| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
८. लोमसकङ्गियत्थेरअपदानवण्णना
8. Lomasakaṅgiyattheraapadānavaṇṇanā
अट्ठमापदाने इमम्हि भद्दके कप्पेतिआदिकं आयस्मतो लोमसकङ्गियत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो कस्सपस्स भगवतो काले ब्राह्मणकुले निब्बत्तो सद्धो पसन्नो अहोसि। अपरो चन्दनो नाम तस्स सहायो चासि। ते द्वेपि सत्थु सन्तिके धम्मं सुत्वा पसन्नमानसा पब्बजित्वा यावजीवं सीलं रक्खित्वा सुपरिसुद्धसीला ततो चुता देवलोके निब्बत्तित्वा एकं बुद्धन्तरं दिब्बसुखं अनुभविंसु। तेसु अयं इमस्मिं बुद्धुप्पादे साकियकुले निब्बत्तित्वा अपरो चन्दनो देवपुत्तो हुत्वा तावतिंसभवने निब्बत्ति। अथ सो सक्यकुलप्पसादकेन काळुदायिना आराधितेन भगवता सक्यराजूनं मानमद्दनाय कतं वेस्सन्तरधम्मदेसनायं (जा॰ २.२२.१६५५ आदयो) पोक्खरवस्सइद्धिपाटिहारियं दिस्वा पसन्नमानसो पब्बजित्वा मज्झिमनिकाये वुत्तं भद्देकरत्तसुत्तन्तदेसनं सुत्वा अरञ्ञवासं वसन्तो भद्देकरत्तसुत्तन्तदेसनानुसासनं (म॰ नि॰ ३.२८६ आदयो) सरित्वा तदनुसारेन ञाणं पेसेत्वा कम्मट्ठानं मनसि करित्वा अरहत्तं पापुणि।
Aṭṭhamāpadāne imamhi bhaddake kappetiādikaṃ āyasmato lomasakaṅgiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto kassapassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto saddho pasanno ahosi. Aparo candano nāma tassa sahāyo cāsi. Te dvepi satthu santike dhammaṃ sutvā pasannamānasā pabbajitvā yāvajīvaṃ sīlaṃ rakkhitvā suparisuddhasīlā tato cutā devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ dibbasukhaṃ anubhaviṃsu. Tesu ayaṃ imasmiṃ buddhuppāde sākiyakule nibbattitvā aparo candano devaputto hutvā tāvatiṃsabhavane nibbatti. Atha so sakyakulappasādakena kāḷudāyinā ārādhitena bhagavatā sakyarājūnaṃ mānamaddanāya kataṃ vessantaradhammadesanāyaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) pokkharavassaiddhipāṭihāriyaṃ disvā pasannamānaso pabbajitvā majjhimanikāye vuttaṃ bhaddekarattasuttantadesanaṃ sutvā araññavāsaṃ vasanto bhaddekarattasuttantadesanānusāsanaṃ (ma. ni. 3.286 ādayo) saritvā tadanusārena ñāṇaṃ pesetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karitvā arahattaṃ pāpuṇi.
२२५. अरहत्तं पत्वा अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा सञ्जातसोमनस्सो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो इमम्हि भद्दके कप्पेतिआदिमाह। तत्थ कप्पो ताव चतुब्बिधो – सारकप्पो, वरकप्पो, मण्डकप्पो, भद्दकप्पोति। तेसु यस्मिं कप्पे एको बुद्धो उप्पज्जति, अयं सारकप्पो नाम। यस्मिं द्वे वा तयो वा बुद्धा उप्पज्जन्ति, अयं वरकप्पो नाम। यस्मिं चत्तारो बुद्धा उप्पज्जन्ति, अयं मण्डकप्पो नाम। यस्मिं पञ्च बुद्धा उप्पज्जन्ति, अयं भद्दकप्पो नाम। अञ्ञत्थ पन –
225. Arahattaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā sañjātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ pakāsento imamhi bhaddake kappetiādimāha. Tattha kappo tāva catubbidho – sārakappo, varakappo, maṇḍakappo, bhaddakappoti. Tesu yasmiṃ kappe eko buddho uppajjati, ayaṃ sārakappo nāma. Yasmiṃ dve vā tayo vā buddhā uppajjanti, ayaṃ varakappo nāma. Yasmiṃ cattāro buddhā uppajjanti, ayaṃ maṇḍakappo nāma. Yasmiṃ pañca buddhā uppajjanti, ayaṃ bhaddakappo nāma. Aññattha pana –
‘‘सारकप्पो मण्डकप्पो, सारमण्डकप्पो तथा।
‘‘Sārakappo maṇḍakappo, sāramaṇḍakappo tathā;
वरकप्पो भद्दकप्पो, कप्पा पञ्चविधा सियुं॥
Varakappo bhaddakappo, kappā pañcavidhā siyuṃ.
‘‘एको द्वे तयो चत्तारो, पञ्च बुद्धा यथाक्कमं।
‘‘Eko dve tayo cattāro, pañca buddhā yathākkamaṃ;
एतेसु पञ्चकप्पेसु, उप्पज्जन्ति विनायका’’ति॥ –
Etesu pañcakappesu, uppajjanti vināyakā’’ti. –
एवं पञ्च कप्पा वुत्ता। तेसु अयं कप्पो ‘‘ककुसन्धो कोणागमनो कस्सपो गोतमो मेत्तेय्यो’’ति पञ्चबुद्धपटिमण्डितत्ता भद्दकप्पो नाम जातो।
Evaṃ pañca kappā vuttā. Tesu ayaṃ kappo ‘‘kakusandho koṇāgamano kassapo gotamo metteyyo’’ti pañcabuddhapaṭimaṇḍitattā bhaddakappo nāma jāto.
तस्मा इमस्मिं भद्दकप्पम्हि कस्सपो नायको उप्पज्जीति सम्बन्धो। सेसं उत्तानत्थमेवाति।
Tasmā imasmiṃ bhaddakappamhi kassapo nāyako uppajjīti sambandho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
लोमसकङ्गियत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Lomasakaṅgiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / ८. लोमसकङ्गियत्थेरअपदानं • 8. Lomasakaṅgiyattheraapadānaṃ
