| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲವಣ್ಣನಾ
Lokuttarakusalavaṇṇanā
೨೭೭. ಲೋಕಂ ತರತೀತಿ ಏತೇನ ಲೋಕಸಮತಿಕ್ಕಮಪಟಿಪತ್ತಿಮಾಹ। ಉತ್ತರತೀತಿ ಏತೇನ ಲೋಕಸ್ಸನ್ತಗಮನಂ ಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾನಂ ಫಲಂ। ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾತಿಆದಿನಾ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಹಿ ನಿಸ್ಸರಿತ್ವಾ। ಅಭಿಭುಯ್ಯಾತಿ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಿವಿಧೋಪಿ ಚತ್ಥೋ ಮಗ್ಗಾದೀಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ಮಗ್ಗೇಯೇವ ವಾ ಇಧ ತಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕನ್ತಿ ಏಕಮಗ್ಗಸ್ಸ ದ್ವೇ ವಾರೇ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನತಿವತ್ತನಾದಿಸಾಧಿಕಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಡ್ಢೇತಿ। ‘‘ನಿಯ್ಯಾತೀತಿ ನಿಯ್ಯಾನೀಯ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಈ-ಕಾರಸ್ಸ ರಸ್ಸತ್ತಂ ಯ-ಕಾರಸ್ಸ ಚ ಕ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ನಿಯ್ಯಾನಿಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ನಿಯ್ಯಾತಿ ಏತೇನಾತಿ ನಿಯ್ಯಾನಂ, ನಿಯ್ಯಾನಮೇವ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ವೇನಯಿಕೋ ವಿಯ। ಏತ್ಥ ‘‘ನೇಯ್ಯಾನಿಕ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಇ-ಕಾರಸ್ಸ ಏ-ಕಾರತ್ತಂ ಅಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ।
277. Lokaṃtaratīti etena lokasamatikkamapaṭipattimāha. Uttaratīti etena lokassantagamanaṃ phale patiṭṭhānaṃ phalaṃ. Samatikkammātiādinā nibbānaṃ. Samatikkammāti hi nissaritvā. Abhibhuyyāti visaṃyuttaṃ hutvāti attho. Tividhopi cattho maggādīsu ekekasmiṃ yojetabbo, maggeyeva vā idha tassa adhippetattā. Ekacittakkhaṇikanti ekamaggassa dve vāre anuppattiṃ sandhāyāha. Aññamaññaṃ dhammānaṃ anativattanādisādhikāya paññāya vaḍḍheti. ‘‘Niyyātīti niyyānīya’’nti vattabbe ī-kārassa rassattaṃ ya-kārassa ca ka-kāraṃ katvā ‘‘niyyānika’’nti vuttaṃ. Niyyāti etenāti niyyānaṃ, niyyānameva niyyānikaṃ venayiko viya. Ettha ‘‘neyyānika’’nti vattabbe i-kārassa e-kārattaṃ akatvā vuttaṃ.
ಫಲನ್ತಿ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕರಾಸಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಅವಯವಭೂತಾನಂ ನಿಸ್ಸಯೋ ಹೋತಿ। ಫಲಞಾಣಂ ವಾ ಫಲಂ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ಅಙ್ಗಾನಿ ವಾ। ಲೋಕುತ್ತರಭಾವೇತಿ ಲೋಕಂ ಉತ್ತಿಣ್ಣಭಾವೇ। ತೇನ ಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತೇಸು ಯಂ ಭವತಿ ಫಲಂ, ತಂ ‘‘ಭೂಮೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾ ವಾ ಕಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಕಾಮಭವಾದಯೋ ತಂಸಮಙ್ಗಿನೋ ನಿಸ್ಸಯಭಾವೇನ ‘‘ಭೂಮೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಏವಂ ಮಗ್ಗೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಫಲಂ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತಾಯ ನಿಸ್ಸಯಭಾವತೋ ‘‘ಭೂಮೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತತೋಯೇವ ಅರಿಯಾ ಚಿರತರಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಸಮುಚ್ಛೇದವಿವೇಕವಸೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಪಾಯಗಮನೀಯಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಸಮುಚ್ಛೇದೋ ಇತರೇಸಞ್ಚ ವಿಜ್ಜುತೋಭಾಸೇನ ವಿಯ ತಮಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನಮ್ಪಿ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅರಿಯಸ್ಸ ಚ ಅಕತಾಧಿಕಾರಸ್ಸ ನ ವಿನಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಇಜ್ಝತಿ, ಕತಾಧಿಕಾರಸ್ಸ ಪನ ಅರಿಯಸ್ಸ ಮಗ್ಗೇನೇವ ಸಮಿಜ್ಝನತೋ ವಿಪಾಕಾನಂ ವಿಯ ಕುಸಲೇನ ತಥಾ ಸಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸದಿಸತಾಯ ಅಭಾವತೋ ಅತಬ್ಬಿಪಾಕತ್ತಾ ಚ ನ ಮಗ್ಗಪಟಿಪದಾ ತಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಪಟಿಪದಾತಿ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುನ್ತಿ ತತ್ಥ ತಥಾ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಪದಾಹಿ ಏವ ದೇಸನಾ ನ ಕತಾ, ಯಥಾವುತ್ತಜ್ಝಾನಸಙ್ಗಹತ್ಥಂ ಸುದ್ಧಿಕದೇಸನಾಪಿ ಕತಾ।
Phalanti cittacetasikarāsi vuccati, taṃ aññamaññaṃ sampayuttānaṃ dhammānaṃ attano avayavabhūtānaṃ nissayo hoti. Phalañāṇaṃ vā phalaṃ, sammādiṭṭhiādayo aṅgāni vā. Lokuttarabhāveti lokaṃ uttiṇṇabhāve. Tena phalanibbānāni saṅgaṇhāti. Tesu yaṃ bhavati phalaṃ, taṃ ‘‘bhūmī’’ti vuccati. Yathā vā kammanibbattā kāmabhavādayo taṃsamaṅgino nissayabhāvena ‘‘bhūmī’’ti vuccanti, evaṃ maggena nibbattaṃ phalaṃ ariyasāvakassa kālena kālaṃ samāpajjitabbatāya nissayabhāvato ‘‘bhūmī’’ti vuccati, tatoyeva ariyā cirataraṃ tiṭṭhanti. Samucchedavivekavasenāti ettha apāyagamanīyānaṃ accantasamucchedo itaresañca vijjutobhāsena viya tamassa samucchedo daṭṭhabbo. Lokiyajjhānampi puthujjanassa ariyassa ca akatādhikārassa na vinā paṭipadāya ijjhati, katādhikārassa pana ariyassa maggeneva samijjhanato vipākānaṃ viya kusalena tathā samiddhassa ariyamaggena sadisatāya abhāvato atabbipākattā ca na maggapaṭipadā tassa jhānassa paṭipadāti sakkā vattunti tattha tathā garuṃ katvā paṭipadāhi eva desanā na katā, yathāvuttajjhānasaṅgahatthaṃ suddhikadesanāpi katā.
ಇಧ ಪನ ಕಸ್ಸಚಿ ವಿನಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಸಿದ್ಧಿತೋ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದುಕ್ಖಪಟಿಪದ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯೋ ಕೋಚಿ ವಾರೋತಿ ಸಕಿಂ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚತುಕ್ಖತ್ತುಂ ಅನೇಕಕ್ಖತ್ತುನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸು ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಾರೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ। ಸಕಿಂ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಾರಾ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಏವ, ನ ಚ ತತೋ ಉದ್ಧಂ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಹೋತೀತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಾರಂ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾತಿ ರೋಚೇಸುಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ। ತಸ್ಮಿಂ ತಥಾರೋಚಿತೇ ತತೋ ಪರೇಸು ಚತುಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಾರಾದೀಸು ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥೀತಿ। ರೂಪಾರೂಪಾನಂ ಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಹಣಂ ರೂಪಾರೂಪಪರಿಗ್ಗಹೋ, ನಾಮರೂಪಮತ್ತಮೇತಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಸತ್ತಾದಿಕೋತಿ ವವತ್ಥಾಪನಂ ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾಪನಂ। ಪರಿಗ್ಗಹಿತರೂಪಾರೂಪಸ್ಸ ಮಗ್ಗಪಾತುಭಾವದನ್ಧತಾ ಚ ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾಪನಾದೀನಂ ಕಿಚ್ಛಸಿದ್ಧಿತೋ ಸಿಯಾತಿ ನ ರೂಪಾರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಕಿಚ್ಛತಾಯ ಏವ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದತಾ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಚೇ? ತಂ ನ, ನಾಮರೂಪವವತ್ಥಾಪನಾದೀನಂ ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸಮನ್ದತಾಯ ಸುಖಸಿದ್ಧಿಯಮ್ಪಿ ತಥಾಸಿದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಾಸಹಗತಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಮನ್ದತಾಯ ಮಗ್ಗಪಾತುಭಾವದನ್ಧಭಾವತೋ।
Idha pana kassaci vinā paṭipadāya asiddhito garuṃ katvā dassetuṃ ‘‘dukkhapaṭipada’’ntiādi vuttaṃ. Yo koci vāroti sakiṃ dvikkhattuṃ tikkhattuṃ catukkhattuṃ anekakkhattunti evamādīsu vikkhambhanavāresu yo koci. Sakiṃ dvikkhattuñca vikkhambhanavārā sukhā paṭipadā eva, na ca tato uddhaṃ sukhā paṭipadā hotīti tikkhattuṃ vikkhambhanavāraṃ dukkhā paṭipadāti rocesuṃ aṭṭhakathācariyā. Tasmiṃ tathārocite tato paresu catukkhattuṃ vikkhambhanavārādīsu vattabbameva natthīti. Rūpārūpānaṃ lakkhaṇādīhi paricchinditvā gahaṇaṃ rūpārūpapariggaho, nāmarūpamattametaṃ, na añño koci sattādikoti vavatthāpanaṃ nāmarūpavavatthāpanaṃ. Pariggahitarūpārūpassa maggapātubhāvadandhatā ca nāmarūpavavatthāpanādīnaṃ kicchasiddhito siyāti na rūpārūpapariggahakicchatāya eva dukkhapaṭipadatā vattabbāti ce? Taṃ na, nāmarūpavavatthāpanādīnaṃ paccanīkakilesamandatāya sukhasiddhiyampi tathāsiddhavipassanāsahagatānaṃ indriyānaṃ mandatāya maggapātubhāvadandhabhāvato.
ರೂಪಾರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅಕಿಚ್ಛೇನಪಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ಕಿಚ್ಛೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೇ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಇಮಂ ವಾರಂ ರೋಚೇಸುನ್ತಿ ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನಾವಸಾನೇ ಉದಯಬ್ಬಯಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನುಪಕ್ಕಿಲೇಸಸ್ಸ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನೇನ ಕಿಚ್ಛತಾವಾರಂ ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾತಿ ರೋಚೇಸುಂ ಏತದನ್ತತ್ತಾ ಪಟಿಪದಾಯ। ಏತಸ್ಸ ಅಕಿಚ್ಛತ್ತೇಪಿ ಪುರಿಮಾನಂ ಕಿಚ್ಛತ್ತೇ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದತಾ ವುತ್ತನಯಾವಾತಿ ನ ಪಟಿಸಿದ್ಧಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಥಾವುತ್ತಂ ವಾ ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಾರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಾದಿಕಿಚ್ಛತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಾರತಾವಸೇನ ‘‘ಇಮಂ ವಾರ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಕಿಚ್ಛತಾ, ತಸ್ಸ ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Rūpārūpaṃ pariggahetvāti akicchenapi pariggahetvā. Kicchena pariggahite vattabbameva natthi. Evaṃ sesesupi. Imaṃ vāraṃ rocesunti kalāpasammasanāvasāne udayabbayānupassanāya vattamānāya uppannassa vipassanupakkilesassa tikkhattuṃ vikkhambhanena kicchatāvāraṃ dukkhā paṭipadāti rocesuṃ etadantattā paṭipadāya. Etassa akicchattepi purimānaṃ kicchatte dukkhapaṭipadatā vuttanayāvāti na paṭisiddhāti daṭṭhabbaṃ. Yathāvuttaṃ vā sabbaṃ rūpārūpapariggahādikicchataṃ tikkhattuṃ vikkhambhanavāratāvasena ‘‘imaṃ vāra’’nti āha. Yassa pana sabbattha akicchatā, tassa sukhā paṭipadā veditabbā.
ಮುಸಾವಾದಾದೀನಂ ವಿಸಂವಾದನಾದಿಕಿಚ್ಚತಾಯ ಲೂಖಾನಂ ಅಪರಿಗ್ಗಾಹಕಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭಾವತೋ ಪರಿಗ್ಗಾಹಕಸಭಾವಾ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ। ಸಾ ಸಿನಿದ್ಧಭಾವತೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಪಚ್ಚಯಸುಭಾಸಿತಸೋತಾರಞ್ಚ ಜನಂ। ಕಾಯಿಕಕಿರಿಯಾಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ, ಸಯಞ್ಚ ಸಮುಟ್ಠಹನಂ ಘಟನಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಸಙ್ಖಾತಾ ವಿರತಿಪಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಸಭಾವಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ಉಕ್ಖಿಪನಂ ಸಮುಟ್ಠಹನಂ ಕಾಯಿಕಕಿರಿಯಾಯ ಭಾರುಕ್ಖಿಪನಂ ವಿಯ, ಜೀವಮಾನಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ವಾ ಸುದ್ಧಿ ವೋದಾನಂ ಆಜೀವಸ್ಸೇವ ವಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯವುತ್ತಿಯಾ।
Musāvādādīnaṃ visaṃvādanādikiccatāya lūkhānaṃ apariggāhakānaṃ paṭipakkhabhāvato pariggāhakasabhāvā sammāvācā. Sā siniddhabhāvato sampayuttadhamme pariggaṇhāti sammāvācāpaccayasubhāsitasotārañca janaṃ. Kāyikakiriyākiccaṃ kattabbaṃ samuṭṭhāpeti, sayañca samuṭṭhahanaṃ ghaṭanaṃ hotīti sammākammantasaṅkhātā viratipi samuṭṭhānasabhāvāti vuttā. Sampayuttadhammānaṃ vā ukkhipanaṃ samuṭṭhahanaṃ kāyikakiriyāya bhārukkhipanaṃ viya, jīvamānassa sattassa, sampayuttadhammānaṃ vā suddhi vodānaṃ ājīvasseva vā jīvitindriyavuttiyā.
೨೮೩. ಮಗ್ಗಸನ್ನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಪರಮತ್ಥಮಗ್ಗಸಭಾವತ್ತಾ ಮಗ್ಗಾವಯವಭಾವೇನ ಸಮುದಾಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
283. Maggasannissitanti paramatthamaggasabhāvattā maggāvayavabhāvena samudāyasannissitanti attho.
೨೮೫. ಪತಿಟ್ಠಾನಂ ಕಿಲೇಸವಸೇನ, ಆಯೂಹನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ। ತಣ್ಹಾವಸೇನ ವಾ ಪತಿಟ್ಠಾನಂ, ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಆಯೂಹನಂ। ಬೋಧೀತಿ ಯಾ ಅಯಂ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗೀ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾ। ಸೇನಙ್ಗರಥಙ್ಗಾದಯೋ ವಿಯಾತಿ ಏತೇನ ಪುಗ್ಗಲಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಙ್ಗ-ಸದ್ದೋ ಕಾರಣತ್ಥೋಪಿ ಹೋತೀತಿ ಚತುಸಚ್ಚಬೋಧಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ। ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಧಿಯೋ, ಬೋಧಿಯೋ ಏವ ಅಙ್ಗಾತಿ ‘‘ಅನುಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಪಸ್ಸನಾದೀನಂ ಕಾರಣಾನಂ ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಸಚ್ಚಾನಂ ಅನುರೂಪಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವೇನ ಪಟಿಮುಖಂ ಅವಿಪರೀತತಾಯ ಸಮ್ಮಾ ಚ ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಏವಮತ್ಥವಿಸೇಸದೀಪಕೇಹಿ ಉಪಸಗ್ಗೇಹಿ ‘‘ಅನುಬುಜ್ಝನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಬೋಧಿ-ಸದ್ದೋ ಹಿ ಸಬ್ಬವಿಸೇಸಯುತ್ತಂ ಬುಜ್ಝನಂ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ।
285. Patiṭṭhānaṃ kilesavasena, āyūhanaṃ abhisaṅkhāravasena. Taṇhāvasena vā patiṭṭhānaṃ, diṭṭhivasena āyūhanaṃ. Bodhīti yā ayaṃ dhammasāmaggī vuccatīti yojetabbā. Senaṅgarathaṅgādayo viyāti etena puggalapaññattiyā avijjamānapaññattibhāvaṃ dasseti. Aṅga-saddo kāraṇatthopi hotīti catusaccabodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā. Bujjhantīti bodhiyo, bodhiyo eva aṅgāti ‘‘anubujjhantīti bojjhaṅgā’’ti vuttaṃ. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānañca saccānaṃ anurūpaṃ paccakkhabhāvena paṭimukhaṃ aviparītatāya sammā ca bujjhantīti evamatthavisesadīpakehi upasaggehi ‘‘anubujjhantī’’tiādi vuttaṃ. Bodhi-saddo hi sabbavisesayuttaṃ bujjhanaṃ sāmaññena saṅgaṇhātīti.
೨೯೯. ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ರಾಗಾದೀನಂ। ಕರೋತಿ ನಾಮ ಕಿಂ ದುಚ್ಚರಿತಾನಿ ಅನುವತ್ತಮಾನಾನಿ।
299. Tiṇṇanti rāgādīnaṃ. Karoti nāma kiṃ duccaritāni anuvattamānāni.
೩೦೧. ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿನಿಪ್ಫಾದಿತಪಚ್ಚಯಾನಂ ನಿಚ್ಚಸೇವನಂ ಧುವಪಟಿಸೇವನಂ। ಸಕಿಚ್ಚಕೋತಿ ವಿಸುಂ ಅತ್ತನೋ ಕಿಚ್ಚವಾ। ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥನ್ತರಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಇರಿಯಾಪಥಪ್ಪವತ್ತನಾನಿ ಪಾಪಿಚ್ಛತಾನಿಬ್ಬತ್ತಾನಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನೀತಿ।
301. Pāṇātipātādinipphāditapaccayānaṃ niccasevanaṃ dhuvapaṭisevanaṃ. Sakiccakoti visuṃ attano kiccavā. Na hotīti atthantarabhāvaṃ paṭikkhipati. Paccayapaṭisevanasāmantajappanairiyāpathappavattanāni pāpicchatānibbattāni tīṇi kuhanavatthūnīti.
೩೪೩. ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾ ಸಾನುಲೋಮಾ, ಸಾ ಸುಞ್ಞತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೀ ‘‘ಸುಞ್ಞತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ದುಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೀ ತಣ್ಹಾಪಣಿಧಿಸೋಸನತೋ ‘‘ಅಪ್ಪಣಿಹಿತ’’ನ್ತಿ। ಸಾ ಆಗಮನೀಯಟ್ಠಾನೇ ಮಗ್ಗಾಧಿಗಮತ್ಥಂ ಆಗಮನಪಟಿಪದಾಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಸುಞ್ಞತಾಪ್ಪಣಿಹಿತನ್ತಿ ನಾಮಂ ದೇತಿ। ಆಗಮನತೋ ನಾಮೇ ಲದ್ಧೇ ಸಗುಣತೋ ಆರಮ್ಮಣತೋ ಚ ನಾಮಂ ಸಿದ್ಧಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ನಾಮಲಾಭೇ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಆಗಮನತೋ ನಾಮಂ ಸಿದ್ಧಂ ಹೋತೀತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣನಾಮಸಿದ್ಧಿಹೇತುತ್ತಾ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ನಾಮತ್ತಯಯೋಗೋ, ನ ಆಗಮನತೋತಿ ವವತ್ಥಾನಕರತ್ತಾ ಚ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯದೇಸನಾಯ ಆಗಮನತೋವ ಇಧ ನಾಮಂ ಲಭತಿ, ನ ಇತರೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ।
343. Vuṭṭhānagāminīvipassanā saṅkhārupekkhā sānulomā, sā suññato passantī ‘‘suññatā’’ti vuccati, dukkhato passantī taṇhāpaṇidhisosanato ‘‘appaṇihita’’nti. Sā āgamanīyaṭṭhāne maggādhigamatthaṃ āgamanapaṭipadāṭhāne ṭhatvā suññatāppaṇihitanti nāmaṃ deti. Āgamanato nāme laddhe saguṇato ārammaṇato ca nāmaṃ siddhameva hoti, na pana saguṇārammaṇehi nāmalābhe sabbattha āgamanato nāmaṃ siddhaṃ hotīti paripuṇṇanāmasiddhihetuttā saguṇārammaṇehi sabbesampi nāmattayayogo, na āgamanatoti vavatthānakarattā ca nippariyāyadesanāya āgamanatova idha nāmaṃ labhati, na itarehīti vuttaṃ.
೩೫೦. ಅನಿಮಿತ್ತವಿಪಸ್ಸನನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಂ। ನಿಮಿತ್ತಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಸಮೂಹಾದಿಘನವಸೇನ ಚ ಸಕಿಚ್ಚಪರಿಚ್ಛೇದತಾಯ ಚ ಸಪರಿಗ್ಗಹೇಸು ಖನ್ಧೇಸು। ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಮಾಹ। ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದನ್ತಿ ಕಥಮಿಧ ಉಪಮಾಸಂಸನ್ದನಂ ಹೋತಿ। ನ ಹಿ ಛನ್ದಚಿತ್ತಾನಂ ಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾತಅಧಿಪತಿಭಾವಾಭಾವೋ ವಿಯ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾಧಿಕಸ್ಸ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ಅನಿಮಿತ್ತಭಾವಾಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ಚ ಅಮಗ್ಗಾಧಿಪತೀನಂ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿನಾಮದಾನಾಭಾವೋ ವಿಯ ಅನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಅನಿಮಿತ್ತನಾಮದಾನಾಭಾವೋತಿ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ಅನನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಅಭಾವತೋ । ಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಪತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಚ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿನೋತಿ ಯುತ್ತೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದಚಿತ್ತೇಹಿ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿಭಾವಾಭಾವೋ। ಇಧ ಪನ ಮಗ್ಗೋ ಅನಿಮಿತ್ತಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಗ್ಗಾನಿಮಿತ್ತೋತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ನ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ನ ತೇನ ಅಮಗ್ಗೇನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅನಿಮಿತ್ತಭಾವೋ ನ ಯುಜ್ಜತಿ, ಕಿಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಸಾಮಞ್ಞಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ। ಅಮಗ್ಗಙ್ಗಮಗ್ಗನಾಮಾಭಾವೋ। ಯಥಾ ಸತಿಪಿ ಅಧಿಪತಿಭಾವೇ ಛನ್ದಚಿತ್ತಾನಂ ನ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತೀತಿ ಮಗ್ಗನಾಮಂ, ನ ಚ ತೇಹಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ತೇಸಂ ಅಮಗ್ಗಙ್ಗತ್ತಾ, ತಥಾ ಸತಿಪಿ ಸದ್ಧಾಯ ಆಗಮನಭಾವೇನ ತಸ್ಸಾ ಅನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಮಗ್ಗನಾಮಂ, ನ ಚ ತಾಯ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ತಸ್ಸಾ ಅಮಗ್ಗಙ್ಗತ್ತಾ। ಏವಂ ಅನಿಮಿತ್ತವಿಪಸ್ಸನಾಯಪಿ ಅನಿಮಿತ್ತಭಾವೋ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ನತ್ಥೀತಿ ದೀಪಿತೋ ಹೋತಿ।
350. Animittavipassananti aniccānupassanaṃ. Nimittadhammesūti samūhādighanavasena ca sakiccaparicchedatāya ca sapariggahesu khandhesu. Animittavimokkhoti aniccānupassanamāha. Evaṃsampadamidanti kathamidha upamāsaṃsandanaṃ hoti. Na hi chandacittānaṃ maggasaṅkhātaadhipatibhāvābhāvo viya saddhindriyādhikassa animittavimokkhassa animittabhāvābhāvo atthi, na ca amaggādhipatīnaṃ maggādhipatināmadānābhāvo viya animittassa animittanāmadānābhāvoti sakkā vattuṃ animittavimokkhassa ananimittatāya abhāvato . Maggo adhipati etesanti ca maggādhipatinoti yutto tattha chandacittehi taṃsampayuttānaṃ maggādhipatibhāvābhāvo. Idha pana maggo animittaṃ etassāti maggānimittoti ayamattho na sambhavatīti na tena amaggena maggassa animittabhāvo na yujjati, kiṃ vā ettha sāmaññaṃ adhippetanti. Amaggaṅgamagganāmābhāvo. Yathā satipi adhipatibhāve chandacittānaṃ na maggādhipatīti magganāmaṃ, na ca tehi maggassa tesaṃ amaggaṅgattā, tathā satipi saddhāya āgamanabhāvena tassā animittanti magganāmaṃ, na ca tāya maggassa tassā amaggaṅgattā. Evaṃ animittavipassanāyapi animittabhāvo nippariyāyena natthīti dīpito hoti.
ನನು ಚ ಇಧ ಝಾನಂ ಸುಞ್ಞತಾದಿನಾಮೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ಮಗ್ಗೋತಿ ಚೇ? ನ, ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯೋಗತೋ ಝಾನಸ್ಸ ಸುಞ್ಞತಾದಿನಾಮಕತ್ತಾ। ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ಇಧ ಅಭಿಧಮ್ಮೇಪಿ ನಾಮಂ ಲಭತೀತಿ ಆಹಂಸು। ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ‘‘ನ ಪನ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಸರಸಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚನೀಕತೋವ ನಾಮಲಾಭಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯೋ ಹಿ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ನಾಮಲಾಭೋ, ಸೋ ಸರಸಪ್ಪಧಾನೋ ಹೋತಿ। ಸರಸೇನೇವ ಚ ನಾಮಲಾಭೇ ಸಬ್ಬಮಗ್ಗಾನಂ ಸುಞ್ಞತಾದಿಭಾವೋತಿ ವವತ್ಥಾನಂ ನ ಸಿಯಾ। ತಸ್ಮಾ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಸತಿಪಿ ದ್ವೀಹಿ ನಾಮಲಾಭೇ ಪಚ್ಚನೀಕತೋ ನಾಮವವತ್ಥಾನಕರಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ಸುಞ್ಞತಾಪ್ಪಣಿಹಿತಮಗ್ಗಾ ನಾಮಂ ನ ಲಭನ್ತೀತಿ ಆಹ। ಅಥ ವಾ ನ ಪನ ಲಭನ್ತೀತಿ ಅಞ್ಞನಿರಪೇಕ್ಖೇಹಿ ಸಗುಣಾರಮ್ಮಣೇಹಿ ನ ಲಭನ್ತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಸರಸಪಚ್ಚನೀಕೇಹಿ ಸಹಿತೇಹಿ ನಾಮಲಾಭಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಚ್ಚನೀಕಞ್ಹಿ ವವತ್ಥಾನಕರಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕೇವಲಸ್ಸ ಸರಸಸ್ಸ ನಾಮಹೇತುಭಾವೋ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ನತ್ಥಿ ಅವವತ್ಥಾನಾಪತ್ತಿತೋ। ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸಪಣಿಧಿಪಟಿಪಕ್ಖವಿಪಸ್ಸನಾನುಲೋಮಾ ಮಗ್ಗಾ ಸತಿಪಿ ಸರಸನ್ತರೇ ಪಚ್ಚನೀಕಸಹಿತೇನ ಸರಸೇನ ನಾಮಂ ಲಭನ್ತಿ। ಅನಿಮಿತ್ತಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾ ನಿಮಿತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖಾ ನ ಹೋತಿ ಸಯಂ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಹಣತೋ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಹಣಾನಿವಾರಣಾತಿ ತದನುಲೋಮಮಗ್ಗೋಪಿ ನ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ। ಯದಿ ಸಿಯಾ, ನಿಮಿತ್ತಗತವಿಪಸ್ಸನಾಯಪಿ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಸಿಯಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ವಿಜ್ಜಮಾನೋಪಿ ಸರಸೋ ವವತ್ಥಾನಕರಪಚ್ಚನೀಕಾಭಾವಾ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಅನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ನಾಮದಾಯಕೋ ನ ಗಹಿತೋ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾನುಲೋಮೋ ಪನ ಮಗ್ಗೋ ಸುದ್ಧಿಕಪಟಿಪದಾನಯೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಸ್ಮಾ ಏವ ಚ ಸೋ ನಯೋ ವುತ್ತೋತಿ। ಏವನ್ತಿ ಯಂ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಅನಿಚ್ಚತೋ ವುಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೫೦), ಏವಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇಹಿ ಸೋ ಅನಿಮಿತ್ತಮಗ್ಗೋ ದೀಪಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Nanu ca idha jhānaṃ suññatādināmena vuttaṃ, na maggoti ce? Na, maggasampayogato jhānassa suññatādināmakattā. Suttantapariyāyena saguṇārammaṇehi idha abhidhammepi nāmaṃ labhatīti āhaṃsu. Tasmā paṭikkhittā ‘‘na pana labhantī’’ti. Kiṃ kāraṇā? Abhidhamme sarasaṃ anāmasitvā paccanīkatova nāmalābhāti adhippāyo. Yo hi saguṇārammaṇehi nāmalābho, so sarasappadhāno hoti. Saraseneva ca nāmalābhe sabbamaggānaṃ suññatādibhāvoti vavatthānaṃ na siyā. Tasmā abhidhamme satipi dvīhi nāmalābhe paccanīkato nāmavavatthānakaraṃ gahitanti saguṇārammaṇehi suññatāppaṇihitamaggā nāmaṃ na labhantīti āha. Atha vā na pana labhantīti aññanirapekkhehi saguṇārammaṇehi na labhanti. Kiṃ kāraṇā? Abhidhamme sarasapaccanīkehi sahitehi nāmalābhāti attho. Paccanīkañhi vavatthānakaraṃ anapekkhitvā kevalassa sarasassa nāmahetubhāvo abhidhamme natthi avavatthānāpattito. Tasmā attābhinivesapaṇidhipaṭipakkhavipassanānulomā maggā satipi sarasantare paccanīkasahitena sarasena nāmaṃ labhanti. Animittamaggassa pana vipassanā nimittapaṭipakkhā na hoti sayaṃ nimittaggahaṇato nimittaggahaṇānivāraṇāti tadanulomamaggopi na nimittassa paṭipakkho. Yadi siyā, nimittagatavipassanāyapi paṭipakkho siyāti. Tasmā vijjamānopi saraso vavatthānakarapaccanīkābhāvā abhidhamme animittanti nāmadāyako na gahito. Aniccānupassanānulomo pana maggo suddhikapaṭipadānayeyeva saṅgahitoti daṭṭhabbo. Tasmā eva ca so nayo vuttoti. Evanti yaṃ vakkhati ‘‘aniccato vuṭṭhahantassa maggo animitto hotī’’ti (dha. sa. aṭṭha. 350), evaṃ āharitvā aṭṭhakathācariyehi so animittamaggo dīpitoti attho.
ವುಟ್ಠಾನ…ಪೇ॰… ಕಿಮಾರಮ್ಮಣಾತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ವುಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿಯಾ ಲಕ್ಖಣಾರಮ್ಮಣತ್ತೇ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ವುಟ್ಠಾನಂ ನ ಸಿಯಾ, ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣತ್ತೇ ಚ ಲಕ್ಖಣಪಟಿವೇಧೋತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪುಚ್ಛತಿ। ‘‘ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಪವತ್ತಮಾನೇನ ಞಾಣೇನ ಲಕ್ಖಣಾನಿಪಿ ಪಟಿವಿದ್ಧಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ತದಾಕಾರಸಙ್ಖಾರಗಹಣತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಲಕ್ಖಣಾರಮ್ಮಣಾ’’ತಿ। ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣಾ ಏವ ಯಥಾವುತ್ತಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ಲಕ್ಖಣಾರಮ್ಮಣಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಲಕ್ಖಣಂ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅನಿಚ್ಚತಾ ದುಕ್ಖತಾ ಅನತ್ತತಾತಿ ಹಿ ವಿಸುಂ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಗತಿಕಂ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ, ಅವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ಏವ ಪರಿತ್ತಾದಿವಸೇನ ನವತ್ತಬ್ಬಧಮ್ಮಭೂತಂ। ತಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ಗಹೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅಭಾವಾ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ’’ತಿ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಭಾವತೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋವ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಿ ನಾಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ಯೋ ಪನ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾತಿ ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತೀ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಖಾರಾವ ದಿಸ್ಸಮಾನಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಕಣ್ಠೇ ಬದ್ಧಕುಣಪಂ ವಿಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನೀಯಾ ಹೋನ್ತಿ।
Vuṭṭhāna…pe… kimārammaṇāti aniccādito vuṭṭhahantassa vuṭṭhānagāminiyā lakkhaṇārammaṇatte sati saṅkhārehi vuṭṭhānaṃ na siyā, saṅkhārārammaṇatte ca lakkhaṇapaṭivedhoti maññamāno pucchati. ‘‘Anicca’’ntiādinā saṅkhāresu pavattamānena ñāṇena lakkhaṇānipi paṭividdhāni honti tadākārasaṅkhāragahaṇatoti āha ‘‘lakkhaṇārammaṇā’’ti. Saṅkhārārammaṇā eva yathāvuttādhippāyena ‘‘lakkhaṇārammaṇā’’ti vuttāti dassento ‘‘lakkhaṇaṃ nāmā’’tiādimāha. Aniccatā dukkhatā anattatāti hi visuṃ gayhamānaṃ lakkhaṇaṃ paññattigatikaṃ paramatthato avijjamānaṃ, avijjamānattā eva parittādivasena navattabbadhammabhūtaṃ. Tasmā visuṃ gahetabbassa lakkhaṇassa paramatthato abhāvā ‘‘aniccaṃ dukkhamanattā’’ti saṅkhāre sabhāvato sallakkhentova lakkhaṇāni sallakkheti nāmāti āha ‘‘yo pana aniccaṃ dukkhamanattāti tīṇi lakkhaṇāni sallakkhetī’’ti. Yasmā ca aniccantiādinā saṅkhārāva dissamānā, tasmā te kaṇṭhe baddhakuṇapaṃ viya paṭinissajjanīyā honti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ • Lokuttarakusalaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲವಣ್ಣನಾ • Lokuttarakusalavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲವಣ್ಣನಾ • Lokuttarakusalavaṇṇanā
