Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. లోమసకఙ్గియత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Lomasakaṅgiyattheragāthāvaṇṇanā

    దబ్బం కుసన్తి ఆయస్మతో లోమసకఙ్గియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర ఇతో ఏకనవుతే కప్పే విపస్సిం భగవన్తం పస్సిత్వా పసన్నమానసో నానాపుప్ఫేహి పూజేత్వా తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తో పున అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ సంసరన్తో కస్సపస్స భగవతో సాసనే పబ్బజిత్వా సమణధమ్మం కరోతి. తేన చ సమయేన సత్థారా భద్దేకరత్తపటిపదాయ కథితాయ అఞ్ఞతరో భిక్ఖు భద్దేకరత్తసుత్తవసేన తేన సాకచ్ఛం కరోతి. సో తం న సమ్పాయాసి. అసమ్పాయన్తో ‘‘అహం అనాగతే తుయ్హం భద్దేకరత్తం కథేతుం సమత్థో భవేయ్య’’న్తి పణిధానం అకాసి, ఇతరో ‘‘పుచ్ఛేయ్య’’న్తి. ఏతేసు పఠమో ఏకం బుద్ధన్తరం దేవమనుస్సేసు సంసరిత్వా అమ్హాకం భగవతో కాలే కపిలవత్థుస్మిం సాకియరాజకులే నిబ్బత్తి. తస్స సుఖుమాలభావేన సోణస్స వియ పాదతలేసు లోమాని జాతాని, తేనస్స లోమసకఙ్గియోతి నామం అహోసి. ఇతరో దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా చన్దనోతి పఞ్ఞాయిత్థ. లోమసకఙ్గియో అనురుద్ధాదీసు సక్యకుమారేసు పబ్బజన్తేసు పబ్బజితుం న ఇచ్ఛి. అథ నం సంవేజేతుం చన్దనో దేవపుత్తో ఉపసఙ్కమిత్వా భద్దేకరత్తం పుచ్ఛి. ఇతరో ‘‘న జానామీ’’తి. పున దేవపుత్తో ‘‘అథ కస్మా తయా ‘భద్దేకరత్తం కథేయ్య’న్తి సఙ్గరో కతో, ఇదాని పన నామమత్తమ్పి న జానాసీ’’తి చోదేసి. ఇతరో తేన సద్ధిం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా, ‘‘మయా కిర, భన్తే, పుబ్బే ‘ఇమస్స భద్దేకరత్తం కథేస్సామీ’తి సఙ్గరో కతో’’తి పుచ్ఛి. భగవా ‘‘ఆమ, కులపుత్త, కస్సపస్స భగవతో కాలే తయా ఏవం కత’’న్తి ఆహ. స్వాయమత్థో ఉపరిపణ్ణాసకే ఆగతనయేన విత్థారతో వేదితబ్బో. అథ లోమసకఙ్గియో ‘‘తేన హి, భన్తే, పబ్బాజేథ మ’’న్తి ఆహ. భగవా ‘‘న, ఖో, తథాగతా మాతాపితూహి అననుఞ్ఞాతం పుత్తం పబ్బాజేన్తీ’’తి పటిక్ఖిపి. సో మాతు సన్తికం గన్త్వా ‘‘అనుజానాహి మం, అమ్మ, పబ్బజితుం, పబ్బజిస్సామహ’’న్తి వత్వా, మాతరా ‘‘తాత, సుఖుమాలో త్వం కథం పబ్బజిస్ససీ’’తి వుత్తే, ‘‘అత్తనో పరిస్సయసహనభావం పకాసేన్తో ‘‘దబ్బం కుసం పోటకిల’’న్తి గాథం అభాసి.

    Dabbaṃkusanti āyasmato lomasakaṅgiyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito ekanavute kappe vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso nānāpupphehi pūjetvā tena puññakammena devaloke nibbatto puna aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ karoti. Tena ca samayena satthārā bhaddekarattapaṭipadāya kathitāya aññataro bhikkhu bhaddekarattasuttavasena tena sākacchaṃ karoti. So taṃ na sampāyāsi. Asampāyanto ‘‘ahaṃ anāgate tuyhaṃ bhaddekarattaṃ kathetuṃ samattho bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ akāsi, itaro ‘‘puccheyya’’nti. Etesu paṭhamo ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle kapilavatthusmiṃ sākiyarājakule nibbatti. Tassa sukhumālabhāvena soṇassa viya pādatalesu lomāni jātāni, tenassa lomasakaṅgiyoti nāmaṃ ahosi. Itaro devaloke nibbattitvā candanoti paññāyittha. Lomasakaṅgiyo anuruddhādīsu sakyakumāresu pabbajantesu pabbajituṃ na icchi. Atha naṃ saṃvejetuṃ candano devaputto upasaṅkamitvā bhaddekarattaṃ pucchi. Itaro ‘‘na jānāmī’’ti. Puna devaputto ‘‘atha kasmā tayā ‘bhaddekarattaṃ katheyya’nti saṅgaro kato, idāni pana nāmamattampi na jānāsī’’ti codesi. Itaro tena saddhiṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā, ‘‘mayā kira, bhante, pubbe ‘imassa bhaddekarattaṃ kathessāmī’ti saṅgaro kato’’ti pucchi. Bhagavā ‘‘āma, kulaputta, kassapassa bhagavato kāle tayā evaṃ kata’’nti āha. Svāyamattho uparipaṇṇāsake āgatanayena vitthārato veditabbo. Atha lomasakaṅgiyo ‘‘tena hi, bhante, pabbājetha ma’’nti āha. Bhagavā ‘‘na, kho, tathāgatā mātāpitūhi ananuññātaṃ puttaṃ pabbājentī’’ti paṭikkhipi. So mātu santikaṃ gantvā ‘‘anujānāhi maṃ, amma, pabbajituṃ, pabbajissāmaha’’nti vatvā, mātarā ‘‘tāta, sukhumālo tvaṃ kathaṃ pabbajissasī’’ti vutte, ‘‘attano parissayasahanabhāvaṃ pakāsento ‘‘dabbaṃ kusaṃ poṭakila’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ౨౭. తత్థ దబ్బన్తి దబ్బతిణమాహ, యం ‘‘సద్దులో’’తిపి వుచ్చతి. కుసన్తి కుసతిణం, యో ‘‘కాసో’’తి వుచ్చతి. పోటకిలన్తి సకణ్టకం అకణ్టకఞ్చ గచ్ఛం. ఇధ పన సకణ్టకమేవ అధిప్పేతం. ఉసీరాదీని సువిఞ్ఞేయ్యాని. దబ్బాదీని తిణాని బీరణతిణాని పాదేహి అక్కన్తస్సాపి దుక్ఖజనకాని గమనన్తరాయకరాని చ, తాని చ పనాహం ఉరసా పనుదిస్సామి ఉరసాపి అపనేస్సామి. ఏవం అపనేన్తో తం నిమిత్తం దుక్ఖం సహన్తో అరఞ్ఞాయతనే గుమ్బన్తరం పవిసిత్వా సమణధమ్మం కాతుం సక్ఖిస్సామి. కో పన వాదో పాదేహి అక్కమనేతి దస్సేతి. వివేకమనుబ్రూహయన్తి కాయవివేకం చిత్తవివేకం ఉపధివివేకఞ్చ అనుబ్రూహయన్తో. గణసఙ్గణికఞ్హి పహాయ కాయవివేకం అనుబ్రూహయన్తస్సేవ అట్ఠతింసాయ ఆరమ్మణేసు యత్థ కత్థచి చిత్తం సమాదహన్తస్స చిత్తవివేకో, న సఙ్గణికారతస్స. సమాహితస్సేవ విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తస్స సమథవిపస్సనఞ్చ యుగనద్ధం కరోన్తస్స కిలేసానం ఖేపనేన ఉపధివివేకాధిగమో, న అసమాహితస్స. తేన వుత్తం ‘‘వివేకమనుబ్రూహయన్తి కాయవివేకం చిత్తవివేకం ఉపధివివేకఞ్చ అనుబ్రూహయన్తో’’తి. ఏవం పన పుత్తేన వుత్తే మాతా ‘‘తేన హి, తాత, పబ్బజా’’తి అనుజాని. సో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పబ్బజ్జం యాచి. తం సత్థా పబ్బాజేసి. తం పబ్బజిత్వా కతపుబ్బకిచ్చం కమ్మట్ఠానం గహేత్వా అరఞ్ఞం పవిసన్తం భిక్ఖూ ఆహంసు – ‘‘ఆవుసో, త్వం సుఖుమాలో కిం సక్ఖిస్ససి అరఞ్ఞే వసితు’’న్తి. సో తేసమ్పి తమేవ గాథం వత్వా అరఞ్ఞం పవిసిత్వా భావనం అనుయుఞ్జన్తో నచిరస్సేవ ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౨.౨౩-౨౭) –

    27. Tattha dabbanti dabbatiṇamāha, yaṃ ‘‘saddulo’’tipi vuccati. Kusanti kusatiṇaṃ, yo ‘‘kāso’’ti vuccati. Poṭakilanti sakaṇṭakaṃ akaṇṭakañca gacchaṃ. Idha pana sakaṇṭakameva adhippetaṃ. Usīrādīni suviññeyyāni. Dabbādīni tiṇāni bīraṇatiṇāni pādehi akkantassāpi dukkhajanakāni gamanantarāyakarāni ca, tāni ca panāhaṃ urasā panudissāmi urasāpi apanessāmi. Evaṃ apanento taṃ nimittaṃ dukkhaṃ sahanto araññāyatane gumbantaraṃ pavisitvā samaṇadhammaṃ kātuṃ sakkhissāmi. Ko pana vādo pādehi akkamaneti dasseti. Vivekamanubrūhayanti kāyavivekaṃ cittavivekaṃ upadhivivekañca anubrūhayanto. Gaṇasaṅgaṇikañhi pahāya kāyavivekaṃ anubrūhayantasseva aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ samādahantassa cittaviveko, na saṅgaṇikāratassa. Samāhitasseva vipassanāya kammaṃ karontassa samathavipassanañca yuganaddhaṃ karontassa kilesānaṃ khepanena upadhivivekādhigamo, na asamāhitassa. Tena vuttaṃ ‘‘vivekamanubrūhayanti kāyavivekaṃ cittavivekaṃ upadhivivekañca anubrūhayanto’’ti. Evaṃ pana puttena vutte mātā ‘‘tena hi, tāta, pabbajā’’ti anujāni. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ satthā pabbājesi. Taṃ pabbajitvā katapubbakiccaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññaṃ pavisantaṃ bhikkhū āhaṃsu – ‘‘āvuso, tvaṃ sukhumālo kiṃ sakkhissasi araññe vasitu’’nti. So tesampi tameva gāthaṃ vatvā araññaṃ pavisitvā bhāvanaṃ anuyuñjanto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.23-27) –

    ‘‘సువణ్ణవణ్ణం సమ్బుద్ధం, ఆహుతీనం పటిగ్గహం;

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, āhutīnaṃ paṭiggahaṃ;

    రథియం పటిపజ్జన్తం, నానాపుప్ఫేహి పూజయిం.

    Rathiyaṃ paṭipajjantaṃ, nānāpupphehi pūjayiṃ.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం పుప్ఫమభిపూజయిం;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా థేరో అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో తంయేవ గాథం అభాసీతి.

    Arahattaṃ pana patvā thero aññaṃ byākaronto taṃyeva gāthaṃ abhāsīti.

    లోమసకఙ్గియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Lomasakaṅgiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. లోమసకఙ్గియత్థేరగాథా • 7. Lomasakaṅgiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact