಚ್ಚಾವಮನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖನಯೇನ ವುತ್ತಂ, ವನ್ತಂ ಪುನ ನ ಅದನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ವನ್ತಸ್ಸ ಸುವನ್ತಭಾವೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಅನನ್ತರದುಕತ್ತಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವಿಸೀನೇನ್ತೀತಿ ವಿಕಿರನ್ತಿ ವಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ನ ಬನ್ಧನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಉಸ್ಸೀನೇನ್ತೀತಿ ನ ವಿಕಿರನ್ತಿ ನ ವಿಮುಚ್ಚನ್ತಿ। ‘‘ವಿಸಿನೇನ್ತೀ’’ತಿ ‘‘ನ ಉಸ್ಸಿನೇನ್ತೀ’’ತಿ ರಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ಪಾಠೋ ಸುನ್ದರೋ। ವಿಧೂಪೇನ್ತೀತಿ ನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತಿ। ನ ಸಂಧೂಪೇನ್ತೀತಿ ನ ಉಜ್ಜಲನ್ತಿ। ಲೋಕಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಲೋಕುತ್ತರಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಸಮ್ಮಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಚ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಲೋಕುತ್ತರಾ। ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಇಮೇಹಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಲೋಕುತ್ತರಾನಂ ಲೋಕತೋ ಉತ್ತರಭಾವೋ ಅಧಿಕಭಾವೋ ಚ ವುತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ।

Vippamuttāti alittattameva nānābyañjanena visesitaṃ. Ye keci hi yattha yena vā alittā, te tattha tena vā vippamuttā honti. Lokā vippamuttātiādīni tīṇi nissakkavasena vuttāni. Visaññuttāti vippamuttattavisesanaṃ. Ye keci hi yattha yena yato vippamuttā, te tattha tena tato visaññuttā nāma honti. Lokā sujjhantīti lokamalaṃ dhovitvā lokā sujjhanti. Visujjhantīti tadeva upasaggena visesitaṃ. Vuṭṭhahantīti uṭṭhitā honti. Vivaṭṭantīti nivaṭṭanti. Na sajjantīti na lagganti. Na gayhantīti na gaṇhīyanti. Na bajjhantīti na bādhīyanti. Samucchindantīti appavattiṃ karonti. Yathā ca lokaṃ samucchinnattāti, tatheva ‘‘lokā visuddhattā’’tiādi vuttameva hoti. Paṭippassambhentīti nirodhenti. Apathātiādīni cattāri sabbesupi lokuttaresu yujjanti. Apathāti amaggā. Agatīti appatiṭṭhā. Avisayāti anāyattā. Asādhāraṇāti asamānā. Vamantīti uggilanti. Na paccāvamantīti vuttapaṭipakkhanayena vuttaṃ, vantaṃ puna na adantīti attho. Etena vantassa suvantabhāvo vutto hoti. Anantaradukattayepi eseva nayo. Visīnentīti vikiranti vimuccanti, na bandhantīti attho. Na ussīnentīti na vikiranti na vimuccanti. ‘‘Visinentī’’ti ‘‘na ussinentī’’ti rassaṃ katvā pāṭho sundaro. Vidhūpentīti nibbāpenti. Nasaṃdhūpentīti na ujjalanti. Lokaṃ samatikkamma abhibhuyya tiṭṭhantīti sabbepi lokuttarā dhammā lokaṃ sammā atikkamitvā abhibhavitvā ca tiṭṭhantīti lokuttarā. Sabbehipi imehi yathāvuttehi pakārehi lokuttarānaṃ lokato uttarabhāvo adhikabhāvo ca vutto hotīti.

ಲೋಕುತ್ತರಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

Lokuttarakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ೯. ಬಲಕಥಾ • 9. Balakathā

Related texts:

ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೮. ಲೋಕುತ್ತರಕಥಾ • 8. Lokuttarakathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact