| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๘. โลมสกงฺคิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
8. Lomasakaṅgiyattheraapadānavaṇṇanā
อฎฺฐมาปทาเน อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺปติอาทิกํ อายสฺมโต โลมสกงฺคิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต กสฺสปสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพโตฺต สโทฺธ ปสโนฺน อโหสิฯ อปโร จนฺทโน นาม ตสฺส สหาโย จาสิฯ เต เทฺวปิ สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปสนฺนมานสา ปพฺพชิตฺวา ยาวชีวํ สีลํ รกฺขิตฺวา สุปริสุทฺธสีลา ตโต จุตา เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา เอกํ พุทฺธนฺตรํ ทิพฺพสุขํ อนุภวิํสุฯ เตสุ อยํ อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สากิยกุเล นิพฺพตฺติตฺวา อปโร จนฺทโน เทวปุโตฺต หุตฺวา ตาวติํสภวเน นิพฺพตฺติฯ อถ โส สกฺยกุลปฺปสาทเกน กาฬุทายินา อาราธิเตน ภควตา สกฺยราชูนํ มานมทฺทนาย กตํ เวสฺสนฺตรธมฺมเทสนายํ (ชา. ๒.๒๒.๑๖๕๕ อาทโย) โปกฺขรวสฺสอิทฺธิปาฎิหาริยํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปพฺพชิตฺวา มชฺฌิมนิกาเย วุตฺตํ ภเทฺทกรตฺตสุตฺตนฺตเทสนํ สุตฺวา อรญฺญวาสํ วสโนฺต ภเทฺทกรตฺตสุตฺตนฺตเทสนานุสาสนํ (ม. นิ. ๓.๒๘๖ อาทโย) สริตฺวา ตทนุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา กมฺมฎฺฐานํ มนสิ กริตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ
Aṭṭhamāpadāne imamhi bhaddake kappetiādikaṃ āyasmato lomasakaṅgiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto kassapassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto saddho pasanno ahosi. Aparo candano nāma tassa sahāyo cāsi. Te dvepi satthu santike dhammaṃ sutvā pasannamānasā pabbajitvā yāvajīvaṃ sīlaṃ rakkhitvā suparisuddhasīlā tato cutā devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ dibbasukhaṃ anubhaviṃsu. Tesu ayaṃ imasmiṃ buddhuppāde sākiyakule nibbattitvā aparo candano devaputto hutvā tāvatiṃsabhavane nibbatti. Atha so sakyakulappasādakena kāḷudāyinā ārādhitena bhagavatā sakyarājūnaṃ mānamaddanāya kataṃ vessantaradhammadesanāyaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) pokkharavassaiddhipāṭihāriyaṃ disvā pasannamānaso pabbajitvā majjhimanikāye vuttaṃ bhaddekarattasuttantadesanaṃ sutvā araññavāsaṃ vasanto bhaddekarattasuttantadesanānusāsanaṃ (ma. ni. 3.286 ādayo) saritvā tadanusārena ñāṇaṃ pesetvā kammaṭṭhānaṃ manasi karitvā arahattaṃ pāpuṇi.
๒๒๕. อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา สญฺชาตโสมนโสฺส ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อิมมฺหิ ภทฺทเก กเปฺปติอาทิมาหฯ ตตฺถ กโปฺป ตาว จตุพฺพิโธ – สารกโปฺป, วรกโปฺป, มณฺฑกโปฺป, ภทฺทกโปฺปติฯ เตสุ ยสฺมิํ กเปฺป เอโก พุโทฺธ อุปฺปชฺชติ, อยํ สารกโปฺป นามฯ ยสฺมิํ เทฺว วา ตโย วา พุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, อยํ วรกโปฺป นามฯ ยสฺมิํ จตฺตาโร พุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, อยํ มณฺฑกโปฺป นามฯ ยสฺมิํ ปญฺจ พุทฺธา อุปฺปชฺชนฺติ, อยํ ภทฺทกโปฺป นามฯ อญฺญตฺถ ปน –
225. Arahattaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā sañjātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ pakāsento imamhi bhaddake kappetiādimāha. Tattha kappo tāva catubbidho – sārakappo, varakappo, maṇḍakappo, bhaddakappoti. Tesu yasmiṃ kappe eko buddho uppajjati, ayaṃ sārakappo nāma. Yasmiṃ dve vā tayo vā buddhā uppajjanti, ayaṃ varakappo nāma. Yasmiṃ cattāro buddhā uppajjanti, ayaṃ maṇḍakappo nāma. Yasmiṃ pañca buddhā uppajjanti, ayaṃ bhaddakappo nāma. Aññattha pana –
‘‘สารกโปฺป มณฺฑกโปฺป, สารมณฺฑกโปฺป ตถา;
‘‘Sārakappo maṇḍakappo, sāramaṇḍakappo tathā;
วรกโปฺป ภทฺทกโปฺป, กปฺปา ปญฺจวิธา สิยุํฯ
Varakappo bhaddakappo, kappā pañcavidhā siyuṃ.
‘‘เอโก เทฺว ตโย จตฺตาโร, ปญฺจ พุทฺธา ยถากฺกมํ;
‘‘Eko dve tayo cattāro, pañca buddhā yathākkamaṃ;
เอเตสุ ปญฺจกเปฺปสุ, อุปฺปชฺชนฺติ วินายกา’’ติฯ –
Etesu pañcakappesu, uppajjanti vināyakā’’ti. –
เอวํ ปญฺจ กปฺปา วุตฺตาฯ เตสุ อยํ กโปฺป ‘‘กกุสโนฺธ โกณาคมโน กสฺสโป โคตโม เมเตฺตโยฺย’’ติ ปญฺจพุทฺธปฎิมณฺฑิตตฺตา ภทฺทกโปฺป นาม ชาโตฯ
Evaṃ pañca kappā vuttā. Tesu ayaṃ kappo ‘‘kakusandho koṇāgamano kassapo gotamo metteyyo’’ti pañcabuddhapaṭimaṇḍitattā bhaddakappo nāma jāto.
ตสฺมา อิมสฺมิํ ภทฺทกปฺปมฺหิ กสฺสโป นายโก อุปฺปชฺชีติ สมฺพโนฺธฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
Tasmā imasmiṃ bhaddakappamhi kassapo nāyako uppajjīti sambandho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
โลมสกงฺคิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Lomasakaṅgiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๘. โลมสกงฺคิยเตฺถรอปทานํ • 8. Lomasakaṅgiyattheraapadānaṃ
