Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [94] 4. ලොමහංසජාතකවණ්‌ණනා

    [94] 4. Lomahaṃsajātakavaṇṇanā

    සොතත්‌තො සොසින්‌නො චෙවාති ඉදං සත්‌ථා වෙසාලිං උපනිස්‌සාය පාටිකාරාමෙ විහරන්‌තො සුනක්‌ඛත්‌තං ආරබ්‌භ කථෙසි. එකස්‌මිඤ්‌හි සමයෙ සුනක්‌ඛත්‌තො සත්‌ථු උපට්‌ඨාකො හුත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය විචරමානො කොරක්‌ඛත්‌තියස්‌ස ධම්‌මං රොචෙන්‌තො දසබලස්‌ස පත්‌තචීවරං නිය්‍යාදෙත්‌වා කොරක්‌ඛත්‌තියං නිස්‌සාය වසති. තස්‌ස කාලකඤ්‌ජිකඅසුරයොනියං නිබ්‌බත්‌තකාලෙ ගිහි හුත්‌වා ‘‘නත්‌ථි සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසො, තක්‌කපරියාහතං සමණො ගොතමො ධම්‌මං දෙසෙති වීමංසානුචරිතං සයංපටිභානං. යස්‌ස ච ඛ්‌වාස්‌ස අත්‌ථාය ධම්‌මො දෙසිතො, න සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’’ති (ම. නි. 1.146) වෙසාලියං තිණ්‌ණං පාකාරානං අන්‌තරෙ විචරන්‌තො සත්‌ථු අවණ්‌ණං භාසති.

    Sotattososinno cevāti idaṃ satthā vesāliṃ upanissāya pāṭikārāme viharanto sunakkhattaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi samaye sunakkhatto satthu upaṭṭhāko hutvā pattacīvaramādāya vicaramāno korakkhattiyassa dhammaṃ rocento dasabalassa pattacīvaraṃ niyyādetvā korakkhattiyaṃ nissāya vasati. Tassa kālakañjikaasurayoniyaṃ nibbattakāle gihi hutvā ‘‘natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso, takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃpaṭibhānaṃ. Yassa ca khvāssa atthāya dhammo desito, na so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’’ti (ma. ni. 1.146) vesāliyaṃ tiṇṇaṃ pākārānaṃ antare vicaranto satthu avaṇṇaṃ bhāsati.

    අථායස්‌මා සාරිපුත්‌තො පිණ්‌ඩාය චරන්‌තො තස්‌සෙවං අවණ්‌ණං භාසන්‌තස්‌ස සුත්‌වා පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො තමත්‌ථං භගවතො ආරොචෙසි. භගවා ‘‘කොධනො, සාරිපුත්‌ත, සුනක්‌ඛත්‌තො මොඝපුරිසො, කොධවසෙනෙවමාහ, කොධවසෙනාපි පන ‘න සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’ති වදන්‌තො අජානිත්‌වාපි මය්‌හං ගුණමෙව භාසති. න ඛො පන සො මොඝපුරිසො මය්‌හං ගුණං ජානාති. මය්‌හඤ්‌හි, සාරිපුත්‌ත, ඡ අභිඤ්‌ඤා නාම අත්‌ථි, අයම්‌පි මෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මොව. දසබලඤාණානි අත්‌ථි, චතුවෙසාරජ්‌ජඤාණං අත්‌ථි, චතුයොනිපරිච්‌ඡෙදකඤාණං අත්‌ථි, පඤ්‌චගතිපරිච්‌ඡෙදකඤාණං අත්‌ථි, අයම්‌පි මෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මොව. එවං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මසමන්‌නාගතං පන මං යො එවං වදෙය්‍ය ‘නත්‌ථි සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මො’ති, සො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ’’ති එවං අත්‌තනො විජ්‌ජමානං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මස්‌ස ගුණං කථෙත්‌වා ‘‘සුනක්‌ඛත්‌තො කිර, සාරිපුත්‌ත, කොරක්‌ඛත්‌තියස්‌ස දුක්‌කරකාරිකාය මිච්‌ඡාතපෙ පසන්‌නො, මිච්‌ඡාතපෙ පසීදන්‌තෙන පන මයි එව පසීදිතුං වට්‌ටති. අහඤ්‌හි ඉතො එකනවුතිකප්‌පමත්‌ථකෙ ‘අත්‌ථි නු ඛො එත්‌ථ සාරො’ති බාහිරකං මිච්‌ඡාතපං වීමංසන්‌තො චතුරඞ්‌ගසමන්‌නාගතං බ්‍රහ්‌මචරියවාසං වසිං, තපස්‌සී සුදං හොමි පරමතපස්‌සී, ලූඛො සුදං හොමි පරමලූඛො, ජෙගුච්‌ඡී සුදං හොමි පරමජෙගුච්‌ඡී, පවිවිත්‌තො සුදං හොමි පරමපවිවිත්‌තො’’ති වත්‌වා ථෙරෙන යාචිතො අතීතං ආහරි.

    Athāyasmā sāriputto piṇḍāya caranto tassevaṃ avaṇṇaṃ bhāsantassa sutvā piṇḍapātapaṭikkanto tamatthaṃ bhagavato ārocesi. Bhagavā ‘‘kodhano, sāriputta, sunakkhatto moghapuriso, kodhavasenevamāha, kodhavasenāpi pana ‘na so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti vadanto ajānitvāpi mayhaṃ guṇameva bhāsati. Na kho pana so moghapuriso mayhaṃ guṇaṃ jānāti. Mayhañhi, sāriputta, cha abhiññā nāma atthi, ayampi me uttarimanussadhammova. Dasabalañāṇāni atthi, catuvesārajjañāṇaṃ atthi, catuyoniparicchedakañāṇaṃ atthi, pañcagatiparicchedakañāṇaṃ atthi, ayampi me uttarimanussadhammova. Evaṃ uttarimanussadhammasamannāgataṃ pana maṃ yo evaṃ vadeyya ‘natthi samaṇassa gotamassa uttarimanussadhammo’ti, so taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’’ti evaṃ attano vijjamānaṃ uttarimanussadhammassa guṇaṃ kathetvā ‘‘sunakkhatto kira, sāriputta, korakkhattiyassa dukkarakārikāya micchātape pasanno, micchātape pasīdantena pana mayi eva pasīdituṃ vaṭṭati. Ahañhi ito ekanavutikappamatthake ‘atthi nu kho ettha sāro’ti bāhirakaṃ micchātapaṃ vīmaṃsanto caturaṅgasamannāgataṃ brahmacariyavāsaṃ vasiṃ, tapassī sudaṃ homi paramatapassī, lūkho sudaṃ homi paramalūkho, jegucchī sudaṃ homi paramajegucchī, pavivitto sudaṃ homi paramapavivitto’’ti vatvā therena yācito atītaṃ āhari.

    අතීතෙ එකනවුතිකප්‌පමත්‌ථකෙ බොධිසත්‌තො ‘‘බාහිරකතපං වීමංසිස්‌සාමී’’ති ආජීවකපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා අචෙලකො අහොසි රජොජල්‌ලිකො, පවිවිත්‌තො අහොසි එකවිහාරී. මනුස්‌සෙ දිස්‌වා මිගො විය පලායි, මහාවිකතිභොජනො අහොසි, වච්‌ඡකගොමයාදීනි පරිභුඤ්‌ජි, අප්‌පමාදවිහාරත්‌ථාය අරඤ්‌ඤෙ එකස්‌මිං භිංසනකෙ වනසණ්‌ඩෙ විහාසි. තස්‌මිම්‌පි විහරන්‌තො හිමපාතසමයෙ අන්‌තරට්‌ඨකෙ රත්‌තිං වනසණ්‌ඩා නික්‌ඛමිත්‌වා අබ්‌භොකාසෙ විහරිත්‌වා සූරියෙ උග්‌ගතෙ වනසණ්‌ඩං පවිසති. සො යථා රත්‌තිං අබ්‌භොකාසෙ හිමොදකෙන තින්‌තො, තථෙව දිවා වනසණ්‌ඩතො පග්‌ඝරන්‌තෙහි උදකබින්‌දූහි තෙමයි. එවං අහොරත්‌තං සීතදුක්‌ඛං අනුභොති. ගිම්‌හානං පන පච්‌ඡිමෙ මාසෙ දිවා අබ්‌භොකාසෙ විහරිත්‌වා රත්‌තිං වනසණ්‌ඩං පවිසති. සො යථා දිවා අබ්‌භොකාසෙ ආතපෙන පරිළාහප්‌පත්‌තො, තථෙව රත්‌තිං නිවාතෙ වනසණ්‌ඩෙ පරිළාහං පාපුණාති, සරීරා සෙදධාරා මුච්‌චන්‌ති. අථස්‌ස පුබ්‌බෙ අස්‌සුතපුබ්‌බා අයං ගාථා පටිභාසි –

    Atīte ekanavutikappamatthake bodhisatto ‘‘bāhirakatapaṃ vīmaṃsissāmī’’ti ājīvakapabbajjaṃ pabbajitvā acelako ahosi rajojalliko, pavivitto ahosi ekavihārī. Manusse disvā migo viya palāyi, mahāvikatibhojano ahosi, vacchakagomayādīni paribhuñji, appamādavihāratthāya araññe ekasmiṃ bhiṃsanake vanasaṇḍe vihāsi. Tasmimpi viharanto himapātasamaye antaraṭṭhake rattiṃ vanasaṇḍā nikkhamitvā abbhokāse viharitvā sūriye uggate vanasaṇḍaṃ pavisati. So yathā rattiṃ abbhokāse himodakena tinto, tatheva divā vanasaṇḍato paggharantehi udakabindūhi temayi. Evaṃ ahorattaṃ sītadukkhaṃ anubhoti. Gimhānaṃ pana pacchime māse divā abbhokāse viharitvā rattiṃ vanasaṇḍaṃ pavisati. So yathā divā abbhokāse ātapena pariḷāhappatto, tatheva rattiṃ nivāte vanasaṇḍe pariḷāhaṃ pāpuṇāti, sarīrā sedadhārā muccanti. Athassa pubbe assutapubbā ayaṃ gāthā paṭibhāsi –

    94.

    94.

    ‘‘සොතත්‌තො සොසින්‌නො චෙව, එකො භිංසනකෙ වනෙ;

    ‘‘Sotatto sosinno ceva, eko bhiṃsanake vane;

    නග්‌ගො න චග්‌ගිමාසීනො, එසනාපසුතො මුනී’’ති.

    Naggo na caggimāsīno, esanāpasuto munī’’ti.

    තත්‌ථ සොතත්‌තොති සූරියසන්‌තාපෙන සුට්‌ඨු තත්‌තො. සොසින්‌නොති හිමොදකෙන සුසින්‌නො සුට්‌ඨු තින්‌තො. එකො භිංසනකෙ වනෙති යත්‌ථ පවිට්‌ඨානං යෙභුය්‍යෙන ලොමානි හංසන්‌ති, තථාරූපෙ භිංසනකෙවනසණ්‌ඩෙ එකො අදුතියොව අහොසින්‌ති දීපෙති. නග්‌ගො න චග්‌ගිමාසීනොති නග්‌ගො ච න ච අග්‌ගිමාසීනො. තථා සීතෙන පීළියමානොපි නෙව නිවාසනපාරුපනං වා ආදියිං, න ච අග්‌ගිං ආගම්‌ම නිසීදින්‌ති දීපෙති. එසනාපසුතොති අබ්‍රහ්‌මචරියෙපි තස්‌මිං බ්‍රහ්‌මචරියසඤ්‌ඤී හුත්‌වා ‘‘බ්‍රහ්‌මචරියමෙවෙතං එසනා ගවෙසනා උපායො බ්‍රහ්‌මලොකස්‌සා’’ති එවං තාය බ්‍රහ්‌මචරියෙසනාය පසුතො අනුයුත්‌තො උස්‌සුක්‌කං ආපන්‌නො අහොසින්‌ති දස්‌සෙති. මුනීති ‘‘මුනි ඛො එස මොනත්‌ථාය පටිපන්‌නො’’ති එවං ලොකෙන සම්‌භාවිතො අහොසින්‌ති දීපෙති.

    Tattha sotattoti sūriyasantāpena suṭṭhu tatto. Sosinnoti himodakena susinno suṭṭhu tinto. Eko bhiṃsanake vaneti yattha paviṭṭhānaṃ yebhuyyena lomāni haṃsanti, tathārūpe bhiṃsanakevanasaṇḍe eko adutiyova ahosinti dīpeti. Naggo na caggimāsīnoti naggo ca na ca aggimāsīno. Tathā sītena pīḷiyamānopi neva nivāsanapārupanaṃ vā ādiyiṃ, na ca aggiṃ āgamma nisīdinti dīpeti. Esanāpasutoti abrahmacariyepi tasmiṃ brahmacariyasaññī hutvā ‘‘brahmacariyamevetaṃ esanā gavesanā upāyo brahmalokassā’’ti evaṃ tāya brahmacariyesanāya pasuto anuyutto ussukkaṃ āpanno ahosinti dasseti. Munīti ‘‘muni kho esa monatthāya paṭipanno’’ti evaṃ lokena sambhāvito ahosinti dīpeti.

    එවං චතුරඞ්‌ගසමන්‌නාගතං බ්‍රහ්‌මචරියං චරිත්‌වා බොධිසත්‌තො මරණකාලෙ උපට්‌ඨිතං නිරයනිමිත්‌තං දිස්‌වා ‘‘ඉදං වතසමාදානං නිරත්‌ථක’’න්‌ති ඤත්‌වා තඞ්‌ඛණඤ්‌ඤෙව තං ලද්‌ධිං භින්‌දිත්‌වා සම්‌මාදිට්‌ඨිං ගහෙත්‌වා දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌ති.

    Evaṃ caturaṅgasamannāgataṃ brahmacariyaṃ caritvā bodhisatto maraṇakāle upaṭṭhitaṃ nirayanimittaṃ disvā ‘‘idaṃ vatasamādānaṃ niratthaka’’nti ñatvā taṅkhaṇaññeva taṃ laddhiṃ bhinditvā sammādiṭṭhiṃ gahetvā devaloke nibbatti.

    සත්‌ථා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි – ‘‘අහං තෙන සමයෙන සො ආජීවකො අහොසි’’න්‌ති.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘ahaṃ tena samayena so ājīvako ahosi’’nti.

    ලොමහංසජාතකවණ්‌ණනා චතුත්‌ථා.

    Lomahaṃsajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 94. ලොමහංසජාතකං • 94. Lomahaṃsajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact