| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๔. โลมสกงฺคิยภเทฺทกรตฺตสุตฺตวณฺณนา
4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā
๒๘๖. เอวํ เม สุตนฺติ โลมสกงฺคิยภเทฺทกรตฺตสุตฺตํฯ ตตฺถ โลมสกงฺคิโยติ องฺคเถโร กิร นาเมส, กายสฺส ปน อีสกโลมสาการตาย โลมสกงฺคิโยติ ปากโฎ ชาโตฯ จนฺทโน เทวปุโตฺตติ กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล กิเรส จนฺทโน นาม อุปาสโก อโฑฺฒ มหทฺธโน ตีณิ รตนานิ จตูหิ ปจฺจเยหิ ปูเชตฺวา เทวโลเก นิพฺพโตฺต, ปุริมนาเมน จนฺทโน เทวปุโตฺตเตฺวว สงฺขํ คโตฯ ปณฺฑุกมฺพลสิลายนฺติ รตฺตกมฺพลสิลายํฯ ตสฺสา กิร รตฺตกมฺพลเสฺสว ชยสุมนปุปฺผราสิ วิย วโณฺณ, ตสฺมา ‘‘ปณฺฑุกมฺพลสิลา’’ติ วุจฺจติฯ
286.Evaṃme sutanti lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ. Tattha lomasakaṅgiyoti aṅgathero kira nāmesa, kāyassa pana īsakalomasākāratāya lomasakaṅgiyoti pākaṭo jāto. Candanodevaputtoti kassapasammāsambuddhakāle kiresa candano nāma upāsako aḍḍho mahaddhano tīṇi ratanāni catūhi paccayehi pūjetvā devaloke nibbatto, purimanāmena candano devaputtotveva saṅkhaṃ gato. Paṇḍukambalasilāyanti rattakambalasilāyaṃ. Tassā kira rattakambalasseva jayasumanapuppharāsi viya vaṇṇo, tasmā ‘‘paṇḍukambalasilā’’ti vuccati.
กทา ปน ตตฺถ ภควา วิหาสีติ? โพธิปตฺติโต สตฺตเม สํวจฺฉเร สาวตฺถิยํ อาสาฬฺหีมาสปุณฺณมาย ทฺวาทสโยชนาย ปริสาย มเชฺฌ ยมกปาฎิหาริยํ กตฺวา โอรุยฺห กณฺฑมฺพมูเล ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสีทิตฺวา ธมฺมเทสนาย มหาชนํ มหาวิทุคฺคโต อุทฺธริตฺวา พุทฺธา นาม ยสฺมา ปาฎิหาริยํ กตฺวา มนุสฺสปเถ น วสนฺติ, ตสฺมา ปสฺสมานเสฺสว ตสฺส ชนสฺส ปทวีกฺกมํ กตฺวา ตาวติํสภวเน ปาริจฺฉตฺตกมูเล ปณฺฑุกมฺพลสิลายํ วสฺสํ อุปคโต, ตสฺมิํ สมเย วิหาสิฯ
Kadā pana tattha bhagavā vihāsīti? Bodhipattito sattame saṃvacchare sāvatthiyaṃ āsāḷhīmāsapuṇṇamāya dvādasayojanāya parisāya majjhe yamakapāṭihāriyaṃ katvā oruyha kaṇḍambamūle paññattavarabuddhāsane nisīditvā dhammadesanāya mahājanaṃ mahāviduggato uddharitvā buddhā nāma yasmā pāṭihāriyaṃ katvā manussapathe na vasanti, tasmā passamānasseva tassa janassa padavīkkamaṃ katvā tāvatiṃsabhavane pāricchattakamūle paṇḍukambalasilāyaṃ vassaṃ upagato, tasmiṃ samaye vihāsi.
ตตฺร ภควาติ ตตฺร วิหรโนฺต ภควา เยภุเยฺยน ทสหิ จกฺกวาฬสหเสฺสหิ สนฺนิปติตาหิ เทวตาหิ ปริวุโต มาตรํ กายสกฺขิํ กตฺวา อภิธมฺมปิฎกํ กเถโนฺต คมฺภีรํ นิปุณํ ติลกฺขณาหตํ รูปารูปปริเจฺฉทกถํ ปฎิวิชฺฌิตุํ อสโกฺกนฺตานํ เทวานํ สํเวคชนนตฺถํ อนฺตรนฺตรา ภเทฺทกรตฺตสฺส อุเทฺทสญฺจ วิภงฺคญฺจ อภาสิฯ ตตฺรายํ เทวปุโตฺต อุคฺคณฺหโนฺต อิมา คาถา สทฺธิํ วิภเงฺคน อุคฺคณฺหิ, เทวตฺตสฺส ปน ปมาทาธิฎฺฐานตฺตา ทิเพฺพหิ อารมฺมเณหิ นิปฺปีฬิยมาโน อนุปุเพฺพน สุตฺตํ สมฺมุโฎฺฐ คาถามตฺตเมว ธาเรสิฯ เตนาห ‘‘เอวํ โข อหํ ภิกฺขุ ธาเรมิ ภเทฺทกรตฺติโย คาถา’’ติฯ
Tatra bhagavāti tatra viharanto bhagavā yebhuyyena dasahi cakkavāḷasahassehi sannipatitāhi devatāhi parivuto mātaraṃ kāyasakkhiṃ katvā abhidhammapiṭakaṃ kathento gambhīraṃ nipuṇaṃ tilakkhaṇāhataṃ rūpārūpaparicchedakathaṃ paṭivijjhituṃ asakkontānaṃ devānaṃ saṃvegajananatthaṃ antarantarā bhaddekarattassa uddesañca vibhaṅgañca abhāsi. Tatrāyaṃ devaputto uggaṇhanto imā gāthā saddhiṃ vibhaṅgena uggaṇhi, devattassa pana pamādādhiṭṭhānattā dibbehi ārammaṇehi nippīḷiyamāno anupubbena suttaṃ sammuṭṭho gāthāmattameva dhāresi. Tenāha ‘‘evaṃ kho ahaṃ bhikkhu dhāremi bhaddekarattiyo gāthā’’ti.
อุคฺคณฺหาหิ ตฺวนฺติอาทีสุ ตุณฺหีภูโต นิสีทิตฺวา สุณโนฺต อุคฺคณฺหาติ นาม, วาจาย สชฺฌายํ กโรโนฺต ปริยาปุณาติ นาม, อเญฺญสํ วาเจโนฺต ธาเรติ นามฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Uggaṇhāhitvantiādīsu tuṇhībhūto nisīditvā suṇanto uggaṇhāti nāma, vācāya sajjhāyaṃ karonto pariyāpuṇāti nāma, aññesaṃ vācento dhāreti nāma. Sesamettha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
โลมสกงฺคิยภเทฺทกรตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๔. โลมสกงฺคิยภเทฺทกรตฺตสุตฺตํ • 4. Lomasakaṅgiyabhaddekarattasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๔. โลมสกกงฺคิยภเทฺทกรตฺตสุตฺตวณฺณนา • 4. Lomasakakaṅgiyabhaddekarattasuttavaṇṇanā
