Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
൮. ലോകുത്തരകഥാ
8. Lokuttarakathā
ലോകുത്തരകഥാവണ്ണനാ
Lokuttarakathāvaṇṇanā
൪൩. ഇദാനി ലോകുത്തരധമ്മവതിയാ ധമ്മചക്കകഥായ അനന്തരം കഥിതായ ലോകുത്തരകഥായ അപുബ്ബത്ഥാനുവണ്ണനാ. തത്ഥ ലോകുത്തരപദസ്സ അത്ഥോ നിദ്ദേസവാരേ ആവി ഭവിസ്സതി. ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാതിആദയോ സത്തതിംസ ബോധിപക്ഖിയധമ്മാ യഥായോഗം മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്താ. തേ ബുജ്ഝനട്ഠേന ബോധീതി ഏവംലദ്ധനാമസ്സ അരിയസ്സ പക്ഖേ ഭവത്താ ബോധിപക്ഖിയാ നാമ. പക്ഖേ ഭവത്താതി ഉപകാരഭാവേ ഠിതത്താ. തേസു ആരമ്മണേസു ഓക്കന്തിത്വാ പക്ഖന്ദിത്വാ ഉപട്ഠാനതോ ഉപട്ഠാനം, സതിയേവ ഉപട്ഠാനം സതിപട്ഠാനം. കായവേദനാചിത്തധമ്മേസു പനസ്സ അസുഭദുക്ഖാനിച്ചാനത്താകാരഗഹണവസേന സുഭസുഖനിച്ചഅത്തസഞ്ഞാപഹാനകിച്ചസാധനവസേന ച പവത്തിതോ ചതുധാ ഭേദോ ഹോതി. തസ്മാ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാതി വുച്ചതി. പദഹന്തി ഏതേനാതി പധാനം, സോഭനം പധാനം സമ്മപ്പധാനം, സമ്മാ വാ പദഹന്തി ഏതേനാതി സമ്മപ്പധാനം, സോഭനം വാ തം കിലേസവിരൂപപവത്തവിരഹിതതോ പധാനഞ്ച ഹിതസുഖനിപ്ഫാദകട്ഠേന സേട്ഠഭാവാവഹനതോ പധാനഭാവകരണതോ വാതി സമ്മപ്പധാനം. വീരിയസ്സേതം അധിവചനം. തയിദം ഉപ്പന്നാനുപ്പന്നാനം അകുസലാനം പഹാനാനുപ്പത്തികിച്ചം, അനുപ്പന്നുപ്പന്നാനഞ്ച കുസലാനം ഉപ്പത്തിട്ഠിതികിച്ചം സാധയതീതി ചതുബ്ബിധം ഹോതി. തസ്മാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാതി വുച്ചതി. നിപ്ഫത്തിപരിയായേന ഇജ്ഝനട്ഠേന, ഇജ്ഝന്തി ഏതായ സത്താ ഇദ്ധാ വുദ്ധാ ഉക്കംസഗതാ ഹോന്തീതി ഇമിനാ വാ പരിയായേന ഇദ്ധി, തസ്സാ സമ്പയുത്തായ പുബ്ബങ്ഗമട്ഠേന ഫലഭൂതായ പുബ്ബഭാഗകാരണട്ഠേന ച ഇദ്ധിയാ പാദോതി ഇദ്ധിപാദോ. സോ ഛന്ദവീരിയചിത്തവീമംസാവസേന ചതുബ്ബിധോവ ഹോതി. തസ്മാ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാതി വുച്ചതി. അസ്സദ്ധിയകോസജ്ജപമാദവിക്ഖേപസമ്മോഹാനം അഭിഭവനതോ അഭിഭവനസങ്ഖാതേന അധിപതിയട്ഠേന ഇന്ദ്രിയം. അസ്സദ്ധിയാദീഹി അനഭിഭവനീയതോ അകമ്പിയട്ഠേന ബലം. തദുഭയമ്പി സദ്ധാവീരിയസതിസമാധിപഞ്ഞാവസേന പഞ്ചവിധം ഹോതി. തസ്മാ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനീതി വുച്ചന്തി. ബുജ്ഝനകസത്തസ്സ പന അങ്ഗഭാവേന സതിആദയോ സത്ത ധമ്മാ ബോജ്ഝങ്ഗാ, നിയ്യാനട്ഠേന ച സമ്മാദിട്ഠിആദയോ അട്ഠ മഗ്ഗങ്ഗാ ഹോന്തി. തേന വുച്ചതി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി.
43. Idāni lokuttaradhammavatiyā dhammacakkakathāya anantaraṃ kathitāya lokuttarakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha lokuttarapadassa attho niddesavāre āvi bhavissati. Cattāro satipaṭṭhānātiādayo sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā yathāyogaṃ maggaphalasampayuttā. Te bujjhanaṭṭhena bodhīti evaṃladdhanāmassa ariyassa pakkhe bhavattā bodhipakkhiyā nāma. Pakkhe bhavattāti upakārabhāve ṭhitattā. Tesu ārammaṇesu okkantitvā pakkhanditvā upaṭṭhānato upaṭṭhānaṃ, satiyeva upaṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Kāyavedanācittadhammesu panassa asubhadukkhāniccānattākāragahaṇavasena subhasukhaniccaattasaññāpahānakiccasādhanavasena ca pavattito catudhā bhedo hoti. Tasmā cattāro satipaṭṭhānāti vuccati. Padahanti etenāti padhānaṃ, sobhanaṃ padhānaṃ sammappadhānaṃ, sammā vā padahanti etenāti sammappadhānaṃ, sobhanaṃ vā taṃ kilesavirūpapavattavirahitato padhānañca hitasukhanipphādakaṭṭhena seṭṭhabhāvāvahanato padhānabhāvakaraṇato vāti sammappadhānaṃ. Vīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Tayidaṃ uppannānuppannānaṃ akusalānaṃ pahānānuppattikiccaṃ, anuppannuppannānañca kusalānaṃ uppattiṭṭhitikiccaṃ sādhayatīti catubbidhaṃ hoti. Tasmā cattāro sammappadhānāti vuccati. Nipphattipariyāyena ijjhanaṭṭhena, ijjhanti etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iminā vā pariyāyena iddhi, tassā sampayuttāya pubbaṅgamaṭṭhena phalabhūtāya pubbabhāgakāraṇaṭṭhena ca iddhiyā pādoti iddhipādo. So chandavīriyacittavīmaṃsāvasena catubbidhova hoti. Tasmā cattāro iddhipādāti vuccati. Assaddhiyakosajjapamādavikkhepasammohānaṃ abhibhavanato abhibhavanasaṅkhātena adhipatiyaṭṭhena indriyaṃ. Assaddhiyādīhi anabhibhavanīyato akampiyaṭṭhena balaṃ. Tadubhayampi saddhāvīriyasatisamādhipaññāvasena pañcavidhaṃ hoti. Tasmā pañcindriyāni pañca balānīti vuccanti. Bujjhanakasattassa pana aṅgabhāvena satiādayo satta dhammā bojjhaṅgā, niyyānaṭṭhena ca sammādiṭṭhiādayo aṭṭha maggaṅgā honti. Tena vuccati satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti.
ഇതി ഇമേ സത്തതിംസ ബോധിപക്ഖിയാ ധമ്മാ പുബ്ബഭാഗേ ലോകിയവിപസ്സനായ വത്തമാനായ ചുദ്ദസവിധേന കായം പരിഗ്ഗണ്ഹതോ ച കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം, നവവിധേന വേദനം പരിഗ്ഗണ്ഹതോ ച വേദനാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം, സോളസവിധേന ചിത്തം പരിഗ്ഗണ്ഹതോ ച ചിത്താനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം, പഞ്ചവിധേന ധമ്മേ പരിഗ്ഗണ്ഹതോ ച ധമ്മാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം. ഇതി ഇമസ്മിം അത്തഭാവേ അനുപ്പന്നപുബ്ബം പരസ്സ ഉപ്പന്നം അകുസലം ദിസ്വാ ‘‘യഥാ പടിപന്നസ്സ തസ്സ തം ഉപ്പന്നം, ന തഥാ പടിപജ്ജിസ്സാമി, ഏവം മേ ഏതം നുപ്പജ്ജിസ്സതീ’’തി തസ്സ അനുപ്പാദായ വായമനകാലേ പഠമം സമ്മപ്പധാനം, അത്തനോ സമുദാചാരപ്പത്തമകുസലം ദിസ്വാ തസ്സ പഹാനായ വായമനകാലേ ദുതിയം, ഇമസ്മിം അത്തഭാവേ അനുപ്പന്നപുബ്ബം ഝാനം വാ വിപസ്സനം വാ ഉപ്പാദേതും വായമന്തസ്സ തതിയം, ഉപ്പന്നം യഥാ ന പരിഹായതി, ഏവം പുനപ്പുനം ഉപ്പാദേന്തസ്സ ചതുത്ഥം സമ്മപ്പധാനം. ഛന്ദം ധുരം കത്വാ കുസലുപ്പാദനകാലേ ഛന്ദിദ്ധിപാദോ, വീരിയം, ചിത്തം, വീമംസം ധുരം കത്വാ കുസലുപ്പാദനകാലേ വീമംസിദ്ധിപാദോ. മിച്ഛാവാചായ വിരമണകാലേ സമ്മാവാചാ , മിച്ഛാകമ്മന്താ, മിച്ഛാജീവാ വിരമണകാലേ സമ്മാജീവോതി ഏവം നാനാചിത്തേസു ലബ്ഭന്തി. ചതുമഗ്ഗക്ഖണേ പന ഏകചിത്തേ ലബ്ഭന്തി, ഫലക്ഖണേ ഠപേത്വാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ അവസേസാ തേത്തിംസ ലബ്ഭന്തി. ഏവം ഏകചിത്തേ ലബ്ഭമാനേസു ചേതേസു ഏകാവ നിബ്ബാനാരമ്മണാ സതി കായാദീസു സുഭസഞ്ഞാദിപഹാനകിച്ചസാധനവസേന ‘‘ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ’’തി വുച്ചതി. ഏകമേവ ച വീരിയം അനുപ്പന്നുപ്പന്നാനം അനുപ്പാദാദികിച്ചസാധനവസേന ‘‘ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ’’തി വുച്ചതി. സേസേസു ഹാപനവഡ്ഢനം നത്ഥി.
Iti ime sattatiṃsa bodhipakkhiyā dhammā pubbabhāge lokiyavipassanāya vattamānāya cuddasavidhena kāyaṃ pariggaṇhato ca kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, navavidhena vedanaṃ pariggaṇhato ca vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, soḷasavidhena cittaṃ pariggaṇhato ca cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ, pañcavidhena dhamme pariggaṇhato ca dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Iti imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ parassa uppannaṃ akusalaṃ disvā ‘‘yathā paṭipannassa tassa taṃ uppannaṃ, na tathā paṭipajjissāmi, evaṃ me etaṃ nuppajjissatī’’ti tassa anuppādāya vāyamanakāle paṭhamaṃ sammappadhānaṃ, attano samudācārappattamakusalaṃ disvā tassa pahānāya vāyamanakāle dutiyaṃ, imasmiṃ attabhāve anuppannapubbaṃ jhānaṃ vā vipassanaṃ vā uppādetuṃ vāyamantassa tatiyaṃ, uppannaṃ yathā na parihāyati, evaṃ punappunaṃ uppādentassa catutthaṃ sammappadhānaṃ. Chandaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle chandiddhipādo, vīriyaṃ, cittaṃ, vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā kusaluppādanakāle vīmaṃsiddhipādo. Micchāvācāya viramaṇakāle sammāvācā , micchākammantā, micchājīvā viramaṇakāle sammājīvoti evaṃ nānācittesu labbhanti. Catumaggakkhaṇe pana ekacitte labbhanti, phalakkhaṇe ṭhapetvā cattāro sammappadhāne avasesā tettiṃsa labbhanti. Evaṃ ekacitte labbhamānesu cetesu ekāva nibbānārammaṇā sati kāyādīsu subhasaññādipahānakiccasādhanavasena ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti vuccati. Ekameva ca vīriyaṃ anuppannuppannānaṃ anuppādādikiccasādhanavasena ‘‘cattāro sammappadhānā’’ti vuccati. Sesesu hāpanavaḍḍhanaṃ natthi.
അപിച തേസു –
Apica tesu –
നവ ഏകവിധാ ഏകോ, ദ്വേധാഥ ചതുപഞ്ചധാ;
Nava ekavidhā eko, dvedhātha catupañcadhā;
അട്ഠധാ നവധാ ചേവ, ഇതി ഛദ്ധാ ഭവന്തി തേ.
Aṭṭhadhā navadhā ceva, iti chaddhā bhavanti te.
നവ ഏകവിധാതി ഛന്ദോ ചിത്തം പീതി പസ്സദ്ധി ഉപേക്ഖാ സങ്കപ്പോ വാചാ കമ്മന്തോ ആജീവോതി ഇമേ നവ ഛന്ദിദ്ധിപാദാദിവസേന ഏകവിധാവ ഹോന്തി, അഞ്ഞകോട്ഠാസം ന ഭജന്തി. ഏകോ ദ്വേധാതി സദ്ധാ ഇന്ദ്രിയബലവസേന ദ്വേധാ ഠിതാ. അഥ ചതുപഞ്ചധാതി അഥഞ്ഞോ ഏകോ ചതുധാ, അഞ്ഞോ പഞ്ചധാ ഠിതോതി അത്ഥോ. തത്ഥ സമാധി ഏകോ ഇന്ദ്രിയബലബോജ്ഝങ്ഗമഗ്ഗങ്ഗവസേന ചതുധാ ഠിതോ, പഞ്ഞാ തേസം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദകോട്ഠാസസ്സ ച വസേന പഞ്ചധാ. അട്ഠധാ നവധാ ചേവാതി അപരോ ഏകോ അട്ഠധാ, ഏകോ നവധാ ഠിതോതി അത്ഥോ. ചതുസതിപട്ഠാനഇന്ദ്രിയബലബോജ്ഝങ്ഗമഗ്ഗങ്ഗവസേന സതി അട്ഠധാ ഠിതാ, ചതുസമ്മപ്പധാനഇദ്ധിപാദഇന്ദ്രിയബലബോജ്ഝങ്ഗമഗ്ഗങ്ഗവസേന വീരിയം നവധാതി. ഏവം –
Navaekavidhāti chando cittaṃ pīti passaddhi upekkhā saṅkappo vācā kammanto ājīvoti ime nava chandiddhipādādivasena ekavidhāva honti, aññakoṭṭhāsaṃ na bhajanti. Eko dvedhāti saddhā indriyabalavasena dvedhā ṭhitā. Atha catupañcadhāti athañño eko catudhā, añño pañcadhā ṭhitoti attho. Tattha samādhi eko indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena catudhā ṭhito, paññā tesaṃ catunnaṃ iddhipādakoṭṭhāsassa ca vasena pañcadhā. Aṭṭhadhā navadhā cevāti aparo eko aṭṭhadhā, eko navadhā ṭhitoti attho. Catusatipaṭṭhānaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena sati aṭṭhadhā ṭhitā, catusammappadhānaiddhipādaindriyabalabojjhaṅgamaggaṅgavasena vīriyaṃ navadhāti. Evaṃ –
ചുദ്ദസേവ അസമ്ഭിന്നാ, ഹോന്തേതേ ബോധിപക്ഖിയാ;
Cuddaseva asambhinnā, hontete bodhipakkhiyā;
കോട്ഠാസതോ സത്തവിധാ, സത്തതിംസ പഭേദതോ.
Koṭṭhāsato sattavidhā, sattatiṃsa pabhedato.
സകിച്ചനിപ്ഫാദനതോ, സരൂപേന ച വുത്തിതോ;
Sakiccanipphādanato, sarūpena ca vuttito;
സബ്ബേവ അരിയമഗ്ഗസ്സ, സമ്ഭവേ സമ്ഭവന്തി തേ.
Sabbeva ariyamaggassa, sambhave sambhavanti te.
ഏവം മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്തേ സത്തതിംസ ബോധിപക്ഖിയധമ്മേ ദസ്സേത്വാ പുന തേ മഗ്ഗഫലേസു സങ്ഖിപിത്വാ ചത്താരോ അരിയമഗ്ഗാ ചത്താരി ച സാമഞ്ഞഫലാനീതി ആഹ. സമണഭാവോ സാമഞ്ഞം, ചതുന്നം അരിയമഗ്ഗാനമേതം നാമം. സാമഞ്ഞാനം ഫലാനി സാമഞ്ഞഫലാനി. നിബ്ബാനം പന സബ്ബേഹി അസമ്മിസ്സമേവ. ഇതി വിത്ഥാരതോ സത്തതിംസബോധിപക്ഖിയചതുമഗ്ഗചതുഫലനിബ്ബാനാനം വസേന ഛചത്താലീസ ലോകുത്തരധമ്മാ, തതോ സങ്ഖേപേന ചതുമഗ്ഗചതുഫലനിബ്ബാനാനം വസേന നവ ലോകുത്തരധമ്മാ, തതോപി സങ്ഖേപേന മഗ്ഗഫലനിബ്ബാനാനം വസേന തയോ ലോകുത്തരധമ്മാതി വേദിതബ്ബം. സതിപട്ഠാനാദീനം മഗ്ഗഫലാനഞ്ച ലോകുത്തരത്തേ വുത്തേ തംസമ്പയുത്താനം ഫസ്സാദീനമ്പി ലോകുത്തരത്തം വുത്തമേവ ഹോതി. പധാനധമ്മവസേന പന സതിപട്ഠാനാദയോവ വുത്താ. അഭിധമ്മേ (ധ॰ സ॰ ൨൭൭ ആദയോ, ൫൦൫ ആദയോ) ച ലോകുത്തരധമ്മനിദ്ദേസേ മഗ്ഗഫലസമ്പയുത്താനം ഫസ്സാദീനം ലോകുത്തരത്തം വുത്തമേവാതി.
Evaṃ maggaphalasampayutte sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme dassetvā puna te maggaphalesu saṅkhipitvā cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalānīti āha. Samaṇabhāvo sāmaññaṃ, catunnaṃ ariyamaggānametaṃ nāmaṃ. Sāmaññānaṃ phalāni sāmaññaphalāni. Nibbānaṃ pana sabbehi asammissameva. Iti vitthārato sattatiṃsabodhipakkhiyacatumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena chacattālīsa lokuttaradhammā, tato saṅkhepena catumaggacatuphalanibbānānaṃ vasena nava lokuttaradhammā, tatopi saṅkhepena maggaphalanibbānānaṃ vasena tayo lokuttaradhammāti veditabbaṃ. Satipaṭṭhānādīnaṃ maggaphalānañca lokuttaratte vutte taṃsampayuttānaṃ phassādīnampi lokuttarattaṃ vuttameva hoti. Padhānadhammavasena pana satipaṭṭhānādayova vuttā. Abhidhamme (dha. sa. 277 ādayo, 505 ādayo) ca lokuttaradhammaniddese maggaphalasampayuttānaṃ phassādīnaṃ lokuttarattaṃ vuttamevāti.
ലോകം തരന്തീതി ലോകം അതിക്കമന്തി. സബ്ബമിധ ഈദിസം വത്തമാനകാലവചനം ചത്താരോ അരിയമഗ്ഗേ സന്ധായ വുത്തം. സോതാപത്തിമഗ്ഗോ ഹി അപായലോകം തരതി, സകദാഗാമിമഗ്ഗോ കാമാവചരലോകേകദേസം തരതി, അനാഗാമിമഗ്ഗോ കാമാവചരലോകം തരതി, അരഹത്തമഗ്ഗോ രൂപാരൂപാവചരലോകം തരതി. ലോകാ ഉത്തരന്തീതി ലോകാ ഉഗ്ഗച്ഛന്തി. ലോകതോതി ച ലോകമ്ഹാതി ച തദേവ നിസ്സക്കവചനം വിസേസേത്വാ ദസ്സിതം. ലോകം സമതിക്കമന്തീതി പഠമം വുത്തത്ഥമേവ. തത്ഥ ഉപസഗ്ഗത്ഥം അനപേക്ഖിത്വാ വുത്തം, ഇധ സഹ ഉപസഗ്ഗത്ഥേന വുത്തം. ലോകം സമതിക്കന്താതി യഥാവുത്തം ലോകം സമ്മാ അതിക്കന്താ. സബ്ബമിധ ഈദിസം അതീതകാലവചനം ഫലനിബ്ബാനാനി സന്ധായ വുത്തം, സോതാപത്തിഫലാദീനി ഹി യഥാവുത്തം ലോകം അതിക്കമിത്വാ ഠിതാനി, സദാ നിബ്ബാനം സബ്ബലോകം അതിക്കമിത്വാ ഠിതം. ലോകേന അതിരേകാതി ലോകതോ അധികഭൂതാ. ഇദം സബ്ബേപി ലോകുത്തരധമ്മേ സന്ധായ വുത്തം. നിസ്സരന്തീതി നിഗ്ഗച്ഛന്തി. നിസ്സടാതി നിഗ്ഗതാ. ലോകേ ന തിട്ഠന്തീതിആദീനി അട്ഠാരസ വചനാനി സബ്ബലോകുത്തരേസുപി യുജ്ജന്തി. ന തിട്ഠന്തീതി ലോകേ അപരിയാപന്നത്താ വുത്തം. ലോകേ ന ലിമ്പന്തീതി ഖന്ധസന്താനേ വത്തമാനാപി തസ്മിം ന ലിമ്പന്തീതി അത്ഥോ. ലോകേന ന ലിമ്പന്തീതി അകതപടിവേധാനം കേനചി ചിത്തേന, കതപടിവേധാനം അകുസലേന അപ്പമത്തേനപി ചിത്തേന ന ലിമ്പന്തീതി അത്ഥോ. അസംലിത്താ അനുപലിത്താതി ഉപസഗ്ഗേന വിസേസിതം.
Lokaṃ tarantīti lokaṃ atikkamanti. Sabbamidha īdisaṃ vattamānakālavacanaṃ cattāro ariyamagge sandhāya vuttaṃ. Sotāpattimaggo hi apāyalokaṃ tarati, sakadāgāmimaggo kāmāvacaralokekadesaṃ tarati, anāgāmimaggo kāmāvacaralokaṃ tarati, arahattamaggo rūpārūpāvacaralokaṃ tarati. Lokā uttarantīti lokā uggacchanti. Lokatoti ca lokamhāti ca tadeva nissakkavacanaṃ visesetvā dassitaṃ. Lokaṃ samatikkamantīti paṭhamaṃ vuttatthameva. Tattha upasaggatthaṃ anapekkhitvā vuttaṃ, idha saha upasaggatthena vuttaṃ. Lokaṃ samatikkantāti yathāvuttaṃ lokaṃ sammā atikkantā. Sabbamidha īdisaṃ atītakālavacanaṃ phalanibbānāni sandhāya vuttaṃ, sotāpattiphalādīni hi yathāvuttaṃ lokaṃ atikkamitvā ṭhitāni, sadā nibbānaṃ sabbalokaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ. Lokena atirekāti lokato adhikabhūtā. Idaṃ sabbepi lokuttaradhamme sandhāya vuttaṃ. Nissarantīti niggacchanti. Nissaṭāti niggatā. Loke na tiṭṭhantītiādīni aṭṭhārasa vacanāni sabbalokuttaresupi yujjanti. Na tiṭṭhantīti loke apariyāpannattā vuttaṃ. Loke na limpantīti khandhasantāne vattamānāpi tasmiṃ na limpantīti attho. Lokena na limpantīti akatapaṭivedhānaṃ kenaci cittena, katapaṭivedhānaṃ akusalena appamattenapi cittena na limpantīti attho. Asaṃlittā anupalittāti upasaggena visesitaṃ.
വിപ്പമുത്താതി അലിത്തത്തമേവ നാനാബ്യഞ്ജനേന വിസേസിതം. യേ കേചി ഹി യത്ഥ യേന വാ അലിത്താ, തേ തത്ഥ തേന വാ വിപ്പമുത്താ ഹോന്തി. ലോകാ വിപ്പമുത്താതിആദീനി തീണി നിസ്സക്കവസേന വുത്താനി. വിസഞ്ഞുത്താതി വിപ്പമുത്തത്തവിസേസനം. യേ കേചി ഹി യത്ഥ യേന യതോ വിപ്പമുത്താ, തേ തത്ഥ തേന തതോ വിസഞ്ഞുത്താ നാമ ഹോന്തി. ലോകാ സുജ്ഝന്തീതി ലോകമലം ധോവിത്വാ ലോകാ സുജ്ഝന്തി. വിസുജ്ഝന്തീതി തദേവ ഉപസഗ്ഗേന വിസേസിതം. വുട്ഠഹന്തീതി ഉട്ഠിതാ ഹോന്തി. വിവട്ടന്തീതി നിവട്ടന്തി. ന സജ്ജന്തീതി ന ലഗ്ഗന്തി. ന ഗയ്ഹന്തീതി ന ഗണ്ഹീയന്തി. ന ബജ്ഝന്തീതി ന ബാധീയന്തി. സമുച്ഛിന്ദന്തീതി അപ്പവത്തിം കരോന്തി. യഥാ ച ലോകം സമുച്ഛിന്നത്താതി, തഥേവ ‘‘ലോകാ വിസുദ്ധത്താ’’തിആദി വുത്തമേവ ഹോതി. പടിപ്പസ്സമ്ഭേന്തീതി നിരോധേന്തി. അപഥാതിആദീനി ചത്താരി സബ്ബേസുപി ലോകുത്തരേസു യുജ്ജന്തി. അപഥാതി അമഗ്ഗാ. അഗതീതി അപ്പതിട്ഠാ. അവിസയാതി അനായത്താ. അസാധാരണാതി അസമാനാ. വമന്തീതി ഉഗ്ഗിലന്തി. ന പച്ചാവമന്തീതി വുത്തപടിപക്ഖനയേന വുത്തം, വന്തം പുന ന അദന്തീതി അത്ഥോ. ഏതേന വന്തസ്സ സുവന്തഭാവോ വുത്തോ ഹോതി. അനന്തരദുകത്തയേപി ഏസേവ നയോ. വിസീനേന്തീതി വികിരന്തി വിമുച്ചന്തി, ന ബന്ധന്തീതി അത്ഥോ. ന ഉസ്സീനേന്തീതി ന വികിരന്തി ന വിമുച്ചന്തി. ‘‘വിസിനേന്തീ’’തി ‘‘ന ഉസ്സിനേന്തീ’’തി രസ്സം കത്വാ പാഠോ സുന്ദരോ. വിധൂപേന്തീതി നിബ്ബാപേന്തി. ന സംധൂപേന്തീതി ന ഉജ്ജലന്തി. ലോകം സമതിക്കമ്മ അഭിഭുയ്യ തിട്ഠന്തീതി സബ്ബേപി ലോകുത്തരാ ധമ്മാ ലോകം സമ്മാ അതിക്കമിത്വാ അഭിഭവിത്വാ ച തിട്ഠന്തീതി ലോകുത്തരാ. സബ്ബേഹിപി ഇമേഹി യഥാവുത്തേഹി പകാരേഹി ലോകുത്തരാനം ലോകതോ ഉത്തരഭാവോ അധികഭാവോ ച വുത്തോ ഹോതീതി.
Vippamuttāti alittattameva nānābyañjanena visesitaṃ. Ye keci hi yattha yena vā alittā, te tattha tena vā vippamuttā honti. Lokā vippamuttātiādīni tīṇi nissakkavasena vuttāni. Visaññuttāti vippamuttattavisesanaṃ. Ye keci hi yattha yena yato vippamuttā, te tattha tena tato visaññuttā nāma honti. Lokā sujjhantīti lokamalaṃ dhovitvā lokā sujjhanti. Visujjhantīti tadeva upasaggena visesitaṃ. Vuṭṭhahantīti uṭṭhitā honti. Vivaṭṭantīti nivaṭṭanti. Na sajjantīti na lagganti. Na gayhantīti na gaṇhīyanti. Na bajjhantīti na bādhīyanti. Samucchindantīti appavattiṃ karonti. Yathā ca lokaṃ samucchinnattāti, tatheva ‘‘lokā visuddhattā’’tiādi vuttameva hoti. Paṭippassambhentīti nirodhenti. Apathātiādīni cattāri sabbesupi lokuttaresu yujjanti. Apathāti amaggā. Agatīti appatiṭṭhā. Avisayāti anāyattā. Asādhāraṇāti asamānā. Vamantīti uggilanti. Na paccāvamantīti vuttapaṭipakkhanayena vuttaṃ, vantaṃ puna na adantīti attho. Etena vantassa suvantabhāvo vutto hoti. Anantaradukattayepi eseva nayo. Visīnentīti vikiranti vimuccanti, na bandhantīti attho. Na ussīnentīti na vikiranti na vimuccanti. ‘‘Visinentī’’ti ‘‘na ussinentī’’ti rassaṃ katvā pāṭho sundaro. Vidhūpentīti nibbāpenti. Nasaṃdhūpentīti na ujjalanti. Lokaṃ samatikkamma abhibhuyya tiṭṭhantīti sabbepi lokuttarā dhammā lokaṃ sammā atikkamitvā abhibhavitvā ca tiṭṭhantīti lokuttarā. Sabbehipi imehi yathāvuttehi pakārehi lokuttarānaṃ lokato uttarabhāvo adhikabhāvo ca vutto hotīti.
ലോകുത്തരകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Lokuttarakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൮. ലോകുത്തരകഥാ • 8. Lokuttarakathā