| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
९. लोणकपल्लसुत्तवण्णना
9. Loṇakapallasuttavaṇṇanā
१०१. नवमे यथा यथा कम्मं करोतीति येन येन पकारेन पाणघातादिपापकम्मं करोति। विपाकं पटिसंवेदियतेवाति अवधारणेन कम्मसिद्धियं तब्बिपाकस्स अप्पवत्ति नाम नत्थीति दीपेति। तेनेवाह ‘‘न हि सक्का’’तिआदि। एवं सन्तन्ति भुम्मत्थे उपयोगवचनन्ति आह ‘‘एवं सन्ते’’ति। अभिसङ्खारविञ्ञाणनिरोधेनाति कम्मविञ्ञाणस्स आयतिं अनुप्पत्तिधम्मतापज्जनेन।
101. Navame yathā yathā kammaṃ karotīti yena yena pakārena pāṇaghātādipāpakammaṃ karoti. Vipākaṃ paṭisaṃvediyatevāti avadhāraṇena kammasiddhiyaṃ tabbipākassa appavatti nāma natthīti dīpeti. Tenevāha ‘‘na hi sakkā’’tiādi. Evaṃ santanti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘evaṃ sante’’ti. Abhisaṅkhāraviññāṇanirodhenāti kammaviññāṇassa āyatiṃ anuppattidhammatāpajjanena.
‘‘अयम्पि खो कायो एवंधम्मो एवंभावी एवंअनतीतो’’तिआदिना कायस्स असुभानिच्चादिआकारअनुपस्सना कायभावनाति आह ‘‘कायानुपस्सनासङ्खाताय ताय भावनाया’’ति। रागादीनन्ति आदि-सद्देन दोसमोहानं सङ्गहो दट्ठब्बो। ‘‘रागो खो, आवुसो, पमाणकरणो, दोसो पमाणकरणो, मोहो पमाणकरणो, ते खीणासवस्स भिक्खुनो पहीना उच्छिन्नमूला तालावत्थुकता अनभावंकता आयतिं अनुप्पादधम्मा’’ति (म॰ नि॰ १.४५९) हि वुत्तं।
‘‘Ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’’tiādinā kāyassa asubhāniccādiākāraanupassanā kāyabhāvanāti āha ‘‘kāyānupassanāsaṅkhātāya tāya bhāvanāyā’’ti. Rāgādīnanti ādi-saddena dosamohānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. ‘‘Rāgo kho, āvuso, pamāṇakaraṇo, doso pamāṇakaraṇo, moho pamāṇakaraṇo, te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti (ma. ni. 1.459) hi vuttaṃ.
यथा हि पब्बतपादे पूतिपण्णस्स उदकं नाम होति, काळवण्णं ओलोकेन्तानं ब्यामसतं गम्भीरं विय खायति, यट्ठिं वा रज्जुं वा गहेत्वा मिनन्तस्स पिट्ठिपादोद्धरणमत्तम्पि न होति, एवमेव एकच्चस्स याव रागादयो नुप्पज्जन्ति, ताव तं पुग्गलं सञ्जानितुं न सक्का होति, सोतापन्नो विय सकदागामी विय अनागामी विय च खायति। यदा पनस्स रागादयो उप्पज्जन्ति, तदा रत्तो दुट्ठो मूळ्होति पञ्ञायति। इति ते रागादयो ‘‘एत्तको अय’’न्ति पुग्गलस्स पमाणं दस्सेन्ताव उप्पज्जन्तीति पमाणकरणा नाम वुत्ता।
Yathā hi pabbatapāde pūtipaṇṇassa udakaṃ nāma hoti, kāḷavaṇṇaṃ olokentānaṃ byāmasataṃ gambhīraṃ viya khāyati, yaṭṭhiṃ vā rajjuṃ vā gahetvā minantassa piṭṭhipādoddharaṇamattampi na hoti, evameva ekaccassa yāva rāgādayo nuppajjanti, tāva taṃ puggalaṃ sañjānituṃ na sakkā hoti, sotāpanno viya sakadāgāmī viya anāgāmī viya ca khāyati. Yadā panassa rāgādayo uppajjanti, tadā ratto duṭṭho mūḷhoti paññāyati. Iti te rāgādayo ‘‘ettako aya’’nti puggalassa pamāṇaṃ dassentāva uppajjantīti pamāṇakaraṇā nāma vuttā.
जापेतुन्ति जिनधनं कातुं। सोति राजा, महामत्तो वा। अस्साति अञ्जलिं पग्गहेत्वा याचन्तस्स। सेसमेत्थ उत्तानमेव।
Jāpetunti jinadhanaṃ kātuṃ. Soti rājā, mahāmatto vā. Assāti añjaliṃ paggahetvā yācantassa. Sesamettha uttānameva.
लोणकपल्लसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Loṇakapallasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. लोणकपल्लसुत्तं • 9. Loṇakapallasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ९. लोणकपल्लसुत्तवण्णना • 9. Loṇakapallasuttavaṇṇanā
