Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੪. ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ
੨੮੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ 1 ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਚਨ੍ਦਨੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਚਨ੍ਦਨੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਧਾਰੇਸਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਤ੍વਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਧਾਰੇਸਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ। ਤ੍વਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਧਾਰੇਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ। ਤਤ੍ਰ ਭਗવਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਅਭਾਸਿ –
286. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā lomasakaṅgiyo 2 sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho candano devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ nigrodhārāmaṃ obhāsetvā yenāyasmā lomasakaṅgiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho candano devaputto āyasmantaṃ lomasakaṅgiyaṃ etadavoca – ‘‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’’ti? ‘‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Dhāremi kho ahaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’’ti? ‘‘Ekamidaṃ, bhikkhu, samayaṃ bhagavā devesu tāvatiṃsesu viharati pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ. Tatra bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi –
‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਯ੍ਯ, ਨਪ੍ਪਟਿਕਙ੍ਖੇ ਅਨਾਗਤਂ।
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ਯਦਤੀਤਂ ਪਹੀਨਂ ਤਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਂ॥
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
ਅਸਂਹੀਰਂ ਅਸਂਕੁਪ੍ਪਂ, ਤਂ વਿਦ੍વਾ ਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯੇ॥
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਮਾਤਪ੍ਪਂ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਗਰਂ ਤੇਨ, ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਮਚ੍ਚੁਨਾ॥
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ਏવਂ વਿਹਾਰਿਂ ਆਤਾਪਿਂ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਮਤਨ੍ਦਿਤਂ।
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
ਤਂ વੇ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤੇ ਮੁਨੀ’’ਤਿ॥
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘ਏવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ। ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ; ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਹਿ ਤ੍વਂ , ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ; ਧਾਰੇਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਚ વਿਭਙ੍ਗੋ ਚ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕੋ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਚਨ੍ਦਨੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ। ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯਿ।
‘‘Evaṃ kho ahaṃ, bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ , bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’’ti. Idamavoca candano devaputto. Idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi.
੨੮੭. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਜੇਤવਨਂ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ –
287. Atha kho āyasmā lomasakaṅgiyo tassā rattiyā accayena senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ਏਕਮਿਦਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਾਮਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨਾਹਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਧਾਰੇਸਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚਾ’ਤਿ? ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਤ੍વਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚਾ’ਤਿ? ‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਧਾਰੇਸਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’ਤਿ? ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ। ਤ੍વਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’ਤਿ? ‘ਧਾਰੇਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’ਤਿ। ‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਧਾਰੇਸਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ’ਤਿ? ਏਕਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ । ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਅਭਾਸਿ –
‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ sakkesu viharāmi kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho, bhante, aññataro devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ nigrodhārāmaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho, bhante, so devaputto maṃ etadavoca – ‘dhāresi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, taṃ devaputtaṃ etadavocaṃ – ‘na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañcā’ti? ‘Ahampi kho, bhikkhu, na dhāremi bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Dhāresi pana tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Na kho ahaṃ, āvuso, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Tvaṃ panāvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? ‘Dhāremi kho ahaṃ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gāthā’ti. ‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, āvuso, dhāresi bhaddekarattiyo gāthā’ti? Ekamidaṃ, bhikkhu, samayaṃ bhagavā devesu tāvatiṃsesu viharati pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ . Tatra kho bhagavā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi –
‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰…
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya…pe…
ਤਂ વੇ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤੇ ਮੁਨੀ’’ਤਿ॥
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
‘‘ਏવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਧਾਰੇਮਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਿਯੋ ਗਾਥਾ। ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ; ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ; ਧਾਰੇਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ। ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਚ વਿਭਙ੍ਗੋ ਚ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕੋ’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ; ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਞ੍ਚ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿ।
‘‘Evaṃ kho ahaṃ, bhikkhu, dhāremi bhaddekarattiyo gāthā. Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca; dhārehi tvaṃ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca. Atthasaṃhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaṅgo ca ādibrahmacariyako’ti. Idamavoca, bhante, so devaputto; idaṃ vatvā tatthevantaradhāyi. Sādhu me, bhante, bhagavā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca desetū’’ti.
੨੮੮. ‘‘ਜਾਨਾਸਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਾਮਿ ਤਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਚਨ੍ਦਨੋ ਨਾਮ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ। ਚਨ੍ਦਨੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ 3 ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ 4 ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
288. ‘‘Jānāsi pana tvaṃ, bhikkhu, taṃ devaputta’’nti? ‘‘Na kho ahaṃ, bhante, jānāmi taṃ devaputta’’nti. ‘‘Candano nāma so, bhikkhu, devaputto. Candano, bhikkhu, devaputto aṭṭhiṃ katvā 5 manasikatvā sabbacetasā 6 samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti. Tena hi, bhikkhu, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਯ੍ਯ, ਨਪ੍ਪਟਿਕਙ੍ਖੇ ਅਨਾਗਤਂ।
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ਯਦਤੀਤਂ ਪਹੀਨਂ ਤਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਂ॥
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
ਅਸਂਹੀਰਂ ਅਸਂਕੁਪ੍ਪਂ, ਤਂ વਿਦ੍વਾ ਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯੇ॥
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਮਾਤਪ੍ਪਂ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਗਰਂ ਤੇਨ, ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਮਚ੍ਚੁਨਾ।
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā;
‘‘ਏવਂ વਿਹਾਰਿਂ ਆਤਾਪਿਂ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਮਤਨ੍ਦਿਤਂ।
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
ਤਂ વੇ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤੇ ਮੁਨਿ’’॥
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate muni’’.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤੀਤਂ ਅਨ੍વਾਗਮੇਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤੀਤਂ ਅਨ੍વਾਗਮੇਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਾਗਤਂ ਪਟਿਕਙ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਾਗਤਂ ਪਟਿਕਙ੍ਖਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਾਗਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਕਙ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨਾਗਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਕਙ੍ਖਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਂਹੀਰਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਂਹੀਰਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਂਹੀਰਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਂਹੀਰਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhu, atītaṃ anvāgameti…pe… evaṃ kho, bhikkhu, atītaṃ anvāgameti. Kathañca , bhikkhu, atītaṃ nānvāgameti…pe… evaṃ kho, bhikkhu, atītaṃ nānvāgameti. Kathañca, bhikkhu, anāgataṃ paṭikaṅkhati…pe… evaṃ kho, bhikkhu, anāgataṃ paṭikaṅkhati. Kathañca, bhikkhu, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati…pe… evaṃ kho, bhikkhu, anāgataṃ nappaṭikaṅkhati. Kathañca, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati…pe… evaṃ kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu saṃhīrati. Kathañca, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati…pe… evaṃ kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saṃhīrati.
‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍વਾਗਮੇਯ੍ਯ, ਨਪ੍ਪਟਿਕਙ੍ਖੇ ਅਨਾਗਤਂ।
‘‘Atītaṃ nānvāgameyya, nappaṭikaṅkhe anāgataṃ;
ਯਦਤੀਤਂ ਪਹੀਨਂ ਤਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਂ॥
Yadatītaṃ pahīnaṃ taṃ, appattañca anāgataṃ.
‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Paccuppannañca yo dhammaṃ, tattha tattha vipassati;
ਅਸਂਹੀਰਂ ਅਸਂਕੁਪ੍ਪਂ, ਤਂ વਿਦ੍વਾ ਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯੇ॥
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, taṃ vidvā manubrūhaye.
‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਮਾਤਪ੍ਪਂ, ਕੋ ਜਞ੍ਞਾ ਮਰਣਂ ਸੁવੇ।
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਗਰਂ ਤੇਨ, ਮਹਾਸੇਨੇਨ ਮਚ੍ਚੁਨਾ॥
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā.
‘‘ਏવਂ વਿਹਾਰਿਂ ਆਤਾਪਿਂ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਮਤਨ੍ਦਿਤਂ।
‘‘Evaṃ vihāriṃ ātāpiṃ, ahorattamatanditaṃ;
ਤਂ વੇ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤੇ ਮੁਨੀ’’ਤਿ॥
Taṃ ve bhaddekarattoti, santo ācikkhate munī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā lomasakaṅgiyo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਲੋਮਸਕਙ੍ਗਿਯਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੪. ਲੋਮਸਕਕਙ੍ਗਿਯਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Lomasakakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā