| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
โลกุตฺตรวิปากกถาวณฺณนา
Lokuttaravipākakathāvaṇṇanā
๕๐๕. ตณฺหาวิชฺชาทีหิ อาหิตวิเสสํ โลกิยกมฺมํ วิปากุปฺปาทนสมตฺถํ โหติ, น อญฺญถาติ วุตฺตํ ‘‘ตณฺหาทีหิ อภิสงฺขต’’นฺติฯ อิตรสฺสาติ สุญฺญตาปฺปณิหิตนามรหิตสฺสฯ โย สุทฺธิกปฎิปทาย วิภาวิโต, โย จ สุตฺตนฺตปริยาเยน อนิมิโตฺตติ วุจฺจติฯ เตเนวาห ‘‘อนิจฺจานุปสฺสนานนฺตรสฺสปิ มคฺคสฺสา’’ติอาทิฯ วฬญฺชน…เป.… เภโท โหติ มคฺคาคมนวเสนาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘มคฺคานนฺตรผลจิตฺตสฺมิํ เยวา’’ติ วจนํ อเปกฺขิตฺวา ‘‘สุญฺญตาทินามลาเภ สตี’’ติ สาสงฺกํ อาหฯ อนิมิตฺตนามญฺจ ลภติ มคฺคาคมนโต ผลสฺส นามลาเภ วิเสสาภาวโตติ อธิปฺปาโยฯ ตาทิสาย เอวาติ ยาทิสา มเคฺค สทฺธา, ตาทิสาย เอว ผเล สทฺธายฯ
505. Taṇhāvijjādīhi āhitavisesaṃ lokiyakammaṃ vipākuppādanasamatthaṃ hoti, na aññathāti vuttaṃ ‘‘taṇhādīhi abhisaṅkhata’’nti. Itarassāti suññatāppaṇihitanāmarahitassa. Yo suddhikapaṭipadāya vibhāvito, yo ca suttantapariyāyena animittoti vuccati. Tenevāha ‘‘aniccānupassanānantarassapi maggassā’’tiādi. Vaḷañjana…pe… bhedo hoti maggāgamanavasenāti adhippāyo. ‘‘Maggānantaraphalacittasmiṃ yevā’’ti vacanaṃ apekkhitvā ‘‘suññatādināmalābhe satī’’ti sāsaṅkaṃ āha. Animittanāmañca labhati maggāgamanato phalassa nāmalābhe visesābhāvatoti adhippāyo. Tādisāya evāti yādisā magge saddhā, tādisāya eva phale saddhāya.
๕๕๕. ‘‘กตเม ธมฺมา นิยฺยานิกา? จตฺตาโร มคฺคา’’ติ วจนโต (ธ. ส. ๑๒๙๕, ๑๖๐๙) อนิยฺยานิกปทนิเทฺทเส จ ‘‘จตูสุ ภูมีสุ วิปาโก’’ติ (ธ. ส. ๑๖๑๐) วุตฺตตฺตา น นิปฺปริยาเยน ผลํ นิยฺยานสภาวํ, นิยฺยานสภาวสฺส ปน วิปาโก กิเลสานํ ปฎิปฺปสฺสทฺธิปฺปหานวเสน ปวตฺตมาโน ปริยายโต ตถา วุจฺจตีติ อาห ‘‘นิยฺยานิกสภาวสฺสา’’ติอาทิฯ ปญฺจงฺคิโก จาติ เอเตน มคฺควิภเงฺค สพฺพวาเรสุปิ ผลสฺส มคฺคปริยาโย อาคโตติ ทเสฺสติฯ ตตฺถ หิ อริยมคฺคกฺขเณ วิชฺชมานาสุปิ วิรตีสุ ตทวสิฎฺฐานํ ปญฺจนฺนํ การาปกงฺคานํ อติเรกกิจฺจตาทสฺสนตฺถํ ปาฬิยํ ปญฺจงฺคิโกปิ มโคฺค อุทฺธโฎติฯ เอวํ โพชฺฌงฺคาปีติ ยถา มโคฺค, เอวํ มคฺคโพชฺฌงฺควิภเงฺคสุ ผเลสุ จ โพชฺฌงฺคา อุทฺธฎาติ อโตฺถฯ
555. ‘‘Katame dhammā niyyānikā? Cattāro maggā’’ti vacanato (dha. sa. 1295, 1609) aniyyānikapadaniddese ca ‘‘catūsu bhūmīsu vipāko’’ti (dha. sa. 1610) vuttattā na nippariyāyena phalaṃ niyyānasabhāvaṃ, niyyānasabhāvassa pana vipāko kilesānaṃ paṭippassaddhippahānavasena pavattamāno pariyāyato tathā vuccatīti āha ‘‘niyyānikasabhāvassā’’tiādi. Pañcaṅgiko cāti etena maggavibhaṅge sabbavāresupi phalassa maggapariyāyo āgatoti dasseti. Tattha hi ariyamaggakkhaṇe vijjamānāsupi viratīsu tadavasiṭṭhānaṃ pañcannaṃ kārāpakaṅgānaṃ atirekakiccatādassanatthaṃ pāḷiyaṃ pañcaṅgikopi maggo uddhaṭoti. Evaṃ bojjhaṅgāpīti yathā maggo, evaṃ maggabojjhaṅgavibhaṅgesu phalesu ca bojjhaṅgā uddhaṭāti attho.
โลกุตฺตรวิปากกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Lokuttaravipākakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธมฺมสงฺคณีปาฬิ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / โลกุตฺตรวิปาก-ปฐมมคฺควิปากา • Lokuttaravipāka-paṭhamamaggavipākā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / โลกุตฺตรวิปากกถา • Lokuttaravipākakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / โลกุตฺตรวิปากกถาวณฺณนา • Lokuttaravipākakathāvaṇṇanā
