| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 134
The Middle-Length Suttas Collection 134
ලෝමසකඞ්ගියභද්දේකරත්තසුත්ත
Lomasakaṅgiya and One Fine Night
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
තේන ඛෝ පන සමයේන ආයස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ සක්කේසු විහරති කපිලවත්ථුස්මිං නිග්‍රෝධාරාමේ.
Now at that time Venerable Lomasakaṅgiya was staying in the Sakyan country at Kapilavatthu in the Banyan Tree Monastery.
අථ ඛෝ චන්දනෝ දේවපුත්තෝ අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණෝ කේවලකප්පං නිග්‍රෝධාරාමං ඕභාසේත්වා යේනායස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ චන්දනෝ දේවපුත්තෝ ආයස්මන්තං ලෝමසකඞ්ගියං ඒතදවෝච:
Then, late at night, the glorious god Candana, lighting up the entire Banyan Tree Monastery, went up to the Venerable Lomasakaṅgiya, and stood to one side. Standing to one side, he said to Lomasakaṅgiya:
“ධාරේසි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා”ති?
“Bhikkhu, do you remember the recitation passage and analysis of One Fine Night?”
“න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා”ති?
“No, friend, I do not. Do you?”
“අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු, න ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ධාරේසි පන ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති?
“I also do not. But do you remember just the verses on One Fine Night?”
“න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති?
“I do not. Do you?”
“ධාරේමි ඛෝ අහං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති.
“I do.”
“යථා කථං පන ත්වං, ආවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා”ති?
“How do you remember the verses on One Fine Night?”
“ඒකමිදං, භික්ඛු, සමයං භගවා දේවේසු තාවතිංසේසු විහරති පාරිච්ඡත්තකමූලේ පණ්ඩුකම්බලසිලායං. තත්‍ර භගවා දේවානං තාවතිංසානං භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච අභාසි:
“This one time, the Buddha was staying among the gods of the Thirty-Three at the root of the Shady Orchid Tree on the stone spread with a cream rug. There he taught the recitation passage and analysis of One Fine Night to the gods of the Thirty-Three:
‘අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
‘Don’t run back to the past, don’t hope for the future. What’s past is left behind; the future has not arrived;
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
and phenomena in the present are clearly seen in every case. Knowing this, foster it—unfaltering, unshakable.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
Today’s the day to keenly work—who knows, tomorrow may bring death! For there is no bargain to be struck with Death and his mighty hordes.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී(අ)ති.
The peaceful sage explained it’s those who keenly meditate like this, tireless all night and day, who truly have that one fine night.’
ඒවං ඛෝ අහං, භික්ඛු, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා. උග්ගණ්හාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; පරියාපුණාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; ධාරේහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. අත්ථසංහිතෝ, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසෝ ච විභඞ්ගෝ ච ආදිබ්‍රහ්මචරියකෝ”ති.
That’s how I remember the verses of One Fine Night. Learn the recitation passage and analysis of One Fine Night, bhikkhu, memorize it, and remember it. It is beneficial and relates to the fundamentals of the spiritual life.”
ඉදමවෝච චන්දනෝ දේවපුත්තෝ. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි.
That’s what the god Candana said before vanishing right there.
අථ ඛෝ ආයස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන සේනාසනං සංසාමේත්වා පත්තචීවරමාදාය යේන සාවත්ථි තේන චාරිකං පක්කාමි. අනුපුබ්බේන චාරිකං චරමානෝ යේන සාවත්ථි ජේතවනං අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ආයස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ භගවන්තං ඒතදවෝච:
Then Lomasakaṅgiya set his lodgings in order and, taking his bowl and robe, set out for Sāvatthī. Eventually he came to Sāvatthī and Jeta’s Grove. He went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then he added:
“ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං සක්කේසු විහරාමි කපිලවත්ථුස්මිං නිග්‍රෝධාරාමේ. අථ ඛෝ, භන්තේ, අඤ්ඤතරෝ දේවපුත්තෝ අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණෝ කේවලකප්පං නිග්‍රෝධාරාමං ඕභාසේත්වා යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ, භන්තේ, සෝ දේවපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘ධාරේසි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා(අ)ති? ඒවං වුත්තේ, අහං, භන්තේ, තං දේවපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්චා(අ)ති? ‘අහම්පි ඛෝ, භික්ඛු, න ධාරේමි භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. ධාරේසි පන ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති? ‘න ඛෝ අහං, ආවුසෝ, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා. ත්වං පනාවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති? ‘ධාරේමි ඛෝ අහං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති. ‘යථා කථං පන ත්වං, ආවුසෝ, ධාරේසි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා(අ)ති? ‘ඒකමිදං, භික්ඛු, සමයං භගවා දේවේසු තාවතිංසේසු විහරති පාරිච්ඡත්තකමූලේ පණ්ඩුකම්බලසිලායං. තත්‍ර ඛෝ භගවා දේවානං තාවතිංසානං භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච අභාසි:
“අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, …පේ… තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී”ති.
ඒවං ඛෝ අහං, භික්ඛු, ධාරේමි භද්දේකරත්තියෝ ගාථා. උග්ගණ්හාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; පරියාපුණාහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච; ධාරේහි ත්වං, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච. අත්ථසංහිතෝ, භික්ඛු, භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසෝ ච විභඞ්ගෝ ච ආදිබ්‍රහ්මචරියකෝ(අ)ති.
ඉදමවෝච, භන්තේ, සෝ දේවපුත්තෝ. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි. සාධු මේ, භන්තේ, භගවා භද්දේකරත්තස්ස උද්දේසඤ්ච විභඞ්ගඤ්ච දේසේතූ”ති.
“Sir, please teach me the recitation passage and analysis of One Fine night.”
“ජානාසි පන ත්වං, භික්ඛු, තං දේවපුත්තන්”ති?
“But bhikkhu, do you know that god?”
“න ඛෝ අහං, භන්තේ, ජානාමි තං දේවපුත්තන්”ති.
“I do not, sir.”
“චන්දනෝ නාම සෝ, භික්ඛු, දේවපුත්තෝ. චන්දනෝ, භික්ඛු, දේවපුත්තෝ අට්ඨිං කත්වා මනසිකත්වා සබ්බචේතසා සමන්නාහරිත්වා ඕහිතසෝතෝ ධම්මං සුණාති. තේන හි, භික්ඛු, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි; භාසිස්සාමී”ති.
“That god was named Candana. Candana pays attention, applies the mind, concentrates wholeheartedly, and actively listens to the teaching. Well then, bhikkhu, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ ආයස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” Lomasakaṅgiya replied. The Buddha said this:
“අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
“Don’t run back to the past, don’t hope for the future. What’s past is left behind; the future has not arrived;
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
and phenomena in the present are clearly seen in every case. Knowing this, foster it—unfaltering, unshakable.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
Today’s the day to keenly work—who knows, tomorrow may bring death! For there is no bargain to be struck with Death and his mighty hordes.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනි.
The peaceful sage explained it’s those who keenly meditate like this, tireless all night and day, who truly have that one fine night.
කථඤ්ච, භික්ඛු, අතීතං අන්වාගමේති …පේ…
And how do you run back to the past? …”
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, අතීතං අන්වාගමේති.
කථඤ්ච, භික්ඛු, අතීතං නාන්වාගමේති …පේ…
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, අතීතං නාන්වාගමේති.
කථඤ්ච, භික්ඛු, අනාගතං පටිකඞ්ඛති …පේ…
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, අනාගතං පටිකඞ්ඛති.
කථඤ්ච, භික්ඛු, අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති …පේ…
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, අනාගතං නප්පටිකඞ්ඛති.
කථඤ්ච, භික්ඛු, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති …පේ…
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු සංහීරති.
කථඤ්ච, භික්ඛු, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති …පේ…
ඒවං ඛෝ, භික්ඛු, පච්චුප්පන්නේසු ධම්මේසු න සංහීරති.
අතීතං නාන්වාගමේය්‍ය, නප්පටිකඞ්ඛේ අනාගතං; යදතීතං පහීනං තං, අප්පත්තඤ්ච අනාගතං.
පච්චුප්පන්නඤ්ච යෝ ධම්මං, තත්ථ තත්ථ විපස්සති; අසංහීරං අසඞ්කුප්පං, තං විද්වා මනුබ්‍රූහයේ.
අජ්ජේව කිච්චමාතප්පං, කෝ ජඤ්ඤා මරණං සුවේ; න හි නෝ සඞ්ගරං තේන, මහාසේනේන මච්චුනා.
ඒවංවිහාරිං ආතාපිං, අහෝරත්තමතන්දිතං; තං වේ භද්දේකරත්තෝති, සන්තෝ ආචික්ඛතේ මුනී”ති.
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ආයස්මා ලෝමසකඞ්ගියෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Lomasakaṅgiya was happy with what the Buddha said.
ලෝමසකඞ්ගියභද්දේකරත්තසුත්තං නිට්ඨිතං චතුත්ථං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
