| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
४. लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्तवण्णना
4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā
२८६. एवं मे सुतन्ति लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्तं। तत्थ लोमसकङ्गियोति अङ्गथेरो किर नामेस, कायस्स पन ईसकलोमसाकारताय लोमसकङ्गियोति पाकटो जातो। चन्दनो देवपुत्तोति कस्सपसम्मासम्बुद्धकाले किरेस चन्दनो नाम उपासको अड्ढो महद्धनो तीणि रतनानि चतूहि पच्चयेहि पूजेत्वा देवलोके निब्बत्तो, पुरिमनामेन चन्दनो देवपुत्तोत्वेव सङ्खं गतो। पण्डुकम्बलसिलायन्ति रत्तकम्बलसिलायं। तस्सा किर रत्तकम्बलस्सेव जयसुमनपुप्फरासि विय वण्णो, तस्मा ‘‘पण्डुकम्बलसिला’’ति वुच्चति।
286.Evaṃme sutanti lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ. Tattha lomasakaṅgiyoti aṅgathero kira nāmesa, kāyassa pana īsakalomasākāratāya lomasakaṅgiyoti pākaṭo jāto. Candanodevaputtoti kassapasammāsambuddhakāle kiresa candano nāma upāsako aḍḍho mahaddhano tīṇi ratanāni catūhi paccayehi pūjetvā devaloke nibbatto, purimanāmena candano devaputtotveva saṅkhaṃ gato. Paṇḍukambalasilāyanti rattakambalasilāyaṃ. Tassā kira rattakambalasseva jayasumanapuppharāsi viya vaṇṇo, tasmā ‘‘paṇḍukambalasilā’’ti vuccati.
कदा पन तत्थ भगवा विहासीति? बोधिपत्तितो सत्तमे संवच्छरे सावत्थियं आसाळ्हीमासपुण्णमाय द्वादसयोजनाय परिसाय मज्झे यमकपाटिहारियं कत्वा ओरुय्ह कण्डम्बमूले पञ्ञत्तवरबुद्धासने निसीदित्वा धम्मदेसनाय महाजनं महाविदुग्गतो उद्धरित्वा बुद्धा नाम यस्मा पाटिहारियं कत्वा मनुस्सपथे न वसन्ति, तस्मा पस्समानस्सेव तस्स जनस्स पदवीक्कमं कत्वा तावतिंसभवने पारिच्छत्तकमूले पण्डुकम्बलसिलायं वस्सं उपगतो, तस्मिं समये विहासि।
Kadā pana tattha bhagavā vihāsīti? Bodhipattito sattame saṃvacchare sāvatthiyaṃ āsāḷhīmāsapuṇṇamāya dvādasayojanāya parisāya majjhe yamakapāṭihāriyaṃ katvā oruyha kaṇḍambamūle paññattavarabuddhāsane nisīditvā dhammadesanāya mahājanaṃ mahāviduggato uddharitvā buddhā nāma yasmā pāṭihāriyaṃ katvā manussapathe na vasanti, tasmā passamānasseva tassa janassa padavīkkamaṃ katvā tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ vassaṃ upagato, tasmiṃ samaye vihāsi.
तत्र भगवाति तत्र विहरन्तो भगवा येभुय्येन दसहि चक्कवाळसहस्सेहि सन्निपतिताहि देवताहि परिवुतो मातरं कायसक्खिं कत्वा अभिधम्मपिटकं कथेन्तो गम्भीरं निपुणं तिलक्खणाहतं रूपारूपपरिच्छेदकथं पटिविज्झितुं असक्कोन्तानं देवानं संवेगजननत्थं अन्तरन्तरा भद्देकरत्तस्स उद्देसञ्च विभङ्गञ्च अभासि। तत्रायं देवपुत्तो उग्गण्हन्तो इमा गाथा सद्धिं विभङ्गेन उग्गण्हि, देवत्तस्स पन पमादाधिट्ठानत्ता दिब्बेहि आरम्मणेहि निप्पीळियमानो अनुपुब्बेन सुत्तं सम्मुट्ठो गाथामत्तमेव धारेसि। तेनाह ‘‘एवं खो अहं भिक्खु धारेमि भद्देकरत्तियो गाथा’’ति।
Tatra bhagavāti tatra viharanto bhagavā yebhuyyena dasahi cakkavāḷasahassehi sannipatitāhi devatāhi parivuto mātaraṃ kāyasakkhiṃ katvā abhidhammapiṭakaṃ kathento gambhīraṃ nipuṇaṃ tilakkhaṇāhataṃ rūpārūpaparicchedakathaṃ paṭivijjhituṃ asakkontānaṃ devānaṃ saṃvegajananatthaṃ antarantarā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi. Tatrāyaṃ devaputto uggaṇhanto imā gāthā saddhiṃ vibhaṅgena uggaṇhi, devattassa pana pamādādhiṭṭhānattā dibbehi ārammaṇehi nippīḷiyamāno anupubbena suttaṃ sammuṭṭho gāthāmattameva dhāresi. Tenāha ‘‘evaṃ kho ahaṃ bhikkhu dhāremi bhaddekarattiyo gāthā’’ti.
उग्गण्हाहि त्वन्तिआदीसु तुण्हीभूतो निसीदित्वा सुणन्तो उग्गण्हाति नाम, वाचाय सज्झायं करोन्तो परियापुणाति नाम, अञ्ञेसं वाचेन्तो धारेति नाम। सेसमेत्थ उत्तानमेवाति।
Uggaṇhāhitvantiādīsu tuṇhībhūto nisīditvā suṇanto uggaṇhāti nāma, vācāya sajjhāyaṃ karonto pariyāpuṇāti nāma, aññesaṃ vācento dhāreti nāma. Sesamettha uttānamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ४. लोमसकङ्गियभद्देकरत्तसुत्तं • 4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ४. लोमसककङ्गियभद्देकरत्तसुत्तवण्णना • 4. Lomasakakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā
